CHƯƠNG 25 THƯƠNG TRẺ CÔ ĐƠN

Sáng hôm sau, cũng bằng giờ hôm trước, ông Vĩnh Phan cùng ông giám đốc vào xưởng. Liên trông thấy muốn chạy ra đón nhưng không đi được, vì nàng đang bận chuyển những lời chỉ dẫn của người cai xếp cho bọn thợ đứng họp chung quanh: thợ nề, thợ mộc, thợ rèn, thợ máy. Nàng dịch rõ ràng, không ngập ngừng, không lập đi lập lại những lời dặn dành riêng cho mỗi người. Đồng thời, nàng nói lại cho người cai xếp nghe những câu hỏi, những lời cãi của những người thợ Pháp.

Ông Vĩnh Phan thong thả bước lại gần. Mọi người đều im lặng. Ông giơ gậy ra hiệu cho mọi người cứ làm việc tự nhiên như ông không có mặt ở đấy.

Trong khi Liên tiếp tục thông ngôn, ông Vĩnh Phan và ông giám đốc hỏi nhỏ nhau, nhưng Liên cũng nghe thấy.

– Ông có nhận thấy con bé này có thể thành kỹ sư được?

– Đúng lắm! Em rất xuất sắc trong công việc ta giao cho.

– Và trong nhiều việc khác nữa. Hôm qua em đã dịch báo Dundee News cho tôi nghe, lưu loát hơn ông Biên Đích nhiều. Mà đấy là lần thứ nhất em đọc mục Thương mại của tờ báo đó.

– Không biết cha mẹ em là ai.

– Tôi không rõ, có lẽ ông Tạ Loan biết chăng.

– Dù sao cảnh nghèo nàn của em cũng đáng thương hại.

– Tôi đã cho em năm quan về chỗ ăn và chỗ ở.

– Tôi muốn nói đến sự ăn mặc của em, quần áo rách rưới như phường hát rong, còn đôi dép em đi chắc là làm lấy.

– Mặt mũi trông thế nào?

– Thông minh, rất thông minh.

– Có thói xấu gì chăng?

– Không. Thật thà và quả quyết. Mắt em tinh sáng, dịu dàng nhưng có phần nghi kỵ.

– Em ở đâu đến đây thế?

– Chắc chắn không phải ở miền ta.

– Em có nói với tôi, mẹ em là người Anh.

– Tôi xem em không có tính chất gì là tính chất của những người Anh mà tôi thường được giao tiếp. Khác hẳn, khác xa lắm. Em xinh xắn đoan trang, quần áo tồi tàn lại còn tăng vẻ đẹp của em. Tất nhiên ở em phải có một cảm tình và có uy thế bẩm sinh thì với bộ quần áo tiều tụy đó, em mới có thể làm cho bọn thợ nghe theo được.

Ông Bơ Noa vốn là người không bỏ qua một dịp nào có thể tán dương ông chủ, người giữ việc thăng thưởng của sở, ông nói thêm.

– Không nhìn em, ông chủ đã đoán được.

– Nghe tiếng nói thì biết.

Mặc dù không nghe được hết câu chuyện nói trên, nhưng một vài tiếng đã lọt vào tai làm rung động lòng nàng, nàng phải trấn tĩnh ngay vừa để nghe không sót lời nói ở đằng sau có quan hệ đến đời nàng, vừa để nghe và dịch những câu của người cai xếp và bọn thợ. Ông Vĩnh Phan sẽ nghĩ thế nào nếu trong những câu cắt nghĩa bằng tiếng Pháp, có đoạn gì vụng về tỏ ra nàng là người sơ xuất?

May sao nàng cắt nghĩa cho bọn thợ được xong xuôi. Ông Vĩnh Phan liền gọi nàng đến gần.

– Lan!

Lần này nàng không quên trả lời cho cái “tên” đó từ nay là tên nàng.

Cũng như hôm trước, ông bảo nàng ngồi cạnh bên ông, và trao cho nàng không phải tờ báo Dundee News mà là tờ thông cáo của Thương hội Dundee Trades Report Association, tức là bản thông tin tức về việc buôn đay. Vì thế không phải tìm mục này mục khác, nàng chỉ việc dịch từ đầu chí cuối thôi.

Và cũng như hôm trước, khi cuộc dịch báo chấm dứt, ông bảo nàng dắt ông qua sân nhà máy. Nhưng lần này là để hỏi nàng.

– Em có nói rằng mẹ em đã mất. Vậy đã bao lâu?

– Năm tuần lễ.

– Ở Ba Lê?

– Vâng, ở Ba Lê.

– Còn cha em?

– Cha cháu cũng mất, được sáu tháng rồi.

Ông thấy tay nàng run run trong tay ông, ông biết nàng xúc động khi nhắc đến cha mẹ nàng.Ông hỏi tiếp.

– Cha mẹ em làm gì?

– Cha mẹ cháu có một cái xe ngựa nhưng đã bán rồi.

– Ở ngoại thành Ba Lê?

– Khi ở nước này, khi ở nước khác, chúng cháu lữ hành.

– Thế rồi mẹ em mất, em rời Ba Lê?

– Thưa ông, vâng.

– Tại sao?

– Vì mẹ cháu bảo cháu phải hứa rằng không ở lại Ba Lê sau khi mẹ cháu mất và lên miền Bắc ở với gia đình cha cháu.

– Sao em lại ở đây?

– Khi mẹ cháu ốm rồi mất, cháu phải bán xe, bán lừa và vài thứ đồ đạc. Tiền đó dùng vào việc thuốc thang cả, đến nỗi ở nghĩa địa ra, trong lưng cháu chỉ còn năm quan ba mươi lăm centimes, không đủ tiền đi xe hỏa. Vì thế cháu nhất định đi bộ.

Ông Vĩnh Phan sẽ động những ngón tay, nàng không hiểu vì lẽ gì.

– Thưa ông, xin ông tha lỗi cho cháu nếu cháu làm ông buồn. Có lẽ cháu kể lể những việc vô ích.

– Em không làm ta buồn đâu. Trái lại, ta rất bằng lòng thấy em là một đứa trẻ đảm đang. Ta thích người có ý chí, có can đảm, có nghị lực, không chán nản, sờn lòng. Thấy những đức tính ấy ở những người lớn, ta rất vui, ta lại vui hơn nữa thấy những đức tính ấy ở đứa trẻ nhỏ tuổi như em. Thế là em ra đi với một trăm lẻ bẩy xu trong túi…

– Với một con dao, một miếng xà phòng, một cái đê, hai cái kim, một cuộn chỉ, một bản đồ đường sá, có thế thôi.

– Em biết dùng bản đồ?

– Phải biết dùng, khi người ta cần đi trên những con đường dài, đó là một vật mà cháu giữ được sau khi bán hết vật dụng trong xe.

Ông ngắt ngang chuyện và bảo.

– Chỗ bên tay trái ta có một cây to, phải không?

– Thưa ông, phải, và có ghế chung quanh.

– Ta đến đấy, ngồi ghế tốt hơn.

Khi hai người ngồi yên chỗ, nàng tiếp tục kể chuyện, nàng không bỏ sót một chi tiết nhỏ nào vì thấy ông Vĩnh Phan nghe rất chăm chú.

Nàng kể đến chỗ “vào rừng gặp bão rồi lại ra đi”, ông Vĩnh Phan hỏi.

– Thế em không có ý định đi xin ăn?

– Thưa ông, không, không bao giờ.

– Khi em thấy không ai thuê em làm, em tin chắc vào gì mà đi?

– Không vào đâu cả. Cháu mong hễ còn sức thì cứ đi may ra đến nơi.

Nhưng đến lúc thế cùng, cháu đành bỏ mình vì không làm thế nào được nữa. Nếu cháu kiệt sức sớm một giờ thì cháu đã chết rồi.

Nàng kể luôn chuyện khi nàng thỉu đi, có con lừa đến liếm rồi được người lái luôn quần áo cũ cứu sống. Xong nàng nói qua thời gian nàng ở với Hai Kền và kể đến cuộc gặp gỡ Hồng ở giữa đường.

Nàng nói.

– Trong khi nói chuyện với chị Hồng, cháu biết tại nhà máy ông, ai đến xin việc cũng được làm. Cháu nhất quyết xin vào và người ta cho cháu làm ở máy suốt.

– Khi nào thì em lại lên đường?

Không ngờ đến câu hỏi đó, nên nàng sững người ra. Nàng nghĩ một lúc rồi đáp.

– Nhưng… cháu chưa nghĩ đến việc lên đường.

– Thế nhưng họ hàng em?

– Cháu không quen. Không biết họ có sẵn sàng tiếp đón cháu không vì họ giận cha cháu. Cháu phải tìm họ, vì không còn ai để nương tựa, nhưng không biết họ có thương cháu không. Bây giờ cháu đã có việc làm, cháu nghĩ cứ ở đây thì hơn. Nếu tìm đến, lỡ họ hắt hủi cháu thì cháu sẽ trở nên thế nào? Bây giờ, yên chí không chết đói, cháu rất sợ phải phiêu lưu nữa.

– Họ hàng em không bao giờ săn sóc đến em à?

– Không.

– Em nói cũng có lý. Nhưng nếu em không muốn cầu may đến gõ một cửa không chịu mở ra cho em và để em đứng đường thì sao em không viết thư cho họ hàng, cho ông xã trưởng hay vị linh mục làng? Nếu họ không đủ phương tiện để nuôi em, lúc đó em ở đây đời sống cũng tạm ổn. Nhưng cũng có thể họ rất mừng rỡ thấy em về, lúc đó em sẽ được sống trong tình yêu thương, với sự săn sóc, nâng đỡ mà ở đây em không có. Em phải biết đời sống rất khó khăn cho một đứa con gái bằng tuổi em, cô độc trên đời … và cũng buồn nữa.

– Vâng, thưa ông, buồn lắm. Cháu đã biết, cháu đã cảm thấy hàng ngày. Nếu cháu được những cánh tay mừng đón, xin ông tin chắc rằng cháu sẽ sung sướng nhảy vào. Nhưng nếu những cánh tay đó lãnh đạm đối với cháu cũng như với cha cháu thì …

– Họ hàng em có việc bất bình lớn, ta muốn nói là quan trọng với cha em vì những lỗi nặng, phải không?

– Cháu không thể tin được rằng cha cháu mà cháu biết là người rất tốt với mọi người, rất can đảm, rất nhân từ, rất yêu thương mẹ cháu và cháu, lại là người làm nên tội. Thế mà thân tộc cha cháu ghét cha cháu, hình như vì những lý do gì quan hệ.

– Dù sao họ bất bình với cha em chứ có thù ghét gì em. Lỗi của người cha không thể đổ vào đầu con được.

– Không biết có thực thế không?

Liên nói giọng run run khiến ông Vĩnh Phan ngạc nhiên.

– Có phải tự đáy lòng em, em vẫn cầu mong được họ nhìn nhận?

– Nhưng cháu chỉ sợ họ ruồng bỏ cháu thôi.

– Sao lại ruồng bỏ được? Ông bà em còn có các con khác ngoài cha em?

– Không.

– Tại sao họ lại không sung sướng được em để thay người con đã khuất? Em không biết cảnh cô độc trên đời khổ não biết chừng nào?

– Chính cháu biết quá nhiều.

– Tuổi trẻ mà cô đơn thì còn trông vào tương lai, chứ già lão mà cô quạnh thì trước mặt chỉ nhìn thấy cái chết.

Trong khi nói chuyện, ông Vĩnh Phan không nhìn thấy nàng, nhưng nàng vẫn nhìn ông để nhận xét mối tình cảm lộ trên nét mặt ông. Sau câu ông ám chỉ về tuổi già, nàng trầm lặng nhìn sâu vào tâm tưởng của ông.

Đợi một lúc không thấy Liên trả lời ông hỏi.

– Thế, em định thế nào?

– Thưa ông, không phải cháu lưỡng lự, vì cháu cảm động quá nên không trả lời ông được. Như vậy, cháu sẽ là một đứa con mà người ta đón nhận chứ không phải là một người lạ mà người ta đuổi đi, nhưng có chắc không?

– Em không hiểu về việc đời. Tuổi già trong cảnh cô đơn buồn hơn tuổi trẻ ở trong cảnh ấy.

– Thưa ông, có phải tất cả những người già đều nghĩ như thế không?

– Nếu họ không nghĩ như thế thì họ cũng cảm thấy như thế.

Nàng run giọng nhìn ông.

– Ông tin tưởng như thế?

Ông không trả lời thẳng với nàng, ông nói lẩm bẩm một mình.

– Phải, phải, họ cảm thấy như thế.

Rồi đứng phắt dậy như để xua đuổi những tư tưởng nó sẽ gợi mối đau khổ cho ông, ông nghiêm nghị ra lệnh.

– Vào văn phòng.