CHƯƠNG 28 CÔ BÉ ĐÁNH XE
Phòng giấy của Liên, nói cho đúng là phòng giấy của ông Biên Đích, về diện tích cũng như về đồ đạc kém văn phòng ông Vĩnh Phan xa. Với ba cửa sổ, với tủ, với bàn, với ghế bành bọc da, bản đồ các nhà máy đóng trong những khung thiếp vàng, văn phòng ông Vĩnh Phan trông rất oai nghiêm và ngăn nắp, người ta biết là các việc quan trọng đều được định đoạt ở đây.
Trái lại, phòng giấy ông Biên Đích nhỏ hơn nhiều, chỉ có một cái bàn với hai cái ghế dựa, những ô bằng gỗ đen và một bản đồ ghi những đường tàu biển. Nhưng nền lát gỗ thông bóng loáng và cửa sổ treo chiếc màn đay vẽ đỏ cũng làm cho Liên vui mắt. Hơn nữa, cửa để ngỏ, nàng có thể trông thấy những việc, đôi khi nghe thấy tiếng nói ở các phòng chung quanh. Ở bên phải và bên trái phòng ông Vĩnh Phan là phòng các ông cháu (ông Thế Đô và ông Cát Minh), rồi đến phòng kế toán và phòng thu ngân. Đối diện là phòng ông Phát Bình, có mấy người hội họa đang đứng vẽ trên những bàn mặt nghiêng.
Không có việc làm và không dám ngồi vào chỗ ông Biên Đích, Liên ngồi gần cửa vào. Để cho qua thời giờ nàng đọc những tự điển là những sách độc nhất của tủ sách ở phòng này. Thực ra, nếu có sách khác xem thì hay hơn, nhưng không có, nàng đành đọc tự điển cho thì giờ bớt dài đi.
Sau cùng, chuông báo giờ tan. Nàng là người ra trước tiên. Nhưng khi đi ra đường, ông Phát Bình và ông Mộng Lê theo kịp nàng vì cũng cùng về nhà bà Phăng Xoa.
Ông Mộng Lê quên việc xẩy ra ở Bích Xá, chữa thẹn, gọi nàng.
– Cô bé, bây giờ cô là bạn đồng nghiệp của chúng tôi rồi đấy.
Nàng ngượng ngùng vì câu hài hước đó. Xong nàng điềm tĩnh lại ngay và trả lời lễ phép.
– Thưa ông, cháu đâu dám thế. Cháu chỉ là bạn đồng nghiệp của Guy Ô thôi.
Câu đáp ý chừng làm hài lòng ông Mộng Lê, nên ông gật đầu và mỉm cười. Nhưng ông vẫn nói.
– Vì cô “thay thế” ông Biên Đích kia mà?
Ông Phát Bình chữa.
– Anh phải nói cô bé “giữ chỗ” của ông Biên Đích mới đúng.
– Thì cũng thế.
– Khác nhau hẳn, vì trong mươi, mười lăm ngày nữa, ông Biên Đích khỏi bệnh, ông sẽ trở về chỗ cũ do cô bé “tạm giữ”. Nếu cô bé “thay thế” hẳn thì ông Biên Đích trở về chỗ nào?
– Như vậy nghĩa là về phần anh cũng như về phần tôi, ai cũng giữ chỗ cho bạn Biên Đích cả.
– Cả cô bé nữa chứ! Nghĩa là ông Biên Đích sẽ chịu ơn cả ba người.
Nếu Liên chưa hiểu nghĩa hài hước nơi câu của ông Mộng Lê thì cách người ta đối đãi với Liên ở nhà bà Phăng Xoa đã giải thích rõ. Trên bàn ăn giữa nhà dành cho khách trọ, Liên không thấy chỗ mình ở đó như một người bạn ngang hàng, mà một cái bàn con riêng biệt ở góc phòng mới là chỗ của nàng. Người ta tiếp nàng sau những người kia, nghĩa là đưa đồ ăn tới bàn nàng sau cùng.
Dù tiếp trước hay tiếp sau, dù các miếng ngon biến mất cả, nàng không hề trạnh lòng, vì cái đó không quan hệ. Miễn là nàng được ngồi gần các người kia để nghe họ nói chuyện, do đó nàng tìm hiểu một hướng đi trong những khó khăn mà nàng sắp bước vào. Họ biết phong tục nhà đó. Họ biết ông Vĩnh Phan, biết hai người cháu và ông Tạ Loan là người mà nàng rất sợ. Một tiếng của họ có thể soi sáng óc tối tăm của nàng, có thể vạch những cái nguy mà nàng không ngờ đến, nhờ đó nàng biết đường tiến thủ. Nàng không dọ thám họ, nàng không ghé tai nghe ở ngoài cửa. Khi họ nói, họ cũng biết là họ ngồi chỗ công cộng. Nàng không ngại ngùng nghe lỏm chuyện họ.
Không may, sáng hôm đó, họ không nói những điều gì bổ ích cho nàng cả. Câu chuyện của họ chỉ lảm nhảm về chính trị, về nạn xe lửa và sự đi săn. Nàng không cần giả vờ để lắng nghe chuyện họ.
Việc cần nhất của nàng là phải hỏi ngay Hồng tại sao ông Vĩnh Phan biết nàng chỉ ngủ ở căn gác nhà bà Phăng Xoa có một đêm.
– Chính lão Kếu nó đến đây trong khi chúng ta đi Bích Nhi. Lão hỏi dì Diên. Chị biết tính dì Diên. Nếu được dịp dèm pha ai về việc thăng thưởng thì dì ấy vui lòng nói lắm. Vì thế, dì ấy đã mách rằng chị chỉ ở đây có một đêm và nhiều chuyện khác nữa.
– Những chuyện gì khác hở chị?
– Tôi không biết vì tôi không có mặt ở đó. Nhưng chị có thể đoán là những chuyện không hay.
– Những chuyện không hay đó lại thành hay vì ông Vĩnh Phan rất thích về chuyện đó.
– Tôi sẽ nói lại cho dì ấy biết để dì ấy bẽ một chuyến chơi!
– Đừng làm dì ấy thù tôi.
– Thù chị thì làm gì? Bây giờ chị vững như bàn thạch. Khi dì ấy biết chị có một địa vị mới, dì ấy sẽ lại là bạn thân … nhất trên đời của chị. Rồi chị xem. Nhưng phải cẩn thận, nếu chị tiết lộ việc gì với dì ấy là lão Kếu biết ngay.
– Chị cứ yên tâm.
– Vì dì ấy tinh quái lắm.
– Tôi đã được chị bảo trước rồi.
Đúng ba giờ, y hẹn, ông Vĩnh Phan bấm chuông gọi Liên, hai người lên xe. Ông đi thăm các nhà máy. Đó là một việc thường xuyên, vì ông không bỏ ngày nào là không thăm nhà máy này hoặc nhà máy nọ để trông hay để người ta trông ông, và để ra chỉ thị cho các viên giám đốc.
Chiều hôm đó, ông bắt đẩu đến làng Bích Xá là nơi đặt những xưởng chải gai và đay. Đến nơi, ông không vào văn phòng giám đốc, ông tỳ tay vào vai Liên đi thẳng đến nhà kho mà các công nhân dỡ đay ở toa xếp vào.
Lệ cứ ông đến đâu thì nhân viên hoặc thợ thuyền không phải đón tiếp hoặc hỏi han trừ phi phải trả lời. Người nào việc ấy cứ hoạt động như không có ông ở bên cạnh, nhưng thường thấy họ hoạt động ráo riết hơn lúc không có ông ở đấy.
Ông bảo Liên.
– Em hãy nghe kỹ lời ta sắp cắt nghĩa đây, vì đầu tiên ta thử nhờ mắt em xem mấy bao hàng mới đến xem sao. Em có biết thứ nào là mầu bạc đấy chứ?
Nàng ngập ngừng, ông nói tiếp.
– Tức là mầu xám hạt trai.
– Mầu xám hạt trai, thưa ông, vâng.
– Tốt, em cũng biết phân biệt các mầu xanh: xanh sẫm, xanh nhạt và mầu nâu xám hay mầu đỏ chứ?
– Thưa ông, vâng, cháu hơi biết.
– Hơi biết, đủ rồi. Lấy một nắm đay ở bao thứ nhất nhìn xem và bảo ta nó mầu gì?
Nàng làm theo lời, lấy đay và nhìn kỹ, xong nàng nói rụt rè.
– Đỏ, không biết có đỏ thực không?
– Đưa ta xem.
Ông cầm nằm đay đưa lên mũi, rồi nói.
– Em nói đúng, đay này mầu đỏ,
Nàng ngạc nhiên nhìn ông. Ông biết ý liền nói.
– Em ngửi xem. Có phải như mùi kẹo đắng không?
– Thưa ông, đúng quá.
– Mùi đó tỏ ra đay đã sấy cháy, mầu sắc và mùi vị đi đôi với nhau. Em cũng biết xem đấy, có thể giúp ta được. Bây giờ sang toa khác. Em lấy thử một nắm đay xem
Lần này Liên thấy mầu xanh.
– Có tới hai mươi mầu xanh khác nhau. Mầu xanh em nói giống như mầu cây gì?
– Xanh bắp cải và thỉnh thoảng có chấm nâu và đen.
– Đưa ta xem.
Lần này không đem lên mũi, ông cầm hai tay dứt ra, sợi đay đứt ngay.
Ông nói.
– Đay này cắt non quá, và bị hơi ẩm trong bao. Em xem đúng, ta rất bằng lòng em.
Rồi hai người đi các làng Bắc Quang, Hệ Chi và Bích Xá. Ông dừng lại ở làng này lâu vì để kiểm soát công việc của bọn thợ Anh.
Lần nào cũng thế, khi ông Vĩnh Phan xuống xe rồi thì Guy Ô đánh xe đến bên gốc liễu đợi. Đáng lẽ phải coi ngựa, Guy Ô buộc dây cương vào cái ghế dài rồi vào làng chơi một lát chắc chủ không biết. Nào ngờ hôm ấy Guy Ô gặp bạn vào tiệm uống rượu và quên cả giờ về. Khi ông Vĩnh Phan ra xe thì chả thấy ai cả.
Ông bảo viên giám đốc.
– Ông cho tìm Guy Ô giúp.
Đợi lâu quá, ông Vĩnh Phan phát tức vì tính ông không muốn bỏ phí phút nào.
Sau cùng, Liên thấy Guy Ô lảo đảo chạy về.
Ông Vĩnh Phan nghe tiếng giầy biết, ông nói.
– Nó đi kiểu gì lạ vậy? Say rồi, phải không, ông Bơ Noa?
– Không ai giấu được ông cái gì.
– Nhờ trời, tôi không điếc.
Rồi ông quay hỏi Guy Ô vừa tới nơi.
– Anh đi đâu về?
– Thưa ông, tôi xin … trình …
– Ngửi hơi thở của anh tôi biết rồi. Anh ở tiệm rượu ra. Anh say mèm.
– Thưa ông, tôi xin … trình …
Guy Ô vừa nói vừa tháo dây, ném lên xe. Làm rơi cả roi rồi cúi mãi mà không nhặt được.
Ông giám đốc nói.
– Hay ông để tôi đưa ông về Mạc Quang.
Guy Ô nghe nói thế liền quát.
– Nói lối gì thế, hả?
Ông Vĩnh Phan mắng.
– Im mồm. Tôi bảo cho anh biết từ giờ phút này, anh khỏi phải giúp việc cho tôi nữa
– Thưa ông, tôi xin … trình …
Không cần nghe nữa, ông Vĩnh Phan nói với ông giám đốc.
– Cám ơn ông giám đốc, em bé này sẽ đánh xe thay thằng say rượu.
– Em biết đánh xe không?
– Cha mẹ em buôn hàng rong, em quen đánh xe, phải không?
– Thưa ông, có.
– Vả lại con Cô Cô này hiền như cừu, nếu người ta không đẩy nó xuống rãnh thì không khi nào nó đâm xuống.
Nói xong, ông lên xe, Liên ngồi cạnh ông cầm cương hết sức cẩn thận.
Khi nàng quờ đầu roi vào con Cô Cô, ông Vĩnh Phan nói.
– Đừng đi nhanh.
– Thưa ông, yên tâm, chị không định đi nhanh.
– Đi như thế, được rồi.
Khi xe đi qua các phố ở Mạc Quang, người ta lấy làm lạ, không hiểu sao lại có cô bé đội mũ rơm, mặc áo đen ngồi cạnh ông Vĩnh Phan đánh xe giỏi hơn Guy Ô mọi khi. Người ta kéo nhau ra cửa để xem và hỏi nhau.
– Sao lạ thế?
– Con bé nào thế?
Họ không biết Liên là ai, và không biết Liên làm chức việc gì cho ông Vĩnh Phan.
Bà Diên đang tựa cửa nói chuyện với hai bà hàng xóm nhìn thấy Liên trên xe, bà ta liền giơ cả hai tay lên trời tỏ vẻ kinh ngạc. Xe đến gần, bà ta trấn tĩnh được ngay, và chào Liên bằng một nụ cười tươi nhất, nụ cười của người bạn cố tri.
– Kính chào ông chủ, chào cô Lan.
Khi xe đi qua rồi, bà ta kể cho hai người hàng xóm nghe. Chính bà ta đã giúp cho cô bé, khách trọ cũ của nhà bà được chỗ tốt vì bà đã hết lòng giới thiệu cô cùng ông Tạ Loan.
Không rõ bà đã giới thiệu thế nào?
Bà nói tiếp.
– Đó là một cô gái ngoan. Cô sẽ không quên đâu. Cô đã chịu ơn chúng tôi rất nhiều.
Bà liền thêu dệt cho câu chuyện thêm hay rồi câu chuyện đó truyền đi lại được tô điểm thêm thành ra thần thoại.
Nếu dân làng đã ngạc nhiên về việc Liên đánh xe cho ông chủ, Tạ Loan khi thấy xe về lại càng
sửng sốt hơn nữa.
Tạ Loan xuống hè, chạy ra đón ông Vĩnh Phan và hỏi.
– Guy Ô đâu?
– Để xuống giữa đường vì hắn bét rượu.
– Tôi “phỏng đoán” rằng ông có ý ấy đã lâu.
– Đúng lắm.
Cái câu “tôi phỏng đoán” là câu đầu lưỡi của Tạ Loan, nhờ nó mà ông được lòng tín nhiệm của chủ nhân và uy thế trong nhà máy. Ông đã khôn khéo làm cho chủ nhân tin ông là một cánh tay phải, một người cộng tác dễ bảo và tận tâm, sốt sắng thi hành những điều chủ muốn và cả những điều chủ nghĩ.
Tạ Loan thường nói.
– Nếu tôi có một đức tính gì thì đức tính đó là đoán được ý chủ nhân.
Vì thế cứ mỗi câu nói với ông Vĩnh Phan là Tạ Loan bắt đầu bằng: “Tôi phỏng đoán” rằng ông muốn …
Và nhờ vào sự khéo nghe ngóng, khéo rình mò, khéo dò xét bằng đủ mọi cách nên mỗi lần ông “phỏng đoán” là mỗi lần chủ nhân trả lời không ngoài câu:
– Đúng lắm.
Tạ Loan vừa đỡ ông Vĩnh Phan xuống xe vừa nói.
– Tôi cũng “phỏng đoán” cô bé mà ông dùng để thay Guy Ô bét rượu rất xứng đáng với lòng tin cậy của ông?
– Đúng lắm.
– Việc này tôi không lấy làm lạ, vì ngay từ khi cô Hồng đưa cô ấy vào đây, tôi đã biết cô này sẽ có thể dùng được việc gì, nay chính ông đã tìm thấy.
Ông vừa nói vừa liếc nhìn Liên như có ý bảo rằng.
– Mày xem, ta đã giúp mày ấy, đừng quên ta. Hãy sẵn sàng giúp việc cho ta.
Dịp trả ơn không phải đợi. Trước giờ về, Tạ Loan sang phòng Liên, đứng ngoài cửa, hỏi nhỏ để nàng đủ nghe thôi.
– Xảy ra việc gì ở Bích Xá với Guy Ô?
Câu chuyện không quan trọng lắm, Liên nghĩ trả lời không hại gì nên cứ thực tả lại cho Tạ Loan nghe.
Nghe xong, Tạ Loan có vẻ khoái chí, nói.
– Được rồi! Hễ thằng Guy Ô còn vác mặt đến đây càu nhàu, ta sẽ cho một trận.