LÚA THẦN
Thuở ấy, thần Cốc được dân Chang Lang thờ phụng rất nghiêm. Làng nào cũng có đền thờ thần Cốc. Đền làng cũng là nơi làm việc của các chức sắc trong làng. Hương trưởng hưởng lộc điền, lo việc chăn dân, kiêm luôn việc coi đền.. Ở các trấn các dinh thì có đền trấn đền dinh. Các đền trấn đền dinh đều dựng cạnh các trấn đường dinh đường, với ngụ ý để thần trông coi các quan trấn quan dinh trong việc chăn dân. Ở các đền trấn đền dinh có quan coi đền riêng. Quan coi đền trấn đền dinh hưởng bỗng lộc ngang với thủ trấn thủ dinh. Bấy giờ, ngoài thuế thân, thuế đất, dân Chang Lang còn phải nộp thêm khoản lúa thần cho các đền dinh đền trấn sở tại. Về sau, vua cho xây đền Cốc ở kinh, dân Chang Lang còn phải nộp thêm khỏan lúa thần ở quốc đền. Còn lúc đó thì có lệnh chuyển hết lúa thần về triều để xây Cung Nguyệt Khuyết. Nơi chốn nào cũng xôn xao như có biến. Bỡi bấy lâu lúa thần là để dùng cho việc thờ phụng thần.Vó ngựa rầm rập khắp các đường làng. Ra khỏi nhà là gặp đám quan quân trên dinh trên trấn, vai đeo gươm dài, mặt hằm hằm sát khí. Người sợ tù tội, lo gánh thóc về kinh. Kẻ bị gông cùm vì chẳng chịu làm trái với tập tục bấy lâu của nước.
Luân lo lắng xin thầy về thăm nhà. Xuyên tiễn đến bến sông Thạch Thủy
-Thời buổi khó, anh phải cẩn trọng trong lúc đi đường.
Luân nắm tay Xuyên.
-Nếu chẳng có chi, hai hôm ta trở lại.
Quan văn hầu đau đã mấy hôm.Vợ chồng Khưu Châu về kinh nộp lúa thần. Lũ con Châu, đứa theo trâu, đứa ra ruộng.
-Ta đau, rồi sẽ khỏi. Chỉ tội nghiệp mẹ con thằng Vi Gia.
Quan văn hầu bảo.
Luân sang nhà họ Vi, thấy mỗi bà lão đang sờ soạn.
-Cháu qua thăm bà đây.
Luân lên tiếng.
Bà lão òa khóc
-Cặp trâu, trừ nợ thuế thân. Lúa mới gặt đủ trả nợ thuế đất. Không nộp nổi lúa thần, thằng Gia phải đi lao dịch Nga Sơn.
Đám con Gia đứa đi rừng, đứa đi ruộng, chẳng có đứa nào ở nhà. Luân nghe như có ai cào cấu ruột gan.
-Bà phải sang bên cháu thôi. Sang bên đó để có người lo cho miếng ăn
Bà lão chùi nước mắt:
-Nhà đứa chết, đứa đi đày. Nỡ lòng nào bỏ một mình lũ cháu.
Tối đó, quan văn hầu và Luân đem cơm sang cho bà cháu bà lão. Nhưng bọn họ vừa ăn cháo giun xong. Lũ con Gia đã rúc vào giường, ngủ. Bà lão đang ngồi ở sân nhai trầu
Khưu Chiêu nói:
-Ta còn chăn trâu nổi, bà cứ sang bên đó, chớ ngại.
Mẹ Gia thôi nhai trầu, im lặng.
Chiêu lại nói:
-Ta định ngày mai đến bọn họ hàng bên nội thằng Gia, để nhờ chúng nuôi bớt hai đứa nhỏ nhất. Còn bà thì sang đằng ta.
Bà lão vẫn im. Đêm tháng sáu oi nồng. Đám quan quân trên dinh trên trấn đã rút đi hết từ sáng. Xóm làng im ắng như chẳng còn người sống. Quan văn hầu khoanh tay lên gối, nhìn bà lão. Luân định nói, nhưng có tiếng chó hực ở đầu ngõ
-Thằng Gia đó phải không?
Bà lão hỏi như chẳng có gì xảy ra ở ngôi nhà ấy.
Bỗng quan văn hầu nói:
-Chính nó đã hại nhà bà đấy.
Mẹ Gia ngồi bật dậy:
-Ai? Quan lớn bảo ai hại nhà già này?
Chiêu kéo tay bà lão:
-Hãy vào nhà ta nói cho nghe.