Tiếc đến bây giờ

Sống tới tuổi nào đó, khi ngoái nhìn lại, ta thấy rằng đối với những niềm vui ta không phải luôn nhớ về, nhưng lại dễ ray rứt mãi một chuyện hối tiếc cỏn con nào đó hồi còn bé. Tiếc một câu nói lỡ lời, tiếc một lần vụng dại gây thất vọng người khác, tiếc một cơ hội làm quen với ai đó.

Ta tiếc dăm người bạn đã sống chân thành vui vẻ với mình hồi những năm đầu cấp trung học. Ta nhớ đứa bạn trầm lặng, kín đáo, không thích giao du nhưng bạn quý ta, cho ta mượn những đồ vật mà bạn rất nâng niu. Như là một bộ sưu tầm những cục gôm bằng cao su khắc chìm những hình ảnh chuột Mickey, Lucky Luke hay Batman. Với mực dấu, dùng những cục gôm này để in hình trên giấy, trên tấm thiệp để tặng bạn bè. Ta sung sướng mang hộp gôm đó về nhà, in lung tung và vứt lung tung, để mặc cho mấy đứa em nghịch. Đến khi bạn muốn lấy lại, ta không thể thu lại cho đủ, cái nhặt lại được thì sứt sẹo. Khi trả lại, thấy mắt bạn đỏ và buồn. Từ đó, ta không còn là người bạn đáng mến. Bạn không chơi với ai nữa trong suốt năm học đó. Chỉ vậy thôi mà ta nhớ bạn đến tận bây giờ, người bạn của bốn mươi năm trước.

Ta nhớ chú bé mười tuổi hàng xóm hay cùng ta đi mua sách vỉa hè những năm Sài Gòn vừa mới giải phóng. Chú bé từng nhào vô bênh vực ta, trong một trận đánh nhau giữa ta với bạn hàng xóm. Chỉ một lần, ta cùng chú bé mê mẩn một quyển sách mỏng trong hiệu sách. Chú bé mua một và ta mua một quyển bằng tiền chú bé cho mượn. Và cái lơ đãng vụng dại của tuổi mới lớn khiến ta quên mất trả vài hào cho chú bé. Để rồi tình bạn bỗng dưng nhợt nhạt mà ta không nhận ra cho đến khi gia đình chú dọn đi nơi khác.

Nhớ tiếc một cụ già rất yêu thương ta hồi ấu thơ. Những buổi trưa mùa mưa ở Sài Gòn, hai ông cháu ngồi trong gian bếp nhỏ, ăn bắp nướng nghe ông kể chuyện ở quê hương xứ Bắc xa mù của ông. Ông tặng ta những bức tranh mà ông gọi là Phù thế hội của Nhật Bản mà ông có dịp đi qua đó hồi trai trẻ. Ông an ủi khi ta bị ba mẹ la mắng. Rồi khi lớn lên, ta lao vào cuộc sống đầy cuốn hút. Khi ông mất, cả xóm đến viếng ông rất đông, có ba mẹ ta. Ta ngại ngần điều gì đó nên không đến viếng ông lần chót, không đưa ông ra nghĩa trang. Để rồi vài năm sau, bỗng dưng ta nhớ ông rất nhiều. Vì sao mình không gần hơn với ông những năm cuối đời, lúc ông nằm trên giường bệnh. Có khi nào khi còn sống ông trách thầm thằng bé hời hợt từng theo ông suốt mấy năm trời?

Ta tiếc một lần từ chối chở một đứa bạn hàng xóm chỉ vì nhìn nó nhợt nhạt, bệnh hoạn.

Nó đã không sống với mọi người lâu.

Ta tiếc bao nhiêu việc muốn làm cho ba mẹ, như tổ chức một chuyến đi chơi nhẹ nhàng ở gần nhà, một bữa ăn vui vẻ với những món ngon. Và nhận thấy mình đã bỏ lỡ khi ba má nằm xuống giường bệnh và nhanh chóng ra đi.

Những điều đó trong ta mãi, đến khi đọc được một câu của Mark Twain: Hai mươi năm sau, bạn sẽ thất vọng nhiều hơn vì những việc bạn đã không làm hơn là những việc bạn đã làm.Ta thấy lòng mình như được an ủi và đồng cảm.

Chúng ta học được gì từ những hối tiếc như vậy? Suốt mấy chục năm nay, qua từng bước trưởng thành, khi nhớ đến những điều đó, ta thấy mình muốn giữ gìn nhiều hơn những mối quan hệ mà mình đang cảm thấy bình yên trong đó. Ta thường tự soi xét mình hơn trong từng lời nói và hành vi. Ta muốn làm nhiều điều hơn nữa cho những người thân. Ta không muốn mình sẽ lại hối tiếc.

Tất nhiên không thể quay trở lại với những người bạn thuở xưa, và cũng không sửa đổi được những điều mình đã làm. Thỉnh thoảng ta tìm thấy tên những người bạn đã bị đánh mất ở đâu đó, trong Google hay trong một trang web kiếm tìm người thân. Những cái tên lung linh, nhắc nhớ những điều đã qua. Cũng nhắc nhớ những điều sắp tới.

Ông nội và cha và con

Hồi chưa có nhà riêng, gia đình nhỏ của ta ở nhà ba má. Buổi tối, con trai ta được mẹ đút cơm trước cái ti vi mà ông nội hay coi đá banh. Có khi con giành ti vi với ông nội vì muốn coi phim hoạt hình trong khi trận banh sắp diễn ra. Ông nội càu nhàu một chút rồi nhường con. Sau đó ta tìm cách dụ con rời cái ti vi, nhường lại cho ông nội.

Lúc đó nhà đông đúc nhưng vui làm sao. Gia đình nhỏ của ta có căn phòng riêng. Ngày lễ Tết cùng đại gia đình quây quần nơi phòng khách. Ở đó, ông bà cô bác chơi với cháu, chúc tụng và lì xì trong ngày Tết.

Dọn qua căn nhà kế bên, dù sát vách nhà nhưng con trai nhỏ trở nên lười qua chơi với ông bà nội. Con thích ở trong nhà, xem truyện tranh, chơi game trên máy vi tính hay xem ti vi. Mỗi lần muốn con qua chơi với ông bà nội, ta phải kiếm mua vài món đồ chơi để sẵn bên đó để con đi tìm. Bà nội đã hơn tám mươi, ông nội còn già hơn gần chục tuổi nhưng vẫn còn minh mẫn. Ông bà yêu thương con nhưng không còn sức lực để bày trò gì cho con chơi. Nhiều khi ta thấy bà nội cố ôm con vào lòng, hoặc ngồi bệt dưới đất và bày đồ chơi cho con ngồi kế bên. Sức bà nội chỉ có thể làm như vậy. Buổi sáng khi đi học và lúc đi học về, con ôm chặt ông bà nội là những lúc ông bà nội vui ra mặt. Ta chứng kiến cha mẹ mình cười móm mém, như cố tận hưởng, từng chút từng chút hạnh phúc buổi gần đất xa trời.

Rồi ông nội của con vào nằm trong bệnh viện, không nói, không cử động nửa người. Ta và anh chị em mỗi ngày vào thăm và chăm sóc cho ông. Không thấy ông nội, con hỏi và biết ông nằm bệnh viện.

Buổi tối con xin ta vài tờ giấy và nguệch ngoạc vẽ dăm bức tranh. Đó là bức tranh ông nội nằm trên gối, vẽ giữa trang giấy. Chung quanh là hình ba thắt cravate đang xách cặp bước đi. Có cầu thang bên trong nhà. Cái ti vi đang chiếu trận banh. Có hình cái bàn ăn với người ngồi chung quanh. Con bảo: Con vẽ ông nội đang nằm bệnh viện và nhớ những điều chung quanh!

Bức thứ hai, có ông nội, bà nội, ba, mẹ, em và con đứng trước một cái máy chụp ảnh lớn. Ông nội đang há to miệng như nói điều gì đó. Cuối bức tranh là một tấm ảnh treo lủng lẳng trên tường, vẽ trong một khung riêng biệt. Con bảo: Cả nhà đang chụp hình để có ảnh treo tường. Ông nội đang la bởi vì mọi người không ra đứng chụp hình cho đông đủ.

Ta nhanh chóng cất bức tranh đi. Ta se lòng hình dung những gì đang diễn ra trong lòng đứa con trai bé bỏng năm tuổi của mình.

Ba năm trôi qua, ông bà nội lần lượt ra đi, may mắn là kịp nhìn thấy đứa em xinh đẹp và lanh lợi của con ra đời và có thể âu yếm hôn hít nựng nịu nó. Nhưng ông bà, như tất cả chúng ta, không thể sống mãi với những người mà mình yêu mến.

Khi nhìn hình ảnh cha của mình qua lăng kính con trai, ta thấy lòng rưng rưng cho mối dây huyết thống, vô hình nhưng chặt chẽ, âm thầm luân chuyển trong lòng mỗi người.