THƯ GỬI VƯU XUYÊN

Trước hết, Xuyên hãy chuyển lời vấn an của ta đến thầy.Thưa với thầy, dẫu Luân này được làm vua một nước, cũng mãi mãi là học trò của người. Tính đến nay ta rời Xuyên Khê đã hơn năm. Mà cảnh cũ thì chưa phút nào nguôi trong lòng. Cứ ngỡ ra làm quan sẽ thõa chí làm trai. Nào ngơ, được mũ cao áo rộng chỉ khiến ta thêm tủi hổ. Giờ đây, con chim Luông chỉ còn mong ngày quay lại mảnh rừng xưa. Gửi thư cho cha, ta có nói rõ ý định của mình. Là sẽ cáo quan, trở về quê, lo việc gia thất. Song, đến nay vẫn chưa thấy cha ta hồi âm. Bao nhiêu lần muốn thưa với quan vũ hầu cho Xuyên về kinh thăm chơi. Nhưng cứ đắn đo, chẳng dám. Bỡi thân gái dặm trường là điều khó. Thôi thì đành chịu cách xa nhau ít lâu nữa. Xuyên hãy lấy việc học làm vui. Đã luyện được Tô Lư u khốc chưa. Nói với Điên Giác gắng giúp cho việc học hành. Phần ta thì chẳng thể lấy việc triều đình làm vui. Buồn, rồi tự giận mình.Tự bé lớn ta nào biết quị lụy ai. Vậy mà giờ đây, mỗi ngày một bận vào lạy vua. Ở triều, có quan ngọai điện Nhữ Bột, vốn là lính nấu cơm thời chống Vân Muôi. Con trai ông làNhữ Đạo cùng ứng thí một lượt với ta. Quan ngoại điện được quan tể hầu cử làm quan khảo, cho Nhữ Đạo học trước lời đáp các bài vấn. Khi chấm sơ khảo ở trường văn, ông cho con trai mình đỗ. Vua ngồi ghế chủ khảo đánh rớt. Quan ngoại điện lo sợ, bỏ ăn bỏ ngủ. Còn Đạo uất ức vì không được làm công việc hằng ngày vào lạy vua, treo cổ quyên sinh. Bạn chí cốt của ngoại điện Nhữ Bột là nội điện Hiêu Dật, cũng xuất thân từ lính nấu cơm. Hằng ngày ông ấy phải gặp vua đến bao nhiêu lượt. Nên ở triều chỉ mỗi ông ta mới được bận áo cao quá gối để tiện bề quì lạy vua. Hôm đi chơi Ngũ Sơn, ta lại quên kể Xuyên nghe một việc. Là trong lần khảo thí vừa qua, quan tể hầu Đam Chuyết ngồi ghế phụ khảo đánh rớt ta, nhưng vua lại cho đỗ. Là quan nhất phẩm triều đình, lại là cha vợ vua, nhưng ông ấy luôn tỏ ra cung kính ta. Sau, có việc thế này ta mới rõ nguyên do. Vua lâm bệnh, gọi quan tể hầu và ta đến bảo « Nay, nước đái ta có chất lạ, nên sinh bệnh, phải tịnh dưỡng, hai khanh gắng lo việc triều chính » Quan tể hầu liền xin nếm thử nước đái vua, rồi bảo, vừa ngọt vừa thơm, làm chi có chất lạ. Ta có hỏi riêng quan thái y thì quan ấy bảo do tửu sắc quá nhiều, nên vua đã đái ra chất tinh. Quả tình, quan tể hầu rất giỏi việc làm cho vua vui. Ông có tỏ ra cung kính ta cũng chỉ vì vua đã cho ta đỗ đạt. Ở triều lắm điều bất ngờ lắm. Ví như việc quan lễ nhạc Bào Tu tế sống vua. Bấy giờ đền Cốc xây xong,

vua cho làm lễ nghinh thần. Lễ nhạc Bào Tu mở đầu bài khải tế như vầy « Muôn tâu hoàng thượng, từ cõi anh minh, xin hãy chứng kiến cho lòng thành của muôn dân « Vua giận quá, đã sai lính triều lôi ông ấy ra đánh hai chục gậy. Ở triều, hầu hết các quan đều có bệnh quen miệng. Hễ mở miệng là « muôn tâu hoàng thượng ». Do vậy mới có chuyện tế sống vua. Ta may là chưa lây bệnh ấy. Song, lại nhiễm bệnh quen tai. Vua gọi quan bao giờ cũng kèm theo phẩm tước. Mà ở triều, phẩm tước của ta là dài nhất. Lúc đầu nghe gọi tên có kèm phẩm tước, ta cũng ngượng lắm. Sau mới biết,hầu hết các quan triều đều thích được gọi tên kiểu ấy. Có một lần quan vũ hầu than, sao ta lại xuất chính vào lúc này. Nhưng đến nay ta đã hiểu. Đã triều đình, thời nào chẳng thế. Đồ quan ngu. Đấy là câu vua thường mắng các quan. Ta may, từ buổi vào triều đến nay, chưa hề bị vua mắng. Hôm vinh qui, cùng Xuyên đi chơi Ngũ Sơn gần tháng, lẽ ra bị vua hạch tội. Nhưng không. Lúc trở lại triều, vua chỉ hỏi « Khanh có vui không? ».Từng nghe cha ta kể, vua vốn thông minh và bạo liệt tự thuở thiếu thời. Không bắt tội ta, chắc là vua muốn mở một nước bài so cao kỳ nào đó. Dẫu gì, lần ấy ta cũng là người thắng vua. Một tháng ở Ngũ Sơn dễ gì ta chịu đổi một đời quan ở triều. Mùa này suối Phù Đan đã cạn nước phải không? Xuyên chớ lấy làm nóng lòng. Sớm muộn cha ta cũng gửi thư hồi âm, cho ta trở về quê lo bề gia thất. Bạn trăm năm của Xuyên: Khưu Luân »