Chương 3

CON chim khách từ đâu bay đến đậu trên hàng rào kêu lên mấy tiếng rồi bay đi, khiến Dung chú ý.

Nàng nhìn anh mình đang ngồi đọc sách nơi bệ trường kỷ, đặt bên trái gian nhà và nói:

— Chim khách đó!

Thọ không ngó lên khẽ đáp:

— Chim kêu thì có gì lạ?

— Chim khách kêu chắc có khách! Người ta thường bảo vậy.

Thọ mỉm cười:

— Có lẽ đúng. Bữa nay không ai đến thì chắc mai, ngày mai không ai đến thì không chừng mốt, ngày kia... nhứt định thế nào cũng có khách đến nhà mình.

Dung biết anh chế nhạo mình, nên cự nự:

— Anh ngạo em à?

— Thà anh em ngạo nhau còn hơn để người ngoài!

Giữa lúc đó, Dung thấy ngoài cổng có người đi vào, nên cười đắc thắng:

— Anh coi kìa! Không phải khách thì ai đó?

Thọ nhìn ra và tự nhiên chàng bối rối. Từ ngoài cô gái Trung Hoa ở cạnh nhà đang bước qua con đường lót gạch.

Dung đứng lên đón Hà Anh với vẻ săn đón tự nhiên của đôi bạn thân thích láng giềng, trong khi Thọ đứng lên chào cô bạn gái của em.

Dung nhìn về phía Thọ và nói:

— Anh Thọ tôi đó. Còn đây là bạn em.

Thọ mỉm cười nói:

— Mời cô ngồi.

Hà Anh có vẻ ngại ngùng vì thấy Thọ toan bỏ đi. Chàng không muốn làm phiền bè bạn của em, nhưng vừa lúc đó Dung nói:

— Anh cứ ở đây. Chúng em không có chuyện riêng tư gì đâu!

Hà Anh lễ phép nói:

-Xin anh tự nhiên. Em và chị Dung cũng như người nhà.

Thọ ngồi lại chỗ cũ khi Dung và Hà Anh ngồi trên bộ ván gõ gần đó. Dung đong đưa đôi chân, dựa vai mình vào vai Hà Anh và nói:

— Chim khách vừa kêu là chị đến.

— Vậy à? Sáng ngày nó cũng kêu bên nhà tôi. Giống chim đó ở làng mình nhiều lắm.

Dung nói khẽ:

— Anh tôi nói chim đó kêu không linh ứng gì hết, nhưng chị đến làm anh ấy thua tôi.

Hà Anh mỉm cười, nàng nói khẽ đủ cho Dung nghe:

— Chị cho chim khách kêu là có khách thì cả làng nầy có lẽ nhà nào cũng có khách. Vườn nhà ai cũng có giống chim ấy mà.

Dung cười, nụ cười của một cô gái lòng trong trắng chưa vẫn bụi đời. Nàng vui thích tự nhiên khi ngồi bên bạn dù cả hai vẫn thường gặp nhau luôn.

Riêng Thọ từ lúc Hà Anh có mặt nơi nhà, chàng không còn để tâm trí vào sách nữa. Lòng chàng không được bình tĩnh trước cô gái láng giềng. Thọ nhớ ngay đến đôi mắt long lanh sáng đã nhìn trộm mình, bên trong khung cửa sơn màu xanh tối, buổi sáng nào đó khi chàng mới trở về. Đôi mắt đẹp ẩn chứa nỗi niềm sâu kín đã tạo nên phút giao cảm bất ngờ giữa chàng và nàng mà có lẽ suốt đời chàng không quên được...

Thọ nghĩ mình nên gợi chuyện với Hà Anh để tìm hiểu những điều nghĩ ngợi của nàng. Chàng để sách xuống rồi bảo Dung:

— Sao em không rót nước mời cô uống?

Dung ngồi thẳng lên nhìn anh mỉm cười, nọ cười hồn nhiên không chút ẩn ý, nhưng Thọ bỗng thấy ngượng ngập lạ lùng.

Hà Anh quay lại bảo chàng:

— Anh đừng bận tâm. Chúng em qua lại với nhau luôn, có phải khách khứa gì đâu?

Thọ mỉm cười, chàng không tìm được một câu nói tiếp theo. Thường thường ít khi chàng rụt rè như vậy, nhưng không hiểu sao đối với Hà Anh, chàng tìm mãi không ra lời?

Có phải chăng vì sự có mặt của Dung làm chàng khó gợi chuyện, vì Dung hiểu anh để ý đến cô bạn gái của mình. Riêng Thọ, chàng muốn nói chuyện với Hà Anh nhưng lại không thích em nghĩ xấu về mình.

Dung ngã đầu vào vai Hà Anh và hỏi:

— Hôm nay chị không lên chợ sao?

— Cha tôi đi rồi!

— Bác cũng mua hàng được nữa à?

Hà Anh nhìn về phía nhà mình khẽ đáp:

— Cha tôi quen rồi chị! Lúc trước ông thấy tôi phải thức khuya giặt đồ cho mấy em để kịp đi đò lên chợ mua hàng, nhiều khi về đến nhà mệt ngất nên ông đi thay cho tôi đó.

Dung nhìn Hà Anh. Chỉ có nàng mới hiểu rõ hoàn cảnh của người thiếu nữ Trung Hoa kia và nàng vẫn thầm cảm phục bạn. Đôi khi Dung tự hỏi: Nếu chẳng may gia đình gặp phải cảnh sa sút không biết nàng có đủ sức chống đỡ như Hà Anh chăng?

Đột nhiên, nàng nhìn về phía Thọ và cảm thấy mình sung sướng hơn bạn nhiều. Nàng không có em để phải lo lắng cho chúng mà trái lại còn được nương tựa vào các anh là khác! Càng nghĩ, Dung càng thương mến Hà Anh, sự thương mến của một thiếu nữ sống đầy đủ và giàu tình thương.

Hà Anh bỗng hỏi nàng:

— Dung có nhiều anh không?

Dung liếc nhìn Thọ rồi đưa hai ngón tay ra dấu cho Hà Anh biết là mình có tất cả hai người.

Hà Anh lại hỏi:

— Sao tôi không được gặp?

— Anh Hai làm việc ở Sài gòn, còn anh Thọ cũng đi học trên ấy.

— Thế à!

Cả hai lại yên lặng.

Thọ thấy mến ngay sự hồn nhiên của Hà Anh. Nàng tò mò là thành thật hỏi ngay, chớ không biết tìm cách hỏi quanh quẩn. Tâm tính đó quả tình khó kiếm ở một nàng thiếu nữ khác. Riêng Hà Anh, nàng hơi thắc mắc về sự có mặt của Thọ dưới mái gia đinh này. Lễ Phục sinh đã qua, mà cũng không phải là tháng bãi trường tại sao Thọ về nhà? Nhưng nàng thấy mình không nên quá tò mò.

Dung nhìn nàng khẽ hỏi:

— Chị sang chơi hay có việc gì?

Hà Anh ngập ngừng hỏi lại:

— Nhà chị có đàn phải không?

Dung gật đầu:

— Của anh Thọ em đó.

— Chắc anh ấy có nhiều bản nhạc lắm! Chị cho tôi mượn được không?

Thọ ngồi yên trên ghế chăm chú nhìn vào sách.

Dung toan gọi chàng thì Hà Anh ngăn lại:

— Thôi chị ạ.

Dung cười nói:

— Em bảo ảnh cho chị mượn chứ gì!

Thọ buông sách nhìn về phía hai người. Hà Anh lúng túng ngó xuống đất. Sự ngượng nghịu đó làm tăng thêm vẻ đẹp hồn nhiên của nàng.

Dung cất tiếng:

— Chị Hà Anh hỏi anh đó.

Hà Anh thẹn quá, đôi má đỏ ửng lên. Nhưng chỉ thoáng qua, gương mặt của nàng tự nhiên trở lại.

Thọ hỏi:

— Cô Hà hỏi chi?

— Em muốn mượn anh vài bản nhạc.

Thọ đứng lên, bước về phòng riêng lấy tập nhạc trao cho Hà Anh và nói:

— Cô cũng thích âm nhạc nữa hả?

Hà Anh đáp:

— Hồi còn đi học, em mê nhạc lắm. Nhưng từ lúc về đây bận bịu nhiều, nên không có thời giờ đàn hát như xưa.

Thọ nhìn Hà Anh, cảm thông được phần nào hoàn cảnh của nàng qua câu chuyện mà Dung đã kể.

Chàng khẽ nói:

— Ở đời ai cũng có nỗi khổ riêng, nhưng mình phải tự tạo lấy sự sống từng lúc cho phù hợp với hoàn cảnh.

Hà Anh nhìn chàng có vẻ cảm động trước lời khuyên thành thật ấy. Dung liếc nhìn Thọ và nàng hiểu ngay những lời nói kia, anh đã nghiền ngẫm từ lúc trở về nhà.

Nàng nhìn ra vườn, bảo Hà Anh:

— Chị ở chơi! Em ra ngoài nầy một chút.

Hà Anh toan ngăn lại thì Dung đã chạy đi. Trong phòng khách còn có hai người, khiến họ cùng ngượng ngập. Một lúc sau, Thọ cất tiếng phá tan bầu không khí nặng nề đó!

— Lúc trước cô học ở trường nào?

— Dạ, em học ở Trung học Pháp-Hoa.

Thọ nhớ những buổi sáng, qua đường Cây Mai, ngang trường Trung học ấy chàng thường gặp những nữ sinh mặc đồng phục trắng xanh. Mỗi buổi tan học, họ cười đùa vui vẻ tung tăng trên đường phố như đàn chim xanh, tung cánh ngoài nắng sớm. Bây giờ đây, trước mặt chàng một con chim đang lẻ bầy, lạc lõng bơ vơ... Hoàn cảnh của Hà Anh nào khác chi chàng, khiến Thọ ngậm ngùi.

Hà Anh nhìn vào bản nhạc, đọc nho nhỏ những âm phù trong khuôn nhạc, giọng nàng lên cao xuống thấp, tạo nên âm điệu buồn, khiến Thọ nhận thấy giọng nàng chứa chan tình cảm, đủ diễn tả bản hát đầy đủ màu sắc u buồn đó. Và con người thoạt cầm bản nhạc mà hát được ngay thì phải là người có học, hiểu khá nhiều nhạc lý.

Hà Anh lại mở bài hát khác và nhìn vào. Đôi mắt nàng tươi sáng lên, nàng hát bằng tiếng Trung Hoa, giọng nàng vui tươi sáng sủa làm không khí buồn thảm vừa rồi như bay tan mất.

Thọ nhìn nàng, thấy ngay sự hồn nhiên tươi trẻ của tuổi xanh, của cô học trò vui vẻ vừa hiện lên trong đôi mắt và mùa xuân sáng đẹp như đậu trên vừng trán thông minh của nàng. Thọ có cảm tưởng không ai diễn tả bài hát đó bằng nàng lúc bấy giờ. Nhưng Hà Anh chợt ngừng tiếng hát và tươi cười hỏi Thọ:

— Đây là bản nhạc Trung Hoa mà anh? Người Việt cũng hát nữa sao?

Thọ đáp:

— Bản ‘‘Xuân và tuổi trẻ’’ của La Hối, lời ca do một thi sĩ Việt soạn!

Hà Anh nhìn chàng rồi lại hát nho nhỏ. Một lúc sau nàng ngừng lại nói:

— Bản nầy rất được học sinh Trung Hoa ưa thích.

— Riêng tôi, tôi lại mến tác giả của nó nhiều hơn! Người là một liệt sĩ.

Hà Anh mở to mắt nhìn chàng:

— Anh biết rõ cái chết của nhạc sĩ?

— Bạn tôi là một người trong gia đình La Hối.

Hà Anh nhìn Thọ như chờ đợi chàng kể lại cuộc đời của người nhạc sĩ quá cố! Chàng từ từ thuật lại:

— La Hối là người Trung Hoa, sinh trưởng ở Hội An. Chàng đã gia nhập một tổ chức kháng Nhật vào năm 1944 nhưng lại bị chúng bắt được và giết đi cùng với mười thanh niên Trung Hoa khác. Tất cả đều bị vùi dập chung một huyệt không áo liệm, không quan tài.

Hà Anh lặng người nhìn ra ngoài trời. Nàng khẽ thở dài, không nói, nhưng trong ánh mắt nàng ngời lên niềm uất hận! Thọ cảm thấy Hà Anh gần gũi với mình nhiều hơn qua câu chuyện thương tâm đó. Ngày trước, khi nghe thuật lại cái chết của người liệt sĩ Trung Hoa, chàng thấy lòng mình sôi lên niềm uất hận và bắt đầu hiểu một cách sâu xa hơn ý nghĩa của sự căm thù. Bây giừ thì chàng được thấy hình ảnh của mình ngày xưa, trong đôi mắt Hà Anh. Chàng thấy mến nàng, mến cái hình ảnh trong đôi mắt, mến sự căm thù tự nhiên của một tâm hồn vừa chớm hiểu rằng trên đời nầy còn có nhiều sự bất công. Thọ xúc động nhiều vì Hà Anh vừa gây lại trong lòng chàng niềm tin tưởng. Dung không thể hiểu được chàng và Mai lại càng xa cách hơn.

Thọ tin tưởng Hà Anh sẽ hòa hợp trong sự cảm nghĩ với mình, dù nàng không cùng một quê hương, nòi giống. Tự nhiên Thọ thấy lòng mình vui thích hơn lên, chàng hát nho nhỏ theo âm điệu bản hát:

‘‘ Nầy lớp thanh niên đầy máu nóng

‘‘ Tâm chí sôi hăng lòng tranh đấu

‘‘ Tiễn đưa chuỗi ngày xưa u ám

.......

Thọ bỗng nín lặng! Hà Anh không ngó chàng, nhưng Thọ biết nàng đang lắng nghe và tìm hiểu lời ca Việt. Nàng ngước nhìn Thọ, mỉm cười và nói rất tự nhiên:

— Lời ca hay quá anh!

Hai người cùng cười. Hà Anh nhìn ra phía vườn sau tìm kiếm Dung nhưng nàng vẫn biệt dạng. Thọ ngầm hiểu Dung muốn mình và Hà Anh tự do nói chuyện với nhau nên mới lẩn đi chỗ khác. Hà Anh cũng chợt cảm thấy điều đó, nàng cúi mặt bẽn lẽn, đôi má đỏ hồng.

Từ xa, có tiếng tù và rúc lên từng hồi lan trong không gian yên lặng. Hà Anh ngẩng lên nhìn Thọ nói:

— Đò đi Vĩnh Long về rồi đó anh. Em phải ra lấy hàng, nhờ anh nói lại với chị Dung giùm em...

Thọ đáp:

— Cô cứ tự nhiên.

Hà Anh ôm xấp nhạc vào lòng nói tiếp:

— Em mượn mấy bản này vài hôm, được không anh?

Thọ gật đầu, nhìn thẳng vào đôi mắt nàng khiến Hà Anh bẽn lẽn. Nàng cúi chào chàng lần nữa mới bước ra cửa. Thọ lặng yên nhìn theo, đến khi bóng Hà Anh khuất sau cánh cửa nhà nàng... Chàng quay vào nhà, cất tiếng gọi:

— Dung à!

Một chuỗi cười tươi trẻ hồn nhiên chợt nổi lên. Dung đứng sau lưng chàng tự bao giờ. Nàng nhìn Thọ tủm tỉm cười:

— Anh gọi em chi?

Thọ cố giữ vẻ nghiêm trang cho Dung mất dịp chọc phá mình. Chàng đáp:

— Bạn em vừa về đó. Cổ gởi lời chào em.

Rồi làm ra vẻ không bằng lòng, Thọ nói:

— Tại sao bạn đến nhà, em lại bỏ đi? Anh thấy em cư xử không đẹp chút nào hết.

Dung nhìn anh đáp:

— Em tưởng anh tiếp chị ấy giùm em.

Thọ suýt bật cười trước vẻ mặt ngơ ngác của Dung, nhưng đã lỡ làm nghiêm, chàng nín lặng bước ra vườn, trong lúc Dung nhìn theo anh hết sức ngạc nhiên. Thái độ của Thọ càng làm cho nàng khó hiểu hơn.

Mặt trời vừa khuất sau hàng dừa bên kia sông, những tia nắng cuối cùng còn óng ánh trên cỏ, cây, hoa, lá. Buổi chiều êm mát nhẹ nhàng. Giòng sông rộng mênh mong, gặp con nước rông lớn, tràn lên mé bờ, ngập luôn chiếc cầu ván, chỗ khách đi đò thường hay lên xuống. Bến chợ rộn rịp lên một lúc, trước khi trời tắt nắng, rồi vắng ngay đi, càng làm tăng thêm vẻ cô tịch, đìu hiu. Những người đi chợ đã vội vã trở về nhà, trong những xóm xa, trước giờ thiết quẫn luật.

Hà Anh đã quá quen thuộc với cảnh sống trên bến sông nên không buồn chú ý đến nữa. Nàng yên lặng ngồi câu bên bờ vẻ mặt đăm chiêu nghĩ ngợi. Những chiều êm ả như thế nầy, nàng chỉ thích ngồi một mình, hay làm những việc lặt vặt đòi hỏi thói quen của tay chân để cho trí óc nàng được thảnh thơi.

Ngày nhỏ, Hà Anh thường hay ngồi một mình trong vườn khi chiều xuống mà mơ đến tương lai. Nàng sống êm ấm dưới mái gia đình, trong sự giàu sang sung túc, chưa biết lo nghĩ là gì và nàng hay mơ đến những chân trời xa lạ. Nàng thường nhìn theo những cánh chim bay ngang trời mà ao ước mình có đôi cánh nhỏ để suốt ngày nhởn nhơ nơi rừng thẳm bể khơi, để được thấy tất cả những sự đẹp trên đời. Đôi khi nàng ngồi nhớ lại hình ảnh một cô bé tóc ngắn ngồi mơ trong vườn vắng mà cười một mình.

Sợi dây nhỏ bỗng căng thẳng, cần câu động đậy, Hà Anh giựt mạnh tay. Một con cá nhỏ mắc vào lưỡi câu giẫy giụa, bụng cá trắng bạc, óng ánh dưới ánh nắng buổi chiều đang tan dần trên mặt sông. Hà Anh gỡ cá bỏ vào rổ, móc mồi thả xuống nước.

Bỗng nàng chú ý đến tiếng cười nói văng vẳng từ xa. Hà Anh ngoảnh nhìn lại và thấy cha nàng từ ngoài vàm trở về với một người đàn ông ốm nhỏ, mặt tái, môi thâm. Hai người đi qua chỗ nàng ngồi mà không chú ý đến. Hà Anh thấy cha cười nói luôn miệng: sự vui vẻ đó nàng ít khi thấy trên khuôn mặt của cha, từ khi gia đình gặp cảnh sa sút. Luôn mấy ngày qua, chiều nào cha nàng cũng đi ra xóm ngoài với người lạ mặt đó. Hà Anh rất lo ngại! Nàng không dám nghĩ quấy cho cha nhưng đời sống của các em, bắt buộc nàng phải lưu ý đến hành động của ông.

Tự nhiên, Hà Anh lại nghĩ đến mẹ, nhớ đến những lời trối trăn của bà trước khi lìa bỏ cõi trần:

— ‘‘ Mẹ chết rồi, con hãy ráng lo cho các em thay mẹ. Đừng vì một lẽ gì mà bỏ rơi chúng nó nghe con! Cha của con... ‘‘

Hà Anh nhớ suốt đời tiếng nấc nghẹn ngào trong cổ họng mẹ nàng. Bà đã tiếp:

— ‘‘ Cha con rất nhiều tham vọng và nhiều tật xấu. Cuộc sống sang giàu đã biến đổi ông rồi. Đừng quá trông cậy vào ông’’.

Hà Anh không hề dám suy xét hành động của cha. Từ khi mẹ nhắm mắt, nàng chỉ biết làm tròn bổn phận của một người chị đối với đàn em côi cút. Nàng chưa đầy hai mươi tuổi mà phải bỏ học để lo lắng việc gia đình. Nàng còn nhỏ quá, chưa hiểu được việc làm ăn của cha: thua lỗ như thế nào mà nhiều nhà phố ở Chợ lớn, các lò gạch, các chành lúa rải rác ở lục tỉnh đều bán sạch. Cha nàng càng thua lỗ càng ăn chơi lớn hơn: bài bạc, ăn hút ngày đêm... Nhà nàng lúc nào cũng đông đầy những khách, họ vui chơi suốt đêm, tiếng bài chim như pháo nổ không bao giờ dứt. Nhưng khi mà gia đình nàng đã kiệt quệ thì bè bạn của cha nàng cũng lần lần vắng bóng. Nhà nàng từ đấy như một ngôi nhà mồ, không một ai lui tới. Vòng vàng của mẹ nàng để lại Hà Anh cứ cầm bán lần hồi để lấy tiền chi dụng trong nhà và mua thuốc phiện cho cha. Ông Ban Phánh nằm lịm trong phòng suốt ngày bên cạnh khai đèn không nói một lời mà cũng chẳng muốn đi đâu hết... Nợ nần chồng chất lên, sau cùng cái biệt thự hương hỏa của mẹ nàng cũng đành bán nốt. Đến lúc ấy, Hà Anh mới phải nghĩ đến sự sống của gia đình, tìm cái ăn cái mặc cho các em.

Nàng vẫn nhớ lời trăn trối của mẹ:

— ‘‘ Đừng trông cậy vào cha con nữa’’.

Nhưng biết sao khi nàng chưa đến tuổi trưởng thành và cha nàng lại không hề nghe lời khuyên can của ai cả, ngoài mẹ nàng. Đến lúc trong nhà không còn gì hết, sự đói rách hăm dọa, cha nàng mới nghĩ đến các con. Ông đưa gia đình xuống Vĩnh Long định sống nhờ số lúa ruộng hằng trăm mẫu, rải rác nhiều làng. Nhưng về đến chợ tỉnh, ông gặp nhiều trở ngại. Vào thời này không sống hẳn ở thôn quê, đừng hòng thâu lúa ruộng. Và từ đấy, gia đình nàng phải sống một cách chật vật ở thôn quê hẻo lánh nầy...

Hà Anh bắt đầu đụng chạm với đời để giành lấy miếng cơm cho các em. Những điều mơ ước ngày xưa đối với nàng xa xôi quá. Nàng chỉ biết nghĩ đến cái ăn, cái mặc cho các em qua hai mùa mưa nắng. Cha nàng giờ đây chỉ biết sống trong hối hận triền miên của những năm cuồng dại. Ông bỏ hút nên bị hành hà dở sống dở chết... song ông đã thoát khỏi tật bệnh ghê gớm đó. Nhưng biết đâu mai kia ông có thể trở lại bệnh ghiền cũ? Hà Anh rùng mình, nghĩ đến cảnh ghê gớm đó, tái diễn trong gia đình nàng. Nhưng ai hiểu được ngày mai khi chính bản thân mình bị chi phối bởi người khác và hoàn cảnh trái ngang.

Ánh nắng cuối cùng luyến tiếc rời bỏ ngàn lá xanh bên kia bờ. Vạn vật trở nên buồn buồn trong bóng hoàng hôn... Trên không, vài con cò về tổ trễ, đập nhanh đôi cánh trắng phau rồi khuất trong lùm cây rậm lá. Những đám mây trắng đã ngã màu ngà, bầu trời xanh đã biến sang màu sậm đưa dẫn đến màu đen. Đâu đó có tiếng chim lẻ bạn, tiếng dơi muỗi lào xào lẫn trong tiếng gió nhẹ lay cành. Dưới bến sông, cơn nước rông lên đầy mé đã đứng lại không lùa được những đợt lục bình lơ lửng giữa giòng ra sông cái. Giòng nước xanh chìm đi trong màu xám sậm và những bóng cây bên kia bờ ngã xuống giòng, càng lúc càng hiện ra lù lù thành hàng trong bóng nước. Thỉnh thoảng những bóng cây tan mờ xao động vì những chiếc xuồng con lướt qua làm vỡ tan gương nước phẳng lì. Người đi xuồng khuấy nhanh chiếc giầm để mau về đến nhà. Xa xa tiếng ai hát ru con, gieo giọng buồn tản mác trên giòng sông lặng lẽ.

Hà Anh ngồi yên trong bóng hoàng hôn, lòng nàng như hòa hợp với vạn vật buồn man mác. Có lẽ cá cũng buồn trong lúc hoàng hôn nên hờ hững với mồi câu.

Hà Anh cũng không tha thiết gì câu cá nữa. Nàng cầm chiếc cần mà mắt nhìn sang bên kia sông, trong óc thoáng hiện cảnh chiều buồn trong những bức tranh Tàu đã được bàn tay tài ba của họa công tô điểm lên trên lụa.

Và hình ảnh đó cũng hiện lên trong trí Thọ. Chàng đứng nhìn Hà Anh ngồi câu dưới bến sông tự nãy giờ. Sương chiều lan nhẹ trong không gian làm mờ mịt cây cỏ nước mây, như những nét mờ mờ trong bức tranh Trung Hoa cổ. Nhưng rồi, Thọ chú mắt nhìn Hà Anh vì nàng là nét linh động nhứt trong buổi hoàng hôn. Nàng ngồi lặng lẽ, làn tóc đen chảy xuống đôi má mịn hồng, xuống đôi vai nhỏ thó và lưng áo lụa trắng tinh, trán nàng cao sáng sủa, sóng mũi thanh thanh làm gương mặt nàng thanh tú thêm lên. Đôi mắt đen thoáng nét u buồn nhưng linh động và đôi môi hồng tươi thắm khiến nàng có duyên vì lúc nào cũng như có sẵn nụ cười tươi ẩn hiện. Nụ cười đó sẽ khiến người chung quanh không đoán được tâm trạng của nàng dù nàng đang trải qua những phút bực dọc hay buồn khổ nhứt đời. Nàng giữ được vẻ cao quí của người phụ nữ Á Đông, lúc nào cũng sâu kín và trầm lặng.

Thọ nghĩ nhiều về Hà Anh và về cuộc sống hiện tại của nàng. Nét mặt dịu hiền, tánh tình khả ái và nhứt là sự cảm nhận về cuộc đời của Hà Anh rất hòa hợp với Thọ, khiến chàng có cảm tình với nàng rất nhiều. Chàng bước lần về phía Hà Anh và dừng lại bên hàng cây trứng cá.

Gió mát từ ngoài vàm sông Cửu Long thổi lộng vào làm đong đưa mái tóc xinh xinh của Hà Anh. Nàng đưa tay vuốt mấy sợi tóc lòa xòa xuống má và đột nhiên cảm thấy như có ai đang nhìn trộm mình.

Hà Anh quay đầu lại và bắt gặp Thọ đang chăm chú nhìn mình. Bốn mắt gặp nhau, cả hai cùng e thẹn.

Thọ gợi chuyện trước:

— Nhiều cá không cô?

Hà Anh đáp:

— Dạ! Không được bao nhiêu!

Hai người lại im lặng. Thọ không hiểu sao mỗi lần gặp Hà Anh chàng không tìm ra lời nói! Chàng đâm ra lúng túng trước mặt cô gái láng giềng. Hà Anh cũng thế! Đối với Thọ, nàng không giữ được vẻ tự nhiên như đối với những chàng trai trẻ khác. Có lẽ vì Thọ đứng đắn và đáng kính hơn tất cả. Thọ ngước nhìn ra phía vàm sông, đôi mắt mơ màng. Chàng nói:

— Trước kia tôi thường ngồi đây nhìn ra sông Cái và mơ những chuyến viễn du...

Hà Anh nhìn Thọ, lòng rộn lên niềm vui. Nàng không ngờ Thọ cũng từng có mộng ước như mình. Nhưng nàng lại thở dài, niềm vui vừa thoáng hiện đã tan biến ngay. Những ước mơ của Thọ còn có ngày thực hiện được, chớ như nàng còn mong gì nữa! Hiện tại cuộc sống của nàng vô cùng chật vật, tương lai mù mịt như trời đêm...

Thọ bỗng nói:

— Giòng sông nầy buồn quá phải không cô? Nhứt là trong những buổi hoàng hôn như chiều nay.

Hà Anh nhìn mặt nước đen mờ khẽ đáp:

— Em thì em cho rằng cảnh có buồn là do tâm trạng của mình.

Thọ nhìn nàng hỏi:

— Cô nói thế thì hiện tại tôi đang buồn lắm sao?

Hà Anh bẽn lẽn cúi đầu:

— Em làm sao biết được! Em chỉ nói những điều em nghĩ ra thôi...

— Tôi chưa biết điều nghĩ ngợi của cô có đúng chăng? Nhưng mỗi lần ngồi đây trong hoàng hôn, tôi lại nghĩ đến những ngày vui rồi hết, những cuộc gặp gỡ rồi ly tan, những người yêu nhau rồi chia cách...

Hà Anh không hiểu kịp ý nghĩa câu nói của Thọ nhưng nàng thấy bùi ngùi. Có tiếng giầm khuấy nước sông, làm hai người chăm chú nhìn.

Một chiếc xuồng vượt qua sông, đang từ từ cập bến chợ. Người bơi xuồng vừa thấy Thọ đã kêu lên:

— Kìa cậu Ba! Làm gì đứng đó?

Thọ nhìn ra anh Hai Thắng ở rạch Bà Chồi, chàng chưa kịp đáp thì anh ta đã nhìn thấy Hà Anh ngồi cạnh đó. Hai Thắng vụt cười to lên bảo Thọ:

— Cậu muốn về Tàu hả? Con xẩm này coi được đó cậu!

Thọ giận run lên, cổ họng chàng như nghẹn lại. Chàng toan nói vài lời để bênh vực Hà Anh nhưng Hai Thắng đã đi vào chợ, giọng cười hô hố của hắn vẫn vang lên. Thật là bất ngờ. Thọ e ngại nhìn Hà Anh, nàng thiếu nữ Trung Hoa vẫn điềm nhiên, lạnh lùng nhìn ra ngoài sông, làm như không nghe thấy những lời hồ đồ đó. Thọ muốn giải bày cho Hà Anh đừng hiểu lầm mình, nhưng tìm mãi không ra lời. Riêng Hà Anh, đây không phải là lần đầu tiên nàng được nghe những lời kém nhã nhặn đó. Hơn một năm rồi, được dịp sống chung đụng với người Việt, nàng mới thấy rõ giữa hai giống dân còn nhiều thành kiến bất công, còn nhiều sự khinh miệt lẫn nhau đáng trách. Nàng là người Trung Hoa nhưng sống ở đất nước nầy từ khi mới lọt lòng. Nàng học chữ Việt, hiểu rành tiếng Việt và xem nước Việt như quê hương mình. Ngày còn nhỏ, sống biệt lập trong khu vực người Trung Hoa giàu có, nàng không ngờ có những người Việt xem người Trung Hoa như những kẻ vong quốc, những kẻ ăn nhờ ở đậu, mà sự khinh khi biểu lộ một cách trắng trợn trong lời nói giữa khi giao tiếp với nhau. Nàng đã gặp nhiều người Việt vào quán của nàng dùng những câu thô bỉ xúc phạm đến cha nàng, đến danh dự của nàng.

Hà Anh chua xót vô cùng, nhưng bẩm sinh nàng vốn hay chịu đựng, nên sự gì rồi cũng qua đi. Đôi khi, có những chàng thanh niên chọc ghẹo nàng bằng những lời tục tằn... Hà Anh làm như mình không hiểu được tiếng Việt và dùng tiếng Trung Hoa đáp lời họ để họ cảm nhận rằng nàng không hề hiểu được những lời bất nhã kia. Hà Anh cũng hiểu là sự khinh miệt kia phát sanh do thành kiến phân chia chủng tộc còn sót lại trong một số người nào đó! Lúc đầu nàng còn khổ sở nhưng dần dần cũng quen đi và không để ý đến nữa...

Trong lúc mọi người nhìn gia đình Hà Anh bằng đôi mắt rẻ khinh thì Dung đã đối xử thành thật với nàng! Do đó, khi gặp Thọ, Hà Anh đã mến ngay và tin tưởng chàng không như những thanh niên khác. Thọ không hiểu được trong lòng Hà Anh đang nghĩ gì? Thấy nàng yên lặng, vẻ mặt lạnh lùng, chàng lo ngại và tự thẹn cho người đồng chủng. Chàng muốn Hà Anh biết rằng mình không thích lời nói của Hai Thắng và lúc nào mình cũng trọng nàng như mọi người trong trời đất.

Một lúc, Thọ khẽ gọi:

— Cô Hà!

— Hà Anh quay nhìn Thọ, nàng hiểu ngay những điều nghĩ ngợi của chàng nên cười nói:

— Anh ngại vì câu chuyện lúc nãy ư? Không đâu anh, em đã chịu đựng quen rồi!

Thọ ngạc nhiên nhìn nàng, Hà Anh nói tiếp:

— Có người còn thô bỉ hơn nhiều? Họ cứ tưởng rằng em không nghe được tiếng Việt Nam! Nhưng mình giận làm gì những người còn mang nặng thành kiến cũ phải không anh?

Thọ mỉm cười sung sướng. Chàng đáp:

— Lòng đại lượng của cô làm tôi hổ thẹn.

Hà Anh nhìn Thọ với đôi mắt chứa chan tình cảm. Ở người con trai đó, nàng thấy có gì hòa hợp và gần gũi với mình mà nàng không thể phân tách được.