THẦN ĐỒNG
Luân học đã tròn năm.
Ông Đa Trà đi Xuyên Lâm thăm Khưu Chiêu. Đôi bạn cũ, giờ mái đầu đều đã bạc
- Ông Khưu có còn theo trâu nổi không?
- Nổi. Nhưng lúc này ta bận ngồi chép sách.
Vợ chồng Châu đi sửa đập Mân Sơn. Con Châu, đứa theo trâu, đứa ra ruộng. Bấy giờ là mùa hạ. Ngày sắp tàn. Nhưng nắng vẫn còn nồng.
-Vợ chồng thằng Châu đi mấy bữa rồi?
-Đi hôm qua. Thằng Luân học hành ra sao ông Đa?
-Chuyện thằng Luân nói sau. Ông Khưu biết ông vũ hầu Vưu Trấp không?
-Bạn đồng liêu cũ, sao không biết. Có chuyện gì sao?
Hôm Luân về quê đâu dám thổ lộ với cha về chuyện Vưu Xuyên. Giờ nghe Đa nói, Khưu mới biết Trấp đã gởi con gái đến học với Đa. Vườn nhà Khưu có mấy cây sối. Ông bỗng nhớ bát nước sối Mi Sơn lúc còn học với ông thầy núi. Khưu xuống bếp, nhóm lửa. Đa ra vườn hái lá sối. Chốc lát, nước đã đun xong.
Đa uống cạn một bát nước sối, rồi nói
-Ông Khưu nhớ không, hồi ấy thầy ta hay thức dậy lúc nửa đêm, bấy giờ là chim thắc kêu.
Khưu cũng uống cạn một bát sối:
-Nghe chim thắc kêu thì bọn ta cùng thức với thầy.
-Ta nhớ thầy thì thích uống đậm, nhưng ông Khưu còn thích đậm hơn.
-Phải. Ta giống thầy chỗ đó. Nhưng sao hồi đó ông Đa không chịu ra thi?
-Chẳng nỡ bỏ thầy. Cũng như ông, chẳng nỡ bỏ bà Khưu.
Đôi bạn cùng vui với nhau được chốc lát.
Đêm, hai người đem chiếu trải ở sân. Lũ con Châu đã ngủ. Trước mặt là núi Thiên Sơn. Trên đầu có ánh sao vằng vặc.
Đa nói:
-Hồi chiều là nói chơi, còn giờ nói thật. Ông Khưu mà không làm quan, làm sao thằng Luân được khỏi đi sưu dịch.
-Đấy là chỗ may của ta, mà cũng rủi cho ta.
-Còn ta thì khác. Ta may là chưa làm quan. Nhưng rủi là giờ chẳng có con cái
-Không con. Nhưng ông có đám học trò.
-Phải. Ta có học trò. Nhưng bao nhiêu năm ông gắn bó với đất tổ quê cha, còn ta thì lại ở xứ người. Chỗ này ta có tội với tổ tiên.
Lại đến kỳ nộp lúa thần. Hương trưởng Xuyên Lâm đi rao. Lũ chó làm om cả xóm.
-Năm ngóai cũng chừng này, ta cho thằng Luân về thăm ông.
-Phải. Năm ngoái chừng này, ở làng ta có thằng Vi Gia, cháu ta, không nộp nổi lúa thần, phải đi lao dịch Nga Sơn. Con người quả là giống cứng cỏi. Lũ con Gia đứa lớn nhất mười bốn, đứa nhỏ nhất lên ba. Bảy anh em làm nuôi nhau, với nuôi một bà nội mù lòa.
Đa nghe chuyện, chỉ thở dài.
Hương trưởng Vu Xia làm xong việc đi rao. Xóm làng lại yên ắng như cũ.
Đa chợt hỏi:
-Ông Khưu có biết con Vưu Xuyên, con gái ông vũ hầu không?
-Biết. Mà sao?
-Đọc thư ông vũ hầu, mới biết là tay trung chính. Nhưng ta muốn nói về Vưu Xuyên kia.
-Vưu Xuyên thì sao?
-Là đứa nết na.Ta biết bọn nó có tình ý nhau đã lâu.
Khưu kêu:
-Con Xuyên với thằng Luân ta?
-Phải. Ta thấy hợp. Nhưng hồi ở triều, ông có biết một người phụ nữ họ Lại, nhan sắc đức hạnh nổi tiếng kinh thành không?
-Có. Làm nghề buôn chiếu. Mà sao ông lại hỏi ta chuyện ấy?
-Con trai người ấy tên Điên Giác, cũng đang học với ta. Nghe nói cha Giác chết trong binh lửa, lúc chống Vân Muôi. Giác đi xây lăng Vạn Tuế về thì mẹ không còn, nên buồn chán, tìm đến ta.
Khưu thở dài:
-Bao nhiêu người ngã xuống ngoài trận mạc, để ngày nay Hiêu Du nó xây lăng.
Đa cũng thở dài.
-Vua vừa xây xong Cung Nguyệt Khuyết, ông Khưu có nghe không?
-Sao không nghe. Nhưng ông Đa có tin, đến đời thằng Luân làm quan thì có minh quân không?
Càng về khuya, đêm có vẻ sáng hơn.
Khưu ngước nhìn trời, rồi cúi xuống, im lặng.
Đa cũng im lặng, mãi thật lâu sau mới nói:
-Ta cứ tưởng năm mười năm nữa nó mới ra thi được. Khoa này nó đỗ cao đó.
-Ông bảo thằng Luân ta?
-Phải. Ta có gì đã truyền cho nó cả rồi.