NGŨ SƠN TRUYỆN
Luân Xuyên đi tìm lá thi lau.Vừa đến ngọn thứ năm của Ngũ Sơn thì nghe có tiếng khóc trên không. Xen trong tiếng khóc là tiếng cười. Chim thắc? Luân sinh nghi trong lòng. Còn Xuyên thì sợ hãi, bảo:
-Ta trở về nhà thôi.
Từ trên không chợt vọng xuống những lời sau:
-Bọn vua quan ác hơn loài cọp. Hết thuế người, lại thuế rừng, thuế nước. Thuở ấy, ta đã khóc, nước mắt chảy thành suối Phù Đan.
-Nhưng đấy là ai? Quỉ ma? Hay tiên phật hiện ra thử kẻ trần gian?
Luân ngước mặt lên trời, hỏi.
Tiếng đáp gần hơn.
-Chẳng phải quỉ ma tiên phật. Mà người chết thành chim.
- Chim?
-Phải. Thuở chưa là chim, ba ngày ta xẻ xong sôngThạch Thủy, năm ngày san xong ngọn núi trời.
Tới lúc đó, Luân, Xuyên mới biết ông Tô Lư chết thành chim thắc. Xưa, núi ở đây gòm sáu ngọn. Ông Tô Lư phá bớt một, làm ra đất Xuyên Khê. Nên năm ngọn còn lại được gọi Ngũ Sơn. Phá núi trời, song trời không phạt. Còn cho nhà ở, giừơng nằm. Vườn trao là nhà ở. Vách đá là giừơng nằm. Bị bọn vua quan ức hiếp, ông Tô Lư định quyên sinh. Nhưng trời không cho, bắt làm chim thắc, để nhắc nhở người đời.
-Phúc đó, rồi họa đó. Các người có thấu nỗi khổ của ta?
Từ trên không, lời chim lại vọng xuống.
Luân đáp:
-Có. Nghe tiếng chim thì biết.
-Phải. Ta muốn cười một tiếng cho tan hết dối gian, độc ác. Nhưng nước mắt cứ chảy dài.
-Và hôm nay, chim trở lại để thăm ngôi nhà cũ?
-Không phải. Từ Mi Sơn, ta biết các ngươi muốn tìm lẽ sống, nhưng đang lạc giữa cõi đời ô trọc.
-Đứng ở đây trông thấy dòng Thạch Thuỷ. Cám ơn chim đã lo giúp chúng tôi việc trở lại nhà.
Luân nói, toan từ giã, quay về.
Chim chợt gọi to:
-Các ngươi cứ ở lại đây, chớ luyến tiếc chốn cũ.
-Nhưng chúng tôi còn mẹ cha, nhà cửa. Xin giã từ chim.
Xuyên nói, toan kéo Luân đi.
Chim lại gọi to hơn:
-Đừng về.Tình yêu của các ngươi trong trắng tựa nước suối Phù Đan. Hãy ở lại để ban phúc cho rừng cây và muông thú.
-Chuyện đó xin để mai sau. Giờ chúng tôi còn lo việc nhân gian.
Luân nói.
Từ trên không chợt vọng xuống tiếng cười ghê rợn
-Việc nhân gian ư? Sức ta còn chẳng làm chi được, huống hồ lũ ngươi.
Lời chim thắc tựa có phép màu.
Luân, Xuyên chẳng còn muốn quay về nữa. Hai người quyết ở lại Ngũ Sơn để trồng ngát, gieo vưa.
Các loài chim đến gặp Luân Xuyên, đều nói:
-Hạt vưa ăn đến trăm năm chẳng hết. Xin vua và hoàng hậu hãy nghỉ ngơi.
Luân nói:
-Bọn ta chỉ là kẻ gieo vưa. Nên ta chẳng phải vua, vợ ta chẳng phải hoàng hậu.
Các loài chim cãi:
-Ai đem lẽ sống cho chúng tôi, người ấy là vua. Còn vợ người ấy là hoàng hậu.
Các loài thú đến gặp Luân Xuyên đều nói:
-Khoai ngát làm một mùa ăn năm mươi năm không hết. Xin vua và hoàng hậu hãy bớt làm lụng.
Luân nói:
-Bọn ta chỉ là kẻ trồng ngát. Nên không phải vua và hoàng hậu.
Các loài thú đều nói
-Ai đem lẽ công bằng cho loài thú chúng tôi, người ấy là vua, còn vợ người ấy là hoàng hậu.
Có một hôm hết thảy muông thú trên mặt đất kéo hết về Ngũ Sơn. Lũ chim chắp cánh làm kiệu, đưa Luân Xuyên lên trời. Lũ thú đứng ở đất cùng hô lớn:
-Đức vua và hoàng hậu là của muôn loài.
Từ bữa đó, ở Mi Sơn, chẳng còn nghe tiếng kêu của loài chim thắc. “
Truyện Ngũ Sơn được chép trong Chang Lang Sử Lịch. Sau truyện ấy có lời chú như vầy:
“Vì oán hận Hiêu Du, người Xuyên Khê đặt ra truyện Ngũ Sơn. Sau được truyền đi cả nước. Có lẽ đấy là khi Khưu Luân đã bỏ quan, chống lại vương triều họ Hiêu. Còn lúc đỗ đạt, vinh qui, Luân có đến thăm thầy Đa Trà, ở lại Xuyên Khê mấy tháng. Ngày nào Luân cũng lấy cớ đi tìm lá thi lau để đưa Xuyên lên Ngũ Sơn vãn cảnh. Hiêu Du biết Luân là kẻ có tài, nên cho người tìm gọi về triều”