Chương 17

Hôm đó thực sự là một ngày đại thắng của Tom Bertram và Maria. Họ mãn nguyện nhất vì đã chế ngự được tính thận trọng quá mức của Edmund vượt xa họ mong đợi. Chẳng còn gì ngăn trở họ trong kế hoạch thú vị, và với cảm giác hoan hỉ mọi bề, họ chúc mừng nhau, thầm đố kỵ với thứ mà họ cho là thay đổi. Edmund nom vẫn nghiêm trang, cậu bảo không thích kế hoạch này nói chung và phản đối vở kịch nói riêng, còn các chi tiết của họ đều đạt. Cậu đồng ý biểu diễn chỉ vì xu hướng ích kỷ mà thôi. Edmund đã xuống khỏi bậc thang đạo đức cậu vẫn duy trì trước kia, và cả đôi bên đều vui vẻ hơn, thích thú hơn vì sự xuống dốc đó.

Tuy họ đối tốt với cậu trong dịp này, tuy không lộ ra ngoài những đường nhăn ở khoé miệng, và hình như coi việc tránh được Charles Maddox đột nhập là tuyệt diệu, như thể bị ép phải nhận cậu ta trái với ý thích của họ.

- Có một buổi diễn hoàn toàn trong phạm vi gia đình là thứ họ đặc biệt mong muốn. Một người lạ lẫn vào sẽ phá vỡ mọi sự thoải mái của họ, - lúc Edmund theo đuổi ý nghĩ đó, gọi cho họ ý cậu muốn giới hạn số khán giả, họ đồng ý ngay trong một lúc dễ dãi và hứa hẹn mọi thứ. Tất cả đều vui vẻ và phấn chấn. Bà Norris gợi ý sẽ thiết kế trang phục cho cậu, cậu Yates cam đoan với Edmund rằng cảnh cuối của Anhalt với nam tước được coi là điểm thắt nút và nhấn mạnh, còn cậu Rushworth nhận việc đếm lời thoại hộ cậu.

- Có lẽ bây giờ Fanny tự nguyện giúp chúng ta hơn, - Tom nói. - Hay em thuyết phục cô ấy giùm.

- Không, cô ấy cương quyết lắm. Cô ấy nhất định không chịu diễn.

- Ồ! Hay quá. - Và không một lời khác nói rằng: nhưng Fanny cảm thấy đang lâm vào cảnh hiểm nghèo, và sự dửng dưng với nguy hiểm đang bắt đầu đánh bại cô ấy.

Ở nhà cha xứ, không ít nụ cười hơn ở trang viên vì sự thay đổi của Edmund. Cô Crawford trông rất đáng yêu và bắt tay vào việc với vẻ vui tươi mới hồi phục và tác động ngay đến cậu. “Đúng là anh ấy tôn trọng những cảm xúc như thế, anh ấy vui vì đã quyết định việc đó”. Cả buổi sáng chìm trong sự toại nguyện rất ngọt ngào, nếu không nói là rất lành mạnh. Kết quả là thêm một thuận lợi cho Fanny: vì cô Crawford đã tha thiết thỉnh cầu, bà Grant với tính tình vui vẻ thường lệ đã nhận vai họ ép Fanny, và mọi sự xảy ra đã khiến cô ấm lòng suốt ngày. Dù vậy, khi Edmund thuật lại chính cô Crawford đã giúp cô, khuyến khích cô phải biết ơn sự nỗ lực ân cần của cô Crawford, người có những phẩm chất xứng đáng khiến họ nói đến với cảm giác ngưỡng mộ, đã làm Fanny nhói đau. Cô đã an toàn, nhưng thanh thản và an toàn không liên quan với nhau. Tâm trí cô chưa bao giờ được thanh thản. Cô không cảm thấy việc mình làm là sai, nhưng không yên lòng về nhiều thứ khác. Trái tim và lương tri của cô đều chống lại quyết định của Edmund, cô không thể tha thứ cho sự không kiên định của cậu, niềm vui của cậu vì quyết định đó khiến cô buồn khổ. Lòng cô đầy ghen tị và lo âu. Cô Crawford đến, vẻ mặt hớn hở dường như là một lời sỉ nhục, sự thân thiện của cô ta làm Fanny khó mà đáp lại một cách bình tĩnh. Mọi người quanh cô đều vui vẻ và bận rộn, thành công và quan trọng, ai cũng có mối quan tâm riêng về vai diễn, trang phục, cảnh ưa thích, bạn bè và bạn diễn, tất cả đều có việc bàn bạc và so sánh, hoặc nhãng đi trong những câu dí dỏm bông đùa. Một mình Fanny buồn bã và nhỏ nhoi, cô không chia sẻ được bất cứ thứ gì; Cô có thể đi hay ở, có thể chìm trong đám sương mù ồn ào hoặc rút vào cảnh lẻ loi ở phòng phía Đông cũng chẳng ai để ý hoặc thấy thiếu vắng. Cô gần như chẳng nghĩ ra việc gì thích hợp hơn. Bà Grant là kết quả; Sự đôn hậu của bà là phần thưởng danh dự, thị hiếu và thời gian của bà được trân trọng, sự có mặt của bà luôn được đón chờ, còn Fanny lần đầu tiên thấy thèm tính cách được mọi người thừa nhận của bà. Nhưng suy nghĩ dẫn đến những tình cảm tốt hơn, cho cô thấy bà Grant xứng đáng được tôn trọng, điều cô chẳng bao giờ có, dù cô rất được tôn trọng đi nữa, cô cũng không bao giờ thoải mái hòa nhập vào kế hoạch này, và chỉ có ông bác cô bảo, cô mới bắt buộc phải tham gia.

Trái tim Fanny không chỉ toàn nỗi buồn, vì cô sớm nhận ra rằng Julia cũng là người bị thiệt dù không đến nỗi như cô.

Henry Crawford đùa giỡn tình cảm của Julia, nhưng trong một thời gian dài cô vẫn cho phép, thậm chí còn ra sức thu hút sự chú ý của cậu ta, cùng với sự ghen tuông vừa phải của chị cô, hẳn là liều thuốc chữa của họ. Lúc này cậu ta lại thuyết phục rằng Maria thích hợp hơn đã gây sức ép cho Julia, cô đã ngừng phản kháng, không hề lo lắng về tình trạng của Maria hoặc bất cứ sự cố gắng nào làm lòng mình dịu lại. Cô ngồi im lặng ảm đạm, mang vẻ nghiêm nghị như thể không gì khuất phục nổi, không mảy may tò mò, không bông đùa dí dỏm, không cho cậu Yates quan tâm, chỉ gượng vui nói chuyện với mình cậu ta và nhạo báng lối diễn của những người khác.

Sau một, hai ngày bị lăng mạ kiểu đó, Henry Crawford cố tránh kiểu nịnh đầm và khen tặng phụ nữ như thường lệ, nhưng cậu không đủ ân cần để bền gan cưỡng lại vài lời thoái thác, cậu lập tức làm ra vẻ quá bận với vở kịch nên chẳng còn thời gian mà tán tỉnh, cậu dửng dưng với việc cãi vã hoặc coi là một sự cố may rủi, bình thản đặt dấu chấm hết với điều bà Grant mong đợi. Bà không hài lòng thấy Julia bị loại ra khỏi vở kịch và ngồi đó, chẳng ai chăm sóc; Thực ra, cũng chẳng dính líu gì lắm với niềm vui của bà, vì Henry ắt phải là người có đánh giá đúng nhất, lúc cậu ta cam đoan với bà kèm nụ cười thuyết phục nhất rằng cả cậu lẫn Julia chưa bao giờ nghĩ về nhau một cách nghiêm túc, có lẽ cô ta chỉ hồi phục sự thận trọng trước kia với chị gái mà thôi, bà đã khẩn khoản cậu đừng liều sự thanh thản của mình vì ngưỡng mộ quá nhiều, rồi cậu sung sướng nhận sự chia sẻ của bà trong mọi thứ đã đem lại niềm vui cho đám thanh niên nói chung, và đặc biệt đẩy mạnh sự vui sướng của hai người thân thiết với bà.

- Chị hơi ngạc nhiên là Julia không yêu Henry, - bà nhận xét với Mary.

- Em thì nói là có, - Mary lạnh lùng đáp. - Em hình dung cả hai chị em đều yêu.

- Cả hai ư! Không, không đâu, chắc không phải thế đâu. Đừng cho cậu ấy biết gì nhé. Hãy nghĩ đến cậu Rushworth.

- Tốt hơn hết là chị bảo tiểu thư Bertram hãy nghĩ đến cậu Rushworth. Như thế may ra tốt hơn cho cô ấy. Em hay nghĩ đến cơ ngơi và sự độc lập của cậu Rushworth, và ước gì chúng ở trong tay người khác, nhưng em chưa bao giờ nghĩ đến cậu ta. Một người có thể tiêu biểu cho cả hạt với một cơ ngơi như thế, một người chẳng làm việc gì lại đại diện cho cả hạt.

- Chị dám nói rằng cậu ấy nhất định sẽ vào Quốc hội nay mai. Khi ngài Thomas về, chắc ngài sẽ ở vài thị xã nhưng ở đấy không ai để ngài làm gì hết.

- Ngài Thomas sẽ làm được nhiều việc phi thường khi ngài về nhà, - Mary nói, sau một lúc ngừng. - Chị có nhớ bài thơ Gửi thuốc lá của Hawkin Browne nhại Pope không?

Hỡi lá cây thần thánh! Mùi thơm ngây ngất của ngươi thoảng đến tận Templar[26] khiêm nhường, đến tận giác quan của mục sư

em sẽ nhại thành:

Hỡi Hiệp sĩ thần thánh! Dáng vẻ uy nghi của người tác động đến con cái, đến giác quan của Rushworth.

Đúng không nào, thưa bà Grant? Mọi thứ dường như tùy thuộc vào chuyến trở về của ngài Thomas.

- Chị cam đoan với cô, cô sẽ thấy tầm quan trọng của ngài rất đúng đắn và hợp lý, khi cô thấy ngài trong gia đình. Chị nghĩ chúng ta sẽ không thể sung túc như thế này nếu không có ngài. Tính cách của ngài rất đàng hoàng, rất hợp là người đứng đầu của một tòa nhà như thế này và giữ cho mọi người ai vào chỗ nấy. Khi ngài ở nhà, phu nhân Bertram càng tầm thường hơn bây giờ, và chẳng ai có thể giữ bà Norris đúng mức. Nhưng, Mary ạ, em đừng nghĩ Maria Bertram quan tâm đến Henry. Chị chắc Julia cũng không, hoặc cô ấy sẽ không có trò tán tỉnh như tối qua với cậu Yates; Dù Henry với Maria là bạn tốt, chị nghĩ cô ấy rất thích Sotherton nên sẽ không thể không chung thủy.

- Em sẽ không cho cậu Rushworth nhiều cơ hội, nếu Henry xen vào trước khi các điều khoản được ký kết.

- Nếu cô nghi ngờ như thế, chắc là phải có gì rồi, và ngay sau khi vở kịch chấm dứt, chúng ta sẽ nói chuyện nghiêm chỉnh với cậu ấy, bắt cậu ấy quyết định và nếu cậu ấy nói là chưa có gì, chúng ta sẽ gửi cậu ấy đi xa một thời gian, dù cậu ấy là Henry đi nữa.

Julia rất đau khổ, dù bà Grant có nhận thấy hay không, và dẫu nó có thoát khỏi những sự chú ý của gia đình cô. Cô đã yêu và vẫn còn yêu, cô trải qua mọi nỗi khổ sở của một tính khí sôi nổi và hăng hái, có thể kéo dài sự thất vọng vì một mong mỏi thiết tha song phi lý, với cảm giác mạnh mẽ bị hành hạ. Trái tim cô nhức nhối và giận dữ, mà cô vốn giỏi an ủi những người đang cáu giận. Người chị mà cô vẫn quen nói năng thoải mái, thì nay trở thành kẻ thù lớn nhất của cô, họ xa lánh nhau, và Julia chẳng tốt đẹp gì hơn vì mong một kết cục đau đớn cho cuộc ve vãn đó, sự trừng phạt nào đó cho Maria vì tư cách đáng xấu hổ của bản thân, cũng như với cậu Rushworth. Không có sự sai lỗi hữu hình về tính tình hoặc khác biệt về quan niệm, ngăn cản họ trở nên thân thiết trong lúc sự quan tâm của họ giống nhau, hai chị em trong cuộc thử thách ấy dù không yêu mến nhau song đủ khuôn phép khiến họ khoan dung vừa đủ, đem lại cho họ danh giá hoặc lòng trắc ẩn. Maria cảm nhận được thắng lợi và theo đuổi mục tiêu của mình, không để ý đến Julia; Còn Julia chẳng bao giờ coi Maria là người đàng hoàng vì Henry Crawford, không tin rằng nó sẽ gây nên ghen tuông và rốt cuộc trưng ra vẻ lo âu công khai.

Fanny nhìn thấy hết và rất thương Julia, nhưng giữa họ không có sự giao hảo bề ngoài. Julia không buồn giao lưu, còn Fanny không dám tùy tiện. Họ là hai con người thật thà cô độc, hoặc chỉ gắn kết nhờ ý thức của Fanny.

Hai người anh và bà dì lơ là với sự xáo động của Julia và họ mù tịt về nguyên nhân thực sự, ắt phải đổ cho tâm trí họ quá bận rộn. Mà họ bận thật. Tom mê mẩn với nhà hát, chẳng nhìn thấy gì mà không liên hệ tới nó ngay lập tức. Edmund quay cuồng giữa sân khấu và vai thực của mình, giữa những yêu sách của cô Crawford và tư cách của riêng cậu, giữa tình yêu và tính kiên định, cũng chẳng quan sát được gì hết. Bà Norris quá bận xoay sở và chỉ đạo các vấn đề nho nhỏ nói chung của cả nhóm, trông nom các bộ trang phục khác nhau của họ với mưu chước tiết kiệm nên chẳng ai cảm ơn bà, và bà hả hê thu vén từng nửa curon ở chỗ này chỗ kia trong lúc vắng mặt ngài Thomas, nên chẳng còn rảnh rỗi mà theo dõi thái độ hoặc canh giữ hạnh phúc của các cháu gái.

[26] Địa điểm ở Jerusalem, nơi giáo phận thời Trung cổ đặt trụ sở. - ND.