ĐỀN CỐC

Vua buông cần, tư lự.

Ngư hồ ngày thu thật yên tĩnh.

Hoàng hậu Đam Mỵ lộ vẻ lo lắng

-Hôm nay hoàng thượng có điều chi không vui chăng?

Du đáp:

-Ta đang nghĩ đến giấc mơ

-Hoàng thượng nằm mơ? Mà mơ gì?

Phải. Khi đêm, sau khi ân ái cùng hoàng hậu, vua đã rơi vào giấc mơ lạ.

Du thu dây câu, gác cần lên bờ

-Lần đầu tiên ta trông thấy thần Cốc.

-Hoàng thượng mơ thấy thần Cốc?

Mỵ không dấu được nỗi ngạc nhiên.

Nhà vua nhìn qua khu lăng mộ xây sẵn cho mình, lộ vẻ bực tức. Lát sau thở dài, nói:

-Quả đời người ngắn ngủi thì ta chẳng làm hết những điều hằng muốn.

Mỵ khẽ chạm tay vào mép áo bào của vua.

-Nhưng đến nay hoàng thượng đã làm được bao điều to tát.

-To tát ư? Ta còn muốn dời cả núi Nga Sơn nữa kia.

Mỵ ngước nhìn vua

-Thần thiếp có thể biết được hoàng thượng định làm gì chăng?

-Xây quốc đền ở kinh.

Du đáp.

Mỵ khẽ rùng mình. Hoàng hậu chợt nhớ đến hai vạn mốt người chết ở kinh lúc xây Lăng Vạn Tuế, với ba vạn nằm xuống trên núi Nga Sơn lúc xây Cung Nguyệt Khuyết

-Xin hoàng thượng hãy suy xét lại. Các đấng tiên vương cũng chưa dám làm việc ấy.

-Ai khanh lại đem ta so với các vua trước ư?

-Thần thiếp nào dám. Có điều, lúc xây Lăng Vạn Tuế và Cung Nguyệt Khuyết, chết chóc quá nhiều. Nay thần dân Chang Lang có còn đủ sức xây quốc đền là việc quá lớn?

Vua âu yếm nhìn Mỵ:

-Người đời bảo đàn bà đái không khỏi ngọn cỏ là thế. Dân Chang Lang hơn ba mươi vạn, vừa qua chỉ chết mới năm vạn mốt, mà ái khanh đã lo không còn đủ người xây quốc đền.

Ngay hôm sau, Du cho gọi Thâm đến gặp mình.

-Ta định xây đền thần Cốc ở kinh. Theo khanh, đền nên cao bao nhiêu trượng?

Thâm giật mình, đáp:

-Lập quốc đền là việc hệ trọng. Các triều trước cũng chỉ mới cho xây đền dinh đền trấn. Chẳng biết hoàng thượng đã suy nghĩ kỹ chưa?

Vua nói:

-Từ đêm mơ gặp thần Cốc, ta cứ nghĩ là mình đã ra khỏi lẽ sống chết thường tình. Cho nên, xây xong quốc đền, ta sẽ cho khai các con đường thông từ kinh đô đến các miền biên ải.

Thâm nói:

-Theo luật triều vừa ban bố, vua thừa mệnh thần Cốc trị nước. Lập quốc đền để nêu cao uy danh vua là hợp lẽ. Song, chỉ sợ xây đền đài liên miên thế, muôn dân khổ cực, có sinh oán hận triều đình không?

Vua cúi đầu nghĩ ngợi hồi lâu.

-Làm cơ chính chín chắn như khanh rất hiếm. Vả lại là chỗ chú vua, khanh còn phải đem tình cốt nhục ra đối đãi với ta. Có điều khanh phải biết, phàm là dân thì chín người mười ý. Đến thần linh cũng không làm vừa lòng được chúng, nữa là ta.

Ban đầu,Thâm có ý định can vua chớ xây quốc đền. Nhưng khi Du đem chỗ cốt nhục ra nói, Thâm lại xiêu lòng.

Vua lại gọi Khưu Luân dò ý.

-Việc thờ thần Cốc được định tự thuở vương triều họ Hiêu mới lập. Song, các vua trước chỉ mới xây được các đền trấn đền dinh. Nay ta muốn làmsáng uy danh thần bằng việc lập quốc đền ở kinh, khanh thấy thế nào?

Luân rõ Du là kẻ độc đoán, đã lừa mỵ dân qua chuyện luật triều. Nay nghe nói lập quốc đền, Luân càng thấy chán ngán trong lòng.

-Thần tài hèn đức mọn, việc trần gian còn chưa thấu hết, làm sao dám bàn việc thần linh.

Du biết Luân còn tức chuyện soạn thảo luật triều, song, cứ vờ thản nhiên bảo:

-Vừa qua, khanh dày công giúp ta làm luật nước. Giờ hãy tiếp tục phò tá minh triều. Cứ nói ra ý của mình, chớ nhún nhường.

Luân kiềm chế lắm mới khỏi thốt những lời nặng nề với Du.

-Hòang thượng là kẻ đứng đầu minh triều. Tất những điều hoàng thượng nghĩ ra là của đấng minh quân.

Do câu nói đó, Luân đã thành cái gai trong mắt Du.

Được vua giao soạn kế sách xây quốc đền, Chuyết quì, nói:

-Cho đến chết, thần vẫn không quên ơn mưa móc của hoàng thượng.

Vua gắt:

-Thôi, đủ rồi. Điều ta nóng lòng muốn biết là trong bao lâu khanh sẽ thảo xong kế sách?

Chuyết lật đật lạy.

-Xây quốc đền là việc quá lớn. Thần cũng không biết phải mất bao lâu mới thảo xong. Mong hoàng thượng gia ân.

Chuyết thường hay có tật trước vua thì quáng, về nhà một mình thì sáng. Chỉ trong ba hôm ông đã nghĩ ra mọi thứ. Quan điện đền sang Bắc Mân thuê thợ xây đền. Thủ trấn Nam Biên sang Di Vang thuê thợ khai mỏ. Trưng hai mươi vạn dân Chang Lang trong một năm. Chia ra, mươi vạn đi khai mỏ ở Mi Sơn, mươi vạn ở kinh xây đền.

Vua hỏi:

-Lễ nhạc Bào Tu đứng trông coi xây đền là hợp lẽ. Nhưng sao không giao một quan triều khác coi việc khai mỏ, mà giao cho thủ trấn Nam Biên?

Chuyết liền thưa:

-Dãy Mi Sơn nằm trong địa hạt Nam Biên. Tương Húc bao năm làm thủ trấn ở đó, ắt am hiểu đất đai sông núi hơn bất cứ người nào.

Vua nghe rất phải. Lần này quan tể hầu đã nghĩ trúng ý Du. Là dám trưng hơn nửa dân Chang Lang để xây đền Cốc. Lập tức Du lệnh Chiết, Húc xuống tàu, kẻ đi Bắc Mân, người đi Di Vang.

Nghe Du định trưng dân xây quốc đền, quốc sư Bồ Đài và thái hậu Tương Linh rất lo.

-Thờ phụng thần linh là việc phải làm. Song, hiện thời ta đã đủ sức xây quốc đền chưa?

Ông Bồ Đài gặp riêng vua hỏi.

Du cười.

-Tới tuổi quốc sư, thấy chuyện gì cũng khó. Xây quốc đền chỉ là mỗi một trong muôn ngàn công việc trị nước của ta.

Bà Tương Linh cũng gọi Du đến hỏi

-Ta nghe nói sắp xây quốc đền phải không?

Du liền đáp phải. Thái hậu nghiêm mặt nhìn vua:

-Hơn năm vạn đàn ông trai tráng bỏ mình lúc xây Lăng Vạn Tuế và Cung Nguyệt Khuyết, cha mẹ vợ con khóc chưa ráo lệ, vương nhi biết không?

-Kẻ trị nước giỏi là biết lấy máu dân tô điểm giang sơn gấm vóc. Khi cần, phải dùng hết dân cả nước, nữa là năm vạn.

Du vừa dứt lời, bà thái hậu ngất xỉu.

Vì trong mơ, vua chỉ tơ tưởng mình đã gặp thần Cốc, nên khi thợ Bắc Mân hỏi hình thù thần ấy ra sao, Du bối rối, đáp liều:

-Không chân tay, thân thể. Chỉ có đầu. Trên đầu thì có mắt.

Thợ Bắc Mân lại hỏi:

-Không có óc não ư?

Vua liền đáp:

-Chẳng cần.

-Nhưng không miệng, làm sao thần xét xử việc thế gian?

-Thôi, chớ hỏi gì thêm. Cứ làm theo ý ta.

Vua nổi cáu, đáp.

Đầu thần Cốc làm bằng vàng. Bệ thần xây bằng đá quí Mi Sơn. Cả tượng lẫn bệ cao năm mươi trượng.

Vua nói:

-Ta thay thần Cốc trị dân, nên ta cũng phải có ở đền thần.

Thợ Bắc Mân liền vẽ họa đồ, vua quì dưới chân thần Cốc. Xem xong, Du nói không được. Thợ Bắc Mân phác họa lại, vua đứng ngang thần. Xem xong Du bảo, vua thay thần trị nước, chứ không ngang thần. Rồi đi hỏi Chuyết.

Chuyết tâu:

-Vua thay thần trị nước, nên đứng cao hơn thần không được, đứng ngang thần không phải, mà thấp hơn cũng không đúng. Hoàng thượng từng mơ thấy thần Cốc. Giờ cứ làm y thế.

Thợ Bắc Mân liền vẽ họa đồ, vua đang nằm trên long sàn, ngoảnh mặt về phía thần Cốc. Du xem rất ưng. Song, còn chỗ phân vân, là tạc tượng mình bằng đá hay đổ bằng vàng.

Chuyết liền tâu:

-Vua thuộc cõi đất, nhưng đã thay thần trị nước, nên tượng thần bằng vàng thì tượng vua cũng phải bằng vàng

Du khen phải.

Về chuyện xây đền Cốc, Chang Lang Sử Lịch chép như sau:

“Hiêu Lơn là vua lập ra triều họ Hiêu. Làm vua được một năm thì nước loạn. Trên, đám quan quân hùa nhau bòn rút công quĩ triều đình. Dưới, dân chúng sống chẳng kỷ cương. Có ông già ở núi Cốc, xưng là người hiền, đến xin giúp vua trị nước.

-Làm thế nào cho nước yên.

Vua hỏi.

Ông già núi Cốc đáp:

-Dân Chang Lang bấy lâu chẳng biết nể sợ ai. Hoàng thượng nên bảo là nay đã có thần linh giáng thế để coi sóc dân tình. Ai ăn ở tốt sẽ được thần hộ trì. Bằng ngược lại, sẽ bị thần tru diệt.

Vua hỏi:

-Thần ấy tên chi?

-Hoàng thượng hãy ban chỉ chiếu, bắt dân lập đền thần. Chừng ấy ắt sẽ có tên.

Ông già nói xong liền quay về núi Cốc, rồi biệt dạng. Hiêu Lơn liền lệnh cho các làng phải lập đền thờ thần. Rồi gọi là đền thần Cốc. Sang đời vua Hiêu Minh và Hiêu Lịch, đền Cốc được lần lượt dựng lên ở các trấn các dinh.

Thấy Hiêu Du cho xây đền thần Cốc ở kinh đô Xương Quơn, thần trăm mắt lật đật vào tâu vua trời.

-Nay ở trần gian có tên vua cho xây đền thần, xin thượng đế xem xét.

Vua trời hỏi:

-Nó vua nước nào? Mà thờ thần chi?

-Thưa, đấy là vua nuớc Chang Lang. Xây đền để thờ thần Cốc.

Ngọc hoàng giật nẩy người.

-Quân vô đạo, dám qua mặt cả trời. Mà chúng đặt ra thần ấy tự bao giờ?

Thần trăm mắt quì mộp trước bệ rồng.

-Số là cách đây mươi lăm hôm, có tên vua, cố nội của tên vua này, đã đặt ra thần ấy.

Vua trời nhảy xuống sân chầu.

-Trời sinh ngươi nhiều mắt là để xem xét việc nhân gian. Mươi lăm hôm trên này là trăm rưởi năm dưới đó. Ngươi đã để đám vua quan Chang Lang lừa dối dân tình những bấy nhiêu năm, biết chưa?

Thần trăm mắt khóc, nói:

-Thần đáng tội chết. Có điều, xin thượng đế xét soi. Các tên vua trước bày ra thần ấy cốt để yên dân. Còn tên vua này cho xây quốc đền là để củng cố ngai vàng của mình.

-Thôi được.

Vua trời nạt. Rồi tức tốc sai nghìn thiên binh thiên tướng xuống Chang Lang.

Đền Cốc đang làm nửa chừng bị đổ, đè chết hai vạn dân xây đền. Hiêu Du liền lập đàn tế trời. Xong, lại cho xây tiếp. Đền lại đổ. Dân xây đền chết thêm ba vạn. Hiêu Du lại lập đàn tế trời. Rồi trưng thêm năm vạn dân khác thay cho năm vạn đã chết, để tiếp tục xây đền. Thấy dân Chang Lang chết quá nhiều, vua trời đành ngưng việc phá đền, rút hết thiên binh thiên tướng về lại thiên cung. Đến khi triều họ Hiêu đổ, dân Chang Lang kéo nhau đập phá hết thảy những đền thờ thần Cốc ở trong nước »