LUẬT TRIỀU

Khi xây Cung Nguyệt Khuyết, có ba vạn dân khai đá quí chết ở Nga Sơn. Trong số đó, gần nửa vạn đã quá tuổi lao dịch, nhưng do thù oán riêng, đám quan địa phương đã bắt đi. Lời ta oán tới tai bà thái hậu và quốc sư Bồ Đài.

-Thần nay tuổi cao sức yếu, chẳng thể tham dự việc nước. Song, ở triều cũng còn lắm kẻ trung chính. Hoàng thượng nên nghe theo lời tấu bày của những người ấy.

Ông Bồ Đài không vì giận hờn chuyện cũ, đã gặp vua khuyên giải.

Còn bà thái hậu thì trách mắng Du:

-Đám tham quan nay như loài cọp dữ, lập bè lập đảng để cướp bóc lương dân. Ngồi ở ngôi vua mà không hiểu thế thái nhân tình, thì ngồi chi?

Quan vũ hầu Vưu Trấp than thở với Luân:

-Nay vua chỉ làm theo ý mình. Đến thái hậu Tương Linh và quốc sư Bồ Đài nói còn không được nữa là các quan. Giá có ruộng vườn như cha cháu, ta đã bỏ về từ lâu.

Khưu Luân chợt nhớ đến Vi Gia. Ngày vinh qui, Luân nghe Gia đi lao dịch Nga Sơn. Nay Cung Nguyệt Khuyết xây xong, sao Gia vẫn chưa về?

Quan điện đền Chuyên Chiết nói:

-Vi Gia không chịu nộp lúa thần, nên đã bị chuyển sang ngục Luân Giao

Luân hỏi:

-Phạm tội ấy thì phải vào ngục bao lâu?

Chiết đáp:

-Quan pháp hình đã đặt ra lệ không nộp lúa thần thì ngồi ngục năm năm.

Luân nghe rất tức giận, thẳng đến chỗ vua. Hôm ấy, Du cho nghỉ chầu để cùng hoàng hậu vui chơi ở Cung Nguyệt Khuyết.

Nội điện Hiêu Dật lễ phép thưa:

-Xin quan tân khoa hãy đợi đến buổi chầu ngày mai.

Luân nén giận hỏi:

-Nhưng hoang thượng đang bận việc chi?

Dật chẳng dám nói dối:

-Thưa, đang cùng hoàng hậu thử các món ăn.

Du chẳng giận Luân đường đột đến gặp mình, mà còn tỏ vẻ rất vui mừng.

-Khanh đến thật đúng lúc. Ta với hoàng hậu đang xem xét tài nghệ của đám thợ Bắc Mân.

Thực sảnh nằm ở lầu Cung Nguyệt Khuyết, trang trí theo kiểu tửu lầu của Di Vang.Du cùng Mỵ đang ngồi chỗ bàn tiệc dành riêng cho vua. Năm trăm thợ nấu Bắc Mân thay nhau bưng các món ăn đến cho vua nếm. Lúc thấy Luân bước vào, hết thảy bọn họ đều cúi đầu chào.

Du nói:

-Ta vừa mới cho người sang Bắc Mân thuê bọn họ đấy.

Mỵ nhìn Du, rồi nhìn quan tân khoa, mặt lộ vẻ ưu tư. Luân thầm khen vua giỏi việc kén chọn cung phi. Hoàng hậu có vẻ quyến rủ như một tiên nữ. Nhưng vẫn đầy đặn nét phàm trần.

-Thần trộm nghĩ, việc thẩm định món ăn nên giao cho quan triều, hoàng thượng chớ nhọc công đến thế.

Luân nói.

Du chậm rãi ăn xong món trứng Luốc, rồi bảo:

-Từ vua quan đến hết thảy thần dân trong nước đều đến đây vui thú an bình. Tất sẽ có các bậc hoàng thân quốc thích các lân bang đến viếng. Do vậy mọi thứ ở đây phải được hoàn hảo.

Mỵ chợt hỏi:

-Thần thiếp nghe hồi ấy, thái hậu đã tự tay làm một trăm lẻ tám món ăn để đãi khách Vân Muôi, phải vậy không?

Vua khẽ gật đầu:

-Ta nay cũng muốn tỏ rõ cho mọi người biết quốc hồn quốc tuý Chang Lang.

-Nhưng mỗi năm phải trả cho mỗi thợ Bắc Mân năm trăm lạng vàng. Sao chẳng chọn người mình lo công việc ấy, có đỡ hao tổn công quĩ triều đình hơn không.

Du cười xòa:

-Là đàn bà, ái khanh không đủ sức luận bàn chuyện ấy đâu.

Luân cố dấu nỗi bất bình.

-Hoàng thượng thì cố tỏ rõ quốc hồn quốc tuý Chang Lang. Song, quan triều có kẻ muốn làm ngược lại.

-Ai? Nói ta biết?

Vua giận dữ đẩy các món ăn sang bên. Đám thợ nấu sợ hãi rút hết vào hậu sảnh.

Luân đứng lên, nói:

-Do nóng lòng chuyện ấy, thần đã không đợi được đến buổi chầu ngày mai

-Cứ tấu bày đi. Khanh bỏ triều, đến chơi Xuyên Khê bao nhiêu ngày tháng, ta còn không chấp nữa là.

Giọng Du dịu lại.

Luân từ tốn, nói:

-Thần đọc đạo lý mới vua ban, biết đấy là những lời châu ngọc cốt để yên dân. Song, cũng chỉ mới là đạo lý. Còn nếu làm tròn, hay làm ngược lại, thưởng phạt ra sao, chưa thấy nói. Do vậy mới có việc quan pháp hình tự đặt ra lệ tù đày.

Du có vẻ ngạc nhiên.

- Lệ ấy thế nào, ta chưa biết?

- Thưa hòang thượng, Vi Gia là kẻ nghèo ở Xuyên Lâm, không nộp nổi lúa thần, bị đày Nga Sơn làm lao dịch, nay lại còn giam vào ngục Luân Giao.

Du có vẻ nghĩ ngợi, rồi nói:

-Không nộp lúa thần là tội lớn. Còn lệ tù đày, ta chưa nghe quan pháp hình tấu bày.

Luân tiếp:

-Lập ra đạo lý, nhưng không có luật triều, nên mọi người làm càng làm bậy. Do vậy mới có chuyện các quan địa phương thù oán ai thì đưa đi lao dịch, còn quan pháp hình thì bắt Vi Gia phải ngồi tù đúng năm năm.

Lập tức, Du giao Luân lo việc thảo luật triều. Soạn thảo xong, quan tân khoa liền mang đến cho vua. Xem xong, Du giật mình, vì thấy Luân là kẻ tài cao, lại có lòng trung chính. Ngay hôm sau, vua cho đại thiết triều để hỏi ý các quan.

Lễ nhạc Bào Tu nói trước nhất:

-Làm quan hà hiếp lương dân là tội lớn. Phải giam ngục Luân Giao ít nhất ba năm.

Pháp hình Độc Tố tiếp lời:

-Từ quan đến dân, ai lấy của triều đình làm của riêng, đều bị tội chặt đầu.

Cơ chính Hiêu Thâm thì rất cặn kẽ:

-Ở các trấn, các dinh, nên đặt thêm chức kiểm tu. Quan triều phạm tội thì quan pháp hình luận tội, hoàng thượng định tội. Quan ở các trấn các dinh phạm tội thì quan kiểm tu luận tội, các thủ trấn thủ dinh định tội.

Vũ hầu Vưu Trấp chợt đứng lên hỏi:

-Nếu quan thủ dinh phạm tội thì ai định tội?

Thâm đáp:

-Quan thủ trấn.

Trấp lại hỏi:

-Nếu quan thủ trấn cũng phạm tội thì sao?

-Còn có vua.

Quan vũ hầu dường muốn hỏi gì nữa đấy, song lại thôi.

Phải mất hơn tháng hội triều thần để các quan bàn bạc luật triều. Nhưng cuối cùng thì tự tay vua thảo lấy.