Chương 19

Làm sao tả được nỗi kinh hoàng của cả nhóm? Với phần lớn, đây là lúc kinh hoàng nhất. Ngài Thomas đang ở trong nhà! Tất cả cảm thấy ngay lập tức. Chẳng có hy vọng che giấu sự áp đặt hoặc nhầm lẫn ở bất cứ nơi nào. Vẻ mặt của Julia là một thực tế hiển nhiên không thể chối cãi, sau những cái giật mình và các thán từ, trong nửa phút không ai thốt ra một lời; Mỗi người chọn một kiểu nhìn những người khác, và hầu hết đều cảm thấy đây là một cú đòn bất ngờ nhất, không đúng lúc nhất, kinh hoàng nhất! Có lẽ chỉ mình cậu Yates coi đây là sự đứt quãng bực mình cho buổi tối, còn cậu Rushworth cho là may mắn, còn mọi trái tim khác đều lắng xuống vì cảm giác tự lên án ở mức độ nào đó hoặc hoảng sợ mơ hồ, người nọ gợi ý người kia: “Chúng ta sẽ ra sao đây? Bây giờ biết làm gì?”. Một khoảng ngừng lặng khủng khiếp, ai cũng căng tai nghe tiếng các cánh cửa mở ra và tiếng bước chân đi qua.

Julia là người đầu tiên cử động và nói lại. Sự ghen tị và cay đắng tạm thời ngừng lại: sự ích kỷ chìm trong sự việc chung; Nhưng đúng lúc cô xuất hiện, Frederick đang chăm chú lắng nghe Agatha kể lể và ép bàn tay cô vào tim mình; Julia nhận thấy ngay điều này và cũng thấy rằng, mặc dù sửng sốt vì lời nói của cô, cậu vẫn đứng yên và giữ chặt bàn tay chị cô, trái tim bị tổn thương của cô lại rộn ràng vì đau đớn, mặt cô đỏ bừng như lúc trước vừa trắng bệch, cô quay ngoắt ra khỏi phòng và nói:

- Tôi chẳng việc gì phải sợ xuất hiện trước mặt cha tôi.

Sự ra đi của cô khuấy động những người khác; Cùng một lúc, hai anh trai cô bước tới, cảm thấy cần phải làm gì đó. Vài lời trao đổi giữa họ là đủ. Ý kiến nhận định tình thế không khác nhau, họ phải vào ngay phòng khách. Maria đi với họ vì cùng mục đích, cô là người dũng cảm nhất trong ba người; Chính tình huống đẩy Julia đi lại là sự cổ vũ ngọt ngào nhất cho Maria. Vào lúc đó, Henry Crawford vẫn giữ nguyên bàn tay cô, một khoảnh khắc thử thách đặc biệt và quan trọng, đáng giá bao năm tháng nghi ngờ và băn khoăn. Cô đón chào nó như một thái độ tha thiết của quyết tâm nghiêm túc nhất, giúp cô đủ sức gặp cha. Họ đi ra, hoàn toàn không chú ý đến cậu Rushworth hỏi đi hỏi lại:

-Tôi cũng đi cùng chứ? Hay không đi thì hay hơn? Không phải lúc cho tôi đi sao?

Nhưng họ chưa đi qua cửa, cậu Henry Crawford đành trả lời câu hỏi lo âu đó, khích lệ cậu ta phải tỏ lòng kính trọng ngài Thomas bằng mọi giá, không được chậm trễ, khiến cậu lật đật theo sau những người kia.

Fanny ra khỏi phòng cùng anh em Crawford và cậu Yates. Các anh chị họ chẳng để ý gì đến cô; còn cô vẫn biết thân phận mình kém cỏi, không bao giờ dám đòi hỏi tình yêu thương của ngài Thomas, chẳng bao giờ cô có ý xếp ngang hàng với các con của ngài, nên cô vui mừng ở lại sau và hưởng một khoảnh khắc dễ thở ngắn ngủi. Tâm trạng bối rối và lo âu của cô vượt quá mọi điều những người khác chịu đựng, bởi thực trạng của sự sắp đặt không còn vô tội để có thể tránh được đau khổ. Cô gần như ngất xỉu: sự khiếp sợ thường xuyên cũ với ông bác nay trở lại, cùng với sự thương xót Edmund và gần như với từng người trong nhóm vì tiến triển của sự việc lúc trước, sự lo lắng khôn tả vì lợi ích của Edmund. Cô tìm một chỗ ngồi, và cô quá run vì mọi ý nghĩ khiếp sợ, trong lúc ba người kia không kiềm chế được nữa, xả hết mọi nỗi bực bội và than vãn chuyến về sớm quá mong đợi như một sự kiện rủi ro nhất, và không hề thương xót, ước giá chuyến đi của ngài Thomas khốn khổ kia dài gấp hai lần, hoặc ngài vẫn còn ở lại Antigua.

Anh em Crawford sôi nổi về chủ đề này hơn cậu Yates, vì họ hiểu gia đình này rõ hơn và đánh giá chính xác hơn sự phiền lụy chắc chắn sẽ xảy ra. Họ biết là vở kịch chắc chắn sẽ bị huỷ, và cảm nhận được nhỡn tiền toàn bộ kế hoạch nhất định sẽ bị tiêu diệt. Trong khi đó, cậu Yates coi đấy chỉ là sự trì hoãn tạm thời, một tai họa cho buổi tối, có khi sau bữa trà, khi cuộc đón mừng ngài Thomas đã lắng xuống là lại diễn tập tiếp và biết đâu đang lúc rảnh rỗi, ngài lại thích chưa biết chừng. Anh em Crawford cười nhạo ý nghĩ ấy, và đồng tình lẳng lặng đi bộ về nhà ngay là đúng đắn nhất; Họ gợi ý cậu Yates đi cùng và ở chơi nhà cha xứ tối nay. Nhưng cậu Yates chưa bao giờ giao thiệp với những người mà cậu cho là vòi vĩnh cha mẹ hoặc tin cậy gia đình quá nhiều, nên không thể hiểu được bất cứ việc gì là cần thiết, cậu cảm ơn họ và nói “cậu thích ở lại để có thể biểu lộ sự kính trọng với ông già hào phóng vì ông ta đã về; Ngoài ra, cậu cho rằng những người khác bỏ chạy là không đúng”.

Fanny bắt đầu trấn tĩnh và cảm thấy nếu cô chần chừ nữa có vẻ là bất kính, khi chuyện này đã dàn xếp xong, các anh chị họ đã làm xong phận sự tạ lỗi, thấy họ chuẩn bị đi, cô bèn rời phòng và thực hiện bổn phận chán ngắt là trình diện ông bác.

Fanny thấy mình đến trước cửa phòng khách quá sớm, sau khi dừng lại một lúc đợi một thứ mà cô biết là không đến, vì can đảm mà ở ngoài thì không cánh cửa nào bù đắp cho cô, cô thất vọng xoay nắm cửa, những ngọn đèn của phòng khách và toàn bộ gia đình tề tựu ngay trước mặt cô. Lúc Fanny bước vào, tên cô vang vọng bên tai. Đúng lúc ngài Thomas nhìn quanh và nói:

- Fanny đâu? Tại sao ta không thấy Fanny bé bỏng của ta? - Rồi vừa nhìn thấy cô, ngài ân cần bước tới khiến Fanny vừa sửng sốt vừa thấm thía. Ngài gọi cô là Fanny thân mến, trìu mến hôn cô và vui vẻ ngắm nghía thấy cô lớn biết chừng nào! Fanny không biết nghĩ gì, nhìn vào đâu nữa. Người cô trĩu xuống. Trong đời, ngài chưa bao giờ đối xử tử tế, rất mực tử tế với cô như thế. Hình như thái độ của ngài đã thay đổi, giọng ngài nhanh vì tâm trạng vui vẻ, mọi sự khủng khiếp vì thái độ nghiêm trang của ngài chìm trong sự dịu dàng. Ngài kéo Fanny lại gần ánh sáng hơn và nhìn cô lần nữa - quan sát tỉ mỉ sức khỏe của cô, rồi tự trách mình khi thấy không cần hỏi, vì diện mạo của cô đã nói lên tất cả. Mặt cô thoáng ửng hồng tiếp theo sự xanh xao lúc trước, ngài tin rằng sức khỏe và vẻ đẹp của cô đã khá lên nhiều. Tiếp đó, ngài hỏi thăm gia đình cô, nhất là William. Sự ân cần nói chung của ngài khiến Fanny xấu hổ vì đã ít yêu quý ngài đến thế, đã coi chuyến trở về của ngài là một điều bất hạnh, và lúc đủ can đảm ngước nhìn vào mặt ngài, cô thấy ngài gầy hơn, vẻ mặt rám nắng, mệt mỏi và suy nhược vì công việc vất vả và khí hậu nóng nực, cảm giác âu yếm của cô tăng lên và cô xót xa nghĩ đến bao điều phiền toái sắp bùng ra với ngài.

Ngài Thomas là linh hồn thực sự của cả nhà, ngài gợi ý tất cả ngồi quanh lò sưởi. Ngài vốn là người nói chuyện hay nhất và hài lòng vì lại được ở nhà mình, là trung tâm của gia đình sau khi xa cách lâu đến thế, khiến ngài cởi mở và chuyện phiếm vui khác thường. Ngài sẵn sàng cho biết mọi tin tức về chuyến đi và trả lời bất cứ câu hỏi nào của hai con trai gần như trước khi hỏi xong. Công việc của ngài ở Antigua gần đây rất phát đạt, ngài đi thẳng từ Liverpool và đã có cơ hội đến nơi bằng tàu riêng, thay cho phải đợi tàu chở thư. Mọi chi tiết về các thủ tục và sự kiện, các chuyến đi và đến của ngài được trả lời gần như ngay lập tức lúc ngài ngồi cạnh phu nhân Bertram, nhìn vẻ hài lòng chân thành trên các gương mặt vây quanh ngài, tuy hơn một lần ngài tự ngừng lại, nhận xét rằng ngài thật may mắn thấy tất cả đều ở nhà - vì ngài về bất ngờ tất cả tập hợp cùng nhau như ngài vẫn mong ước, nhưng không dám tin. Cậu Ruskworth không bị bỏ quên, ngài tiếp cậu gần như thân hữu và bắt tay cậu nồng nhiệt ngay lúc vừa gặp, quan tâm rõ ràng đến mọi thứ gắn bó thân thiết với trang viên Mansfield. Diện mạo của cậu Rushworth chẳng có gì không vừa ý, và ngài Thomas ưng ngay.

Không người nào trong nhóm được ngài lắng nghe với niềm vui thuần khiết, nguyên vẹn như vợ ngài, bà quá ư hạnh phúc được gặp chồng, xúc cảm của bà càng thêm nồng nàn vì ngài trở về đột ngột, từ cái nơi khiến bà lúc nào cũng canh cánh lo âu suốt hai chục năm qua. Bà gần như xốn xang mất vài phút, và vẫn náo nức đến nỗi bỏ cả công việc, gạt con Pug sang một bên và dồn mọi chăm sóc và phần còn lại trên chiếc sofa cho chồng. Bà không hề băn khoăn có người làm vẩn đục niềm vui của bà. Trong khi ngài vắng nhà, bà đã sử dụng thời gian không chê vào đâu được, bà đã làm xong một tấm thảm lớn và rất nhiều mét tua; Bà trả lời thoải mái về hạnh kiểm tốt và những mục tiêu hữu ích của đám thanh niên cũng như của bà. Bà sung sướng được nhìn thấy ngài, nghe ngài trò chuyện, vui vẻ lắng nghe và những chuyện ngài kể đầy ắp toàn bộ nhận thức của bà, đến mức bà bắt đầu cảm thấy khủng khiếp biết bao nếu phải xa ngài, và không thể chịu nổi một chuyến vắng mặt dài của ngài.

Bà Norris không thể sánh với niềm hạnh phúc của chị gái. Không phải vì bà sợ ngài Thomas không tán thành tình trạng hiện tại của tòa nhà, đằng nào ngài cũng biết, theo đánh giá đã trở nên mù quáng của bà, chỉ nhờ sự thận trọng bản năng bà giấu vội tấm áo choàng bằng sa tanh hồng của cậu Rushworth lúc anh rể bước vào, và không lộ vẻ gì hốt hoảng. Nhưng bà phật ý vì cung cách trở về của ngài. Nó khiến bà chẳng còn việc gì để làm. Lẽ ra bà phải là người ra khỏi phòng, nhìn thấy ngài trước rồi loan tin vui khắp nhà, song có lẽ ngài Thomas rất tin vào thần kinh của vợ và các con, nên chẳng tìm bạn tâm giao nào ngoài người quản gia, và gần như theo ông ta vào ngay phòng khách. Bà Norris quyết giành bằng được một căn phòng bà luôn thu vén, dù ngài có đến hoặc chết cũng là thứ không được mở ra; Lúc này bà cố tỏ ra tất tưởi, lăng xăng tuy chẳng có gì phải hối hả, và tỏ ra quan trọng ở nơi chẳng cần gì ngoài sự thanh bình và yên lặng. Sợ ngài Thomas muốn ăn, bà bèn đến chỗ người quản gia với nhiều chỉ thị rắc rối và lăng mạ những người hầu bằng đủ thứ mệnh lệnh; Nhưng ngài Thomas kiên quyết từ chối bữa tối, ngài không muốn ăn gì và tốt hơn hết là đợi đến lúc uống trà. Lợi dụng các khoảng giải lao, bà Norris vẫn giục giã một thứ khác hẳn, và trong lúc thú vị nhất của cuộc hành trình về Anh, khi tiếng còi của tàu cướp biển Pháp réo to nhất, bà len qua lời kể của ngài, mời ngài ăn súp:

- Anh Thomas thân mến, một bát súp sẽ tốt cho anh hơn trà nhiều. Xin mời anh dùng.

Ngài Thomas không nao núng:

- Lúc nào dì cũng lo cho mọi người, dì Norris thân mến của tôi ạ, - ngài trả lời. - Nhưng quả thật, tôi không thích gì hơn là uống trà.

- Vâng, thưa phu nhân Bertram, vậy chị gọi trà ngay ạ, chị giục Baddeley nhanh lên một chút, tối nay nó hơi lề mề ấy. - Bà chộp ngay lấy ý này, còn ngài Thomas tiếp tục kể chuyện.

Cuối cùng là một lúc ngừng. Ngài đã dốc hết bầu tâm sự, và dường như đủ để ngài vui vẻ nhìn quanh; Nhưng khoảng lặng không dài: trong lúc phấn chấn, phu nhân Bertram trở nên hay chuyện, và không cần biết các con nghĩ sao khi nghe bà nói:

- Mình nghĩ sao khi thời gian gần đây đám trẻ giải trí bằng cách diễn kịch? Chúng đang tập dượt, mình ạ.

- Thật ư! Vậy các con diễn vở gì vậy?

- Ôi chao! Chúng sẽ kể với mình ngay đây.

- Chúng con sẽ kể sau ạ, - Tom vội vã nói, với vẻ vô tư lự giả tạo, - nhưng lúc này không đáng để cha phải nghe đâu ạ. Ngày mai cha nghe cũng được, thưa cha. Chúng con đang thử làm một cái gì đó để giải khuây cho mẹ, chỉ vừa mới trong tuần qua thôi, vừa tập vài cảnh, lặt vặt ấy mà. Từ đầu tháng Mười đến nay trời mưa không dứt, nên gần như chúng con phải ở trong nhà nhiều ngày với nhau. Từ hôm mồng Ba con không thể rờ đến khẩu súng săn. Ba ngày đầu còn có nhiều trò giải trí tàm tạm, nhưng từ đấy trở đi không thể làm gì hơn nữa. Hôm đầu tiên con vào rừng Mansfield, còn Edmund đến bãi trồng cây ngoài Easton, chúng con khiêng về nhà sáu cây gậy, mỗi đứa đã giết đến sáu con, nhưng con cam đoan là chúng con vẫn tôn trọng đàn gà lôi của cha như cha muốn. Con không nghĩ cha sẽ thấy các rừng cây của cha tệ hơn. Trong đời, con chưa bao giờ nhìn thấy rừng Mansfield đầy gà lôi như năm nay. Con mong rằng sắp tới, cha sẽ dành một ngày tiêu khiển, thưa cha.

Mối nguy hiện tại đã hết, và cơn nôn nao của Fanny lắng xuống. Trà sắp được bưng ra, và lúc ngài Thomas đúng dậy, nói rằng ngài không thể ở trong nhà lâu hơn mà không nhìn vào căn phòng riêng thân thiết của ngài, mọi sự bối rối lại trở về. Ngài rời đi trước khi kịp nghe bất cứ câu gì chuẩn bị cho những thay đổi chắc chắn ngài sẽ thấy ở nơi đó, và một khoảng lặng kinh hoàng tiếp ngay sau khi ngài khuất dạng. Edmund là người nói đầu tiên:

- Việc đã trót rồi, - cậu nói.

- Đến lúc phải nghĩ tới các vị khách của chúng ta, - Maria nói, vẫn cảm thấy bàn tay mình ép lên trái tim Henry Crawford, và ít quan tâm đến bất cứ việc gì khác. - Em để cô Crawford đâu rồi, Fanny?

Fanny thuật lại việc họ đã ra về và lời nhắn của họ.

- Cậu Yates chỉ có một mình, - Tom kêu lên. - Tôi sẽ đi kiếm cậu ta. Cậu ta sẽ không phải là một trợ lý tồi khi mọi việc vỡ lở.

Tom đến nhà hát, đúng lúc chứng kiến cuộc gặp mặt đầu tiên của cha với bạn cậu. Ngài Thomas vô cùng kinh ngạc khi nhìn thấy những ngọn nến đang cháy trong phòng ngài; cái nhìn của ngài quét một lượt và thấy nhiều dấu hiệu khác mới đây, đồ đạc nói chung rất lộn xộn. Giá sách đã chuyển khỏi chỗ trước cánh cửa phòng bi-a khiến ngài đặc biệt sửng sốt, nhưng vừa kịp ngạc nhiên thì đã nghe thấy nhiều âm thanh trong phòng bi-a làm ngài càng ngạc nhiên hơn. Có người nào đó đang nói chuyện rất to ở đấy - ngài không nhận ra giọng - và hơn cả nói chuyện, gần như reo lên. Ngài bước đến cửa, hoan hỉ vì sẽ biết ngay, và mở cửa ra, ngài thấy mình ở trên một sân khấu nhà hát, đối diện với một thanh niên đang huênh hoang, có vẻ như muốn đấm ngài ngã ngửa. Đúng lúc cậu Yates nhận ra ngài Thomas và cho rằng có khi đây là khởi đầu hay ho nhất trong suốt cuộc diễn tập, thì Tom Bertram bước vào đầu kia căn phòng và chưa bao giờ cậu thấy giữ bình tĩnh lại khó đến thế. vẻ trang nghiêm và ngỡ ngàng của cha cậu khi xuất hiện lần đầu trên một sân khấu thông thường, còn nam tước Wildenhaim sôi nổi dần dần biến thành cậu Yates tốt mã và thoải mái, cậu cúi chào và xin lỗi ngài Thomas vì cuộc biểu diễn như thế, với một tác phẩm đáng diễn khiến cậu mê mải, song cậu tin chắc không thể hay hơn. Nhà hát sẽ thành công rực rỡ.

Tuy vậy, phải mất một lát dung thứ cho những hình ảnh vui tươi. Tom cũng cần tiến tới và giới thiệu, vói những cảm giác ngượng ngập nhất. Ngài Thomas tiếp cậu Yates với sự chân thành đúng tính cách của ngài, nhưng rất không hài lòng vì bắt buộc phải làm quen theo kiểu mở đầu như thế này. Ngài đủ biết gia đình và những mối quan hệ của cậu Yates, nên khi nghe giới thiệu là “một người bạn đặc biệt”, thêm vào hàng trăm người bạn đặc biệt của con trai ngài, những người rất không được hoan nghênh, và khi ngài lại có mặt ở nhà, cần có sự khuôn phép, ăn nói đúng lúc, đúng nơi. Vận dụng mọi sự độ lượng mới cứu ngài Thomas khỏi cơn thịnh nộ, thấy mình ngơ ngác như thế ngay trong nhà mình, biến thành nơi trình diễn lố bịch trong cái nhà hát nhảm nhí, đẩy ngài vào một khoảnh khắc khiếm nhã, phải thừa nhận sự quen biết của một cậu thanh niên ngài cảm thấy không thể tán thành, sự dửng dưng phóng túng và nói năng ba hoa của cậu ta trong suốt năm phút gặp gỡ đầu tiên chứng tỏ cậu ta mới là nhất trong hai người ở nhà này.

Tom hiểu những suy nghĩ của cha và thành tâm mong sắp xếp để họ không thành kiến, cậu bắt đầu thấy rõ hơn trước kia lý do vi phạm của cậu, có thể vì cha cậu liếc nhìn lên trần và lớp vữa trát căn phòng, khi ngài hỏi số phận của cái bàn bi-a với vẻ khá nghiêm trọng, cậu không dám vượt quá sự tò mò cho phép. Vài phút là đủ cảm giác bất mãn từ mỗi bên, còn ngài Thomas buộc phải nói vài lời tán thành điềm tĩnh, đáp lại yêu cầu khẩn khoản, sốt sắng của cậu Yates. Cả ba người cùng trở lại phòng khách, vui vì đã dàn xếp xong mọi chuyện, vẻ trang trọng không bao giờ mất của ngài Thomas càng tăng.

- Ta vừa từ nhà hát của các con về, - ngài điềm tĩnh nói lúc ngồi xuống, - ta thấy khá bất ngờ. Nó rất gần phòng riêng của ta, và phải nói là ta thực sự ngạc nhiên, và không mảy may ngờ vực rằng việc biểu diễn của các con là nghiêm túc. Nó có vẻ làm khéo đấy và nhìn dưới ánh nến, ta cho đây hẳn là tác phẩm của ông bạn Christopher Jackson.

Rồi ngài thay đổi đề tài, bình thản nhấp từng ngụm cà phê và hỏi han công việc ở nhà với vẻ còn bình tĩnh hơn nữa. Nhưng cậu Yates không hiểu sâu sắc ý ngài Thomas, hoặc thiếu khiêm tốn, tế nhị, hoặc đủ liều lĩnh nên tự cho phép mình thuyết trình về nhà hát, trong lúc ngài còn bao việc khác để đỡ bị quấy rầy nhất, hành hạ ngài vì bao câu hỏi và nhận xét liên quan đến nó, rồi cuối cùng khiến ngài nghe toàn bộ câu chuyện về sự thất vọng của cậu ở Ecclesford. Ngài Thomas lắng nghe rất lịch sự, nhưng quá khó chịu vì sự không phải phép của cậu ta và suy nghĩ từ đầu đến cuối câu chuyện, ngài càng có nhận xét xấu về những thói quen của cậu Yates; và khi nghe xong, ngài không thể thông cảm hơn là một cái nghiêng đầu nhẹ.

- Đây là xuất phát cuộc biểu diễn của chúng con, - sau một lúc suy nghĩ, Tom nói. - Anh bạn Yates của con đã mang ý tưởng đó từ Ecclesford đến và phát triển nó như những thứ cha thấy, thưa cha, và con chắc rằng trước đây cha thường khuyến khích chúng con việc tương tự. Giống như dẫm lên một bãi đất cũ thôi ạ.

Cậu Yates nắm ngay lấy đề tài này của bạn, và ngay lập tức kể lể với ngài Thomas những việc họ đã và đang làm, thuật lại sự tiến triển dần dần ý tưởng của họ, đoạn kết vui vẻ của những khó khăn ban đầu, và tình trạng hiện tại đầy hứa hẹn của công việc, thuật lại mọi việc với sự thích thú mù quáng đến mức không nhận ra những cử chỉ bứt rứt của các bạn ngồi đó, họ biến sắc, bồn chồn, đằng hắng, ngọ nguậy nhưng không ngăn được cậu xoáy cái nhìn vào gương mặt - vầng trán ngăm ngăm của ngài Thomas nhíu lại, lúc ngài nhìn các cô con gái và Edmund với vẻ thẩm tra, nghiêm khắc, đặc biệt dừng lại ở Edmund, và nói một thứ ngôn ngữ, một kiểu quở trách, mắng mỏ mà cậu thấm thía tận tâm can. Fanny cũng cảm thấy không kém phần sâu sắc, cô đã dịch ghế vào đằng sau đầu sofa của bà bác để khỏi bị chú ý, và nhìn thấy mọi việc diễn ra trước mắt cô. Cô ước giá không bao giờ phải chứng kiến cái nhìn chỉ trích của ông bác với Edmund, và cảm thấy không đáng thế, thực sự là nó quá ư trầm trọng. Cái nhìn của ngài Thomas ngụ ý: “Cha đã tin cậy vào cách nhìn nhận của con, Edmund, còn con thì sao?”. Trong thâm tâm, cô quỳ lạy ông bác, trái tim cô tan nát: “Ôi, không, xin bác đừng nhìn anh ấy như thế. Bác hãy nhìn tất cả những người kia, nhưng xin đừng nhìn anh ấy!

Cậu Yates vẫn đang nói:

- Thưa ngài Thomas, tối nay lúc ngài về, chúng cháu đang tập dở. Chúng cháu đã tập dượt ba màn đầu, và toàn bộ không phải là không thành công. Hiện giờ cả nhóm đã giải tán, vì anh em Crawford đã về nhà, tối nay không thể làm gì nữa; Nhưng nếu ngài ban cho chúng cháu vinh dự được diễn vào tối mai, cháu không e ngại về kết quả. Là những người trình diễn còn non nớt, chúng cháu cầu xin sự độ lượng của ngài, ngài hiểu chứ ạ, chúng cháu cầu xin sự độ lượng của ngài.

- Sự độ lượng của tôi sẽ được ban phát, - ngài Thomas trang trọng đáp, -nhưng sẽ không có một cuộc diễn tập nào nữa. - Ngài mỉm cười thông cảm và nói thêm. - Tôi về nhà muốn vui vẻ và bao dung. - Rồi quay sang những người còn lại, ngài điềm đạm nói, - Trong những bức thư gần đây gửi từ Mansfield có nhắc tới cô cậu Crawford. Các con có thấy họ có sẵn sàng làm quen không?

Tom là người duy nhất sẵn sàng trả lời, nhưng cậu vốn là người chẳng quan tâm đến ai, chẳng tỵ nạnh với ai trong chuyện yêu đương hoặc biểu diễn, nên có thể nói tốt cho cả hai:

- Cậu Crawford là người hào hoa dễ thương nhất, em gái cậu ta là một cô gái xinh đẹp, dịu dàng, tao nhã và đáng yêu.

Cậu Rushworth không thể im được nữa:

- Xét về thực tế mà nói, tôi không bảo cậu ấy không hào hoa, nhưng anh có thể kể với phụ thân là cậu ta cao không quá một mét sáu, hoặc cậu ta lúc nào cũng ngỡ mình là một người điển trai.

Ngài Thomas không hiểu câu này lắm, và nhìn người nói với vẻ ngạc nhiên.

- Nếu tôi phải nói điều mình nghĩ, - cậu Rushworth tiếp tục, - thì theo tôi, các buổi tập rất không thú vị. Tôi không còn thích biểu diễn như lúc ban đầu. Tôi nghĩ chúng ta cứ thuê còn tốt hơn nhiều, chúng ta cứ ngồi đây với nhau thoải mái và chẳng phải làm gì hết.

Ngài Thomas lại nhìn, rồi đáp lại bằng một nụ cười tán thành:

- Ta rất mừng thấy những suy nghĩ của chúng ta về chủ đề này giống nhau. Nó cho ta sự thoả nguyện chân thành. Lẽ ra, ta nên thận trọng, tinh mắt và cảm nhận được nhiều thứ mà các con ta không cảm thấy, là lẽ đương nhiên thôi. Hơn nữa, tiêu chuẩn của ta là sự yên bình trong nhà, vì một ngôi nhà loại trừ mọi thú vui ồn ào, mà những thú vui của họ lại vượt quá. Nhưng ở tuổi các con mà cảm nhận được mọi điều này, là tình huống có lợi nhất cho các con và những người liên quan đến các con, và ta hiểu tầm quan trọng của một bạn đồng minh có trọng lượng như thế.

Ngài Thomas định dành cho ý kiến của cậu Rushworth những lời tốt đẹp hơn nhưng không nghĩ ra. Ngài nhận thấy không thể mong cậu ta là một thiên tài, nhưng là một thanh niên vững vàng, xét đoán đúng, với những ý niệm đúng hơn cả bài diễn thuyết của ngài, ngài có ý đánh giá cậu rất cao. Nhưng không thể, vì nhiều người không hề nhếch mép. Cậu Rushworth không biết làm gì với tình trạng đầy ý nghĩa như vậy, nhưng bằng vào những cái nhìn mà cậu nhận thấy, cậu quá ư hài lòng với ý kiến tốt đẹp của ngài Thomas, và cậu lặng thinh, cố hết sức giữ gìn sự đánh giá tốt đẹp ấy thêm chút nữa.