- III - Bác tuần canh gặp chuyện lạ

Bác tuần canh reo lên:

- Ơ này! Đôi giầy của ai thế này! Chắc là của quan trung uý trên gác nhà này. Ai lại để giầy ngay trước cửa thế này!

Bác tuần canh phúc hậu muốn bấm chuông gọi cửa đem trả giầy vì buồng ngài trung uý vẫn còn ánh đèn, nhưng bác không muốn làm mất giấc ngủ những chủ khác trong nhà nên lại thôi và nghĩ thầm:

- Xỏ đôi giầy này hẳn là khoái lắm đây, da mềm tợn!

Bác xỏ thứ, vừa khít:

- Đời cũng lắm chuyện nực cười thật. Ngài trung uý có thể chui vào giường nằm cho sướng, nhưng cứ thử lên mà xem, ngài có nghĩ đến chuyện ấy đâu. Ngài đang đi đi lại lại trong phòng. Ông ấy may thật đấy! Chẳng vợ chẳng con gì cả! Chiều chiều ngài đi tiêu khiển trong giới giàu sang! Mình mà được như ông ấy thì sướng phải biết!

Do phép lạ của đôi giầy, bác tuần canh vừa ước thế liền được nhập ngay cả hồn lẫn xác vào quan trung uý. Bác thấy mình đang sống trong căn phòng trên gác, tay đang cầm mảnh giấy nhỏ màu hồng, trên có viết một bài thơ do chính ngài trung uý làm ra. Quả thật, có ai suốt đời lại chưa từng cảm thấy hồn thơ lai láng ít nhất là một lần? Lúc ấy, người ta viết ý nghĩ của mình ra, thế là thành thơ, nhưng bác tuần canh không thích thơ, và lấy làm tiếc cái nghề vất vả bạc bẽo của mình.

Do phép lạ của đôi giầy; bác tuần canh của chúng ta lại từ trung uý trở lại thành người tuần canh, vì bác không thích số phận mới bằng cuộc sống cũ, thích cái nghề trước của mình hơn. Thế là thân tuần canh lại trở về với phận tuần canh.

- Mình vừa mơ một giấc mơ rõ lạ, chán mớ đời. Tự dưng thành quan trung uý trên gác kia, cũng chả thấy hơn được cái gì lại đâm ra nhớ mẹ cu và đàn con thân yêu.

Bác ngồi xuống cúi đầu triền miên mơ mộng vì chân vẫn còn đang xỏ đôi giầy. Bỗng ở trên trời có một vì sao đổi ngôi. Bác lẩm bẩm:

- Sao đổi ngôi! Chắc là đổi sang một cõi thế sướng hơn chăng? Ước gì mình được đến gần một vì tinh tú ấy mà xem, nhất là mặt trăng… vì mặt trăng thì mới không lọt qua kẽ tay mình được. Hôm nọ, một anh sinh viên đã bảo mình rằng: Chết tức là chuyển từ ngôi sao này sang ngôi sao khác, làm cho vợ mình rất phật ý. Tất nhiên là không đúng, nhưng dẫu sao nghĩ cũng hay hay! Giá mà được đi chơi một vòng trên ấy thì nếu phải bỏ xác trên bậc cửa này cũng cam lòng!

Trên đời này có nhiều điều phải dè dặt trong lời nói, nhưng khi xỏ đôi giầy hạnh phúc thì càng phải thận trọng hơn nữa. Chuyện xảy đến với bác tuần canh như sau:

Vừa dứt lời ước được vài giây bác tuần canh đã vượt qua sáu vạn dặm, lên tới cung trăng. Chúng ta đã biết mặt trăng cấu tạo bằng một chất nhẹ hơn trái đất chúng ta, có thể nói là tựa như tuyết vừa mới rơi xuống. Bác tuần canh sa vào một trong những ngọn núi lửa mà ta thấy vẽ trên tấm bản đồ mặt trăng của nhà bác học Hatie. Bác tụt xuống sâu chừng nửa dặm Đan Mạch. Phía dưới có một làng toàn một màu như lòng trắng trứng hòa với nước, nhưng nom rõ cái tháp tròn, cửa cuốn bản thờ đong đưa trên không. Trái đất của chúng ta tựa như một ngọn đèn khổng lồ treo trên đầu. Trên mặt trăng có nhiều sinh, vật, trái đất ta thì gọi họ là người đấy, nhưng họ chẳng giống chúng ta chút nào. Họ cũng có tiếng nói riêng, và kỳ lạ thay! Linh hồn bác tuần canh rất hiểu thứ tiếng ấy.

Trên ấy, họ tranh luận với nhau về trái đất chúng ta và họ cũng ngờ rằng trái đất có người.

Họ cho rằng không khí trái đất dày đặc quá không thể sống được, chỉ có mặt trăng là có sinh vật mà thôi; mặt trăng, là vì tinh tú hoàn hảo nhất, nơi trú ngụ của người nhà trời thời cổ xưa.

Nhưng chúng ta hãy lại xuống phố Đông xem xác bác tuần canh ra sao?

Bác nằm chết dí trên bậc cửa, mắt ngước lên trăng, nơi hồn bác đang du ngoạn. Một người đi đường hỏi:

- Mấy giờ rồi bác tuần canh?

Không thấy trả lời, người ta liền véo mũi và lay mồm bác, bác vẫn nằm sóng sượt bất tỉnh, chẳng khác gì một xác chết. Người qua đường thấy thế đâm hoảng. Ai cũng cho bác tuần canh rõ ràng là chết rồi, chẳng thể nào cứu chữa được nữa và cuối cùng, lúc tang tảng sáng, người ta chở bác vào nhà thương.

Các bạn thứ tưởng tượng rằng hồn bác tuần canh khi trở về trái đất đi tìm xác bác mà không thấy thì bối rối biết là chừng nào! Đại để là hồn bác sẽ phải chạy đến sở cảnh sát, rồi đến phòng giữ đồ đạc đánh mất, nhờ điều tra manh mối và cuối cùng là đến nhà thương. Các bạn cứ yên trí! Hồn con người được thả lỏng thì tinh khôn lắm. Khi nhập vào xác, hồn mới đần độn ra.

Thế là người ta chở bác tuần canh vào bệnh viện và đặt vào nhà xác. Tất nhiên việc đầu tiên là người ta tháo giầy bác ra. Thế là hồn bác trở về ngay lập tức, nhập vào bác và bác sống lại.

Bác kể lại rằng đêm qua là đêm khủng khiếp nhất trong đời bác. Có chi hai đồng tiền vàng mà bảo bác sống lại một đêm như vậy bác cùng xin chịu. Nhưng thôi, thế là xong.

Ngay ngày hôm đó, bác được ra viện, nhưng đôi giầy thì ở lại trong nhà thương.

Giây phút nguy cấp, tiết mục ngâm thơ, một cuộc du lưu kỳ lạ.

Không có người Copenhague nào không biết cách bố trí lối cửa vào nhà thương Frederich, nhưng tất cả các bạn đọc sách của tôi không phải ai cùng là người Copenhague, nên tôi muốn tả lại vắn tắt trong vài dòng.

Từ ngoài phố vào nhà thương có một hàng rào sắt khá cao, chấn song to khá thưa, đủ cho trẻ con chui qua thăm viếng phía bên trong tí chút. Thông thường có cái đầu là khó chui nhất. Trường hợp này cũng như các trường hợp thường gặp trên đời, chính những cái đầu óc chật hẹp lại thường chiếm ưu thế. Điều này coi như mào đầu câu chuyện.

Một trong những phụ tá trẻ tuổi của nhà thương thân hình chẳng có gì đặc biệt ngoài cái đầu to tối hôm đó đến phiên gác. Mưa rào, nhưng cậu vẫn muốn chuồn đi chơi mười lăm phút. Hai lý do trên không cản nổi cậu ta. Cậu cho rằng chui qua hàng rào dễ dàng như thế thì chúng tôi gì mà qua lối cổng chính.

Vừa hay cậu cả chọt trông thấy đôi giầy của bác tuần canh để quên, không mảy may biết đấy là đôi giầy hạnh phúc. Giầy ấy đi mưa thật là tiện nên cậu cả vớ ngay lấy. Bây giờ chỉ còn việc chui qua khe chấn song hàng rào. Cậu cả chưa từng chui bao giờ. Cậu ước:

- Lạy giời, làm thế nào cho đầu tôi lọt qua được.

Nhờ phép lạ của đôi giầy, cái đầu to tướng của cậu lọt qua một cách dễ dàng. Giờ đến lượt cái mình. Cậu kêu lên:

- Hè! Mình to béo quá. Thế mà mình cứ tưởng khó chui nhất là cái đầu. Khéo chẳng bao giờ mình chui qua nổi mất!

Cậu muốn rụt đầu lại, nhưng không được, chỉ ngọ ngũậy được cái cổ thôi. Kết quả đầu tiên. Là cậu nổi cáu. Kết quả thứ hai là tính tình vui vẻ của cậu tụt dưới số không. Đôi giầy hạnh phúc đã dồn cậu vào tình thế hết sức quái gở, và cậu lại không ước chui ra khỏi, mới khổ chứ! Giẫy giụa, xoay sở mãi cũng chẳng ăn thua gì. Trời vẫn mưa như trút, phố xá vắng tanh. Hơn thế, cậu cũng chẳng thể với được cái chuông ngoài cổng. Làm sao mà thoát khỏi bước nguy khốn này được. Cậu đoán chừng phải ở đấy đến tận sáng, không chừng phải chờ gọi một ông thợ khoá đến cưa một chiếc chấn song đi. Nhưng thế thì mất nhiều thì giờ lắm. Rồi thì tất cả đội quân mặc tạp giề xanh, tất cả lũ nhóc con sẽ đến rạng chân ra ngắm nghía và bêu xấu cậu.

- Ổ! Máu bốc nóng cả đầu! mình cảm thấy mình đang phát điên đây. Ước gì thoát khỏi nơi này!

Nhẽ ra cậu phải ước sớm hơn mới phải; cậu vừa dứt lời liền rút được đầu ra ngay lập tức. Cậu vẫn còn bàng hoàng vì vừa bị đôi giầy hạnh phúc hành tội thất điên bát đảo.

Bạn đọc sẽ hỏi: "Thế là hết truyện ư? Than ôi! Chưa đâu. Bạn còn chưa biết phần bí nhất của câu chuyện. Đến tối nhà hát nhỏ gần đấy biểu diễn. Chật ních người xem. Trong chương trình có tiết mục ngâm bài thơ "Đôi kính lão của bà nội".

Bài thơ ấy kể rằng: Bà nội có đôi kính nhìn thấu suốt tâm can mọi người, nhìn ai là đọc được những ý nghĩ thầm kín nhất của người ấy. Trong số khán giả có cậu phụ tá nhà thương nọ. Chừng cậu ta đã quên tai ương đêm trước. Không ai đến đòi đôi giầy, vả lại khi trời vẫn ẩm ướt nên cậu cứ đi đôi giầy hạnh phúc ở chân.

Cậu suy nghĩ về chủ để của bài thơ. Nếu có được đôi kính ấy và biết đem dùng, cậu có thể thấu suốt tâm can mọi người, điều đó cậu thấy thú vị hơn là biết được cả chuyện sang năm, vì chuyện sang năm mới sớm muộn cũng sẽ biết thôi.

- Thứ tưởng tượng là nếu mình đột nhật được đến đáy lòng các ông các bà ngồi trên ghế hàng đầu kia thì mình sẽ lục lọi như lục trong một cửa hiệu vậy. Trong con người bà kia có nhẽ mình sẽ tìm thấy cả một cửa hiệu bày các kiểu quần áo mới. Trong con người bà nọ cửa hiệu rỗng tuếch, nhưng có lẽ cần phải quét dọn. Chắc cũng có thể có những cửa hiệu đầy những thứ hàng quý.

Cậu thở dài:

- Ừ phải, ta biết có một bà rất tốt, nhưng hiềm nỗi cửa hiệu lại có chủ nhân rồi. Bên này, bên kia, chắc các con tim sẽ gọi mình: “Xin mời cậu vào đây". Giá mà mình có thể lọt được vào mọi con tim nhỉ?

Cầu được ước thấy.

Thọat tiên, cậu chui vào tìm một bà sang trọng. Ngay lúc ấy, cậu tưởng mình lạc vào mỹ viện, nơi người ta nắn lại thân hình những người có tật. Cậu vào một căn phòng trên tường có treo nhiều tay chân dị dạng. Nhưng có cái khác là người chữa tật đến thì mỹ viện mới làm khuôn, còn trong tim của bà nọ thì trái lại, những con người tội nghiệp không cần trình diện, họ cũng được làm khuôn và khuôn được giữ gìn cẩn thận. Bà chủ có toàn bộ chân dung các bạn của bà rất phong phú, làm nổi bật những nhược điểm về thể chất và tinh thần từng người.

Từ trái tim của bà ấy ra, cậu cả lại lọt vào trái tim của bà khác. Vào trái tim này tựa như vào một ngôi nhà thờ rộng lớn và thần bí. Chim bồ câu trắng tượng trưng cho sự trong sạch xoè cánh trên bàn thờ. Nếu không phải đi sang quả tim khác thì nhà thăm dò của chúng ta đã quỳ gối xuống rồi. Sang đến bên này cậu vẫn còn vẳng nghe thấy tiếng đại phong cầm và tưởng như con người mình đổi mới hơn hẳn trước.

Bước vào trái tim sau, anh bạn trẻ của chúng ta thấy bí rì rì, luôn chân luôn tay xoay sở giữa cái đám thịt ấy mới gỡ được lối ra. Đó là trái tim của một người nhà giàu và có danh vọng, tìm trong số danh bạ của các vị tai to mặt lớn, ắt hẳn phải có tên.

Bước sang trái tim khác là một phòng khách dát toàn bằng gương như trong lâu đài Roxăngpo vậy, có điều là những gương này phóng đại mọi vật lên một cách ghê gớm. Chính giữa, thằng tôi vô nghĩa lý của một con người chỉ thích đề cao bản thân mình đang ngồi dưới đất như một Vị Đại lai Lạt ma.

Tiếp đó, anh chàng tưởng như mình rơi vào một gian nhà tua tủa những mũi kim nhọn. Cu cậu nghĩ thầm: Đây hẳn là một trái tim của một bà cô ế chồng?". Nhưng không phải! Đó chính là trái tim của một sĩ quan trẻ tuổi, trí dũng có thừa như người ta vẫn thường nói.

Thăm thú xong tim những người ngồi hàng ghế đầu, cậu phụ tá nhà thương bàng hoàng cả người, không ổn định nổi tâm thần nữa, nhưng cậu cho lối chơi quá ngong của mình đã gây nên nông nỗi ấy. Cậu kêu lên:

- Trời ơi! Chắc mình sắp điên! Thân thể bất an, đầu óc quay cuống mất rồi!

Lúc ấy, cậu nhớ lại tai nạn kỳ quái tối hôm trước, khi đầu bị kẹt vào khe chấn song hàng rào sắt nhà thương.

- Đấy là căn nguyên bệnh trạng. Phải chữa kịp thời đi mới được! Tắm kiểu Nga một cái có nhẽ tốt đây. Ước gì mình được ở trên bậc cao nhất của phòng tắm bằng hơi nước nóng.

Cầu sao được vậy. Hơi nước nóng tụ thành giọt bóng rỏ xuống mặt cậu.

- Ai! Cậu thét lên và nhảy bổ sang phòng tắm nước lạnh. Chú hầu phòng kêu lên khi thấy cậu ta mặc cả quần áo vào buồng tắm. Nhưng, nhanh trí, cậu biện bạch:

- Tôi chơi đánh cuộc đây mà!

Về đến nhà, việc đầu tiên là cậu dán ngay một lá cao Tây Ban Nha rõ to lên gáy và lưng để khỏi phát điên.

Sáng hôm sau, lưng cậu rộp đỏ cả lên. Đi đôi giầy hạnh phúc vào, cậu được lợi như thế đấy.