CHƯƠNG 27 QUẦN ÁO MỚI

Khi Liên đến két, người thủ quỹ nhìn nàng từ chân lên đến đầu rồi trao cho một tấm phiếu. Nàng ra đường và không biết nhà bà Lan Chi ở chỗ nào.

Nàng ước gì nhà bà Lan Chi lại là hiệu mà nàng đã đến mua mấy mét vải hôm mới rồi thì hay quá, vì nàng đã quen và không ngượng nghịu để hỏi những thứ nàng cần.

“Sự chọn quần áo sẽ bầy ra tính nết” câu của ông Vĩnh Phan nói khiến nàng phải ngẫm nghĩ. Không có lời khuyến cáo ấy, nàng cũng không bao giờ hăm hở tìm những hàng sặc sỡ, xa xỉ để may. Những thứ quần áo mà nàng ưa thích không biết có vừa ý ông Vĩnh Phan không? Nhớ ngày nào còn nhỏ, nàng đã từng có những áo đẹp, mà nàng rất hãnh diện mặc đi tung tăng các nơi. Những quần áo này tất nhiên không hợp thời nữa. Nhưng những quần áo rất thường mà nàng sắp chọn đây không biết có coi được không?

Hôm trước lúc nàng còn bơ vơ giá có ai bảo: người ta sẽ tặng nàng một bộ quần áo mới, tất nàng không thể tưởng tượng rằng món quà bất ngờ đó lại chẳng đem vui đến cho nàng. Sự thực là vậy. Sự bối rối và lòng lo sợ đã át hẳn nỗi vui mừng. Hiệu bà Lan Chi ở phố nhà thờ là một hiệu lộng lẫy nhất và to nhất ở Mạc Quang. Các hàng tơ lụa, vải, len, các thứ mũ, đồ nữ trang, xà phòng thơm, nước hoa bầy bán trên giá cao hay để trong những tủ kính. Những thứ hàng xa xỉ này đã quyến rũ các cô ưa làm dáng tiêu hết cả tiền lương cũng như các người cha, người chồng quăng tiền trong các tiệm rượu.

Cửa hàng tráng lệ quá làm cho Liên dút dát. Nàng đánh bạo bước vào. Từ bà chủ đến các cô thợ đang làm việc sau bàn bán hàng, chẳng ai để ý đến một đứa bé áo rách. Nàng đứng giữa cửa hàng, do dự, không biết hỏi ai. Sau nàng giơ cao một phong bì cầm ở tay lên.

Bà Lan Chi hỏi.

– Gì thế? Bé con?

Nàng chìa phong bì có chữ in ở góc: “Nhà máy Mạc Quang, Vương Vĩnh Phan”.

Bà hàng đọc chưa hết tấm phiếu, mắt đã sáng ngay ra với một nụ cười niềm nở.

Bà liền ra khỏi bàn kéo một chiếc ghế đưa cho nàng và hỏi.

– Thưa cô, cô cần dùng gì?

Liên trả lời muốn sắm quần áo, giầy, mũ.

– Chúng tôi có tất cả các thứ đó và hảo hạng cả. Cô cần áo trước phải không? Tôi đưa cô coi các thứ vải.

Nhưng Liên đến đây không phải để coi vải mà để mua một cái áo may sẵn để có thể mặc ngay hay đến chiều lấy là cùng, vì sáng hôm sau nàng phải đi với ông Vĩnh Phan rồi.

Bà hàng lấy làm lạ sao một đứa bé nhà quê này lại được ông Chúa tể đây săn sóc đến. Bà nói.

– A! Cô phải đi với ông Vĩnh Phan?

Đáng lẽ phải trả lời bà hàng, Liên tiếp tục giải thích rằng nàng cần áo mầu đen vì nàng đang có tang.

– Áo đó dùng để đi đưa đám à?

– Không.

– Thưa cô, tôi hỏi thế vì có biết công dụng của cái áo thì mới định kiểu áo, hàng may và giá tiền được.

– Kiểu, giản dị nhất, hàng bền và nhẹ, giá rẻ nhất.

– Thế thì được. Người ta sẽ đưa cô xem. Việt Niên đâu! Ra chọn áo cho cô này.

Giọng nói thay đổi và điệu bộ cũng thay đổi. Bà Lan Chi liền về ngồi chỗ cũ, không thèm săn sóc đến một khách hàng mua sắm một cách bần tiện thế, đây có lẽ là con gái một người đầy tớ mà ông Vĩnh Phan muốn thí cho một bộ quần áo tang.

Lúc đó, cô Việt Niên đem bầy trên bàn một áo dài bằng cashmir có đính ren tua và hạt huyền, bà chủ bảo.

– Không dùng đến giá này. Chị tìm bộ quần áo bằng vải đen có chấm, váy hơi dài, áo lu hơi rộng nhưng sửa lại một chút là vừa đẹp. Ngoài ra, không còn bộ nào khác nữa.

Đó là một lý do để khỏi tìm các bộ khác. Nhưng Liên thấy bộ quần áo bằng vải in kia cũng đẹp rồi miễn là nhà hàng chữa lại cho vừa là được.

Còn bít tất và sơ mi dễ chọn, vì nàng lấy thứ rẻ tiền nhất. Khi nàng nói chỉ cần hai áo sơ mi và hai đôi bít tất, cô Việt Niên liền tỏ vẻ khinh khỉnh như chủ nhân. Nhưng cô cũng đoái thương vứt thêm đôi giầy và một cái mũ rơm đen, để đủ bộ cho con ngớ ngẩn này. Có ai lại ngốc thế? Hai sơ mi, hai đôi bít tất?

Khi Liên hỏi đến mùi xoa bỏ túi mà nàng vẫn ao ước từ lâu và chỉ lấy có ba cái, cô hàng mặt vẫn lạnh như tiền. “Con bé này, bủn xỉn quá”.

Liên chọn xong, bà Lan Chi hỏi.

– Những thức này, có phải đem đến nhà cho cô không?

– Cảm ơn bà, chiều nay tôi sẽ đến lấy.

– Đừng đến trước tám giờ hay sau chín giờ.

Sở dĩ Liên không cho họ đưa hàng về đến nhà là vì nàng không biết tối nay ngủ ở đâu, lều săn, không nên nghĩ đến. Người không có của thì không cần cửa, cần khóa như người có của.

Mặc dù bà Lan Chi khinh rẻ, những thức nàng sắm tức là của cải của nàng, cần phải giữ gìn. Như vậy, nàng phải tìm một chỗ ở hẳn hoi, và không đâu hơn là ở nhà bà chị Hồng. Nghĩ đến đó, sau khi ở hiệu Lan Chi ra, nàng đến thẳng nhà bà Phăng Xoa xem có cái phòng nào nhỏ và rẻ tiền để thuê.

Nàng vừa tới cổng thì gặp ngay Hồng trong sân đi ra.

– Chị đi có việc?

– Còn chị rỗi chứ?

Rồi hai người nói chuyện vắn tắt mấy câu. Hồng phải đi Bích Nhi có việc cần không thể lộn vào nói kỹ với bà về việc Liên thuê phòng được. Mà Liên thì rỗi. Tại sao Liên lại không theo Hồng cùng đi Bích Nhi? Rồi sẽ cùng nhau trở về, có phải vui vẻ cả không?

Hai người cùng đi, vừa đi vừa nói chuyện, nên không mấy lúc đã đến nơi. Công việc làm xong, lúc trở về vui vẻ hơn, khi chạy chơi ở đồng cỏ, khi ngồi dưới bóng cây, cười nói, chuyện trò huyên thuyên không hết.

Mãi đến gần tối, hai người mới về nhà. Hồng mải vui quên cả thì giờ, hoảng hốt nói.

– Chết! Dì Diên sẽ la!

– Việc gì?

– Không cần. Hôm nay được đi chơi, thích rồi! Phải không chị?

– Chị thích vì còn có người để kể lại cuộc đi chơi. Còn tôi chỉ có một mình.

– Chị sắp đến ở đây với tôi kia mà!

May sao, dì Diên lúc đó đang bận tiếp khách trọ ăn cơm chiều. Vì thế, việc thuê phòng cũng nhanh chóng và không đến nỗi gắt gao: bà Phăng Xoa bằng lòng lấy năm mươi quan một tháng tiền ăn mỗi ngày hai bữa; mười hai quan tiền phòng, có bàn rửa mặt, một chiếc giường to và một cửa sổ.

8 giờ, Liên ăn cơm ở phòng công cộng, ngồi riêng một bàn, khăn ăn phủ trên đầu gối.

8 giờ rưỡi, nàng đi lấy quần áo, hiệu đã gói sẵn sàng.

9 giờ nàng về phòng, khóa cửa đi ngủ.

Đêm hôm đó, lòng nàng hơi xao xuyến, ngây ngất nhưng chứa chan hy vọng.

Sáng hôm sau, sau khi đã ra lệnh và phân công cho các nhân viên, ông Vĩnh Phan cho gọi nàng vào văn phòng, nàng thấy nét mặt ông nghiêm nghị hơn ngày thường và có vẻ giận dữ nữa.

Nàng đã làm gì để ông bực tức?

Hay là nàng đã may sắm ở hiệu Lan Chi thái quá? Coi đơn hàng ông đã hiểu tính nết nàng? Nàng đã hết sức giản dị, khiêm nhường trong việc may sắm. Vậy nàng phải chọn thứ gì mới phải? Hay là không mua nữa mới phải?

Nàng xét chưa ra mối thì ông Vĩnh Phan, bằng một giọng nghiêm khắc, hỏi nàng.

– Tại sao em không nói thực?

Nàng sợ hãi hỏi lại.

– Về việc gì, cháu đã không nói thực?

– Về hạnh kiểm của em từ ngày em mới đến đây.

– Thưa ông, cháu xin thề rằng cháu đã nói hết cả sự thực.

– Em bảo ta là em đã ở nhà bà Phăng Xoa. Rồi không ở đấy, em đi đâu? Ta nói cho em biết cô Diên, con gái bà ấy mà ta cho người dò hỏi đã mách rằng em chỉ ngủ ở đó có một đêm rồi đi biệt, không ai biết ở đâu.

Lúc đầu, Liên sợ hãi nhưng nghe dần dần câu chuyện, nàng vững dạ.

– Thưa ông, có một người biết cháu ở đâu và làm gì sau ngày không ở nhà bà Phăng Xoa.

– Ai?

– Hồng, cháu bà. Nếu ông nhận thấy cần biết hành động của cháu từ ngày ấy, xin ông cứ hỏi chị Hồng thì rõ.

– Địa vị mà ta dành cho em ở bên cạnh ta bắt buộc ta phải biết em là người thế nào.

– Thưa ông, cháu xin kể lại. Khi ông đã nghe rồi, ông cho gọi riêng chị Hồng đến và hỏi, ông sẽ có đủ bằng cớ là cháu không nói dối ông.

Bằng một giọng dìu dịu, ông nói.

– Việc đó dễ lắm. Rồi ta sẽ hỏi. Bây giờ em hãy kể cho ta hay.

Nàng tả cái đêm ghê gớm ngủ ở căn gác nhà bà Phăng Xoa hôi hám, nhức đầu, ngạt thở.

– Em không chịu được, sao những người khác chịu được mãi?

– Những người khác có lẽ không sống nhiều ở ngoài trời như cháu. Cháu không phải là người khó tính và gian khổ đã làm cho cháu chịu đựng nhiều. Nhưng cái không khí ở buồng đó sẽ làm cho cháu chết. Cháu tưởng rằng tránh cái chết vô lý không phải là hèn hạ.

– Buồng nhà bà ta độc thế kia à?

– A! Thưa ông, nếu thực sự ông trông thấy, cháu chắc không khi nào ông lại để cho thợ của ông sống ở đây.

– Cứ kể đi.

Nàng nói đến việc tìm cù lao và ý định trú ẩn ở lều săn.

– Em không sợ à?

– Cháu quen không biết sợ.

– Em nói phải cái ao cuối cùng ở trên đường đi Bích Xá về bên trái, phải không?

– Thưa ông, đúng.

– Cái lều đó là của ta. Các cháu ta thường dùng đến. Em ngủ ở đó?

– Không những ngủ ở đấy, cháu còn ăn ở đấy, làm việc ở đấy, và thết tiệc chị Hồng cũng ở đấy nữa, chị Hồng sẽ kể lại cho ông hay. Cháu chỉ rời căn lều đó trong thời gian ông gọi cháu đi Bích Xá và đêm hôm qua nữa, để cháu đến nhà bà Phăng Xoa, vì bây giờ cháu mới có tiền, thuê riêng một căn phòng.

– Thế em có lắm tiền mới thết bạn được chứ?

– Ông cho phép, cháu mới dám nói.

– Cứ nói hết cả đi.

– Cháu không dám lạm dụng thì giờ quí của ông để kể chuyện trẻ con.

– Thì giờ của ta không ngắn lắm đâu. Từ ngày ta không thể dùng thì giờ đó theo ý muốn của ta thì ta thấy nó dài lắm, dài lắm và trống rỗng!

Một làn mây đen thoảng qua nét mặt ông biểu lộ một mối buồn âm thầm của một đời sống mà người ngoài tưởng là sung sướng và thèm thuồng. Hai tiếng “trống rỗng” ông vừa nói làm nàng trạnh lòng. Vì nàng cũng thế, từ khi cha mẹ nàng mất đi để lại một mình nàng trên đời, nàng đã biết những ngày “dài” và “trống rỗng” thế nào. Không có cái gì làm đầy những ngày đó, ngoài những lo lắng, vất vả và khổ cực hiện thời, không người chia sẻ, không người nâng đỡ, an ủi. Ông Vĩnh Phan không biết những lầm than thiếu thốn và khốn cùng ấy. Nhưng những nỗi khổ ở trên đời có phải chỉ có thế mà thôi đâu. Phải chăng còn có những đau đớn khác, những thống khổ khác nữa. Chính những nỗi đau khổ này đã khiến ông Vĩnh Phan vuột ra câu nói đó, trong lúc ông liên tưởng đến nỗi buồn của ông.

Câu chuyện nàng kể may ra có thể làm ông khuây đôi chút chăng?

Nghĩ thế, nàng cất giọng vui vẻ kể tiếp.

– Cái lạ nhất về buổi tiệc của chúng cháu là cách chế ra những đồ dùng, và sự tìm kiếm các món ăn ngon không phải mất tiền mua. Cháu xin kể từ lúc bắt đầu, để tỏ rằng cháu đã ở luôn trong căn lều từ khi cháu dọn đến.

Nàng vừa kể vừa nhìn ông Vĩnh Phan xem ý thế nào, nếu ông chán thì nàng rút vắn lại. Nhưng nàng thấy ông rất chăm chú và hình như thích nghe lắm. Thỉnh thoảng, ông lại nói.

– Em đã làm thế à!

Khi nàng kể hết, ông xoa tóc nàng và nói.

– Em là một đứa trẻ đảm đang. Ta rất vui là có thể giúp cho em tiến được. Bây giờ em vào văn phòng và làm việc gì tùy ý, đến ba giờ sẽ ra ngoài cùng ta.