CHÀNG RỂ KÉM MẮT

Anh chàng ấy đẹp trai, nhưng phải hai con mắt bị thong manh từ thuở lọt lòng mẹ. Bệnh quái ác, mà bề ngoài, mắt anh trong trẻo như mọi mắt người lành. Dường như con mắt người ta không nhìn thấy thì con mắt biết nghĩ. Anh lanh lợi, nhanh nhẹn, mọi việc đến tay đều làm được, làm khéo. Chẳng mấy ai biết mắt anh bị loà.

Giêng hai Tết năm ấy, các làng trong vùng có hội hát trống quân. Đêm đến, trai gái các làng rủ nhau đi hát, đi xem hát, xóm nào cũng ríu rít, rộn rã. Anh chàng kém mắt cũng theo bạn đi chơi.

Đến một xóm, cả bọn lên nhà. Nghe tiếng cười nói biết có đông người xem, người hát. Anh đi theo người sau cùng, ngồi đằng cuối vách.

Vui hát suốt đêm, nhiều bạn xa phải ngủ lại. Anh chàng cũng ngủ lại. Đến lúc sáng ra, bọn trai làng mải kéo nhau đi chơi hát tiếp ở các nhà khác, bỏ quên anh nằm đấy.

Anh nghe tiếng chim sẻ đùa nhau, cãi cọ nhau ngoài bụi tre, biết trời đã sáng.

Anh trở dậy, giơ tay vịn bức vách, vịn cột, có ý tìm cửa ra.

Bác chủ nhà hỏi anh làm gì mà xem đi xem lại chỗ vách đằng ấy thế. Anh đáp:

– Cháu đo xem chỗ cửa bức bàn nhà ta có dài bằng cửa nhà cháu không.

– Thế bức bàn nhà cháu hay nhà tôi rộng hơn?

– Hai bên cũng bằng nhau.

Bác chủ nhà đoán được nhà anh chàng điển trai này cũng phong lưu tương tự nhà mình.

Anh đã lần ra tới cửa. Anh chắp tay chào cả nhà xin về. Nhưng bấy giờ nhà đã thổi cơm sớm cho mọi người ăn rồi đi làm đồng. Nhân tiện, bác chủ nhà giữ anh ở lại ăn cơm. Nghe tiếng đàn bà con gái phía đằng bếp, anh thấy vui và đến ngồi vào mâm.

Trong mâm, bát canh rau muống để trước mặt, anh chan canh rồi gắp rau mấy lần. Bác chủ nhà nói:

– Có cá mới kho, sao chỉ gắp rau?

Anh lễ phép đáp:

– Nhà cháu quen rau dưa thế, cháu không làm khách đâu.

Bác chủ nhà nghĩ nhà anh này nền nếp cần kiệm mà anh lại nết na ý tứ.

Ăn xong, anh chào ra về. Bước xuống hè, vấp phải cái cán cào. Cán cào hất vào trán, đau điếng. Anh cúi xuống cái cào để sang một bên. Nhưng lại sờ thấy một cái vồ bên cạnh. Anh cầm vồ nện cái cào cho hả cơn tức mình.

Bác chủ nhà quay ra, thấy thế, hỏi:

– Cầm cào, cầm vồ làm gì đấy?

– Cháu thấy cái cán cào lỏng, cháu tra lại.

Bác chủ nhà cho là anh chịu khó, hay làm. Bác nghĩ:

– Con cái nhà ai đương tuổi ăn tuổi chơi mà biết chăm chỉ thế cũng hiếm có. Con gái ta mà được thằng chồng thế này mới khỏi lo.

Rồi nói ngay:

– Mày tốt nết lắm. Có muốn lấy con gái tao, tao gả cho.

Anh về nhà, giục bố mẹ đưa trầu cau đi hỏi cô con gái nhà nọ. Được bố mẹ đằng ấy ưng ý từ trước, mọi việc lo cưới hỏi đều êm thấm, trót lọt cho đến ngày cưới cũng thật êm đẹp.

Chỉ còn một việc khó khăn nhất – theo tục lệ về dựng vợ gả chồng ở cõi ấy, chú rể phải ở rể nhà vợ ba năm rồi mới được đón vợ về. Bố mẹ anh thật băn khoăn, ngần ngại quá mà chưa biết nghĩ được cách ra sao cho trót lọt được.

Nhưng anh chẳng lo lắng gì. Anh xin đi ở rể. Anh nói:

– Bố mẹ đừng lo.

Bởi anh vẫn nghĩ như mỗi khi gặp khó khăn, mắt kém thì đã có tai, có miệng, có chân tay đỡ đần. Việc gì rồi cũng làm được.

Anh đi ở rể.

Dạo ấy, đến mùa cày, anh được bố vợ bảo đi cày thửa ruộng trên đồng cao. Mẹ vợ dắt trâu đi trước để chỉ ruộng cho anh làm. Anh đóng vai cày, giục trâu vào ruộng, cầm cày đưa trâu đi đường cày ra hàng ra luống gọn ghẽ. Nhưng cũng có lúc để trâu nhỡ bước lấn sang ruộng bên cạnh, đẩy vỡ một đoạn bờ.

Mẹ vợ ra gọi về ăn cơm trưa, thấy thế, nói:

– Vô ý quá, sao con lại cày sang ruộng nhà người?

Anh đáp:

– Vì bờ ruộng hai nhà đều thấp, con cày sang để lấy đất đắp bờ cho cao.

Bà nhạc nghe cũng xuôi tai.

Một hôm anh kéo nước ở cái giếng thơi đằng cửa bếp. Thế nào đứt dây gầu bị lộn cổ ngã tõm xuống giếng. Thành giếng không có hốc để chân giẫm bíu trèo lên được. Anh không kêu, cứ tay bám chân bơi, không chìm được, lặng yên như con ếch nằm ngậm hơi dưới giếng.

Vợ anh ra kéo nước, trông thấy anh lững lờ ngoi ngóp trong lòng giếng thì kêu lên:

– Giời ơi! Mắt mũi để đâu mà rơi xuống giếng thế kia!

Anh ngửa mặt lên, cười:

– Rong rêu bẩn quá, tớ xuống vét cho sạch giếng ấy mà.

– Sao không lấy thang mà trèo?

– Không tìm được thang ở đâu. Mà tớ biết bơi, tớ nhảy xuống cho nhanh. Giếng quang hết rêu rồi, mau mau đem thang xuống cho tớ lên. Nước ngấm rét quá, ốm đến nơi đây này.

Một hôm, bố vợ bảo anh đi với mấy người thợ vào rừng vác những cây gỗ nghiến đã ngả sẵn đem về đẽo bắp cày. Cây gỗ khiêng nghênh ngang, kẻ trước người sau dễ đâm vào bụi, cái này thì biết gỡ ra thế nào.

Anh kiếm cớ ở lại đi sau. Thế nào cũng có người nhà hay vợ ra đón, bấy giờ tha hồ nghĩ cách đi ngang dọc một mình. Anh ôm bụng lên cơn đau, quẳng cây gỗ xuống rồi nằm lăn ra nhăn nhó kêu. Mọi người xúm lại xoa bụng, đấm lưng cho anh. Anh vẫn rên rẩm không dứt cơn, rồi phải đỡ anh vào cái lều cạnh đường để mọi người vác gỗ về trước.

Có hai người lính cưỡi ngựa đi qua. Thấy người nằm rên trong lều, bèn hỏi:

– Sao lại một mình nằm đây?

– Tôi đi khiêng gỗ về đẽo bắp cày. Chưa khiêng, chưa đẽo được cái nào thì nổi cơn đau bụng.

– Anh chịu khó ngồi lên ngựa, chúng tôi đưa về.

Anh nhăn nhó:

– Các ông có lòng thương thì sẵn rìu đấy, đẽo giúp cho tôi cái bắp cày. Được bắp cày thì tôi về mới khỏi phải chịu đòn của nhà chủ.

Hai người lính xuống ngựa đẽo cày, cả bắp cả lỗ khoan nhẵn nhụi. Chỉ một loáng đã xong mấy cái. Tới khi hai người lính vừa đi khỏi thì vợ anh mang đến giỏ cơm, ống nước, mồi lửa, lại cả bó ngải cứu, lá mơ tam thể làm thuốc đau bụng. Vợ đi tới trước mặt mà chồng cứ nhìn trân trân đi đâu. Vợ bực qua, cất tiếng nói nghiến ngả:

– Mắt anh thong manh hay sao, hay tôi có điều gì không phải mà bỗng dưng lạnh nhạt nhau thế! Cơm nước đây, lại thuốc đau bụng nữa này.

Anh cười to:

– Tôi mải ngắm những cái bắp cày mới đẽo có được không, quên cả nhìn vợ đẹp đấy. Thôi thôi, vợ đẹp ơi, vợ đẹp ra đón thì tôi đã khỏi đau bụng rồi.

Nghe câu nịnh khéo, vợ cười, thế là hết bực mình.

Nhà có cỗ giết trâu mừng thọ bố vợ. Khách khứa đến đông. Các mâm bày la liệt khắp nhà. Đám trai làng ngồi với anh, chúng họ ăn thịt uống rượu ồn ào xô bồ.

Anh nói to:

– Chúng mày ăn hỗn thế thì chỉ những thằng tham gắp hết miếng ngon. Bây giờ làm thế này, các món đổ dồn làm một bát, làm thế thì đứa nào cũng được ăn như nhau.

Mọi người nghe ra cũng phải. Lại rượu vào đương vui, chúng nó lấy cái chậu đổ tất cả bát luộc, bát nấu, bát sao vào làm một. Thế là anh chàng kém mắt chỉ việc cầm đũa gắp có một chỗ, được từng miếng ngon lành.

Anh gắp phải miếng thịt trâu to. Nhai mãi không nhay nuốt được, mà xung quanh chúng nó ăn nghiến ngấu rào rào. Sốt ruột, anh nuốt chửng miếng thịt. Nhưng miếng thịt nghẹn giữa cổ. Anh cố nuốt, mắt trợn ngược, hai hàng nước mắt đổ ròng ròng.

Bất đồ thế nào mà miếng thịt vừa trôi được xuống cổ họng, thì hai con mắt anh bật sáng.

Anh nhìn cảnh nhà nhộn nhịp, vừa bỡ ngỡ lại vừa như đã quen, thật vui mắt. Việc đầu tiên là tìm xem vợ anh thế nào, vợ anh ngồi đâu.

Mấy mâm cỗ các bà các cô đằng ấy đương quây quần cả hai ba chục người. Biết người nào là vợ anh?

Anh đứng lên, bước lảo đảo làm như người say rượu. Anh loạng chạng đụng người này, xô người kia. Có chị đương ăn phải đỏ mặt buông đũa đẩy anh ra. Có người quát: “Vợ lù lù ngồi đây mà dám chớt nhả với người khác, không sợ vợ chửi cho à!”.

Vợ anh ở mâm bên kia, vừa ngượng, vừa tức. Chị đứng dậy, chạy đến nắm tay chồng, lôi tuột vào buồng, vừa lôi vừa mắng: “Rượu cho lắm vào! Rượu cho lắm vào!”

Anh nghe rõ ràng tiếng vợ rồi. Anh thấy vợ anh đẹp hơn mọi khi anh tưởng tượng.