DU NGOẠN TRONG KHU VƯỜN ÂM NHẠC VỚI GIÁO SƯ, TIẾN SỸ TRẦN VĂN KHÊ
Chúng tôi đến nhà giáo sư Trần Văn Khê vào buổi chiều lất phất mưa. Không khí có vẻ như chùng xuống nhưng không làm giảm sự háo hức của các trại sinh. Trong tâm thức mọi người, giáo sư Khê luôn là một học giả uyên bác và đáng kính. Tuy nhiên khi đặt chân đến nhà riêng, ai nấy cũng khá ngạc nhiên khi thấy cách sống giản dị của ông. Ở gian nhà chính, thay vì bày biện những tiện nghi của cuộc sống hiện đại, giáo sư Khê chỉ kê một chiếc bàn và một bộ sa-lông gỗ đơn sơ. Vị trí trang trọng nhất trong nhà là dành cho những nhạc cụ cổ truyền: đàn tranh, đàn bầu, đàn kìm...
Giáo sư xuất hiện với một nụ cười ấm áp, giọng nói trầm ấm, truyền cảm. Tuy tuổi cao sức yếu, việc đi lại đều phải có người trợ giúp nhưng khi cất lời, không ai còn nhớ đến ông như một cụ già 94 tuổi nữa, thay vào đó những điệu hò, những câu lý như đưa ông trở về thời tuổi trẻ của mình. Trong buổi nói chuyện này, giáo sư Khê không đặc biệt đi sâu vào nội dung nào bởi ông biết rằng 60 trại sinh đang ngồi phía dưới, có người đã thuần thục một nhạc cụ, đã hiểu về âm nhạc, nhưng cũng có người chưa hề quen với nó. Chính vì vậy mà trong thời gian ngắn ngủi khoảng hai giờ đồng hồ, ông đã chọn cách nói khái quát nhất về âm nhạc dân gian Việt Nam. Dù vậy, ở mỗi nội dung, giáo sư đều hát minh họa đưa ra những lời thuyết minh ngắn gọn, dễ hiểu để trại sinh kiều bào có thể lĩnh hội được những ý nghĩa mà ông muốn truyền đạt.
Với sự dẫn dắt của giáo sư, các bạn trại sinh đã đi qua khu vườn âm nhạc muôn màu, muôn vẻ nhưng không tách bạch với cuộc sống thường nhật của con người Việt Nam. Từ thuở nằm nôi, chúng ta đã sống trong lời hát ru của chị, của mẹ, của bà. Những câu hát với giai điệu êm ái, tuy chưa thật hoàn chỉnh về nhạc điệu, ca từ nhưng đứa trẻ nào cũng cảm nhận sự bình yên khi người mẹ hát nó bằng tâm tư chất chứa yêu thương và cảm xúc của mình. Dẫu mai này lớn lên, đi đâu, làm gì thì những câu hát đó vẫn còn đọng lại trong tiềm thức. Lớn lên chút nữa, mỗi người trong chúng ta lại bắt đầu làm quen với những bài đồng dao vui tươi, dí dỏm qua những trò chơi trẻ nhỏ. Âm nhạc không chỉ là một trò tiêu khiển lúc nhàn rỗi mà nó còn gắn liền với quá trình lao động của con người. Với nhịp điệu, tiết tấu dồn dập, rộn ràng, hò rất thích hợp với lao động tập thể, đồng thời cũng rất hấp dẫn lôi cuốn khiến những người đang làm việc như say theo câu hát, quên hết bao mệt mỏi. Những đêm trăng thanh gió mát, phong cảnh hữu tình, hò còn là nhịp cầu cho những đôi trai gái tình tự, giao duyên. Và nếu như khi chúng ta được đón chào đến cuộc đời này bằng lời ru của mẹ thì khi ra đi, chúng ta cũng được tiễn đưa bằng những giai điệu trầm lắng của buổi biệt ly của tiếng trống, tiếng đàn và tình cảm bịn rịn, lưu luyến của những người ở lại dành cho người đi xa.
Phần trình bày súc tích và cô đọng của giáo sư Trần Văn Khê đã giúp cho các bạn trẻ kiều bào hiểu rằng âm nhạc là những giai điệu của tình cảm, tâm tư con người mà nếu thiếu nó, cuộc sống sẽ tẻ nhạt biết chừng nào. Buổi nói chuyện lôi cuốn, hấp dẫn hơn chính là nhờ phần hát hò minh họa của giáo sư và tiếng đàn lay động cảm xúc của nghệ sỹ đàn tranh Hải Phượng và nhạc sỹ Huỳnh Khải. Đặc biệt, phần trình bày của nghệ sỹ ưu tú Thúy Hoan về bộ gõ trong nhạc Việt Nam đã giúp buổi giao lưu sôi nổi, thú vị hơn. Nhất là khi cô đã mời các bạn trại sinh cùng tham gia diễn xướng, nối kết các bạn trại sinh lại với nhau trong tình yêu và niềm tự hào về nền âm nhạc dân tộc.
Thu Ba (Theo Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài, Thành phố Hồ Chí Minh, 26/8/2014)