TRUY TRÓC
Vua nghe lời Chuyết, sai quan cơ chính đi Xuyên Lâm để dò tin tức Luân
Trông thấy Thâm, Chiêu liền hiểu mưu lược của Du
-Ông cơ chính đi công cán sao chẳng lệnh đám quan địa phương nghênh tiếp?
Chiêu hỏi
Thâm cố dấu bối rối
-Nói không công cán không phải. Mà bảo công cán cũng chẳng phải. Ta vâng mệnh hoàng thượng đến thăm ông đây
-Thăm ta?
-Phải. Ông vì tuổi cao sức yếu phải lui về. Bấy lâu triều đình thiếu đi bề tôi rường cột. Hoàng thượng mỗi lần nhắc đến ông lại thở vắn thở dài, luyến tiếc.
Chiêu chợt ngửa cổ cười to
-Ta thật cảm động vô cùng. Ông hãy tâu giúp lên vua là Chiêu này đã không cầm được nước mắt
Thâm vờ cúi xuống, ôm chân kêu đau, để dấu sự bực tức
Chiêu cũng vờ tỏ vẻ khổ tâm
-Tội thân ông quá. Chừng ấy tuổi, phải một mình một ngựa lặn lội đến đây
Thâm ngồi lại, vặn lưng mấy lượt, rồi nói
-Hoàng thượng bảo đi kiệu. Nhưng ta muốn thế
Phải. Chiêu biết, từ lúc theo phò Hiêu Lịch, đến khi làm cơ chính cho Du, Thâm chẳng dám tơ hào công quĩ nửa xu. Cả đời cúc cung tận tụy thờ vua, cốt chỉ để vua tin, cho giữ tước trọng. Quan cơ mật có thể làm bất cứ điều gì ngay cả việc sát hại trung thần. Nghĩ thế, Chiêu bừng bừng lửa giận
-Này, ta hỏi thiệt ông cơ chính, làm quan với hoàng thượng, ông thấy có thú không?
Thâm nhìn Chiêu, mỉm cười
-Nói không thú, ông văn hầu cũng chẳng tin. Có điều ông đã rõ, kẻ trị nước phải yêu dân như yêu cha mẹ. Nên làm quan cốt phụng sự dân, chứ nào phải chỉ phụng sự vua
Chiêu vỗ đùi, cười ha hả
-Giá ta là hoàng thượng, ta đã nhường ngôi cho ông từ lâu
Thâm lộ vẻ sợ hãi
-Chớ đùa thế, ông văn hầu
-Ta nói thật đấy. Bỡi ông nhuần gội đạo lý vua ban còn hơn cả vua nữa kia
Vừa lúc ấy, đứa con út Khưu Châu dẫn chó đi ruộng về. Thấy kẻ lạ, con chó chồm lên
-Hỗn
Nghe đứa nhỏ la, con chó cụp tai, thôi sủa
-Chào quan lớn đi
Chiêu bảo cháu
Đứa nhỏ lập tức vòng tay, nói «xin mừng quan lớn »
Thâm hứng thú, bảo
-Nhà ông lắm điều hay. Cả cháu lẫn chó đều ngoan
-Phải. Cháu ta rất ngoan. Còn loài chó, như ông biết, nó là chó săn, nên rất trung thành với chủ
Thấy Thâm bỗng lảo đảo đứng lên, Chiêu nói
-Ta thật có lỗi với cố tri. Khách đến nhà chỉ chuyện trò suông. Nhưng ông cơ chính chỉ đến ta chốc lát thế ư?
-Ta chửa về đâu
Thâm đáp, lật đật ngồi xuống lại
Chiêu vờ hỏi
-Thằng Luân ta có biết ông đến đây không?
Thâm cũng vờ lộ vẻ ngạc nhiên
-Vậy ra, quan văn vũ công khanh không về đây sao?
-Nó bảo với ông thế?
-Không. Ta đến ông chỉ vì việc ấy. Khưu Luân đã bỏ triều, đi cả tháng nay
-Bỏ triều?
Chiêu chợt thét. Rồi vờ ngất ngã.
Thâm vội chạy đến, đỡ Chiêu
-Hoàng thượng sai ta đến đây xem thử. Nào ngờ Khưu Luân vẫn chẳng về đây
-Ta phải về triều ngay thôi. Để hỏi vua, làm vua thế nào, để con ta muốn làm gì thì làm
Chiêu nói cốt dọa Thâm. Sự thật, quan văn hầu cũng lo đến toát mồ hôi
Không dò được chút gì về Luân, Thâm đành cáo từ Chiêu
Do không có chỉ chiếu của vua, ông Đa Trà đã tiếp quan cơ chính như tiếp một khách bình thường
Thâm giận lắm, song, vẫn gắng giữ lịch thiệp
-Nghe tiếng ông bấy lâu. Nay mới diện kiến
Thâm nói
Đa hỏi
-Quan cơ chính nghe tiếng Đa tôi thế nào?
-Đi nhiều. Hiểu rộng. Cả nước đều biết
-Có đi nhiều đấy. Nhưng hiểu rộng, Đa tôi chẳng dám nhận
Thâm ngẫm nghĩ, rồi hỏi
-Thiên hạ đồn ông viết sách, có không?
Đa cười
-Quan cơ chính nghe đồn Đa tôi viết sách chi?
Thâm có vẻ lúng túng
-Ta cũng nghe nói thế. Nhưng học trò ông nay được mấy mươi?
Đa đáp
-Lúc đầu, đến học cả ngàn. Sau, thấy nhiều kẻ chẳng học cũng làm quan được, chúng bỏ về cả
Thâm thở dài
-Đại nạn
Đa nói
-Kẻ u tối làm công việc trị nước chẳng khác đem đá đè lên đầu dân. Ông cơ chính đến Đa tôi chắc có điều chi dạy bảo?
Sự thật, vua chỉ sai Thâm đến Xuyên Lâm. Nhưng ở đó chẳng được chi, Thâm mới đến đây để may ra kiếm chút công trạng với vua
Quan cơ chính bỗng rút bảo kiếm đặt lên bàn
-Ta vâng mệnh hoàng thượng đến hỏi ông về việc Khưu Luân
Đa vân vê râu
-Thằng Luân trước có học tôi. Nhưng ông cơ chính muốn hỏi điều chi về nó?
-Thứ nhất, về phẩm hạnh. Thứ hai, điều nó ham muốn
Đa bật cười
-Phẩm hạnh nhất định là cao, vua mới ban tước trọng. Còn điều ham muốn thì ở trong lòng nó, làm sao Đa tôi biết được
Thâm dằng giọng
-Ông là thầy dạy Luân, phải biết điều đó
Đến lúc ấy, Đa mới rót ra hai bát sối
-Mời ông cơ chính uống nước
Biết Đa chê khéo sự bất nhã của mình, Thâm càng thấy tức thêm
-Làm thầy để học trò làm loạn, ông biết mắc tội chi không?
Đa đáp
-Đa tôi biết chi điều đó. Bỡi học trò Đa tôi chẳng ai làm loạn
Thâm nói to
-Nay, Khưu Luân đã bỏ triều đi, biết chưa?
Đa lại vân vê râu
-Khưu Luân học hành thành đạt, vua ban đến tước văn vũ công khanh. Còn việc nó bỏ triều đi là việc vua quan các ông, can chi đến Đa tôi
Qua sông Thạch Thuỷ, ngựa vấp đá, ngã. Thâm ướt như chuột lột
-Đồ bất tài, chết đi
Quan cơ chính trút hết bực tức lên đầu con ngựa
Đi hái thuốc về, nghe thầy thuật lại chuyện, Xuyên rất lo
-Vua sẽ khép thầy vào tội khi quân mất
Đa cau mày
-Ta đâu lo chuyện ấy. Chỉ lo lương dân không ngóc đầu lên nổi, để sánh mặt cùng nhân quần trong bốn bể