- III -

Họ Trịnh có một quá khứ lẫy lừng trong chiến tranh với biệt danh "Hai mươi bảy vết thương". Dáng đậm chắc, mắt to, xếch, miệng cười tươi như miệng con gái được chiếu sáng bởi hàm răng trắng đều tăm tắp. Một tính cách cực kỳ đàn ông, ít chấp vặt, quyết đoán, thậm ghét thói cơ hội. Đã lăn lộn ở thành cổ Quảng Trị, tiến vào giái phóng Sài Gòn bằng xe máy nhặt ven đường, mang theo một quả lựu đạn mỏ vịt, một khẩu K54, một chiếc xắc-cốt đựng tài liệu. Vài ba lần thoát khỏi ổ phục kích nhờ linh tính.

Những ngày trở trời “Hai mươi bảy vết thương" đau đầu, tai ù không có khả năng nghe dù âm thanh cất lên ngay bên cạnh. Yêu công việc nhưng cũng mê cờ tướng, gặp đối thủ có thể ngồi đánh triền miên từ sáng đến tối mà không cần ăn.

Một người đi ra từ chiến tranh dù làm cuộc sống dày dặn lên nhiều lần.

Buổi trưa, lúc đi ăn cơm em hay bị “Hai mươi bảy vết thương" gọi vào chứng kiến những ván cờ tàn.

- Cháu biết gì đâu mà xem.

Chối khéo thế mà vẫn bị kéo lại.

- Cứ vào đây. Mày là con gái thì lão ấy mới nhục.

Thế trận ngổn ngang, bên đỏ gẫy một cọng sĩ, tượng không giao chân nhau, một con dạt lên sườn trái, một con bị xe kẹt. Mã trắng nhăm nhe nước chiếu. Tướng đỏ phấp phỏng trước nòng pháo trống, chỉ cần đệm bất cứ con nào vào là có nguy cơ kết thúc. Một con tốt chuẩn bị vượt sông, sẩy chân nó sẻ chết chìm. Cái chết trên bàn cờ không cụ thể, chỉ là một ký hiệu bị loại bỏ.

Thoạt đầu đinh len lén bỏ di, nhưng nhớ Vũ bảo rằng cờ tướng là điều kỳ diệu nhất mà loài người nghĩ ra nên mới nán lại xem. Hình như cũng kỳ diệu nhất thật.

Bàn cờ giống bản đồ thành phố, chỉ khác các con đường vô hình hơn, biến hóa hơn cho nên dễ lạc nước hơn.

Mã trắng nhảy chiếu. Bên đỏ đăm chiêu xoa cằm.

- Nhanh lên đi chứ ông.

"Hai mươi bảy vết thương" đắc chí giục đối thủ. Tướng đỏ thận trọng đi sang bên trái. Xe trắng dọc xuống kèm theo tiếng hô "chiếu". Chỉ chờ có thế ngón cái và ngón trỏ kéo vụt con tượng đỏ hồi về chuồng. Xe trắng bị ăn tươi nuốt sống. Bên đỏ cười sung sướng, nước bọt bắn xuống bàn cờ.

- Nó lừa mình, ôi giời.

"Hai mươi bảy vết thương" than lên não nề như chết vợ.

Lại im lặng. Hai cái đầu hoa râm cúi xuống thế trận lộn xộn điên đảo.

Em nhón gót bỏ đi, để lại sau lưng những toan tính những mưu mô vô hại.

Chưa thực sự kết thúc một điều gì.

Giữa ngày không có mây vàng nhưng mây trắng thì nhiều, lớp lớp chồng chéo xô đẩy như đi xem ca nhạc không mất vé.

Một ban nhạc đang chơi ở chân trời. Chắc chắn là không vô tư.

Bà già độc thân chết.

Cửa sổ đóng lại, chiếc mũ thủy thú bị khép kín trong quên lãng, biển chẳng còn cơ hội ùa vào Hà Thành. Biển đã chết, với những con sóng nhỏ trắng lan man ở Hạ Long. Tại đó Vũ đã từng dắt em ra chỗ cuối cùng của cầu tàu, dắt ra giữa đêm. Cảm giác chóng mặt và cô đơn như một cột xi măng nhỏ trên bãi cát lúc khuya khoắt. Khi đó Vũ nói về chuyến đi ở đồng bằng Sông Cửu Long với những cuộc nhậu bất tận.

- Anh đã ngã úp mặt vào một bụi đước.

Vũ thản nhiên kết luận và không hề biết rằng nếu đứng lâu ở cầu tàu em cũng sẻ ngã.

Người chết không nhiều thân nhân, những cây cảnh sẽ tàn héo, ban công trở nên ảm đạm khi chiều xuống. Em không chứng kiến người ta đưa bà già rời khỏi nhà nhưng không khí lạnh lẽo thì còn rất rõ. Ra đi mãi mãi chắc là rất buồn. Với bầu trời bị nhuộm đỏ bởi ngọn đèn của tháp truyền hình, bà già khó lòng quay trở lại dương thế.

Quyết định mặc chiếc áo phông trắng để tưởng niệm người hàng xóm vô danh. Tạm thời không bận tâm tới bất cứ cái gì, ngay cả khi lũ choai choai mở cuộc đua xe ở Tràng Thi.

Một người cô độc đi vào chốn mịt mù im lặng, rũ bỏ quá khứ, rũ bỏ luôn cả tương lai.

Vĩnh biệt!

Ghé vào cửa hàng mua chiếc mũ vải kiểu dành cho cho con trai nhưng bây giờ chẳng mấy ai phân biệt. Không có chữ, chỉ một miếng đỏ hình tam giác được may vào giữa lưỡi trai. Soi gương thấy ngồ ngộ, nếu là con trai sẽ rất đẹp. Trên đường về nhủ rằng sẽ rủ “Chủ hiệu cầm đồ" đi xem phim, nhưng sau lại đổi ý, quyết định cho Quẩy đi.

- Cháu không có tiền mua vé.

Quẩy xa xót nói.

- Con này dở hơi à. Ai khiến mày phải mua.

Quẩy cánh giác:

- Nhưng cô không được bảo bà trừ vào tiền công của cháu đâu đấy nhá.

- Đồ nhà quê.

Em gắt. Quẩy nhảy cẫng lên:

- Cháu chưa bao giờ được xem phim đâu cô ạ.

Trong rạp Quẩy bồn chồn vì quá đông người, đến giữa phim nó nghẹo đầu lơ mơ ngũ. Trên màn ảnh một cây cầu gỗ trở đi trở lại cùng người lính. Nòng pháo được quay vuốt từ phía sau trông như ống khói nhìn từ dưới lên. Quẩy tỉnh dậy, nhấp nhổm, cuối cùng ghé tai em thì thào giọng run lên:

- Cháu mót giải.

Em chỉ tay xuống góc sát màn ảnh:

- Đấy, chỗ có chữ đỏ đấy.

- Cháu sợ lắm, cô dắt cháu đi với.

Quẩy níu tay em. Đành chép miệng đứng lên lom khom đi ra.

Rút cuộc không ai bước vào, chỉ có không khí là lạ rờn rợn vây bên ngoài. Thường trực báo có khách chờ dưới cổng. Từ tầng hai nhìn xuống nhận ra cái dáng gù gù cùa Vân.

- Tao làm báo bận quá, giờ mới đến thăm mày.

Ăn mặc có vẻ bụi, tóc cắt ngắn, áo cũng ngắn, quần âu xanh, kính nâu, giầy cao, thô như miếng cao su cắt hình vuông. Giọng khinh đời, cái gì cũng biết, cái gì cũng nghi ngờ, luôn bĩu môi cười nửa miệng.

- Chỗ mày khá không?

Vân hỏi. Em lắc đầu:

- Bình thường.

Vân vắt chéo hai chân, giọng cao lên:

- Tao kiếm cũng được.

Dùng chữ "được" với thái độ kể cả.

Sự khó chịu rực lên trong em. Vân đã từng biết rằng em là người không thích chuyện tiền nong. Em cau mày, ngôn ngữ sắc lạnh lại xuất hiện, biến đi sự bỗ bã thay vào đó thái độ xã giao. Vân nhận ra thái độ ngang ngạnh của em, vội rút lui như ngày xưa đã từng rút lui. Thật khó gặp lại. Dù sao cũng đã từng học cùng, đã từng bá vai nhau bình phẩm từng thằng con trai một. Và không thể quên được rằng Vân là đứa bạn ở tỉnh lẻ đến.

Lên phòng. Hoài đang nghỉ.

- Chị đỡ chưa?

Hoài mệt mỏi ngáp, lấy tay che miệng.

Cuộc sống có vẻ cồng kềnh lằng nhằng, nếu có thể sẽ cắt bỏ bớt đi cho nhẹ để tiến lên nhanh hơn, thoải mái hơn. Chẳng biết nên cắt bỏ cái gì. Vân? Hoài? Hay Vũ? "Chủ hiệu cầm đồ" thì không, đó là người bạn thực sự tử tế.

Những chiếc kim khâu khổng lồ vẫn mê mải vào ra Hà Thành.

Khâu lên những tâm trạng.

Lặng im với ánh mắt trách cứ nâu đen và chiếc túi xách da buông thỏng ngang ống chân, cùng đôi xăng-đan màu đen. Cố nén một cái gì đó chực bật ra.

Ba ngày không ai có lỗi nhưng vẫn hờn dỗi.

- Anh mua cho em cái này.

Khuôn mặt đen hơn mọi khi, mỉm cười, mở túi lấy ra cuốn sách khổ nhỏ. Chỉ chờ có thế đã không kìm nén được.

- Sao không gọi điện cho em một lần nào?

- Có, nhưng không có em ở nhà.

Lúc ấy em là người con gái cần phải được gìn giữ, cần phái đóng khung lại, không cho bay đi, chảy tràn ra. Mất nhau ở thời điểm này thì không thể hình dung nổi.

Sài Gòn ăn chơi hơn Hà Nội cho nên tinh thần có vẻ hung hãn. Các chú doanh nghiệp đang điên đẩo trong vòng xoáy và "mười lăm phút chìm một người" theo cách nói ngoa ngôn của Vũ. Vừa nói vừa cầm tay nhau Lật lên lật xuống. Lòng tay không bốc lửa, dù nhiệt độ để hôn mà không ngại ngùng, đủ mát dể áp lên má với sự trìu mến cuồng nhiệt.

Đèn chiếu sáng nửa tán cây, nửa còn lại chìm lẫn trong bóng tối biến đêm thành những hòn ngọc trôi nổi.

Thời gian xa cách đã bị chôn vùi. Tiếng chuông từ phố Nhà Thờ ngân lên thiêng liêng diệu vợi, sánh vai cùng cảm giác yên ổn vì một trong hai người yêu dấu đã trở lại.

Trưa.

Dưới gốc cây là những chiếc xe đạp đeo cồng kềnh đồ gốm Bát Tràng với bình hoa, chậu cảnh, lọ cắm bút. Có những chiếc lọ không để dùng vào bất cứ việc gì. Bên hè phố luôn có những đám người lởn vởn đi lại đứng ngồi chờ một cái cớ để mà tồn tại.

Những hàng ăn nho nhỏ đậu xuống tạm thời, khói quạt chả bay lên, người kéo đi đoàn lũ và bị phân tán dần như dòng sông trước khi ra tới biển. Cả phố quen mặt nhau với màu quần áo trắng, kẻ, xanh nõn chuối. Một cái làng mới.

Ra khói phòng là cảm thấy lạc lõng cũng như khi ăn cơm về thấy trời hơi sầm xuống, lòng dạ bâng khuâng sực nhớ rằng cả phố không có một cây điệp vàng mà chỉ toàn xà cừ. Bần thần mình cũng là lạ với mình vì sự thiếu vắng đó.

Cuốn sách Vũ mua không dầy, khổ nhỏ, bìa cứng, chữ đen nhánh trên nền giấy màu ngà. Ở Sài Gòn sách in đẹp hơn Hà Nội. Lật hú họa vào giữa. Thơ. Kiểu chữ nhỏ in nghiêng điệu đàng.

Ngày xưa em dã chép rất nhiều thơ vào sổ tay. Cuốn sổ ấy không còn giữ được, nó bị thất lạc trong lần chuyển đồ đạc xây nhà. Thơ chép bằng mực Cửu Long xanh, nội dung mờ nhạt láng máng, chỉ còn lại ấn tượng như giọt nước, lung linh nhưng không sáng rõ

Tóc ngắn mắt buồn

Mơ những điều không ai mơ

Ngồ ngộ. Đó là con búp bê hơn là một thiếu nữ. Một con búp bê với sóng gió của tình yêu, của nhớ nhung, của cuộc chia tay dài lâu.

Hoài đang ngủ, co người quay vào tường. Dáng ngủ phiền não già nua.

Em lật trang sách nhe nhàng, lật tiếp...

Giấc ngủ bị thơ đánh dạt đi còn thơ thì bị các ý nghĩ làm chìm đắm.

Tóc ngắn mắt buồn

Tóc ngắn mắt buồn

Tóc ngắn mắt buồn

Dày đặc như trận mưa lớn trong im lặng.

Một hội nghị quốc tế sắp khai mạc, thành phố cần dọn dẹp trong sạch. Tất cả những kẻ thừa thãi lởn vởn trên vỉa hò đều phải gom lại mang đến nơi xa. Người đàn ông điên phố Bà Triệu bị xua lên thùng xe và chở đi cùng với nhiều người lang thang khác.

Không phản đối, không ngoái nhìn những xác hoa dưới gốc điệp, người đàn ông điên là kẻ canh giữ thờ ơ nhưng trung thành.

Năm phút sau khi người đàn ông điên bị mang đi, trời đổ mưa nhẹ. Những làn nước thoang thoảng bay dạt vào nhau, tỏa xuống cây điệp làm hè phố sẫm lại. Xác hoa ngời lên màu vàng trong vắt, kiêu hãnh. Ngời lên để tiễn biệt người canh giữ không mệt mỏi.

Bí mật của cuộc đưa tiễn này em không biết vì đầu óc còn bận nghĩ tới chuyến đi xa nào đó chưa rõ ràng...

Trong cái lều câu nhỏ có nhiều cánh nắng lọt vào, Vũ mải mê say đắm với làn da trắng, một chút nũng nịu, tia sáng lạ lùng trong mắt và cái bĩu môi nghịch ngợm.

- Ông điên ở phố Bà Triệu bị chở đi rồi.

Đột nhiên Vũ dừng tay, nói nhanh. Em sững lại. Cảm giác trống trải ùa đến làm mọi vật lảo đảo.

- Đi đi.

Giọng em hơi nhòe.

- Đi đâu?

Vũ nhìn sâu vào mắt em.

- Em không biết, miễn là ra khỏi đây.

Cả hai đứng dậy rời khỏi hồ câu lên xe dẫn ra đường quốc lộ sau đó tạt vào con đê chạy dọc sông Hồng. Nước như bùn chảy cuồn cuộn trong những cơn gió, giữa đôi bờ phù sa, sau các ngọn cỏ sắc nhọn.

Sông Hồng chảy trong cái nhìn bâng quơ.

Một người bận tâm tới những bông hoa điệp vàng, một người lúng túng vì sự bận tâm của người kia.

Đi đến sẫm tối mà không hề đói.

Chia tay lúc bảy giờ hai mươi nhăm, với lời tạm biệt bí mật. Trang trọng. Im lặng. Với ý nghĩ lởn vởn rằng dù gì hoa điệp vàng vẫn mãi mãi vàng.

Nằm cô đơn trong phòng, bị héo mòn, tan biến đi bởi giấc mơ. Thấy mình ngồi nói chuyện với người đàn bà vận quần áo vàng, chất vải mềm, hơi nhàu, không nhìn thấy đường may, không cúc, không cổ áo. Nội dung cuộc nói chuyện khó xác định, chỉ láng máng rằng câu chuyện rất ảo não. Người đàn bà liên tục thở dài, những ngón nhỏ thon của bàn tay phải luôn lần tìm cái gì đó trên mu bàn tay trái. Không nhìn nhưng biết người đàn bà có ba nốt ruồi đỏ trên người, nếu nối lại sẽ ra hình tam giác cân, kéo tiếp xuống các vết đỏ ở cổ tay thì được một mê cung. Chỉ nghĩ đến thế đã thấy người đàn bà gật đầu xác nhận.

Sau khoảng trống khó lý giải giữa hai người, ai đó chủ động đứng dậy. Bước đến bước thứ năm mới biết là mình đang đi, do đó mình là kẻ đứng dậy. Người đàn bà quần áo vàng ngồi lại với vẻ thản nhiên cay độc trước khi đất dưới chân tụt xuống để lộ ra bầu trời xanh nhạt mịn màng. Nghe tiếng kêu em ngoái nhìn, thấy một vệt vàng lao vụt xuống. Người đàn bà biến mất còn em nhẹ hẫng đi.

Tỉnh dậy nhìn đồng hồ.

Một giờ năm.

Ngoài trời hình như đang mưa nhẹ.

Không biết đêm nay Vũ mơ thấy gì.

Nó là "Con bướm”, bay lênh đênh nhởn nhơ, không hại ai, không nổi cáu và chẳng ai hại được nó. Chỉ có điều đôi khi nhìn cũng ngứa mắt vì sự nhàn nhã quá mức và đặc quyền đi muộn về sớm của nó. Chín giờ "Con bướm" đến cơ quan, ba rưỡi đã thấy dắt xe về, đi công khai, gặp ai cũng chào hỏi xởi lởi làm như đi vì công việc chứ không phải về nhà.

Dáng đi của "Con bướm" uyển chuyển nhẹ nhàng, hai khuỷu tay khép vào mạn sườn, mắt luôn ở trạng thái chờ sai bảo dù biết chắc rằng không có ai sai bảo. Giọng nó trong, dẻo, ngọt. Khuôn mặt ưa nhìn của nó lúc nào cũng tươi cười.

Nó có một lịch sử tình ái dày dặn, bí mật.

Nó có động tác vươn ngực về phía trước rất gợi cảm mõi khi nói chuyên với đàn ông.

Nó ăn mặc khôn ngoan nhưng bị lộ tẩy chất nhà quê ở cái vẻ quá thướt tha và chất vải rẻ tiền.

Những đứa con gái khác có dịp là đổ xô vào nói kháy nó.

- Cậu thì ai mà chẳng quý.

- Eo ơi, ấy có nụ cười khéo thật đấy, tớ học mãi mà chẳng được.

- Này, có khi mày không biết tự ái là gì đâu nhỉ.

Nó là biển, bao nhiêu màu sắc đổ xuống cũng chẳng làm thay đổi. Biển cứ tồn tại, nhẩn nha khôn lường, cứ rì rầm mặc cho thiên hạ khó ngủ. Ở Hà Thành, biển là cái gì không đáng quan tâm, nó sẽ tự chìm dắm trong tham vọng khôn cùng của chính mình. Cũng như thủy triều tự lên tự xuống ở quê nó.

- Ấy đánh cái này, lấy ngay đây.

"Con bướm" đặt tờ công văn thảo bằng nét chữ nghệch ngoạc xuống trước mặt em, nó luôn nói với em bằng giọng nhũn nhặn.

- Chữ ấâu thế.

Em chê.- Ừ xấu thật đấy. "Con bướm" đồng tình thái độ nịnh nọt rồi bay ra. Hoài càu nhàu:9

- Con này khiếp quá, càng ngày càng nồng nặc.

Em mở cửa. Bên ngoài không khí nóng nực nhưng không nhớp nháp. Một chiếc ô tô con đổ dưới sân, khách chắc chắn là nhân vật quan trọng.

Điện của trưởng ban gọi lên nhờ em xuống tiếp khách cùng "Con bướm". Bước xuống cầu thang dửng dưng, không sửa sang đầu tóc quần áo. Công việc chỉ là bê một khay đá từ phòng hành chính lên phòng giám đốc.

Sau khi mang đá lên, cẩn thận bỏ vào từng chiếc cốc, lui về phòng bên ngồi chờ. Không đọc báo, xem sách, chỉ hơi ườn ra nhìn trần nhà, mỏi cổ thì ngó ra sân. Qua ô kính trắng mờ, một mảnh sân bị cắt gọn hình vuông với cây ngâu già xum xuê và chiếc đuôi xe máy có biển số là ba con tám. Chiếc đuôi xe gây cảm giác như đang chạy lướt qua và cái nhìn chỉ kịp giữ lại vài con số chẵn. Trái ngược với số điện thoại của "Chủ hiệu cầm đồ".

Đứng dậy tìm giấy gấp một con chim rồi đặt nó lên bàn. Con chim gồm những hình tam giác câu thành, từ thân, cánh cho đến cổ và đầu. Nếu lấy bút vẽ thêm mắt, con chim sẽ cất tiếng hót hình tam giác.

Con chim giấy bồng bềnh trên nền kính bàn màu nâu sẫm, không đại diện cho bất cứ loài chim nào, có thể tung cánh bay nhưng thật mỏng manh.

Hiển nhiên là cần thêm bầu trời của trí tưởng tượng.

Một con chim ra đời trong sự chờ đợi bên cạnh cuộc bàn luận về cơ cấu phát hành sách cho binh sĩ.

Ngáp và thấy cây ngâu già nhòa đi, rung rung như có người lồng bên trong.

"Con bướm" đi lại lăng xăng mồm lẩm nhẩm hát, lúc ấy nó giống bướm thực sự, một con bướm loang lổ sinh ra ở nơi ẩm tháp rậm nạp. Cũng thuộc loại rừng rú.

- Ấy khéo tay nhỉ.

"Con bướm" sán lại, hai tay rập rờn xoay quanh con chim giấy. Mùi nước hoa khét lẹt sộc lên làm em thấy xót xa vì mọi thứ đều có thể dễ dàng bị vấy bẩn.

Ở giai đoạn cuối thì bưng hoa quả tráng miệng vào, sau đó là những gói quà nhỏ do cánh tài vụ chuẩn bị sẵn.

- Sách với tiền.

"Con bướm" tiết lộ như một sự ban ơn.