27. MỘT TÂM HỒN HƯỚNG THƯỢNG

Tiếp tục hạnh nguyện du hóa, một hôm thầy đến làng Cô-ki-la xứ Vương xá vừa đúng mùa an cư. Một số đệ tử địa phương hoan hỷ cúng cho thầy một tịnh thất nhỏ gần triền núi. Phía trước có sân rộng, xung quanh có nhiều tàn cây che mát. Cách tịnh thất không xa, một con suối chảy quanh uốn khúc. Dọc theo con suối, có nhiều loại cổ thụ trông rất u nhàn. Mỗi sáng khất thực, Thầy Thiện Duyên phải đi ngang con suối này. Khoảng cách từ tịnh thất đến xóm ước độ 500 thước. Một tịnh thất nhỏ, một con suối trong, một thôn xóm nghèo, một khoảng cách vừa đi khất thực, quả là một địa thế lý tưởng cho những tâm hồn chân tu. Giữa mùa hạ ấy, một trận hỏa tai đã thiêu rụi căn nhà của ông xóm trưởng. Nét mặt buồn rầu, cặp mắt đỏ hoe, đến tịnh thất thật sớm, gặp thầy Thiện Duyên ông mếu máo:

- Thầy ơi, nhà con bị cháy hết rồi. Chút ít tài sản dành dụm được để nuôi vợ con, nay đã làm mồi cho lửa. Rồi đây, chúng con biết ăn đâu, biết ở đâu.. Thật khổ quá.

- Đạo hữu hãy nén lòng, bớt cơn phiền não. Thầy sẽ tận tình giúp đỡ.

- Thầy thương chúng con, giúp ngay cho. Bằng không cả nhà chúng con sẽ chết đói.

- Thầy sẽ dành hết thời giờ và khả năng cho công tác này. Thầy chỉ yêu sách đạo hữu một điều kiện công tác là “ngay bây giờ hãy tạm quên sự kiện cháy nhà”. Hãy lắng lòng định trí nghe thầy kể chuyện.

- Trên bước du hành, một hôm đang khất thực thầy thấy một số đông người lôi kéo một người thanh niên từ một lò gốm, trong khi anh ta vừa vùng vẫy vừa gào thét: “tôi không đi đâu, tôi không đi đâu, lò gốm của tôi. Tại sao các người lại bắt tôi đi”. Những người ấy vẫn không buông tha, vì họ bảo anh ta điên. Thấy chuyện lạ, thầy tìm hiểu. Thì ra, người thanh niên này từ xa đến xin tạm trú một đêm tại lò gốm, nhưng sáng ra, anh ta sanh chứng chẳng những không chịu đi mà còn bảo rằng lò gốm là tư gia của mình. Do đó, gia đình lò gốm bắt buộc phải hành động như vậy.

- Này đạo hữu, nếu chứng kiến sự kiện này, đạo hữu nghĩ thế nào về anh ấy.

- Bạch thầy anh ấy điên chứ sao. Ai đời lại nhận ẩu nhà người làm nhà mình, trong khi bản thân hoàn toàn vô thẩm quyền.

- Này đạo hữu, chàng thanh niên ấy là hình ảnh trung thực của hầu hết chúng sanh trong tam giới. Thật vậy, tam giới là lò gốm, ái dục là chủ lò, chúng sanh là khách trọ. Đã là khách trọ thì không có bất cứ một thứ quyền hành nào trong lò gốm. Chúng sanh không biết rõ thân phận vô thẩm quyền của mình mà còn nhận ẩu tam giới là tư gia. Đến khi bị chủ lò là ái dục xô đuổi thì dù chẳng chịu đi, vẫn bị chủ lò tống khứ. Này đạo hữu, đạo hữu chớ quá tiếc thương sầu não. Những động sản và bất động sản bị mất mát vì hỏa hoạn vừa qua hoàn toàn vay mượn. Nay chủ nhân đòi, chúng ta cứ vui lòng hoàn trả. Vả lại dù không muốn trả, cũng không được. Hơn nữa mạng sống còn là còn tất cả. Những tài sản đã mất, chúng ta sẽ tạo hữu từ từ. Với khả năng của đạo hữu thầy tin rằng, không lâu chẳng những đạo hữu tạo dựng lại tất cả những gì đã mất mà còn phồn thịnh hơn xưa nhiều.

Sau phút im lặng theo dõi pháp thoại người trưởng xóm ngước nhìn thầy với cặp mắt bình tĩnh:

- Bạch thầy, pháp thoại của thầy khiến con tỉnh ngộ. Từ trước, con chưa bao giờ được nghe. Nay con mới hiểu ra rằng bản thân mình không phải là chủ sở hữu của vạn hữu. Tất cả tài sản hiện có chẳng qua là vay mượn, mình chỉ có quyền tạm dùng tối đa trong một kiếp sống. Bạch thầy, nhờ thầy khuyên giải, con cảm thấy bớt khổ và nhẹ nhàng rất nhiều.

Thấy đạo tâm ông trưởng xóm hướng thượng thầy Thiện Duyên sách tấn:

- Này đạo hữu, tất cả chúng sanh đều là nạn nhân của mê vọng. Vì mê vọng, nên ngộ nhận cho là thường trong cái vô thường, cho là lạc trong cái bất lạc, cho là tịnh trong cái bất tịnh, cho là hữu ngã trong cái vô ngã. Càng mê vọng càng tạo nghiệp bất thiện mà hậu quả vô cùng nóng nảy khổ sầu.

Những tài vật mang nhiều danh từ khác nhau mà chúng ta tạm dùng trong cuộc sống cũng giống như hình thể mang tên khác nhau của những dụng cụ bằng đất mà thợ gốm đã bày vẽ làm ra. Trong khi bản thể của những thứ ấy là đất, nước, gió, lửa. Thế mà chúng sanh cứ lấy giả làm chân, lấy mê làm giác, khiến người phải bỏ chân theo giả, xa giác gần mê. Thì trách sao chúng sanh không khổ.

- Này đạo hữu, thân ta ta quý nó như ngọc như vàng mà ta còn giữ gìn không được, sai khiến không nghe: “tuổi xanh nhường cho già nua bệnh hoạn, sự sống bị tiêu hao từng giây. Sự chết chỉ là vấn đề gang tấc”. Thân phận vô thẩm quyền của ta là thế. Vậy mà mấy ai thức tỉnh, cứ mãi chạy theo tiếng gọi lợi danh, tài sắc, tạo nhiều ác nghiệp, nghiệp làm nhân, nhân biến làm duyên duyên trở thành quả, quả trở lại làm nhân, oan oan nghiệp báo, vay trả trả vay, tất cả nỗi thống khổ đã kết lại thành xâu chuỗi khổ. Ta đã hoàn toàn bất lực, vô quyền ngay với chính bản thân thì thử hỏi đối với vật ngoài thân như vợ, con, tài sản làm sao ta có chủ quyền cho được. Hơn nữa, ngọc vàng cũng chỉ hữu dụng trong hoàn cảnh thuận duyên. Còn trông nghịch cảnh chẳng hạn như, đang đói khát giữa sa mạc hoặc giữa đại dương, hoặc thuyền nặng sắp chìm thì vàng ngọc chẳng những vô dụng mà còn tạo thêm nguy hiểm vì trọng lượng của nó. Người ta sẽ quên bỏ nó ngay để thuyền được nhẹ nhàng, để mạng sống được thoát hiểm. Hãy hành động đúng lúc, hợp lý thì chúng ta sẽ an vui, hạnh phúc. Nghĩa là có lúc cần giữ thì phải biết giữ. Nhưng có lúc cần bỏ thì cũng phải biết bỏ. Vì không biết bỏ là tự sát. Này đạo hữu, thế nào là “cần giữ thì phải biết giữ” câu này ám chỉ người đời phải tích cực siêng năng tạo hữu và sử dụng tài sản một cách hợp lý. Nghĩa là:

- Truất một phần năm tài sản để ăn uống mỗi ngày

- Một phần năm làm vốn sinh nhai

Truất một số tiền cất riêng để giải quyết vấn đề ẩm thực, duy trì sinh hoạt gia đình và tạo dựng sự nghiệp tương lai là điều kiện tất yếu để bồi dưỡng sức khỏe và đảm bảo sinh tồn. Như vậy là biết cách giữ. Biết cất giữ có nghĩa là không mê sa tài, khí, tửu, sắc, bạn ác và la cà những nơi bất chính. Người biết cất giữ là người tri túc, thiểu dục và tiến bộ.

Câu nói cần phải bỏ thì phải biết bỏ. Nghĩa là:

- Một phần năm phụng dưỡng cha mẹ.

- Một phần năm nuôi con ăn đi học.

- Một phần năm làm phước.

Truất một số tiền phụng dưỡng cha mẹ, nuôi nấng vợ con, thi ân bố đức, đành là mất mát của bỏ ra nhưng quả thật trong cái mất mát, cái bỏ ra ấy chúng ta có thể hiện được tình người, tình gia đình và tình nhân loại. Một thứ tình cần thiết cho sự sống như bầu khí quyển. Vì trong cuộc sống, con người không thể thiếu những thứ tình này.

Tóm lại, năm yếu tố vừa kể thể hiện được tình cảm và lý trí một cách sâu sắc, diệu dụng.

Sau phần sách tấn, thầy Thiện Duyên hướng dẫn ông xóm trưởng về xóm. Đến nơi, đã có một số đông dân cư đến quan sát, thăm hỏi. Thầy Thiện Duyên đứng ra khất thực mỗi nhà một ít lương thực, một ít đồ dùng. Mọi người đều hoan hỷ bố thí cho thầy.

Thầy tuyên bố, đại diện cho bà con trong xóm xin kính tặng cho ông xóm trưởng gọi là của ít lòng nhiều, thể hiện tình thương tương thân tương ái.

Ông xóm trưởng vô cùng cảm động. Một người lớn tuổi trong xóm an ủi:

- Này bạn, chúng tôi thành thật chia sẻ nỗi bất hạnh của bạn và gia đình. Xin bạn bớt cơn phiền não. Chúng tôi sẽ cố gắng tiếp tay bạn gầy dựng lại những gì đã mất mát. Tin rằng một ngày gần đây bạn sẽ phục hồi được sự thịnh vượng và hạnh phúc gia đình.

- Thưa các anh chị, lòng tốt và nghĩa cử đẹp của anh chị làm tôi vô cùng cảm động và biết ơn. Tuy nhiên, xin anh chị an tâm. Vì tất cả động sản và bất động sản mà gia đình tôi đã có, hoàn toàn là vật vay mượn và chỉ tạm dùng tối đa trong một kiếp sống. Chủ nhân của các tài sản ấy là đất, nước, gió, lửa và khát ái. Nay chủ nhân đến đòi thì chúng tôi sẵn sàng hoàn trả. Hơn nữa, dù có muốn không trả cũng không được. Vì chúng tôi không phải là chủ sở hữu. Do đó, chúng tôi hoàn toàn vô thẩm quyền.

Câu nói đượm nhiều chân lý khiến mọi người ngạc nhiên và thương kính. Một người đại diện phát biểu:

- Này bạn, câu nói của bạn khiến chúng tôi tỉnh ngộ. Xin thành thật tán thán.

- Thưa anh chị, câu nói vừa rồi không phải của tôi mà chính là của vị Đại Đức, thầy của chúng ta đây.

Thầy Thiện Duyên ôn tồn:

- Này các đạo hữu, câu nói ấy không phải của thầy mà chính là của Đức Từ Phụ Bổn Sư chúng ta, bậc đã chứng ngộ chân lý. Mà chân lý thì thật đáng nghe và đáng ngộ.