ÔNG BA VÀNH

Ở làng Giám có một cậu bé lúc mới sinh, hai tay đã dài quá đầu gối. Đến khi biết chạy nhảy, cậu bé trông ra đầu nhà thấy con chim sẻ đậu ngoài bờ rào, cậu thò tay bắt, con sẻ không bay kịp. Trên trán cậu có ba vết kẻ ngang. Vì thế, người làng gọi là Ba Vành.

Lớn lên, Ba Vành còn nhận thấy ở mình một tướng lạ và có một phép lạ. Ấy là trên hai ngón chân cái mọc mấy cái lông. Mỗi khi Ba Vành vuốt đám lông chân, bỗng người nhẹ như bấc, nhảy vụt một cái qua nóc nhà. Những phép lạ ấy của Ba Vành chẳng ai biết mà Ba Vành cũng giữ kín.

Ba Vành đi ở chăn trâu trong làng. Cả ngày chơi đùa với trẻ trâu nhung nhăng khắp cánh đồng. Một lần, bọn trẻ trâu chia hai cánh chơi đánh trận giả. Phe bên Ba Vành thua chạy tán loạn ra bờ sông. Chúng gào đứa nào tóm được Ba Vành thì ăn thưởng. Tiếng reo hò đuổi bắt vang động. Ba Vành bị bắt sống đến nơi rồi.

Ba Vành đứng lại bên mép nước. Bọn nọ xông vào, Ba Vành vỗ chân một cái, cất mình bay vụt sang bờ bên kia. Bọn trẻ trâu đứng bên này trố mắt, rồi reo lớn: “Ba Vành biết bay! Ba Vành bay”. Từ đấy, trẻ trâu tôn Ba Vành lên làm vua và chúng nó gọi là ông Ba Vành biết bay.

Có hôm, bọn trẻ mải chơi, để trâu giẫm nát ruộng mạ của một bà trong làng có tiếng nanh ác.

Bà lão chạy ra, réo chửi cả lũ, doạ đi báo lính phủ. Ba Vành tức quá, tóm mụ lại, lấy lạt trói hai tay, rồi nhét một nắm rễ cỏ tranh vào miệng. Mụ không kêu, không chửi được nữa.

Ba Vành và cả bọn bắt một con nghé nhà mụ đem thui ăn thịt. Vừa chén vừa hò hét loạn xạ:

– Quân bay, ta ăn khao bắt được giặc!

Bọn tuần trong làng hay tin lũ trẻ trâu đương làm loạn ngoài đồng. Họ vác tay thước, đinh ba, dao bảy và bộ lưới bắt hổ, ra vây cả lũ. Mấy đứa bị túm được đã kể Ba Vành là đầu têu. Ba Vành đâu? Ba Vành đã chạy vào rừng phía chân núi. Thế là tuần tráng đuổi theo mé ấy, có đứa bảo trông thấy Ba Vành chui vào bụi tre. Thế là bụi tre bị quăng lưới quây, đàn chó săn nhảy vào sục sạo đánh hơi.

Trong khi ấy Ba Vành đã trèo tót lên ngọn tre. Chúng nó trông thấy, gọi Ba Vành xuống, dọa nếu không thì lấy nỏ bắn. Ba Vành xoa ngón chân cái rồi rún mình, bay sang bên kia sông.

Bọn tuần tráng thấy người bay như người trời bay, hoảng hốt chạy hết.

Nhưng từ hôm ấy Ba Vành cũng không về làng. Cái tiếng Ba Vành võ nghệ siêu phàm, thần thông biến hóa lạ lùng đã vang dội khắp nơi.

Bấy giờ khắp nước, từ kinh đô xuống các cõi nhan nhản quan tham lại nhũng. Người dân bị hà hiếp, bao nhiêu oán thán, căm hờn ngùn ngụt như lửa cháy. Đâu đâu cũng tìm theo ông Ba Vành dấy binh. Chẳng bao lâu Ba Vành đã có hàng nghìn quân dưới cờ. Bộ hạ tôn Ba Vành lên làm tướng.

Trận đầu Ba Vành đi đánh phủ Kiến Xương. Quân vây quanh phủ, nửa đêm phi thân vào trong trướng, bắt sống viên tri phủ, trói lại nhét giẻ vào mồm, ném xuống xó nhà. Hôm sau bốn phía bắc loa gọi quân trong phủ đứa nào vào công đường vác được quan tri phủ ra nộp thì được thưởng.

Lát sau, một bọn lính với cái đòn ống lủng lẳng khiêng ra quan tri phủ ra nộp đã bị trói gô. Thế là tay không quân Ba Vành lấy được phủ.

Mấy trận nữa cũng đánh thắng bằng mẹo tài tình ấy của Ba Vành. Cả mấy phủ huyện dọc bể bị quân Ba Vành lấy. Triều đình đã cho quân đi dẹp. Nhưng mấy lần đều bị đánh tan tác. Các ông lãnh, ông đề cầm quân kéo đến cứ nửa đêm đều bị bắt sống trói lại như quan phủ Kiến Xương. Lắm trận chưa phải đánh, quân quan đã chạy như ong vỡ tổ.

Triều đình không biết Ba Vành có phép lạ, không biết tại sao quân Ba Vành tài giỏi như thế. Lần này quân của sáu tỉnh tiến xuống. Các mưu sĩ cho đi dò la những nơi Ba Vành đóng quân. Nhưng cũng chưa ra manh mối đầu cua tai nheo thế nào.

Rồi các làng quanh đấy với quân quan mở hội chèo hát vui chơi. Quân của Ba Vành đều là những người trong làng ở các nơi về cũng thích hội hè, nhiều người trong doanh trại trốn đi xem hát cả đêm.

Đấy là cái mẹo của bọn mưu sĩ.

Chúng bắt được một lính hầu cận của tướng Ba Vành trong đám hội. Đem về đánh đòn kịch liệt, nhưng người ấy không khai một lời nào.

Rồi quân quan đổi cách tra khảo sang đòn dụ dỗ. Vài hôm một lần dắt lên lầu, rượu thịt đã bày sẵn đem ra đãi. Người lính tù không hiểu thế nào, vừa lạ lại vừa sợ. Một hôm rượu vào quá chén, anh ta ba hoa:

– Các người chưa biết đâu, chúa tôi có thần lông chân, bay được như chim.

Anh ta kể về đám lông thần mọc trên ngón chân cái. Chỉ có mình anh ta được rửa chân, bóp chân cho chủ tướng nên mới biết được.

Người tù được ăn uống no nê mỗi buổi một tiệc, ngày một nhiều món ngon hơn.

Đến hôm được thả thì nó đã hoá ra đứa phản phúc. Nó nói dối mấy phiên chợ vừa qua về quê có bố ốm chết. Ba Vành tưởng thật, lại tin dùng như cũ. Mỗi đêm, Ba Vành uống rượu say đi ngủ, tên thủ hạ manh tâm cầm chiếc kéo sắt cắt từng cái lông mọc trên ngón chân cái. Ba hôm, lông trụi hết, nó trốn đi.

Quân triều đình tiến vào bao vây tứ phía. Ba Vành ung dung nói:

– Quân bay hãy rút lui ra hết, để nó tưởng ta bỏ chạy. Nửa đêm, ta sẽ đi bắt sống tên đầu sỏ.

Đám quân Ba Vành đã đánh mở đường máu ra được hết thì trời vừa tối. Ba Vành một mình ở lại trong trại, ngồi bên án, thanh gươm dựng cạnh cửa.

Tiếng hò reo la ó xung quanh. Ba Vành cười thầm: “Đợi đấy, tao sẽ sang cắt đầu chủ tướng bay”.

Ba Vành cầm thanh gươm, đeo nó và ống tên lên vai rồi cúi xuống vuốt đám lông trên ngón chân cái. Nhưng ngón chân đã nhẵn nhụi. Ba Vành đạp chân mấy cái, không bay mình lên được.

Quân triều đình đã phá cổng ào vào. Ba Vành bị chết tại trận.