Chương 45

Khoảng cuối tuần sau khi trở về Mansfield, mối nguy hiểm trước mắt của Tom đã hết, cậu được tuyên bố là đã an toàn, khiến mẹ cậu nhẹ hẳn người. Lúc này, bà đã quen với cảnh tượng Tom trong tình trạng đau đớn và tàn phế, bà chỉ nghe được tin tốt nhất, và không bao giờ nghĩ gì ngoài những điều nghe thấy, chẳng nhạy cảm gì với tín hiệu báo nguy, và không tinh với một lời gợi ý, phu nhân Bertram là người hạnh phúc nhất đời vì những đòi hỏi y tế nho nhỏ. Cơn sốt đã hạ, sốt là căn bệnh của cậu, thì lẽ tất nhiên cậu sẽ chóng khoẻ lại, phu nhân Bertram không thể nghĩ đến điều gì tệ hơn, còn Fanny được bà bác chia sẻ sự bảo đảm ấy cho đến khi nhận được vài dòng của Edmund, cố ý viết cho cô biết rõ hơn về tình trạng của người anh, và để cô quen dần với những kiến thức mà cậu và cha cậu đã hấp thụ từ viên bác sĩ, về một số triệu chứng lao phổi nặng hình như bị nhiễm đột ngột khi cơn sốt lui. Họ cho rằng không để phu nhân Bertram quấy rầy liên tục vì hốt hoảng là hay nhất, cứ để bà hy vọng tuy vô căn cứ, nhưng không lý gì Fanny lại không được biết sự thật. Họ rất lo cho phổi của Tom.

Vài dòng của Edmund cho cô biết người ốm, phòng bệnh chính xác và rõ ràng hơn tất cả những lá thư của phu nhân Bertram. Theo quan sát của bà, hầu như không một người nào trong nhà không bị miêu tả tốt hơn chính bà, nhiều lúc không người nào có ích cho con trai bà. Bà không thể làm gì ngoài việc lặng lẽ lướt đi và nhìn cậu, nhưng khi có thể nói chuyện hoặc được nói chuyện với hay đọc sách, thì Edmund là người bạn cậu ưa hơn. Bác gái cô làm phiền cậu vì những săn sóc của bà, còn ngài Thomas không biết cách đưa đẩy câu chuyện hoặc hạ giọng xuống mức bực tức và yếu đuối. Edmund làm được mọi việc. Chí ít thì Fanny cũng tin cậu và ắt là cô đánh giá cậu cao hơn chưa từng thấy khi cậu té ra như một người phục vụ, một người cổ vũ, làm người anh trai đau ốm vui lên. Không chỉ suy nhược vì trận ốm gần đây, cô còn biết rằng thần kinh Tom bị ảnh hưởng nhiều, tinh thần suy sụp, và trí tưởng tượng của cô thêm thắt vào đầu óc phải được hướng dẫn đúng đắn.

Cả nhà không bị nhiễm lao, cô thiên về hy vọng hơn là sợ cho người anh họ - trừ khi cô nghĩ đến cô Crawford -, mà cô ta gây cho cô ý nghĩ là một đứa trẻ may mắn, với bản tính ích kỷ và phù phiếm, cô ta sẽ càng thấy mình may mắn khi có Edmund là con trai duy nhất.

Ngay trong phòng bệnh, vận may của Mary vẫn không bị lãng quên. Thư của Edmund có đoạn tái bút này: “Về việc cuối cùng của anh, thực ra anh đã bắt đầu một lá thư thì bị gọi đi vì Tom đau ốm, nhưng bây giờ anh đã đổi ý, và e ngại trông cậy vào ảnh hưởng của bạn bè. Khi nào Tom khoẻ hơn, anh sẽ ra đi”.

Tình hình ở Mansfield là vậy, và cứ kéo dài như thế, hầu như không có gì thay đổi cho đến lễ Phục sinh. Một dòng của Edmund tình cờ thêm vào thư của mẹ là đủ thông tin cho Fanny. Sự bình phục của Tom chậm chạp một cách đáng ngại.

Phục sinh đã đến, năm nay đặc biệt muộn vì Fanny vô cùng buồn khổ khi biết cô không có cơ hội rời Portsmouth cho đến sau dịp lễ này. Nó đã đến, vậy mà cô vẫn chưa nghe tin tức gì về cuộc trở về, ngay cả chuyến đi London trước khi cô về. Bác gái thường biểu lộ muốn có cô, nhưng chẳng hề chú ý, và không hề có tin nhắn nào của bác trai, người mà cả nhà phụ thuộc. Cô đoán rằng ông không thể rời con trai, nhưng sự trì hoãn này thật tàn nhẫn và kinh khủng cho cô. Cuối tháng Tư sắp tới, cô đã xa cách tất cả bọn họ gần ba tháng thay vì hai, ngày tháng qua đi như một sự hành xác, cô yêu quý họ nên quá hy vọng họ hiểu thấu lòng cô, và ai mới có thể nói khi nào có thời gian rảnh để nghĩ đến hoặc đón cô về?

Khi cô tới Portsmouth, cô rất sung sướng gọi nơi này là nhà mình, và thích nói rằng cô “về nhà”, từ đó rất thân thiết với cô, nhưng đến bây giờ, ắt phải dùng nó cho Mansfield. Lúc này, nơi đó mới là nhà cô. Portsmouth là Portsmouth, còn Mansfield mới là tổ ấm. Từ lâu, người ta đã quen với cái thú trầm ngâm nghĩ ngợi của cô, và không gì an ủi hơn khi thấy bác gái cô dùng cùng thứ ngôn ngữ. Câu “Bác không thể không nói rằng bác rất ân hận là cháu vắng nhà trong thời gian buồn bã này, khiến tinh thần bác rất mệt mỏi. Bác tin và hy vọng, và thành thật mong muốn cháu không bao giờ vắng nhà lần nữa lâu đến thế” làm cô mãn nguyện nhất. Song nó vẫn chỉ là món ăn ngon riêng của cô mà thôi. Sự tế nhị với cha mẹ khiến cô thận trọng không lộ ra sự ưu tiên với ngôi nhà của bác cô: luôn luôn là “khi nào con trở lại Northamptonshire hoặc khi con về Mansfield, con sẽ làm thế này thế nọ”. Trong một thời gian dài là thế, nhưng sự khao khát ngày càng mãnh liệt hơn khiến cô mất cẩn trọng, cô bắt đầu nói về việc cô sẽ làm khi về nhà, trước khi cô nhận ra. Cô tự trách mình, cô đỏ mặt và sợ hãi nhìn cha mẹ. Cô cần họ không khó chịu. Song chẳng có dấu hiệu gì bất mãn, thậm chí họ chẳng buồn nghe cô. Họ chẳng nghĩ đến việc ghen tị với Mansfield. Cô tha hồ mong ước ở đấy như đã từng ở đấy.

Fanny buồn vì mất mọi điều thú vị của mùa xuân. Trước kia cô không biết mình đã mất những thú vui gì khi qua tháng Ba và tháng Tư ở một thị trấn. Trước kia cô không biết sự khởi đầu và phát triển của thảm thực vật khiến cô thích thú biết chừng nào. Cô phấn chấn cả thể xác lẫn tinh thần từ việc quan sát sự tiến triển của mùa đó mà không thể, bất chấp sự thất thường của nó, không đẹp đẽ gì và ngắm nhìn những vẻ đẹp tăng lên, từ những bông hoa nở sớm ở những chỗ ấm áp nhất trong khu vườn nhà bà bác, đến những cái lá xòe ra trong vườn ươm của ông bác và vẻ huy hoàng trong các khu rừng của ông. Mất những niềm vui như thế không phải là vặt vãnh, cô mất chúng vì đang ở giữa một nơi chật chội và ồn ào, bị giam hãm, không khí ngột ngạt, các thứ mùi nồng nặc thay cho sự tự do, tươi mát, thơm phưng phức và xanh tươi, thật tệ vô cùng. Nhưng sự kích động tiếc nuối ấy chỉ lờ mờ so với thứ phát sinh do nhận thức được mình đang nhớ nhung bạn bè và tha thiết muốn có ích cho những người đang thiếu cô!

Nếu đang ở nhà, cô có thể chăm sóc từng người trong gia đình. Cô cảm thấy nhất định mình sẽ có ích cho tất cả. Chắc chắn cô sẽ cứu vãn một số phiền toái của đầu óc và tay chân; chỉ riêng việc nâng đỡ tinh thần cho bác gái Bertram, giữ cho bà khỏi khó chịu vì lẻ loi, hoặc khó chịu hơn nữa là có một người bạn bồn chồn, lăng xăng, quá thạo việc nhấn mạnh mối nguy nhằm đề cao tầm quan trọng của mình, nếu cô có mặt ở đấy sẽ là một điều tốt lành chung. Cô thích tưởng tượng ra cảnh đọc sách cho bác gái, trò chuyện với bà và ngay lập tức làm bà cảm thấy sung sướng, chuẩn bị tinh thần cho bà với điều có thể xảy ra, có thể tiết kiệm cho bà biết bao nhiêu lần lên, xuống cầu thang và biết bao tin nhắn cô có thể chuyển giao.

Thật ngạc nhiên khi các em gái của Tom có thể thản nhiên ở lại London vào lúc này, suốt trận ốm ở nhiều mức độ nguy hiểm khác nhau, kéo dài mấy tuần lễ, cho đến tận bây giờ. Họ có thể trở về Mansfield bất cứ lúc nào họ muốn, việc đi lại với họ chẳng khó khăn gì, và cô không hiểu nổi vì sao họ vẫn có thể vắng mặt. Với cô Rushworth còn có thể hình dung ra những bổn phận phiền phức, nhưng Julia chắc chắn có thể rời London bất cứ khi nào cô ấy muốn. Trong một bức thư của bà Bertram, hình như có kể rằng Julia ngỏ ý trở về nếu cần, nhưng tất cả chỉ có thế thôi. Rành rành là cô ta thích ở lại nơi đang ở hơn.

Fanny đã nghĩ London có ảnh hưởng rất nhiều trong cuộc chiến với các mối gắn bó đáng kính. Cô đã nhìn thấy bằng chứng của nó trong cô Crawford, cũng như trong các chị họ của cô. Sự quyến luyến của cô ta với Edmund là đứng đắn, đáng kính trọng nhất trong tính cách của cô ta, tình bạn của cô chỉ dành cho bản thân, hoặc ít ra cũng hoàn toàn trong sạch. Hiện giờ liệu cô ta có còn tình cảm không? Đã lâu, Fanny không nhận được thư nào của Mary Ctawford đến nỗi cô có vài lý do để cho tình bạn ấy là hời hợt. Từ nhiều tuần nay, cô không biết tin tức gì về cô Crawford hoặc các mối quan hệ khác của cô ta ở London, ngoài Mansfield, cô bắt đầu nghĩ có lẽ cô không bao giờ biết cậu Crawford đã đi Norfolk hay chưa, cho đến khi họ gặp nhau, và có thể mùa xuân này không bao giờ nghe tin gì hơn từ em gái cậu, thì nhận được lá thư tiếp theo, làm sống lại tình cảm cũ và tạo nên tình cảm mới.

Fanny thân mến, hãy tha thứ cho tôi vì đã im lặng quá lâu, và cư xử dường như cô có thể tha thứ cho tôi ngay lập tức. Đây là một đòi hỏi và mong đợi khiêm tốn của tôi, vì cô là người tốt bụng đến mức tôi sẽ được đối xử tốt hom xứng đáng rất nhiều. Lúc này, tôi viết và cầu xin cô trả lời ngay tức khắc. Tôi muốn biết tình hình mọi sự ở trang viên Mansfield, và chắc chắn là cô có thể cho tôi biết đầy đủ. Con người sẽ thành súc vật nếu không cảm thấy nỗi thống khổ mình phải chịu, và theo những điều tôi nghe được, thì công tử Bertram ít có cơ bình phục. Trước kia, tôi ít nghĩ đến bệnh tình của cậu ấy. Tôi coi cậu ấy là loại người hay nhặng xị và làm om sòm vì bất cứ rối loạn vặt vãnh nào, cái chính là liên quan tới những người chăm chút cậu ta. Nhưng nay thì tôi biết chắc là cậu ấy trong tình trạng suy sụp, có nhiều triệu chứng nguy hiểm nhất, và ít nhất thì một số người trong gia đình đã hiểu chuyện này. Nếu sự thể như thế, tôi tin chắc cô phải thuộc những người sáng suốt đó, vì thế tôi khẩn nài cô cho tôi biết những thông tin chính xác nhất. Tôi không cần nói tôi sẽ hãnh diện biết chừng nào khi biết tin không hề nhầm lẫn, nhưng tin đồn đang lan rộng đến mức tôi không khỏi run rẩy. Một thanh niên bảnh bao như thế mà bị chết đột ngột giữa những ngày tháng thanh xuân là việc sầu muộn nhất. Ngài Thomas tội nghiệp chắc cảm thấy vô cùng kinh hãi. Tôi thực sự rất bối rối về việc này. Fanny, Fanny ơi, tôi thấy cô mỉm cười trông rất đáng yêu, nhưng xin lấy danh dự mà thề, trong đời tôi chưa bao giờ đút lót một bác sĩ. Khổ thân anh ấy quá! Nếu anh ấy chết, là mất đi hai thanh niên tội nghiệp trên đời, với bộ mặt can đảm và giọng nói liều lĩnh, tôi sẽ nói với tất cả mọi người rằng sự giàu sang và địa vị không thể rơi vào những con người xứng đáng hơn họ. Giáng sinh vừa qua vội vã đến ngu xuẩn, nhưng sự khó chịu của vài ngày đó có thể mờ đi phần nào lớp son và vàng mạ che giấu nhiều vết ban. Nó sẽ làm mất chữ Ngài sau tên anh ấy. Fanny ơi, với tình cảm thực sự như của tôi, có thể bỏ sót nhiều hơn. Viết ngay cho tôi, gửi theo chuyến thư về, cứ chỉ trích sự lo lắng của tôi nhưng đừng coi thường nó nhé. Hãy cho tôi biết sự thật, vì cô biết tường tận từ gốc. Còn bây giờ, đừng tự làm phiền mình, ngượng vì tình cảm của tôi hay của cô làm gì. Hãy tin tôi, chúng không chỉ tự nhiên, mà còn là những tình cảm nhân từ và đoan chính. Tôi tin vào lương tri của cô, dù “ngài Edmund” có sở hữu toàn bộ tài sản của nhà Bertram cũng không hấp dẫn hơn bất cứ người nào khác có thể là “ngài”. Nếu anh chị Grant còn ở nhà, tôi sẽ không quấy quả cô, nhưng vì hiện nay cô là người duy nhất có thể cho tôi biết sự thực, còn các chị họ của cô không ở trong tầm với của tôi. Cô R. đến chơi gia đình Aylmer ở Twickenham dịp lễ Phục sinh (chắc cô biết tin này) và chưa về, còn Julia vẫn ở cùng các anh chị họ ở gần quảng trường Bedford, nhưng tôi quên mất tên của họ và tên phố rồi. Tuy có thể liên hệ ngay với người nào đó, song tôi vẫn thích cô hơn, vì tôi nhận thấy ngay từ đầu rằng, họ không sẵn lòng từ bỏ những thú vui của riêng họ và nhắm mắt làm lơ thực tế. Tôi tin rằng những ngày nghỉ Phục sinh của cô R. sẽ không kéo dài hơn, chắc chắn họ đã nghỉ trọn vẹn với cô ta rồi. Gia đình Aylmer là những người dễ chịu, chồng cô ta đi vắng, cô ta chẳng có việc gì ngoài vui chơi. Tôi khá khen cho cô R. đã thúc giục chồng đi một chuyến đầy trách nhiệm tới Bath đón mẹ, nhưng liệu cô ta và vị phu nhân thừa kế kia có hòa thuận trong một nhà không? Henry hiện không ở gần, nên tôi chẳng có tin gì về anh ấy để nói. Cô không nghĩ Edmund lẽ ra đã ở London từ lâu, nếu không có trận đau ốm này ư?

Thân mến,

Mary

Tôi đang gấp lá thư thì Henry vào, nhưng anh ấy không mang tin gì để ngăn tôi gửi nó đi. Cô R. hiểu rõ một loại bệnh suy nhược; sáng nay Henry đã gặp cô ta, hôm nay cô ta về phố Wimpole, còn bà già đang trên đường tới. Cô đừng tưởng tượng bất cứ chuyện gì kỳ quái nhé, vì anh ấy vừa ở Richmond vài ngày. Anh ấy thường làm thế mỗi mùa xuân. Xin bảo đảm là anh ấy chẳng quan tâm đến ai ngoài cô đâu. Nhất là lúc này, anh ấy khao khát gặp cô và chỉ mải nghĩ đủ cách để làm thế, và hạnh phúc của anh ấy là mang lại niềm vui cho cô. Bằng chứng là Henry nhắc lại còn sốt sắng hơn những điều anh ấy đã nói ở Portsmouth về việc chúng tôi đưa cô về nhà, còn tôi rất sẵn sàng đi cùng anh ấy. Fanny thân mến, viết ngay nhé, hãy bảo chúng tôi đến. Tôi sẽ làm mọi điều tốt lành cho chúng ta. Cô biết đẩy, Henry và tôi có thể đến ở nhà cha xứ và sẽ không gây phiền hà gì cho những người bạn của chúng tôi ở trang viên Mansfield. Chúng tôi thực sự vui được gặp lại họ, và sự bổ sung nho nhỏ cho cả hội có khi lại vô cùng có ích cho họ. Riêng với cô, chắc cô phải cảm thấy rất muốn về nơi ấy, và vì lương tâm (cô vốn là người chu đáo) cô không thể ở xa trong khi có phương tiện để về. Tôi không có thời gian hoặc kiên nhẫn để chuyển một nửa những lời Henry nhắn gửi; cứ yên tâm rằng tâm trạng của từng người và mọi người là yêu mến không hề thay đổi.

Phần lớn bức thư này làm Fanny phẫn nộ, sự quá ư miễn cưỡng của người viết cùng với ông anh họ Edmund của cô khiến cô không thể phán đoán cho công bằng và nhận lời đề nghị ở phần cuối hay không. Vói riêng cô, đây là sự cám dỗ nhất. Có thấy trong vòng ba ngày nữa cô đã ở Mansrield là hình ảnh hạnh phúc to lớn nhất, nhưng có một trở ngại sờ sờ là cô mắc nợ niềm vui như thế với những người mà trong lúc này, cô thấy đáng lên án tình cảm và hạnh kiểm của họ rất nhiều: tình cảm của cô em, hạnh kiểm của người anh, tham vọng nhẫn tâm của cô ta, sự phù phiếm ích kỷ của cậu ta.

Có khi cậu ta vẫn là người quen, người ve vãn cô Rushworth! Fanny thấy xấu hổ. Cô đã ngỡ cậu ta khá hơn. Song lẽ, may mắn thay cô vẫn không xa rời việc cân nhắc và quyết định giữa những xu hướng trái ngược và những ý niệm hồ nghi về sự đúng đắn; Chẳng có dịp để xác định, dù cô quyết giữ Edmund và Mary tách rời hay không. Cô áp dụng một nguyên tắc để giải quyết mọi chuyện. Sự kính sợ ông bác, nỗi khiếp đảm ở một mình với ông khiến ngay lập tức, cô dễ dàng biết phải làm gì. Cô phải khước từ hoàn toàn lời đề nghị. Nếu ông muốn, ông sẽ cử người đến đón cô, ngay cả một lời gợi ý trở về sớm là một giả định hầu như không có thứ gì bào chữa được. Cô cảm ơn cô Crawford và từ chối dứt khoát.

Lần này, cô nói đến tình trạng của người anh họ chính xác như cô tin, và cô cho là đã truyền tải đến người lạc quan niềm hy vọng mọi việc đúng như cô ta mong muốn. Có vẻ như Edmund sẽ được tha tội làm giáo sĩ, trong hoàn cảnh chắc chắn được giàu có. Như vậy, cô ngờ rằng cậu sẵn sàng tự hào là đã thu phục được mọi thiên kiến. Cô ta chỉ học được cách chẳng nghĩ gì quan trọng hơn tiền bạc.