Chương 15

Cô Crawford rất sốt sắng nhận vai, và ngay sau khi tiểu thư Bertram từ nhà cha xứ trở về, cậu Rushworth tới, thế là một người nữa được phân vai. Cậu được mời đóng vai bá tước vùng Cassel và Anhalt; lúc đầu cậu không biết nên chọn vai nào và muốn tiểu thư Bertram chỉ dẫn, nhưng khi hiểu cung cách khác nhau của các nhân vật, rồi nhớ lại cậu đã xem vở này ở London, cậu chọn ngay vai bá tước. Tiểu thư Bertram đồng ý với quyết định này vì cậu ta càng học vai ít bao nhiêu tốt bấy nhiêu, tuy cô không thông cảm với mong muốn của cậu là bá tước và Agatha có thể được diễn chung, cũng không kiên nhẫn đợi cậu chậm rãi giở từng trang, hy vọng tìm ra một cảnh như thế, cô vẫn sẵn lòng giúp đỡ cậu, rút ngắn lời thoại đã được rút ngắn, ngoài ra còn chỉ rõ cậu cần phải ăn mặc ra sao, màu sắc như thế nào. Cậu Rushworth khoái ý nghĩ trang phục của cậu rất đẹp, tuy làm ra vẻ xem thường cái đó, quá chú ý đến sự xuất hiện của mình, nghĩ đến những người khác hoặc lôi kéo bất kỳ các kết luận ấy, hoặc cảm thấy mọi thứ chưa vừa ý mà cô Maria làm dở dang.

Thế là mọi sự đã dàn xếp xong, trước khi sáng sáng Edmund ra ngoài, biết được tình hình. Lúc vào phòng khách trước bữa điểm tâm, cậu thấy Tom, Maria và cậu Yates đang bàn tán sôi nổi, còn cậu Rushworth nhanh nhảu tiến tới, thuật lại những tin tức dễ chịu.

- Chúng tôi đã tìm được một vở, - cậu nói. - Đó là vở Thề non hẹn biển, tôi sẽ đóng vai bá tước Cassel, tôi sẽ xuất hiện trong bộ quần áo xanh lơ, áo choàng sa tanh hồng, và sau đó là một bộ quần áo đi săn đẹp không tưởng tượng nổi. Tôi không biết vì sao lại thích nó đến thế.

Mắt Fanny dõi theo Edmund, tim cô đập mạnh lúc nghe thấy bài diễn văn này, và nhìn vẻ mặt anh, cô thấy cảm nghĩ của anh ắt là cũng thế.

- Thề non hẹn biển ư! - Cậu chỉ đáp lại cậu Rushworth có thế, bằng giọng vô cùng kinh ngạc, rồi quay sang anh trai và các em gái, hầu như không ngờ có sự trái ngược đến vậy.

- Phải, - cậu Yates reo. - Sau bao tranh cãi của chúng tôi! Và bao khó khăn nữa chứ, chúng tôi thấy không vở nào phù hợp cho tất cả chúng ta, không vở nào toàn thiện toàn mỹ như Thề non hẹn biển. Có điều lạ là sao ta chẳng nghĩ ra từ trước. Tôi thật ngốc nghếch kinh khủng, vì ở đây, chúng ta có mọi thuận lợi tôi đã thấy ở Ecclesford; Thật hữu ích khi đã có một mô hình sẵn! Chúng ta phải phân vai cho từng hồi.

- Nhưng anh sẽ làm gì với các vai nữ? - Edmund nghiêm trang nói và nhìn Maria.

Mặc dù đỏ bừng mặt, tiểu thư Maria vẫn trả lời:

- Tôi nhận vai phu nhân Ravenshaw, đã xong, và (cái nhìn càng táo tợn hơn) cô Crawford sẽ là Amelia.

- Tôi thì lại cho rằng loại vở này không thích hợp với chúng ta, - Edmund nói và ngoảnh nhìn về lò sưởi, nơi mẹ anh, dì anh và Fanny ngồi, rồi anh ngồi xuống, vẻ rất phật ý.

Cậu Rushworth đi theo cậu và nói:

- Tôi đọc ba lần, có bốn mươi hai lời thoại. Đấy cũng ra gì chứ? Nhưng tôi không thích lắm ý tưởng đóng một vai lòe loẹt như thế. Tôi không nhận ra mình trong bộ áo xanh lơ và áo choàng màu hồng nữa kia.

Edmund không trả lời cậu ta. Vài phút sau, cậu Bertram bị người thợ mộc gọi ra khỏi phòng, hỏi một số điều chưa rõ, cậu Yates bèn đi cùng, ngay sau đó là cậu Rushworth, Edmund gần như nắm lấy cơ hội này, vội nói ngay:

- Anh không thể nói trước mặt cậu Yates những đều anh cảm nhận về vở này mà không nghĩ đến các bạn của cậu ta ở Ecclesford, nhưng bây giờ anh phải nói với em, Maria thân mến ạ, anh thấy vở này rất, rất không phù hợp cho một buổi trình diễn tư nhân, và anh mong em sẽ từ chối. Anh tin rằng nhất định em sẽ từ chối khi em đọc kỹ vở đó. Chỉ cần đọc to màn thứ nhất cho mẹ hoặc dì nghe, em sẽ thấy không thể chấp nhận được. Anh tin rằng sẽ không cần để em bị cha khiển trách.

- Chúng ta nhìn nhận sự việc rất khác nhau, - cô Maria kêu lên. - Em cam đoan với anh là em rất hiểu vở kịch, lẽ tất nhiên cũng có đôi chỗ bỏ sót, song em thấy chẳng có gì chướng tai gai mắt hết. Em không phải là cô gái duy nhất cho rằng nó rất phù hợp cho một buổi biểu diễn tư nhân.

- Anh rất tiếc, - cậu trả lời. - Nhưng trong việc này, em phải là người chỉ huy chứ. Em phải làm gương. Nếu những người khác sai lầm, việc của em là sửa lại cho đúng, và chỉ cho họ đâu là thanh nhã thực sự. về mặt tư cách, hạnh kiểm của em phải là khuôn mẫu cho những người khác trong nhóm.

Hình ảnh về hậu quả của cô đã phần nào có tác dụng, vì không người nào thích đứng đầu hơn Maria, và cô trả lời, khá hài hước:

- Em rất biết ơn anh, Edmund. Em tin là anh đã giảng giải rất hay, nhưng em vẫn cho là anh nhìn nhận sự việc quá nặng nề. Em không hứa sẽ hô hào được những người kia về một việc như loại này đâu. Em nghĩ như thế sẽ là một hành động vô cùng khiếm nhã.

- Em tưởng anh nghĩ thế trong đầu ư? Không đâu, hãy để cách hành xử của em là lời hô hào duy nhất. Cứ nói rằng xem kỹ vai mình, em tự cảm thấy không đảm đương được, rằng em thấy nó đòi hỏi quá nhiều tâm sức và liều lĩnh so với thực lực của em. Hãy nói thật kiên quyết, và như thế là đủ. Những ai có thể nhận ra sẽ hiểu động cơ của em. Vở kịch sẽ bị hủy bỏ, và sự tinh tế của em được tôn vinh như đáng thế.

- Đừng làm bất cứ việc gì không phải phép, con yêu ạ, - phu nhân Bertram nói. - Ngài Thomas sẽ không ưng thế đâu. Fanny, rung chuông đi cháu, chắc đến giờ ăn trưa rồi. Bây giờ chắc Julia đã ăn vận xong.

- Con rất tin là ngài Thomas không thích việc này đâu, thưa phu nhân, - Edmund nói, chặn trước Fanny.

- Kìa con, con có nghe thấy Edmund nói gì không?

- Nếu em từ chối vai diễn, - Maria nói với vẻ sốt sắng mới mẻ, - chắc chắn Julia sẽ nhận ngay.

- Gì kia! - Edmund kêu lên, - dù nó biết lý do của em ư!

- Chao ôi! Có thể nó nghĩ đến sự khác biệt giữa chúng em - khác biệt về thân phận của bọn em - nên nó không cần thận trọng quá mức như em. Em chắc nó sẽ biện luận như thế. Không, anh phải tha lỗi cho em thôi, em không thể rút lại sự ưng thuận được. Nó đã được quyết định khá kỹ rằng, mọi người sẽ thất vọng lắm. Tom sẽ rất giận, và nếu chúng em quá câu nệ như thế, sẽ chẳng bao giờ chúng em được diễn một vai nào.

- Dì định nói như thế đấy, - bà Norris nói. - Nếu vở nào cũng bị phản đối, thì các cháu sẽ chẳng diễn được gì hết, và công phu chuẩn bị tốn kém chừng ấy sẽ mất toi, và dì chắc việc đó sẽ làm tất cả chúng ta mang tai mang tiếng. Dì không biết vở kịch đó, nhưng như Maria nói thì chẳng có gì hơi quá âu yếm và có thể dễ dàng bỏ qua. Chúng ta chẳng thể kỹ tính như Edmund. Cậu Rushworth cũng đóng kịch mà có sao đâu. Dì chỉ mong Tom biết ý kiến của Edmund khi việc làm mộc bắt đầu, vì đã mất nửa ngày công cho các cửa ngách. Tuy vậy, tấm màn sân khấu sẽ ổn, các cô hầu làm việc rất chu đáo, và dì nghĩ chúng ta có thể gửi trả vài chục bộ chuông. Chẳng mấy khi họ được gần gũi nhau đến thế. Dì cũng làm một số việc có ích nhằm ngăn chặn lãng phí và được việc nhất. Bao giờ chả cần một người đứng đầu vững vàng để coi sóc đám thanh niên. Dì quên kể với Tom về việc xảy ra hôm nay. Dì đang đắn đo suy nghĩ trong sân nuôi gà vịt, và vừa bước ra thì trông thấy, đúng là Dick Jackson, đang đến cửa phòng người hầu, hai tấm gỗ thông trong tay, chắc là lấy ở chỗ bố nó. Mẹ nó đã tình cờ bảo nó mang tin nhắn đến chỗ bố, rồi bố nó đã đưa cho nó hai tấm gỗ thông, không biết thiếu chúng thì làm ăn ra sao đây. Dì biết những việc này rất vặt vãnh, vì chuông báo bữa trưa của người hầu đang rung ngay trên đầu chúng ta, dì thì ghét những kẻ xâm phạm (bố con nhà Jackson chúa là hay tắt mắt, dì thường nói thế, là loại người xểnh đâu là vơ đấy). Dì bảo thẳng thằng bé (nó lên mười song rất to xác, các cháu biết đấy, lẽ ra nó phải biết xấu hổ), rằng ta sẽ mang những tấm ván này đến chỗ bố cháu, Dick ạ; dì dám nói việc này cứu được thằng bé khỏi tội thỉnh thoảng cướp giật trong nhà - dì vốn ghét tính tham lam - thế nên chẳng ai tốt như cha các cháu, thuê người quanh năm!

Không ai buồn trả lời; Những người khác sắp trở lại, và Edmund thấy uốn nắn họ hẳn là sự hài lòng duy nhất của cậu.

Bữa ăn trôi qua nặng nề. Bà Norris lại kể lể thắng lợi của bà với Dick Jackson, nhưng không nhắc gì đến vở kịch hoặc sự chuẩn bị, vì thái độ phản đối của Edmund không chỉ anh trai cậu cảm thấy. Maria muốn cậu Henry Crawford cổ vũ cho phấn khởi, dù tránh đề tài này thì hay hơn. Cậu Yates cố tỏ ra ăn ý với Julia, thấy sự rầu rĩ của cô đỡ khó hiểu hơn bất cứ đề tài nào về cậu tiếc rẻ cô ra khỏi hội, còn cậu Rushworth đầu óc chỉ nghĩ đến vai kịch và trang phục của mình và nói suốt bữa.

Những mối quan tâm về vở kịch chỉ tạm ngưng độ một hoặc hai giờ. Nó vẫn là một việc lớn đã quyết định, cảm xúc của buổi tối đem lại dũng khí mới, Tom, Maria và cậu Yates đang tụ tập trong phòng khách, ngồi thành một nhóm ở bàn riêng, vở kịch mở trước mặt và dấn sâu vào đề tài thì cô cậu Crawford bước vào, là sự ngắt quãng được đón mừng nhất. Cả hai đến muộn, chán nản và dính bùn đất, song không thể không đến và nhận được niềm vui cảm kích nhất.

Sau những lời chào hỏi là: “Các vị đang làm gì đấy?” và “Đã quyết định chưa?” rồi “Chà! Chúng tôi không thể làm gì nếu thiếu các vị”. Henry Crawford ngồi ngay xuống bên bàn với ba người kia, trong lúc em gái cậu tiến đến chỗ phu nhân Bertram, săn sóc hỏi han bà:

- Cháu phải chúc mừng phu nhân vì đã chọn xong vở kịch, - cô nói, - phu nhân đã rất nhẫn nại, cháu chắc bà phát ốm vì đủ thứ tiếng ồn và khó khăn của bọn cháu. Diễn viên mừng đã đành, nhưng những người ngoài cuộc hẳn còn biết ơn hơn vì đã quyết định. Cháu chân thành chia vui với phu nhân cũng như bà Norris và tất cả những ai ở trong tình thế khó khăn này, - cô liếc nhìn từ Fanny sang Edmund, nửa sợ hãi nửa ranh mãnh.

Phu nhân Bertram đáp lời cô rất lịch sự, nhưng Edmund lặng thinh. Anh chỉ là người ngoài cuộc nhưng anh không chối. Sau khi chuyện phiếm với nhóm người bên lò sưởi vài phút, cô Crawford trở lại vói nhóm ở bàn; Cô đứng cạnh họ, dường như thích thú vì những bàn bạc của họ cho đến lúc bất chợt nhớ ra, cô kêu lên:

- Các bạn thân mến, các bạn quá ư bình tĩnh bàn cách bố trí các ngôi nhà và quán bia, hết bên trong đến bên ngoài, nhưng hãy cho tôi biết số phận của tôi ra sao trong lúc này. Ai sẽ đóng vai Anhalt? Tôi sẽ vui sướng được làm tình với quý ngài nào trong số các vị đây?

Trong giây lát không ai nói gì, rồi tất cả đồng thanh thuật lại một thực tế u ám là họ vẫn chưa có ai đóng vai Anhalt. “Cậu Rushworth sẽ là bá tước Cassel, nhưng chưa người nào nhận vai Anhalt”.

- Tôi đã chọn các vai, - cậu Rushworth nói, - nhưng tôi cho rằng tôi ưng vai bá tước nhất, dù tôi không thích những bộ quần áo lộng lẫy sẽ phải mặc.

- Tôi chắc là anh đã chọn rất thông minh, - cô Crawford nói, mặt cô rạng lên.- Anhalt là một vai nặng.

- Bá tước có bốn mươi hai lời thoại, - cậu Rushworth đáp, - cũng không thể xem thường.

-Tôi chẳng ngạc nhiên là vẫn thiếu một Anhalt, - cô Crawford nói sau một lúc ngừng ngắn. - Vai Amelia rất xứng đáng, không thể hay hơn. Một cô gái tiên tiến như thế có lẽ làm các chàng trai phát hoảng.

- Tôi quá vui mừng nhận vai đó nếu có thể, - Tom kêu lên, - nhưng chẳng may Butler và Anhalt lại xuất hiện cùng một lúc. Tuy nhiên, tôi sẽ không từ chối hẳn, tôi sẽ cố gắng xem có thể làm được gì, tôi sẽ xem lại lần nữa.

- Em trai của anh sẽ đóng vai đó, - cậu Yates nói khẽ. - Anh không nghĩ đến sao?

- Tôi sẽ không hỏi nó, - Tom đáp, vẻ lạnh lùng và kiên quyết.

Cô Crawford nói câu gì đó rồi ngay sau đó đến với nhóm bên lò sưởi.

- Họ không muốn có tôi, - cô nói và ngồi xuống, - Tôi chỉ làm họ khó xử, và buộc họ phải nói năng lịch sự. Công tử Edmund Bertram, anh không đóng vai nào nên sẽ là một cố vấn vô tư, vì thế tôi muốn được nghe ý kiến của anh. Chúng tôi sẽ làm gì với vai Anhalt? Liệu có thể cho một người đóng đúp vai không? Anh sẽ khuyên gì đây?

- Lời khuyên của tôi là, - cậu nói, điềm tĩnh, - các vị thay đổi vở diễn đi.

- Tôi không hề phản đối, - cô đáp, - vì tuy tôi không đặc biệt ghét vai Amelia, nếu được ủng hộ nhiệt tình, và nếu mọi việc diễn ra suôn sẻ, tôi sẽ rất tiếc nếu phải đóng một vai bất tiện, nhưng vì những người ở bên bàn kia không chịu nghe lời khuyên của anh, - cô nhìn quanh, - nên chắc là lời đó sẽ không thực hiện được.

Edmund không nói gì.

- Nếu có vai nào có thể lôi cuốn anh, tôi đoán sẽ là Anhalt, - sau một lát ngừng ngắn, cô gái nhận xét, hóm hỉnh, - vì anh biết đấy, vai đó là một mục sư.

- Tình huống đó sẽ chẳng có gì lôi cuốn tôi, - cậu đáp, - tôi sẽ tiếc vì diễn tồi làm cho nhân vật trở thành lố bịch. Rất khó giữ cho Anhalt xuất hiện như một nhà thuyết giảng đúng nghi thức, trang nghiêm, và người nào chọn nghề đó có lẽ sẽ là một trong những người cuối cùng muốn biểu diễn trên sân khấu.

Cô Crawford lặng ngắt, vừa giận vừa xấu hổ, cô dịch ghế vào gần bàn nước và dồn mọi sự chú ý vào bà Norris vẫn ngồi nguyên đó.

- Fanny, - Tom Bertram gọi từ bàn bên kia, nơi cuộc bàn luận diễn ra sôi nổi và trò chuyện không ngớt, - chúng tôi muốn cô phục vụ đây.

Fanny đứng lên ngay, mong là việc vặt nào đó, vì thói quen tận dụng cô vẫn chưa bỏ được, dẫu Edmund ra sức đả phá.

- Ồ, chúng tôi không muốn phiền cô rời khỏi chỗ ngồi. Chúng tôi không muốn cô phục vụ bây giờ. Chúng tôi chỉ muốn cô tham gia vở kịch. Cô sẽ đóng vai vợ Cottager.

- Tôi ư! - Fanny kêu lên, cô lại ngồi xuống, vẻ mặt hoảng hốt. - Các anh chị phải thứ lỗi cho tôi thôi. Tôi không thể đóng được vai nào dù các anh chị có cho tham gia. Không, thật đấy, tôi không thể diễn được.

- Thực ra cô phải diễn, vì chúng tôi sẽ không tha cho cô đâu. Cô đừng hoảng sợ thế, nó là một vai rất nhỏ, chẳng có gì đâu, tất cả chỉ có khoảng dăm, sáu câu thoại, và chẳng ai nghe thấy lời cô nói cũng không sao, cô có thể rón rén như một con chuột, nhưng chúng tôi phải có cô để nhìn.

- Nếu cô sợ dăm sáu câu thoại ấy, - cậu Crawford nói to, - thì cô sẽ làm gì với một vai như của tôi? Tôi có bốn mươi hai đoạn phải học thuộc.

- Không phải tôi sợ học thuộc lòng, - Fanny nói, sửng sốt thấy lúc đó chỉ mình cô nói trong phòng, và cảm thấy mọi cái nhìn đều đồ dồn vào cô, - nhưng tôi thực sự không biết diễn mà.

- Ồ có, có chứ, cô có thể diễn đủ hay cho chúng tôi. Cứ học vai của cô đi, và chúng tôi sẽ dạy cô phần còn lại. Cô chỉ có hai cảnh, còn tôi sẽ đóng vai Cottager, tôi sẽ đưa cô vào và đẩy cô vòng quanh, cô sẽ làm rất tốt và tôi đáp lại.

- Không ạ, thật đấy, công tử Bertram, xin anh tha cho. Anh đừng nghĩ ra việc đó. Không thể được đâu ạ. Nếu em nhận vai đó, em sẽ chỉ làm anh thất vọng thôi.

- Phù! Phù! Đừng bẽn lẽn thế. Cô sẽ đóng vai đó rất tốt mà. Mọi người đều chiếu cố cô. Chúng tôi không mong hoàn hảo. Cô phải mặc cái áo dài màu nâu, đeo tạp dề trắng và đội mũ trùm kín đầu, chúng tôi sẽ vẽ cho cô vài nếp nhăn, vài vết rạn chân chim ở khoé mắt, và cô sẽ thành một bà già nhỏ bé chính hiệu.

- Anh tha cho em, anh phải tha cho em, thật đấy, - Fanny kêu lên, mặt cô mỗi lúc một đỏ hơn vì quá ư bối rối, cô nhìn Edmund rầu rĩ, cậu trìu mến quan sát cô nhưng không muốn can thiệp làm anh trai giận điên lên, nên chỉ tặng cô nụ cười khích lệ. Sự khẩn nài của Fanny chẳng có tác dụng gì với Tom, cậu chỉ nói lại câu đã nói lúc trước và không chỉ riêng Tom ra lệnh, mà cả Maria, cậu Crawford và cậu Yates đều hùa vào, giục giã tuy có khác với kiểu của Tom, nhẹ nhàng hơn hoặc kiểu cách hơn, nhưng tất cả đều áp đảo Fanny. Cô chưa kịp thốt ra lời, bà Norris kết thúc, nhằm vào cô một lời thì thầm giận dữ và nghe rõ:

- Một mẩu việc thế này nào có bõ bèn gì, bác thật xấu hổ vì cháu, Fanny, gây khó khăn như thế, buộc các anh chị cháu mất thời gian vì việc này, mà họ tử tế với cháu đến thế! Hãy vui lòng nhận vai ấy đi, và đừng để chúng ta phải nghe thêm về việc này nữa, bác xin cháu đấy.

- Xin dì đừng thúc giục cô ấy, - Edmund nói. - Giục giã Fanny kiểu này là không công bằng. Dì thấy đấy, cô ấy không thích biểu diễn, hãy để cô ấy lựa chọn cho mình cũng như những người khác. Ý kiến của cô ấy rất có thể đáng tin lắm chứ. Xin đừng ép cô ấy nữa.

- Dì không ép nó, - bà Norris đáp gay gắt, - nhưng dì thấy nó là đứa rất bướng bỉnh và vô ơn, nếu nó không làm điều mà bác nó và các anh chị nó muốn. Nó thật bạc bẽo, không biết mình là ai, là cái gì nữa.

Edmund giận quá không thốt nên lời, nhưng cô Crawford đợi một lát và sửng sốt nhìn bà Norris, rồi nhìn Fanny đã bắt đầu rưng rưng lệ, ngay lập tức cô nói bằng giọng chua cay:

- Tôi chẳng thích chỗ của tôi, chỗ này quá nóng với tôi, - và dịch ghế sang bên kia bàn gần Fanny, và lúc ngồi xuống, cô nói khẽ với Fanny, - không sao đâu, cô Price thân mến, đây là một buổi tối bực dọc, ai cũng trêu chọc nhau, nhưng chúng ta đừng để tâm đến họ, - rồi với sự ân cần hiển nhiên, cô tiếp tục nói chuyện với Fanny và cố làm cho cô phấn chấn, mặc dù bản thân cô cũng đang không vui. Cô nhìn anh trai, chặn mọi lời nài nỉ của cả nhóm, và những tình cảm tốt đẹp, chân thành của cô khiến cô gần như chi phối hoàn toàn, và nhanh chóng phục hồi mọi điều tầm thường khiến cô mất điểm trong thiện ý của Edmund.

Fanny vốn không ưa cô Crawford, nhưng cảm thấy rất biết ơn cô ta vì sự ân cần lúc này. Từ lúc nhận thông báo về công việc của cô ta và mong muốn cô ta làm tốt, năn nỉ làm mẫu cho cô và tin rằng bây giờ Fanny đang chuẩn bị cho buổi ra mắt vì lẽ tất nhiên cô sẽ xuất hiện khi cô chị họ kết hôn, cô Crawford dấn tới hỏi thăm rằng gần đây mới nghe tin anh trai của Fanny đang lênh đênh ngoài biển khơi, cô hình dung anh ấy là một thanh niên rất điển trai, và khuyên Fanny nên vẽ chân dung cho anh trước khi anh lại ra khơi. Fanny không còn biết làm gì hơn là nhận lời tâng bốc khéo léo ấy, hoặc lắng nghe và trả lời sốt sắng hơn dự định.

Cuộc bàn bạc về vở kịch vẫn tiếp tục, và sự ân cần của cô Crawford là trước khi Tom Bertram gọi nói rất tiếc, cậu hoàn toàn không thể đóng vai Anhalt thêm vào vai Butler được, cậu đã cố hết sức để việc đó trở thành khả thi nhưng không được, và cậu đành từ bỏ.

- Nhưng đấy chưa phải là khó khăn nhỏ nhất, - cậu nói thêm. - Chúng ta chỉ mới nói thôi, chúng ta có thể chọn lựa kỹ càng. Ngay bây giờ tôi có thể chỉ định ít nhất sáu thanh niên trong vòng sáu dặm quanh đây, họ sẽ rất sung sướng lao vào nhập hội với chúng ta ngay, trong số đó có một hoặc hai người sẽ không làm chúng ta xấu mặt. Tôi không ngại tin cậy Olivers hoặc Charles Maddox. Tom Oliver là một gã rất khôn ngoan, còn Charles Maddox là một người phong nhã mà các vị có thể thấy ở khắp noi, vì thế sáng sớm mai, tôi sẽ lấy ngựa phi đến Stoke và dàn xếp với một trong hai người đó.

Trong lúc cậu nói, Maria nhìn Edmund vẻ bứt rứt, mong cậu phản đối việc mở rộng kế hoạch này như thế, trái hẳn với những cam đoan ban đầu của họ, nhưng Edmund không nói gì. Sau một lát suy nghĩ, cô Crawford điềm nhiên đáp:

- về phần tôi, tôi không có gì phản đối bất cứ việc gì mà các vị thấy là thích hợp. Tôi đã gặp người nào trong số đó chưa nhỉ? À có, có lần cậu Charles Maddox đã ăn tối ở nhà chị tôi, phải không anh Henry? Tôi nhớ anh ta, đấy là một thanh niên trông hòa nhã. Cứ mời anh ta xem, nếu các vị vui lòng, vì tôi thấy thế còn đỡ khó chịu hơn là một người hoàn toàn xa lạ.

- Charles Maddox là một người. - Tom nhắc lại quyết định đi vào sớm mai, tuy Julia chỉ kịp hé môi, nhận xét một cách châm chọc và liếc nhìn Maria rồi Edmund, rằng: “Cái nhà hát Mansfield này sẽ chấn hưng cả vùng này cho mà xem”. Edmund vẫn giữ vẻ bình thản, chỉ thể hiện tình cảm bằng một vẻ nghiêm trang và quả quyết.

- Tôi không quá lạc quan về vở kịch của chúng ta, - cô Crawford nói khẽ với Fanny, sau một hồi đắn đo, - và có thể nói với cậu Maddox rằng tôi sẽ rút ngắn vài lời thoại của cậu ấy, bằng lời của tôi, trước khi chúng tôi diễn tập cùng nhau. Nó sẽ rất khó chịu đấy, và tôi mong sẽ không kém cỏi.