CHƯƠNG 34 THĂM ĐÊM
Những lời khuyên nhủ ân cần của cô giáo đã làm cho nàng nghĩ ngợi và lo buồn.
Thực vậy, tình trạng còn khó khăn hơn nữa mà cô giáo không muốn nói hết. Đó là lòng tham vọng của hai người mẹ luôn luôn tìm mọi mánh khóe, sao cho con mình sẽ được thừa kế ông Vĩnh Phan làm chủ khu nhà máy Mạc Quang, với một tài sản trị giá hơn 100 triệu quan.
Một bà vợ ông Vương Tấn La, anh cả ông Vĩnh Phan, ở đường Sentier vốn tính đài các, ưa đời sống phù hoa, hy vọng vào nghề buôn vải của chồng ngày kia phát đạt sẽ được toại nguyện. Nhưng trời chẳng chiều lòng, nên bây giờ bà nhờ vào ông em chồng, mong cho con trai là Thế Đô sẽ có đời sống phồn hoa mà bà hằng ao ước.
Bà kia là bà Bá Tôn, chị ông Vĩnh Phan. Chồng bà là một thương gia ở Ba Lê, kiêm đủ nghề: đại lý cho sở thương chính, đại lý cho sở bảo hiểm, chủ xe vận tải, chủ tầu thủy, bán than, bán xi măng v.v. mà không sao giầu được. Bà nhòm tài sản của ông em và rất ghét người chị dâu kia hay nịnh hót. Khi ông Vĩnh Phan và con trai còn hòa thuận, hai bà thường lợi dụng ông em có máu mặt đến vay tiền để rồi không bao giờ trả, hay nhờ làm bảo chứng trong các việc buôn bán giao dịch, nhờ tiếng, nhờ thế lực, nghĩa là đòi hỏi tất cả những cái gì mà một người giầu có bắt buộc phải cho họ hàng nhờ.
Đến ngày Ích Môn ăn chơi phung phí quá, bị cha cho sang Ấn Độ ở luôn đấy để mua đay cho nhà máy, nghĩa là bị phạt, hai bà chị đã nghĩ ngay đến việc lợi dụng tình thế. Rồi khi Ích Môn bất chấp lời phản đối của cha, cứ lấy người yêu, hai bà đều mở cờ trong bụng, người nào cũng sửa soạn cho con mình một ngày kia sẽ thay chỗ người tù biệt xứ.
Thuở ấy, Thế Đô gần hai mươi tuổi, không có chút gì tỏ ra là có khiếu về việc buôn bán. Được mẹ nuông chiều và nuôi cho tính đài các, hư vinh, Thế Đô chỉ dùng thì giờ để xem hát, lượn phố và thưởng thức những khoái lạc mà “kinh đô ánh sáng” dành cho những công tử có những túi tiền dễ đầy mà cũng dễ nhẵn.
Thế Đô cho là mình bị xuống dốc khi được tin về làm với chú. Giam mình ở nhà quê, làm việc dưới quyền áp chế của một ông chú tham việc, nghiêm khắc với cháu cũng như với một người thợ hạng bét, chịu sao nổi! Thế Đô định thôi, nhưng cái hy vọng sẽ làm chủ cơ sở vĩ đại này, khiến Thế Đô nhẫn nhục và tự an ủi rằng sau này nếu được thay chú, Thế Đô sẽ giao việc cho một viên quản lý và sẽ ngồi điều khiển từ xa, nghĩa là từ Ba Lê để bù lại những ngày kham khổ, khó nhọc.
Khi Thế Đô về làm với chú, thì Cát Minh độ 11, 12 tuổi, còn bé qua không thể bì với anh họ được. Nhưng bà mẹ Cát Minh không để bỏ phí thì giờ của con, bà nghĩ, nếu nó làm kỹ sư, nó sẽ hơn cả ông cậu Vĩnh Phan và đè bẹp Thế Đô, người anh họ. Vì thế, Cát Minh được vào học trường Bách Khoa, tại trường này, Cát Minh chỉ luyện những môn cần thiết để đi thi. Do đó, Cát Minh đã tốt nghiệp với 5, 8 điểm về toán, 10 về vật lý, 5 về hóa học và 6 về Pháp văn. Tưởng là đắc sách, nhưng khi về đến Mạc Quang, Cát Minh mới mở mắt ra, những thường thức sơ đẳng có ích nhều hơn khoa học X. Ông tân kỹ sư không hơn được ông chú đầy kinh nghiệm, và cũng không đè bẹp được người anh họ, đã hơn kỹ sư 10 năm thực hành trong nghề.
Thế Đô thường nói.
– Không biết người ta dạy dỗ chúng nó thế nào mà chúng nó không viết được một lá thư giao dịch ra hồn, lời đã lúng túng mà chính tả còn sai hơn!
Cát Minh cũng hay kêu.
– Ông anh họ tôi, ông ấy cứ tưởng không ở Ba Lê thì không sống được. Với đầu óc đó thì ông ấy giúp việc gì cho cậu tôi. Tuần nào cũng thế, từ thứ năm ông ấy đã sửa soạn và nghỉ việc đi Ba Lê chiều thứ bẩy, rồi từ sáng thứ hai đến thứ năm, ông ấy chỉ thẫn thờ nhớ tiếc những cuộc mua vui ngày chủ nhật ở Ba Lê, thế thì còn làm ăn gì được!
Hai bà mẹ thi nhau khai triển hai đề tài đó và thêu dệt thêm vào cho hay. Để thuyết phục ông Vĩnh Phan, bà này khoe chỉ có Thế Đô là đắc lực cho ông, bà kia tán Cát Minh xứng đáng là con ruột ông, nhưng tai hại cho hai bà là ông Vĩnh Phan tin những lời bà mẹ Thế Đô nói xấu Cát Minh, và tin những lời bà mẹ Cát Minh nói xấu Thế Đô, nghĩa là ông Vĩnh Phan không hy vọng gì vào Thế Đô cũng như vào Cát Minh, trong hiện tại cũng như về tương lai, các cháu vẫn là các cháu, không bao giờ và về một phương diện nào lại thành con được. Vì thế, làm ngơ trước những sự mua chuộc trực tiếp hay gián tiếp của hai bà mẹ, ông Vĩnh Phan không để các cháu ở chung với ông trong biệt thự còn thừa dỗi bao nhiêu phòng, và không cho phép họ dự vào đời sống riêng của ông, mặc dầu hiu quạnh lẻ loi.
Ông thường nói.
– Tôi không muốn có những sự đố kỵ, khích bác ở chung quanh tôi.
Ông cho Thế Đô ở ngôi nhà cũ của ông, còn Cát Minh, ngôi nhà của người cựu kế toán viên mà ông Mộng Lê thay thế bây giờ.
Vì thế, họ đều sửng sốt và kinh ngạc khi thấy ông Vĩnh Phan tự nhiên cho một con bé bơ vơ, ăn mày, vào ở biệt thự, nơi mà họ chỉ được ra vào như là những người khách.
– Thế là nghĩa lý gì?
– Con bé kia là thế nào?
– Tại sao ai cũng gờm nó?
Đó là những câu bà Bá Tôn hỏi mà chẳng lời đáp nào làm cho bà thỏa mãn cả. Bà muốn thân hành đến điều tra tại chỗ xem sao.
Đến nơi, bà rất buồn, vì Liên đã khéo đóng vai trò mà cô Nam Tử đã huấn luyện.
Tuy ông Vĩnh Phan không muốn cho cháu ở chung với ông, nhưng khi chị dâu, chị gái, anh cả và anh rể đến Mạc Quang ông khoản đãi rất trọng thể. Trong những dịp này, biệt thự rộn rịp như ngày hội. Những người hầu mặc chế phục. Các lò bếp đỏ hồng. Xe được lau chùi. Ngựa được thắng cương. Bồi bếp đi lại tíu tít từ Bích Nhi đến Amiens, và từ Amiens đến Bích Nhi để mua sắm thức ăn. Đêm đến, dân làng trông thấy từ tầng dưới lên đến lầu trên ánh đèn rọi qua các khuôn cửa chói lọi.
Cuộc đón tiếp bà Bá Tôn được theo nghi thức thường lệ. Từ ga Bích Nhi bước ra, bà Bá Tôn đã thấy xe ngựa đợi sẵn ở cửa để đưa bà về Mạc Quang. Đến nơi, đã thấy Ba Tiến chạy ra đón bà vào và đưa bà lên một phòng trên lầu thứ nhất, dành cho quý khách.
Tuy nhiên, chương trình làm việc của ông Vĩnh Phan và các cháu - việc làm của cả Cát Minh vẫn không thay đổi. Ông thăm chị ông vào các giờ ăn cơm, ông tiếp chuyện chị vào buổi tối. Có thế thôi. Việc làm trên hết. Về phần con và cháu bà, cũng thế, nghĩa là họ cùng ăn với bà ở biệt thự và ở lại chuyện trò đến khuya tha hồ, nhưng những giờ làm việc phải được tôn trọng.
Không riêng gì các cháu phải tôn trọng giờ làm việc, chính ông Vĩnh Phan cũng phải theo kỷ luật đó. Dĩ nhiên Liên không được rời ông Vĩnh Phan, vì thế bà Bá Tôn không làm sao tổ chức và theo đuổi cuộc điều tra của bà về con bé “hành khất” kia như lòng bà muốn.
Hỏi Ba Tiến, hỏi các chị hầu, đến nhà bà Phăng Xoa dò la bà Diên và em Hồng là việc rất dễ. Họ cho bà biết ngày con bé lạ mặt đến Mạc Quang, cách sinh hoạt của con bé lúc nó mới đến, và việc nó được làm ở văn phòng là vì nó biết tiếng Anh. Họ chẳng biết gì hơn nữa vì họ chỉ biết có thế thôi. Còn việc bà muốn giáp mặt nó để dò hỏi nó, xem nó thế nào, tâm tính nó ra sao, tìm nguyên nhân cái ưu thắng của nó là một việc khó vô cùng.
Bữa ăn, Liên không nói năng gì. Sáng ra, nàng đi với ông Vĩnh Phan, sau bữa ăn trưa nàng lên phòng nghỉ ngay. Buổi chiều khi đưa ông Vĩnh Phan đi thăm các xưởng về, nàng ngồi học bên cạnh cô Nam Tử. Buổi tối, ăn xong, nàng lại lên phòng luôn. Như vậy, vào giờ nào? Ở chỗ nào? Và làm thế nào mà bắt gặp nàng lúc vắng người để được tự do “quay” nàng?
Nhọc lòng chờ đợi không ăn thua, đêm hôm cuối cùng, bà Bá Tôn quyết đến tư phòng nàng. Hôm sau là ngày bà sắp từ giã Mạc Quang nàng đã mừng thầm sắp thoát được một cuộc gặp gỡ khó chịu. Nàng đang ngủ yên, thình lình có tiếng gõ cửa. Nàng tỉnh dậy, lắng tai. Lại có tiếng gõ.
Nàng xuống giường, sờ soạng ra chỗ cửa hỏi.
– Ai?
– Mở cửa, tôi đây.
– Bà Bá Tôn?
– Phải.
Liên mở cửa, bà lẻn vào rất nhẹ nhàng trong khi nàng quay lại bật đèn.
Bà Bá Tôn nói.
– Cô cứ đi nằm. Chúng ta nói chuyện sẽ tự nhiên hơn.
Tự tay kéo một cái ghế, bà ngồi ngay cuối giường để nhìn rõ mặt nàng rồi bà bắt đầu nói.
– Chính vì cậu em tôi mà tôi phải căn dặn cô một vài điều. Bây giờ cô thay Guy Ô ở luôn bên cạnh cậu nó, cô sẽ giữ gìn sức khỏe cho cậu nó cũng như Guy Ô ngày trước, mặc dầu hắn có nhiều thói xấu, hắn vẫn hết lòng săn sóc chủ. Tôi coi cô có vẻ thông minh và là một cô bé ngoan, tôi tin rằng nếu cô muốn, cô có thể giúp chúng tôi những việc mà Guy Ô đã làm. Tôi hứa với cô là chúng tôi sẽ không quên công cô đâu.
Mới nghe câu đầu, nàng đã yên dạ, vì bà Bá Tôn chỉ nói đến ông Vĩnh Phan thôi, nàng không sợ nữa. Nhưng đến câu bà khen nàng thông minh, nàng giật nẩy mình vì lời khôn khéo đó không phải là lời thành thực, nàng phải đề phòng.
Nàng giả cười ngây thơ nói.
– Thưa bà, cháu xin cảm ơn bà. Cháu xin hết lòng làm những việc mà Guy Ô đã làm.
Bà Bá Tôn nói tiếp.
– Tôi đã bảo cô thông minh lắm. Tôi có thể tin cậy ở cô.
– Thưa bà, xin bà cứ dạy cho.
– Trước hết, cô chú ý đến sức khỏe của cậu nó và giữ gìn sao cho khỏi cảm hàn, rất độc, có thể sinh ra bệnh sung huyết ở phổi và làm cho bệnh ho kinh niên nặng thêm. Cô biết rằng nếu bệnh ho của cậu nó khỏi, người ta có thể giải phẫu và làm cho mắt sáng ra được. Cô tưởng tượng xem lúc đó chúng tôi sung sướng biết bao!
Lần này Liên trả lời.
– Cháu cũng thế, cháu sẽ rất sung sướng.
– Câu nói đó tỏ ra cô có cảm tình tốt. Nhưng dù cô là người có nghĩa đến đâu, cô vẫn không phải là người nhà.
– Đã hẳn thế. Nhưng điều đó không giảm lòng quý mến của cháu với ông chủ. Xin bà hiểu cho.
– Phải. Cô có thể tỏ lòng quyến luyến của cô bằng những sự săn sóc mà tôi đã dặn cô. Cậu nó không những sợ cảm hàn, còn cần phải tránh mọi cảm xúc đến thình lình có thể nguy hại đến tính mệnh. “Các ông ấy” nói hiện cậu nó đang nhờ người thăm tìm Ấn Độ tin tức Ích Môn, người con yêu quý của cậu nó.
Bà Bá Tôn nghỉ một tí để khơi mào nhưng vô ích, vì Liên không phát biểu ý kiến gì về việc đó. Nàng thừa hiểu rằng “các ông ấy” nghĩa là hai ông cháu rõ làm sao được việc thăm tìm nói trên để kể lại cho bà nghe. Cát Minh đã kể lại chăng? Vô lý vì hắn không biết gì nên mới cầu cứu đến mẹ. Còn Thế Đô? Ông cháu này cũng không sao biết được.
Bà nói tiếp.
– “Các ông ấy” bảo rằng các thư từ và điện tín đều qua tay cô và cô đều dịch ra cho cậu nó nghe. Như vậy, rất quan trọng là việc của cô. Thí dụ trường hợp gặp tin chẳng lành, cô cần báo tin ngay cho Cát Minh biết. Cát Minh sẽ đánh dây thép cho tôi, đường đi từ đây về Boulogne không xa lắm, tôi sẽ đến ngay để an ủi người em đau khổ của tôi. Một người chị, một người chị ruột bao giờ cũng thương em mình hơn là người chị dâu, chắc cô cũng hiểu thế.
– Vâng, thưa bà, cháu hiểu lắm.
– Vậy thì tôi nhờ cô đấy.
Liên ngập ngừng không muốn nói gì. Nhưng nàng không không thể không trả lời câu đó, nên nàng nói.
– Cháu sẽ làm tất cả những gì mà cháu có thể để phục vụ ông Vĩnh Phan.
– Cái gì cô làm cho cậu nó tức là làm cho chúng tôi, cũng như cái gì cô làm cho chúng tôi là làm cho cậu nó. Ngay bây giờ, tôi muốn tỏ lòng mến cô và sẽ không quên công cô. Nếu có người tặng cô một cái áo, ý cô thích hàng gì?
Liên không muốn nói, nhưng nàng bắt buộc ngỏ ý kiến về tặng phẩm đó nên nàng trả lời bằng một “nụ cười”.
Bà Bá Tôn nói tiếp.
– Một cái áo dài đẹp có đuôi?
– Thưa bà, cháu có tang.
– Có tang vẫn có thể mặc áo đó được. Bữa ăn với cậu nó, cô ăn mặc không đủ coi, không chỉnh đốn và lôi thôi như một con “giống của phường xiếc”.
Liên vẫn biết nàng ăn mặc không diểm dắn, nhưng bà ta lại ví nàng như một con “giống của phường xiếc” thì Liên lấy làm nhục lắm. Bà ta khinh nàng ra mặt. Liên đáp.
– Đó là bộ đồ mà cháu may ở nhà bà Lan Chi.
– Bộ đồ của bà Lan Chi chỉ hợp khi cô còn là đứa du dãng, nhưng bây giờ, cô có phúc được ngồi ăn với cậu nó, cô đừng nên làm cho chúng tôi phải xấu hổ vì cô, vì những quần áo của cô bây giờ.
Nghe câu này, Liên quên hẳn vai trò mình đang đóng và kêu.
– A!
– Cô mặc áo lu, coi ngộ quá. Chắc cô không nhận thấy.
Rồi bà cười ngặt ngoẹo tưởng tượng như trông thấy Liên đang mặc áo lu ngộ đó trước mặt bà.
Bà nói tiếp.
– Điều đó rất dễ chữa. Khi nào cô trở nên xinh đẹp - tôi muốn cô được như thế - với chiếc áo dài mặc ở phòng ăn, với một bộ quần áo đẹp để đi xe, khi đó cô phải nhớ đến những người đã chú ý đến cô. Các quần áo hiện hữu của cô tôi chắc chẳng hơn gì chiếc áo cô đang mặc. Thử xem nào!
Nói xong, với một vẻ của người trên, bà lần lượt mở các ngăn kéo tủ. Nhìn qua, bà đóng sập lại, nhún vai lên, khinh bỉ và thương hại.
– Tôi biết mà! Toàn giẻ lau, không xứng đáng với địa vị của cô bây giờ.
Liên ức lên đến cổ, cố nén lại và không nói gì.
Bà Bá Tôn lại nói.
– Thế là may cho cô đấy, tự nhiên tôi lại đến Mạc Quang và săn sóc cho cô.
Nàng chực nói: “Không cần đến sự săn sóc kiểu đó của bà”, nhưng nàng nhớ đến bổn phận của vai trò nàng đóng, nàng lại thôi.
Bà Bá Tôn nói tiếp.
– Tôi sẽ bảo cậu em tôi “com măng” ở Amiens cho cô một cái áo dài và những y phục cần thiết khác. Cô cứ yên trí. Cô sẽ có nhiều quần áo đẹp, mỗi khi dùng đến, cô đừng quên tôi nhá! Thôi, ngủ ngon nhá và đừng quên những điều tôi đã dặn.