NÀNG BÁN HOA

Làn gió lạnh căm căm dẫu chỉ đủ phớt nhẹ khiến hàng dương liễu lã lơi cánh lá, tôi rời xe, bước vội cho kịp chuyến bay bởi chỉ còn 15 phút nữa phi cơ cất cánh. Cũng may không có thói quen ôm đồm, nề nếp, chỉ cần mấy bộ quần áo quăng đại vô chiếc xách tay nhỏ quàng lên vai, tôi đã có thể xa nhà một đôi tuần không chút cảm nghĩ phiền hà. Nhưng chuyến đi này tôi quả đã tự chuốc lấy phiền hà! Ôm điện thoại mãi cho đến hai giờ sáng nói chuyện cùng nàng bán hoa để rồi bốc đồng mua vé bay qua Cali gặp nàng, chuyến bay độc nhất Gulf Port – Atlanta – Orange County. Leo lên giường thì đã ba giờ hơn mà chuyến bay khởi hành đúng sáu giờ rưỡi. Từ nhà tới phi trường nuốt trọn của tôi hơn nửa tiếng ngủ và cái tật nửa khỉ nửa người, lôi thôi luộm thuộm uống cà phê mỗi khi thức giấc cũng rềnh ràng có nhanh cho lắm chắc chắn mười lăm phút. Thế mà sáng nay tôi đã có thể phá lệ, phá lệ bởi giọng nói ngọt ngào đầy hứa hẹn bên kia đầu giây điện thoại; giọng nói của nàng bán hoa.

Hai chiếc đồng hồ thi đua gào thét. Cứ thường như mọi ngày do thích ngủ nướng, tôi đã phải để đồng hồ báo thức sớm hơn nửa tiếng. Nói rằng tại thích ngủ nướng cũng không đúng vì những kẻ độc thân, lấy đêm làm ngày như tôi nào ai đã có thể vào khuôn phép chồm dậy ngay khi, hoặc sớm hơn, những tiếng kêu ót ót, của loại đồng hồ điện quỷ quái, như muốn chọc thủng màng nhĩ. Lâu dần thành quen nếu không muốn nói thành nghiện, mới đầu quá bực bội vì vẫn đang mê ngủ, tôi đưa tay nhấn nút khóa cái họng nó lại tự nhủ chỉ ngủ thêm năm phút nữa, không hiểu sao những giây phút ngủ nướng tuyệt vời đến thế, lúc giật mình dậy đã trễ hơn tiếng đồng hồ. Aên năn cũng đã muộn, với tay nhấc điện thoại, quay số, lấy giọng lè nhè gọi cai sở kiếm cớ bịnh thì cũng phải lồm cồm bò dậy khoác áo đi làm vì không thông báo trước nên không kiếm được người thế chân thợ máy. Nói rằng tại hãng chế đồng hồ điện tử cũng không sai vì cứ sau khi ấn cái nắp đậy hờ phía trên để cắt tiếng kêu ót ót rộn ràng khó chịu, tiếp tục giấc mộng dở dang... đúng chín phút sau nó lại kiên nhẫn, trung thành khuấy động cơn mê của chủ. Và lại nhấn, lại thêm chín phút nữa, nó vẫn lỳ lợm rêu rao nhiệm vụ cả sáng, hoàn toàn phá tan nỗi lòng tiếc nuối thời giờ vàng ngọc đã bị xâm lấn hồi hôm. Những ba lần ngủ nướng mỗi buổi sáng thì dẫu muốn nướng đến mấy cũng chẳng được. Hơn nữa, bụng đói sao ngủ... muốn ngủ cũng cần phải đi làm kiếm thứ gì bỏ bụng.

Chiếc đồng hồ kia thuộc loại cổ lổ sĩ từ thời ông bành tổ chưa rụng rốn. Chạy rất đều đặn kèm theo những tiếng kêu tích tắc hơi lớn, nhịp nhàng không khác gì giọng rềng ràng ngái ngủ của người canh xác chết vào nửa đêm về sáng. Oai phong lắm, đeo hai chiếc chuông như cặp vành tai mọc hai bên đỉnh đầu, cứ mỗi lần chúng khua lên thì thánh cũng mất hồn, bạt vía. Bởi những lần lỳ lợm quen thói mê ngủ trong nỗi yên trí chỉ ngủ thêm năm phút sau lần thứ ba bị đánh thức nên đưa tay nhấn nút tắt, tôi đã được hưởng sự khoan khoái thú vị của ngủ nướng thì ít mà càm ràm, đe đuổi sở của lão cai thì nhiều. Tậu món đồ cổ ngoa miệng này từ một tiệm bán đồ phế thải, tôi phải để nó ngự nơi kệ nhỏ đóng dính vào tường cách giường một quãng bằng chiều dài cái giường để rồi ấn định cho nó la lối đúng giờ cần phải chồm dậy bởi khi cặp chuông của nó đã khua tất nhiên chẳng còn cách nào hơn bởi chịu không nổi. Lẽ thường, đã chồm dậy và tắt được chiếc đồng hồ báo thức thì đã gần ngay cửa phòng, bước ra tránh cảnh lò mò trở lại giường ngủ. Aáy vậy mà đã có những lần tôi vẫn mò lại giường ngủ. Nào có lạ chi, ăn, ngủ là điều cần thiết tiếp tục sự sống thì mê ngủ là sự thường.

Đã biết rõ thời gian rất hạn hẹp nên lúc chiếc đồng hồ cổ kính lên giọng, dẫu xác thân cùng cực nặng nề, tôi cố lấy gân sức chống tay đẩy người ngồi dậy trong khi vẫn níu kéo bằng cách nhắm tịt đôi mắt. Ngày xưa khi theo thợ rừng đốn cây tôi đã tập được thói quen vừa đi vừa ngủ gật. Mở mắt, định hướng, độ khoảng cách, và nhắm mắt nửa mơ nửa tỉnh trong khi chân đều đặn bước, đôi tay níu con dựa trên vai, gật được chút nào cũng cảm thấy đã thêm chút đó. Hình như sự ngủ bù đắp phần nào trạng thái thiếu ăn. Cho đến nay tôi cũng không thể hiểu tại sao mình có thể ngủ gật được khi đang đi như thế dẫu đã có lần đang gật thì đâm sầm vào người đi trước do ông ta dừng lại bất chợt để sửa quai dép. Nhấn nút chiếc đồng hồ cổ tắt báo thức, tôi lao đao bước ra nhà bếp bật điện máy pha cà phê và rềnh rang vô phòng tắm vốc nước đắp lên mặt thầm nghĩ đến niềm vui ước mơ hầu đánh tan cảm giác ngái ngủ.

Thói quen thưởng thức cà phê cũng được bãi bỏ và dẫu vẫn còn mắt nhắm mắt mở, tôi xếp vội mấy bộ đồ vô xách tay, rót cà phê vô ly nhựa, và leo lên xe lái ra phi trường. Sáu giờ thiếu mười lăm... liếc mắt nhìn đồng hồ đeo tay, tôi tự nhủ phải lái xe cẩn thận, lỡ ra, tiền phạt không chi đáng nói nhưng trễ chuyến bay thì quả là phiền. Trời chớm đông nên xa lộ vắng hoe nhất là vào thời điểm này nơi miền nam nước Mỹ. Ở vùng quê, cuộc sống coi bộ đỡ xô bồ, đua chen với chiếc đồng hồ như thành phố lớn, xa lộ 10 đượm vẻ thê lương trong cảnh sắc mờ tối của buổi sáng sớm. Tôi lái xe theo phản ứng như một cái máy, gài vận tốc tự động, nhấp miếng cà phê, châm điếu thuốc mơ màng tưởng nhớ những gì còn sót lại nơi tâm tưởng.

Thực tâm, tôi không hiểu rõ nỗi lòng của mình. Được sinh ra trong một gia đình dân quê thuộc tỉnh lẻ xa lắc xa lơ, tôi chẳng khác gì chú mán khi mới bước chân tới Sài Gòn vào kỳ thi tú tài nhất... Cũng may có được nhà ông bác của một người bạn cùng lớp để trọ trong mấy ngày thi nên vấn đề đường xá, đi lại không phải là điều trở ngại. Năm tiếp theo sau khi xem kết quả kỳ thi tú tài hai, vấn đề nơi ăn chốn ở để tiếp tục học đại học nơi Hòn Ngọc Viễn Đông đã khiến tôi bối, may thay, bác của người bạn sẵn lòng cho hai đứa chúng tôi ở trọ. Nhà ông chỉ còn cô con gái út mới lên đệ tứ nên xét ra không có gì trở ngại nhất là đối với quan niệm gia phong người Việt. Chúng tôi, hai tên sinh viên vừa rời ghế trung học, tâm hồn đầy ắp viễn tượng huy hoàng của một tương lai dẫu chưa bao giờ có thể nghĩ tới nhưng lòng chất chứa niềm hãnh diện cao ngất trời, sinh viên mà!

Tôi vừa theo học Đại Học Khoa Học vừa ghi danh bên Văn Khoa, thoạt nghe có vẻ đối nghịch nhưng mấy ai để ý tính chất lý luận tổng hợp những yếu tố, điều kiện tỉ mỉ của khoa học lại bổ xung cho sự suy tư, mơ tưởng cần nhiều sáng kiến và đòi hỏi nhận định chính xác nơi diễn tiến nhân sinh của khoa nhân văn. Bạn tôi vì theo ban A ở trung học nên ghi danh trường Luật và Văn Khoa. Chỉ hai tuần lễ trôi qua, tôi đã nghiễm nhiên trở thành vú em kèm toán lý hóa cho cô bé con chủ nhà, thông minh nhưng được cưng chiều nên không quen tự lập thành ra lười suy nghĩ. Con gái mà, con gái sống theo ý thích và chỉ để ý nhiều đến nét yểu điệu duyên dáng, e học toán sẽ biến thành khô cằn sỏi đá giống con trai. Thực ra, không ai nhờ tôi kèm toán lý hóa cô bé mà cũng chỉ vì bạn tôi dốt toán không biết giải thích hoặc trả lời sao cho cô bé khi được hỏi. Riêng tôi trong nghề lại vì nể bạn, cố tránh không muốn bị cho rằng lấy điểm hoặc làm mất mặt bạn bè nên ngay lần đầu tiên cô bé nhờ bạn tôi giúp giải bài tập hình học, trong lúc anh ta giải thích quanh quẩn không đâu vào đâu, tôi phải rán nín nhịn giả bộ không để ý mà trong lòng sôi sục, thật khó chịu đựng nổi cảnh phải ngăn chặn kiến thức toán đầy ắp muốn tràn ra khỏi lòng ruột. Tất nhiên, cô bé càng không hiểu gì!

-Ê Hùng, nghề của mày, tao bí rồi...

Ai mà không biết toán lý hóa của năm đệ nhị chính là phần mở rộng của toán đệ tứ và thêm môn lượng giác. Tuy nhiên, đã lỡ ra bộ không để ý nên khi được nhắc tới, tôi phải tiếp tục đóng kịch, giả đò chưa biết đề toán thế nào và vờ vĩnh chăm chú đọc. Anh bạn thoát nạn vớ lấy cây ghi ta bật tưng tưng vài nốt đoạn nghêu ngao hát trong lúc tay đệm đàn. Nhân cơ hội này, tôi phát sinh chủ ý, thầm nghĩ sao mình không nhận chân “kèm em,” trước hết cơ hội như được định sẵn, thứ đến để tỏ lòng cảm ơn chủ nhà chấp nhận cho ở trọ... và lẽ đương nhiên, “ông mất cái giò, bà thò chai rượu,” làm công sẽ được trả lương bù đắp tiền trọ, tiền ăn... Đã có chủ đích lại sẵn cơ hội, tôi vội tính toán phải làm thế nào để minh chứng công việc kèm em là cần thiết và có tiến triển. Không thực hiện được sự khác biệt này một cách rõ ràng đâu ai cần đến mình. Thế rồi lại cũng giả đò hỏi cho biết sức học, sự hiểu biết về toán của nàng ra sao, tôi hỏi về mấy định lý, định đề nàng mới học tuần trước. Giảng đến mấy về định lý toán học cũng chẳng khác gì nước đổ đầu vịt, nhất là với những bộ óc ham mơ mộng, thiếu thực tiễn của lứa tuổi mới lớn, đặc biệt đối với con gái. Sở dĩ biết thế vì đó là kinh nghiệm gạo của chính tôi. Hiểu định lý, định đề nhưng áp dụng vào bài tập, nếu không quen xử dụng, lý thuyết trở thành vô bổ.

Hơn tháng đầu của năm đệ nhị, dẫu học thuộc lòng định nghĩa, định lý, định luật, định đề, công thức, điều kiện ắt có và đủ, nhưng khi rớ tới đề toán, tịt, không biết cách nào mà mò. Vô tình đến nhà người quen đang học tú tài hai thấy có cuốn sách giải bài tập hình học, tôi bày tỏ nỗi khó khăn mình đang gặp nơi môn toán. Được giải thích phải làm bài tập để học cách áp dụng giải toán, tôi kiếm mua cho được tất cả những sách giải của bất cứ môn toán nào. Mới bắt đầu, chịu khó đọc bài giải và để ý lối áp dụng các định lý... học thuộc lòng bằng cách tự ghi lại bài giải và ngôn từ tác giả dùng để lý luận. Như thuyền trôi theo giòng nước, những cuốn sách giải bài tập đã trở thành thày dạy tích cực và thực tiễn. Tôi trở nên một trong ba thợ toán lý hóa của lớp học. Thày dạy và bạn bè cho rằng tôi thông minh, giỏi nhưng nào ai biết tôi đã phải cắm đầu cắm cổ học bài trước khi thày dạy và gạo cho hết phần bài tập đã được giải sẵn.

Nhẹ nhàng giương bẫy, tôi hỏi cô bé về những định lý đã học tuần qua, cô bé không để ý nên ngớ ra... Gốc gác thành công ở điểm này. Tôi nói cô bé lật sách đọc từng định lý, định nghĩa... và giải thích sơ sơ. Trở về bài toán thay vì giải thích, tôi đặt câu hỏi để cô bé trả lời theo từng giai đoạn giải một bài toán, đến đâu bắt ghi lại đến đó. Tất nhiên, vì phải trả lời, phải lật sách, phải đọc lại một đôi định lý hình học của những ngày đầu niên học chưa có bao nhiêu, cô bé có cảm tưởng tự mình giải được bài toán... Lẽ thường, bị quay như quay dế, lật tới, lật lui và lặp đi lặp lại sẽ nhớ được và nhờ trả lời những câu hỏi, cô bé hiểu cũng như áp dụng được lý thuyết nơi việc giải toán; tôi đương đường trở thành vú em. Và vú em khỏi phải trả tiền trọ, tiền cơm, lại còn được cô bé nhõng nhẽo, sướng rên... Có điều, phải công nhận cô bé thông minh, và cũng chính vì thế mấy năm ở trọ tôi đã nhiều lần bị dồn vào thế bí, bí vì bị cô bé dùng làm bia đỡ đạn. Oái giời! Thanh niên, thân ở trọ mà được con gái chủ nhà nhõng nhẽo gì cũng chú, ỷ y, lười lĩnh cũng bám lấy chú đỡ đòn, thì chú chỉ còn nước xuống địa ngục, may mà chưa mất xác.

Cô bé cũng khá đẹp, thêm phần dáng dấp hấp dẫn, nhất là thời kỳ trổ mã của những năm lớp đệ tam, đệ nhị, lại con nhà khá giả nên hơi kiêu. Con gái nào không thế! Họ cứ tưởng cuộc đời này là chốn đã được chuẩn bị sẵn cho họ làm vương làm tướng, mọi người phải nâng niu, chiều chuộng, và làm tôi mọi cho họ. Tôi nhận thấy điều đó nhưng không hề nghĩ gì nhiều ngoại trừ coi nàng như đứa em gái bé bỏng bởi thường quá thân cận. Bất cứ chuyện gì nàng cũng tỉ tê, bắt tôi phải nghe dẫu nhiều khi lòng ruột tôi đang nhung nhớ về người khác. Anh chàng nào theo nàng, bố mẹ ngăn cấm những gì, phải ăn nói ra sao, bị la mắng như thế nào về những việc gì... Tôi có cảm nghĩ mình là thứ thùng rác cho nàng quăng tất cả những cặn bã thừa thãi vô ích hầu giải thoát mọi sự rắc rối cho lòng thanh thản... Thì nào có gì lạ đâu! Aên nhờ, ở đậu, nàng lại là con cưng muốn gì được nấy, thế nên tôi đành chịu trận để đổi lấy nơi chốn học hành. Trung thực phân định, tôi quá dốt, nếu không muốn nói là quá chân thành đến độ ngây ngô. Em hơ hớ ra đấy mà lòng dạ tương tư, đuổi bắt hình bóng xa xôi mãi đâu đâu. Em thích đi chơi cũng chỉ chú Hùng đưa đi. Họp bạn, liên hoan, văn nghệ, cũng chú Hùng. Em muốn gì, nên hay không nên, bô mia đều hỏi chú Hùng trước khi quyết định cho hay không. Quả thực, tôi cũng không biết mình đóng cái vai trò nào giữa ông bà chủ nhà và đứa con gái. Mắc mớ gì ông bà phải hỏi ý kiến tôi, mắc mớ gì cứ nhờ vả tôi kè kè con gái của họ.

Và sắc lệnh đôn quân xảy đến, tôi tối tăm mặt mày do bị trễ một năm. Thôi đành nhập ngũ trước mấy tháng còn hơn bị rớt vào cảnh động viên, tôi từ giã ông bà chủ nhà và cô bé về quê sau khi ghi danh nhập ngũ. Ông bà chủ nhà đưa tôi ra tận bến xe đò. Trong khi chờ đợi nhân viên phụ xe xếp hàng hoá lên mui xe, em bịn rịn kè kè ôm cánh tay tôi như đã thành thói quen ở nhà mỗi khi có chuyện cần tôi làm biện lý... Kể ra hình ảnh này cũng khá tình tứ nhưng lúc ấy tôi nào để ý có lẽ vì quá dốt. Sau khi bắt tay từ giã “hai bác,” và tiến về chiếc xe đò hành khách đã được sắp xếp chỗ ngồi hầu hết, em vẫn kè kè áp tải tôi tới tận cửa xe, mắt đỏ hoe, miệng ấp úng,

-Anh Hùng, chừng nào về Sài Gòn, nhớ ghé... em... em...

Lòng dạ tôi lên mây khiến tối tăm mặt mày... Cảm giác tiếc muối tràn ngập tâm hồn lẫn thân xác tôi. Tôi ngu quá... Tôi là thằng khờ... Lúc ấy tôi mới hiểu được tại sao cái gì cũng chú Hùng... Mèn! chú Hùng...

-Cô bé, xe chạy rồi... ráng ngoan ngoãn cho hai bác vui. Hẹn ngày tái ngộ.

Tôi gỡ tay cô bé, leo lên xe bước vô số ghế...

Vô tình trên nét, tôi gặp được danh hiệu, “nanghoa.” Tôi không hiểu tại sao danh hiệu này mới thoạt gặp đã tự mang một hấp lực lạ kỳ đối với mình. Trổ tài giả định tới lui, nàng hoa, nắng họa, nắng hòa, năng hóa, nàng hòa, nang họa... lập chữ tới lui, trước, sau, nhưng cũng không có được một ý niệm nào chắc chắn, tôi gõ đôi chữ làm quen. Nói phét, tôi gõ một khổ thơ làm quen, dân văn khoa mà! Và rồi thơ đối thơ đáp trên mạng lưới điện toán dẫn đến điện thư cho dễ thân dễ thiện, tôi được biết nàng là chủ tiệm hoa, tôi tạm gọi “cô nàng hoa.” Sáu tháng kể từ ngày thư qua tin lại, tối qua tôi mới nhận ra nàng là cô bé út của hai bác chủ nhà ngày xưa đã ở trọ. Tôi phải đi kiếm nàng.

Cũng may, nơi buổi sáng lạnh lẽo trung tuần tháng chạp, nhóm bạn dân lười lĩnh thi hành nhiệm vụ nên tôi đã an toàn tới phi trường kịp giờ mà không gặp chi rắc rối vì lái xe quá tốc độ. Hãy còn may mắn lắm, tôi thầm nghĩ bởi qua kinh nghiệm nơi cuộc sống, bất cứ khi nào có chuyện gì gấp rút vội vàng, hình như đều có những chuyện tạm gọi là không may xảy đến. Chẳng hạn đang lúc e ngại không kịp giờ giấc cho việc gì thì những người lái xe chạy phía trước cứ tỏ ra đầy vẻ nhàn nhã như không còn hơi sức nhấn chân ga khiến xe hơi cứ chạy như xe bò... Dẫu bực mình nhưng những hình ảnh cô bé ngày cũ đã phần nào giúp bay hơi lòng nóng sốt nơi tôi...

“Vô duyên đối diện bất tương phùng.” Cái phi trường chỉ lớn hơn bàn tay sao hôm nay có bảng quảng cáo to lớn thế, tôi thầm nghĩ khi tiến tới gần cửa chính. Đập nơi tầm mắt hành khách khi vừa bước vô là tấm giấy lớn ghi rõ ràng hàng chữ,

“Những chuyến bay chuyển tiếp tới Atlanta và New York bị đình hoãn vô hạn định vì trận bão tuyết. Xin quý khách vui lòng cảm thông. Chúng tôi sẽ thông báo ngay khi điều kiện thời tiết cho phép.”

Tôi đứng như trời trồng, chợt lẩm bẩm,

-Quả bất tương phùng.

Lối làm ăn của bọn phù thủy mắt xanh là thế, đường bay trục trặc, phi cơ thiếu an toàn, thời tiết không cho phép, phi trường cần sửa chữa thì hành khách rán mà kiên nhẫn đợi chờ. Càng chờ lâu càng tốt vì mấy nhà hàng nơi phi trường, đồ ăn thức uống chẳng ra chi nhưng giá mắc cắt cổ; thế nên càng lắm trục trặc càng hốt nhiều tiền. Tuy nhiên, dù xe bạn hỏng hoặc chỉ đến trễ dăm ba phút và chấp nhận đợi bay chuyến kế tiếp, lỗi tại bạn, và phải đóng tiền phạt. Lối ăn nói của bọn phù thủy cũng kỳ cục; mới gặp mình, cái miệng dù xinh xắn đến mấy cũng cứ theo thói quen phát ngôn những câu nói chẳng dễ thương chút nào, “May I help you,” họ cứ làm như mình là thứ bần cố nông đến xin lòng thương xót che chở. Mà nào có help chi đâu! Mình trả tiền đàng hoàng đứng đắn mà! Tệ hơn nữa, “What’s wrong?” gây cho mình mặc cảm lỗi lầm! Cũng tại tôi khi mua vé trên internet đã không để ý về thời tiết. Tiến đến quầy vé, tôi hỏi nhân viên trực số điện thoại riêng về chuyến bay để liên lạc khi có chuyến bay cũng như tin tức dự đoán về thời tiết,

-Cho dù thời tiết thuận tiện ngay lúc này thì chuyến bay vẫn phải đình lại tới sáng mai theo thường lệ vì phi hành đoàn đã ra về. Xin ông vui lòng gọi lại tối nay nhưng tốt nhất là sáng sớm ngày mai bởi chúng tôi cũng chư a thể biết đích xác về điều kiện thời tiết như thế nào...

Dù đã uống hết ly cối cà phê, tôi vẫn chưa hoàn toàn tỉnh hẳn, có lẽ do kết quả của những ngày dài thiếu ngủ cộng thêm quá khứ mơ màng đã mấy chục năm chìm vào quên lãng nay có dịp gợi nhớ.

* * *

Sự hiện diện của tôi kèm theo mấy thùng sách vở cũng như đồ đạc cá nhân khiến bố mẹ tôi ngạc nhiên. Tôi vội trình bày tóm tắt sự thể thân trai thời loạn và giải thích đàng nào ngày động viên cũng trước kỳ thi cuối năm nên thà rằng nhập ngũ còn có cơ hội chọn lựa sau này hơn là rơi vào thế bị bắt buộc không quyền ưu tiên. Bố tôi lặng người nhìn khoảnh rau thơm đủ loại trước sân. Mẹ tôi thở dài chẳng biết bao nhiêu lần. Tôi hiểu, bao nhiêu hy vọng của gia đình đổ dồn nơi mình giờ trở thành mây khói. Người em gái giáp tôi đã phải nghỉ học năm nay vì kinh tế gia đình dẫu đã có tú tài nhất, giờ đang dạy mấy môn cho lớp nhỏ thuộc một trung học tư thục.

-Tôi đã bảo với ông hỏi vợ sớm cho nó để gia đình có nề nếp vì thời buổi này ai biết đâu mà lường, nhưng ông còn muốn nhà có ông cử cho hạnh mặt với đời... Đấy, chỉ còn hơn tháng nữa nó ở nhà, ông lo sao thì lo, người ta đã chờ cả mấy năm rồi...

Như từ trời rớt xuống, điếng lòng! Ngay khi vừa xong kỳ thi tú tài hai về tới nhà, tôi đã nghe loáng thoáng bố mẹ bàn tính với nhau về chuyện gia thất... Thế nên lúc biết mình đã đậu tú tài hai, tôi trình bày với ông bà ý định tiếp tục đại học vì lòng chưa hề nghĩ gì đến chuyện vợ con. Tưởng rằng như thế đã yên, ai ngờ vẫn còn dây dưa nên cảm thấy tội cho người con gái nào đó chưa bao giờ được nghe tôi dù chỉ một đôi lời ỡm ờ tỏ tình ý mà đã chống chèo chờ đợi những mấy năm. Nửa phiền lòng, nửa cảm thấy tội nghiệp cho thân phận người con gái chân quê nhưng vì quá gấp gáp, tôi cần thời giờ suy nghĩ để giải thích với bố mẹ về chuyện gia thất. Lòng tôi còn ở mãi đâu đâu; thích cô bạn gái hợp nhãn học năm thứ hai trường luật, lại mới sững sờ biết cô bé con chủ nhà trọ thương mình, và hai ông bà cũng thuận tình, ưng ý tôi mà đã bao lâu nay ngốc nghếch không nhận biết. Giờ đây thêm một người không tình, không ý, không quen biết chờ đợi. Tôi phải giữ vững lập trường không quen, không biết, nên không thể thương. Nếu không sẽ bị du vào thế “như đôi đũa lệch so sao cho bằng.” Vợ chồng ít nhất phải có học thức tương đương, chứ cái kiểu “ông nói gà, bà nói thóc” thì “khổ anh trăm đường” như người xưa đã dặn dò. Hừ! Không ngờ mình có cái số đào hoa khốn khổ, “lắm mối, tối nằm không,” tôi tự diễu mình, cảm thấy lòng rộn vui giữa tâm trạng giờ khóc giở cười vì quyết định của người lớn, nhất là mẹ tôi. Bố tôi thì còn có thể dùng lý lẽ, bày tỏ, tính toán hơn thiệt. Mẹ tôi thì ý bà là ý trời; bố tôi cũng phải chịu thua. Nói cho đúng, trời cũng phải thua vì ý của bà luôn luôn đúng, bà nghĩ thế. Kính yêu bố mẹ nhưng nhiều lúc tôi cảm thấy thương hại bố, đồng thời nể phục lòng nhẫn nhịn của ông nơi sự tính toán sao cho gia đình có cuộc sống ấm êm.

Hai năm trước 54, ông được tuyển chọn vào trường gián điệp do người Pháp đào tạo, và khi cuộc di cư xảy đến, gia đình tôi vào nam lúc ấy tôi mới 3 tuổi, ông phải thay tên đổi họ bởi cái gốc gác gián điệp của Tây đáng được bị kinh khiếp. Ông không bao giờ dám hé môi nói cho mẹ tôi biết cái khả năng quá khứ đáng sợ ấy lỡ bà vô tình hở mồm hở miệng thì chỉ thành góa bụa sớm. Thời kỳ còn trẻ, hai ông bà làm ghe đánh xiệp nơi sông lạch quanh vùng Phước Hòa, Chu Hải, Láng Cát, tương đối khấm khá nên để dành được ít vốn, thế mà ông phải quyết định về làm vườn nơi vùng định cư Gia Kiệm, vui với rãy chuối, vườn rau. Aâu cũng là ý trời bắt mình rơi vào phận số “Đũa lệch,” đôi lúc ông than thở với tôi. Cũng có thể vì muốn chuẩn bị cho tôi ít vốn liếng nhận thức về thực tại hôn nhân nên ông thường nhắc nhở ngôn từ ám định coi bộ kỳ cục này. Sức học của bố tôi chỉ mới hết lớp đệ thất nhưng bản chất suy tư, nhận định lại vượt khỏi tầm hiểu biết bình thường. Có lẽ bởi thế ông được chọn học nghề gián điệp, tôi suy đoán! Mẹ tôi chưa hết tiểu học và con một gia đình dân quê tương đối khấm khá nhưng chuyên đoán.

-Ngày còn trẻ, mẹ con dễ thương lắm, ông trầm tĩnh, nhẹ nhàng thổ lộ, nhưng càng lớn tuổi, lối nói dân quê ngày xưa đối với những người bình thường thì không sao, mà đối với những người để ý nhận thức thì lại trở thành quá ư độc ác.

-Sao bố không giải thích với mẹ...

-Ngày sau, khi có vợ con sẽ hiểu vì muốn nói ra cũng không thể nào nói cho đúng, cho chính xác được phương chi giải thích. Mà khổ nỗi, cứ mỗi lần bố nhắc nhở mẹ con thì bà ấy lại hô hào lên nào là, “Ấy, ông hay, ông giỏi thì sao không ra ngoài mà hơn người ta đi! Ra bên ngoài đi ăn đi hội với người ta thì ai nói sao cũng được, mình thì cứ câm như hến, không dám mở miệng, mà về nhà thì độc đoán, làm khó vợ con. Rõ là thứ khôn nhà dại chợ...” Chỉ được một điều bởi bố đã căn dặn và đe dọa, đó là dứt khoát không được nói những lời bất đồng ý kiến giữa bố mẹ trước mặt các con.

-Thì bố đợi lúc nào mẹ đang vui thử nhẹ nhàng nói...

-Bố đã đợi đủ mọi dịp, thử nhiều kiểu cách nhưng không cách nào, kiểu nào có thể giúp mẹ con thay đổi được gì mà bố e chỉ sứt mẻ thêm tình mặn nồng vợ chồng. Con biết, bố rất thương mẹ và các con thế nên chỉ lo lắng lỡ mai này các con vì vô tình hoặc quá chân thật đến độ thiếu khôn ngoan sẽ bị rơi vào những trường hợp chẳng nên xảy đến. Khi còn ở trong trại, bố được huấn luyện chuyên ngành tổ chức nên được học về những phương pháp nhận định cũng như phân định một số đặc tính các hạng người... Mãi sau này khi chuyện xảy đến bố mới nghiệm được câu nói của một chuyên viên, “Các anh nhớ cho rằng, người ta không thể nào bổ đầu một con bò để nhét óc chó vào cho nó khôn lên được.” Thì con người ta cũng thế, nếu không được để ý huấn luyện, dạy bảo, ngăn ngừa trước, sau này khi đã nhập tâm, quá quen với những lề thói hoặc thái độ, lời ăn, tiếng nói thô kệch sẽ không thể nào nhận thức được phương chi thay đổi...

-Thế bố không tin hoặc không nghĩ được một người có thể thay đổi chỉ trong một tích tắc...

-Trường hợp này phải trả giá quá nặng, mà ai muốn trả bất cứ giá nào. Chỉ trong những trường hợp thập tử nhất sinh, tâm thức con người bị căng thẳng quá độ mới phát sinh phản ứng chẳng ngờ... Nhưng cũng còn tùy, nếu người nào đã không được sinh ra để thức ngộ thì cho đến muôn đời cũng không hơn chi vì ngay chính họ đã không nhận biết nên không thực lòng khao khát. Con có để ý có những người chưa bao giờ ăn thịt dê chẳng hạn, đến khi được mời, họ đã không dám thử và cho rằng họ không ăn được thịt dê.

-Vậy nếu gặp trường hợp không thể kiếm được bất cứ thứ gì ăn sống người mà chỉ có thịt dê...

-Thì đó rơi vào trường hợp trả giá mắc mỏ bởi con vẫn còn chưa thực sự nghiệm đúng thực tại được gọi là thập tử nhất sinh...

Không thể nào ngờ được bố tôi có nhận thức thâm trầm như thế. Chỉ còn hai tháng nữa tới kỳ thi tú tài hai nhân một buổi chiều chẳng hiểu sự đôi có phát xuất từ đâu khi mẹ tôi bán hai xe chuối mới thồ từ rẫy về tới chợ, thấy bố có vẻ buồn, trầm lặng, tôi rủ ông đi bách bộ nơi một đường giong trước nhà dẫn sâu vô cánh đồng. Xưa nay, bố tôi không nghiêm khắc nhưng rất để ý theo dõi từng đứa con. Nhiều chuyện xảy ra mãi tận đâu đâu về đủ mọi phương diện, ông kiếm cách, bằng cớ này hay lý kia, đem ra phân tích và đặt thành vấn đề, thêm những lời giáo toa trước về những hậu quả nếu chuyện đó có thể xảy đến bất cứ ai trong chúng tôi. Có lẽ mẹ tôi bị nghe quá nhiều nhưng không để ý hoặc không hiểu tại sao bố tôi có thái độ như thế nên coi thường chăng...

-Mẹ con rất chân thành, tuyệt đối thương con cái... nhưng chỉ tội không để ý nhận định chi hết mà thường chỉ phản ứng theo ý thích, tình cảm cá nhân... Thế nên, nếu bố chết trước thì với tính cách ấy, mẹ con sẽ phải chịu nhiều phiền hà...

-Vậy trước khi cưới, bố mẹ có biết nhau không...

-Bố theo đuổi mẹ con những hai năm, ông bà ngoại con đã có lần nhận trầu người khác rồi ấy chứ... Nhưng cũng chẳng qua duyên số. Đâu phải bố thích hay mê mẹ con mà quên nhận định hay phân tích thiệt hơn có thể xảy ra sau này. Ngày xưa mẹ con rất dễ thương đồng thời lại ít nói... Đâu ai ngờ văn hóa địa phương thấm nhập tận xương tủy con người dù có muốn gột tẩy cũng không thể được, phương chi đối với trường hợp không để ý nhận thức. Người nhận thức thay đổi như kết quả của suy tư. Người không nhận thức học theo những hình thức phiến diện bên ngoài. Con thử để ý, cũng hai người mặc hai bộ đồ giống nhau, sống trong cùng một gia đình nhưng tư cách, thái độ hai người đó khác nhau tùy thuộc sự nhận thức của mỗi người. Người không nhận thức giống như con khỉ bắt chước, thấy sao làm vậy, nên người ta đã dùng cái bình có miệng chỉ lọt bàn tay người làm bẫy bắt khỉ. Nơi những bìa rừng sâu, họ cột những bình ấy vào gốc cây, mang đến một rổ trái bắp, đổ xuống đất cho các con khỉ đang leo trèo trên cây nhìn thấy. Đoạn họ nhặt những trái bắp bỏ vào bình, lại thò tay lấy bắp ra đem nhét một vài trái ngang hông và bỏ đi. Mấy con khỉ bắt chước theo, thấy trong bình có những trái bắp thò tay lấy nhưng không sao rút tay ra được vì cứ khư khư nắm chặt trái bắp. Và người ta trở lại bắt khỉ...

Tôi cười đau cả bụng... Không ngờ bố tôi giải thích nhận thức bằng những sự việc cụ thể rành mạch như vậy mà vẫn phải lặp đi lặp lại “Đôi đũa lệch,” rồi lại còn cái số, cái vận... quả là rắc rối cuộc đời. Dĩ nhiên với cá tính suy tư thâm trầm lại được huấn luyện với một khả năng lãnh đạo chuyên môn về tổ chức như thế, bố tôi có cái nhìn khác hẳn với những người chung quanh nên ước vọng của ông cho con cái lẽ thường không giống như mẹ tôi, ngược lại hoàn cảnh thực tại nào có bao giờ chiều lòng người, chắc lòng ông phiền muộn lắm. Nghĩ như vậy, tôi định bụng sẽ nói chuyện riêng với ông vào buổi tối sau khi cơm nước để dò ý vì dẫu sao tôi cũng không muốn ông phải mang niềm thất vọng quá lớn bởi nỗi thất vọng nào chẳng lớn hơn diễn tiến thực tại do được thăng hoa từ ước mơ. Đàng khác, quan niệm về hôn nhân đối với tôi đã vượt khỏi nề nếp ông cưới vợ cho bố thì bố cưới vợ cho tôi.

Đồng ý rằng “Lấy vợ xem tông, lấy chồng xem giống” là điều cần thiết và nên để ít nhất tránh cảnh đũa lệch. Dẫu thời nay quan niệm môn đăng hộ đối không còn được đặt thành vấn đề bởi ngăn cản những hủ tục phát sinh từ nó nhưng xét ra nó được phát xuất từ kinh nghiệm thực tại dẫn đến nhận thức hôn nhân; nó có cái hay của nó chứ nếu không sao đã có thể đứng vững và ngự trị nơi tâm não con người đã bao nhiêu thời đại. Suy xét cho cùng thì căn nguyên cho một gia đình hạnh phúc lại tùy thuộc sự nhận thức của đôi vợ chồng. Cuộc đời, hoàn cảnh thay đổi tất nhiên tâm trí và cuộc sống con người thay đổi. Bởi vậy nếu con người không để tâm nhận định thì chắc chắn sẽ phải đối diện với những khó khăn chẳng nên có. Nơi cuộc sống hôn nhân, một người nhận thức mà người phối ngẫu lại ỳ ra thì quả là điều khổ tâm một đời. Kể ra người xưa khá thâm trầm nên đã để lại câu nói nghịch thường, “Củi mục dễ đun, chồng cùn dễ khiến,” đồng thời lại đưa lên câu, “Tưởng rằng củi mục dễ đun, ai ngờ củi mục khói um cả nhà.” Nhận biết những gì bố tôi đã phải gánh chịu nơi tâm tư, tôi lại thấy càng phải nói chuyện với ông nhiều hơn. Tôi có nên dùng cả cuộc đời mình đánh canh bạc làm hài lòng bố mẹ nhất thời không. Đàng khác, cuộc chiến này rồi sẽ đi về đâu và đời lính tráng nào ai biết sống chết lúc nào, phỏng tôi nhẫn tâm đủ để kéo thêm cuộc đời người con gái nào đó làm con cờ thí cũng chỉ vì muốn làm hài lòng bố mẹ lòng không. Chỉ ít bữa nữa tôi phải lên đường và ngày về lại vô hạn định và cũng có thể chẳng bao giờ về, tôi có đủ can đảm đối diện thực tại để có được quyết định sáng suốt hầu sau này khỏi phải ăn năn hối hận khi sự thể xảy đến ngoài dự đoán. Tôi không gặp trở ngại với thân phận con người giữa thời cuộc chẳng đặng đừng nhưng lại khó nghĩ với tâm trạng khác biệt của người thân. Lòng rối như tơ vò, xách chiếc giỏ đã quá quen thuộc vào những ngày còn ngồi ghế trung học, bước xuống đám ruộng nước phía trước nhà kiếm mớ ốc đem về nham bông chuối uống rượu với bố chiều nay.

-Con xách giỏ đi đâu vậy, bố tôi lên tiếng.

-Con định kiếm mớ ốc về khêu ra nham bông chuối bố con mình nhậu tối nay. Dạo này bố còn đặt lờ cua nơi hũng chuối nữa không... Vậy nhà mình còn được mấy chiếc ống lươn? Con định tối mai mình nhậu lẫu lươn, ăn canh cua rốc. Bây giờ hơi trễ, đạp xe vào rẫy cũng hết nửa tiếng thì đâu có giờ mà sửa soạn... Cả mấy năm nay, chỉ những ngày hè mới có cơ hội ăn ốc nham bông chuối... Tiếc quá, vẫn còn thiếu bì...

-Nhà mới đánh đụng con heo, thiếu gì bì... để tôi đi với anh, hai người bắt ốc cho mau. Quay qua mẹ tôi ông nói,

-Con Loan sắp dạy học về, bà bảo nó đạp xe đi mua cho tôi lít rượu để tôi pha vào bình rượu thuốc đã ngâm sáu tháng... chất thuốc đặc quá... Bà cũng lạng dùm cho tôi ít bì thái đĩa nem, tối nay bố con tôi thử đối ẩm một bữa...

-Vậy ông có muốn mời ông bà Thành không...

-Nếu bà có ý ấy thì bảo con Loan bắt thêm con gà trống thứ nhì mà làm thịt. Gà luộc, lòng nấu miến, nem thính và ốc nham bông chuối... À, đem kho mấy con cá trê tôi đang rộng đó làm đồ mặn ăn cơm. Bố con tôi đi cỡ hơn tiếng sẽ về làm thịt gà; bà nhớ nói con Loan đi mời ông bà Thành...

Hai bố con tôi kẻ trước người sau ra khỏi cổng băng ngang đường giong bước xuống bờ ruộng.

-Ông bà Thành là ai vậy bố mà con không biết...

-Bà ấy là bạn hàng xóm của mẹ con ngày xưa mới nhận ra nhau cách đây hai năm sau khi con đi Sài Gòn học được một năm. Con gái của ông bà ấy nghe đâu năm ngoái học luật ở Sài Gòn. Mẹ con ưng ý con bé đó rồi to nhỏ với bà bạn định hỏi cô ta cho con. Bố ngăn cản không được, con biết tính khí mẹ con mà... Nhưng vì không muốn con xao lãng việc học bố phải ngăn chận đủ mọi cách, viện đủ lý lẽ để mẹ con không được cho con biết. Hơn nữa, bố nghĩ, hôn nhân là việc hệ trọng một đời người, thế nên đợi khi con học xong đi làm rồi tính chuyện cũng không muộn. Đàng khác, qua kinh nghiệm cuộc đời, bố thấy vợ chồng cần phải có một sự học thức tương đương. Cứ bình thường chỉ vài tháng nữa con ra cử nhân thì người vợ ít nhất cũng phải năm thứ hai, thứ ba đại học, tốt nhất là cũng cử nhân. Dẫu con người không được sinh ra để làm công cụ cho học thức nhưng học thức lại là phương tiện giúp con người sống ý thức hơn, sống cho ra con người hơn. Tuy nhiên, cũng chỉ vì không để ý nhận biết, người ta đã coi sự học hành là công cụ kiếm tiền, hoặc danh dự, sao cho vinh thân phì gia. Thế nên, cuộc đời này đã không biết bao người có học nhưng cuộc sống lại vô ý thức. Con thử nghĩ coi, đem bộ quần áo đẹp đẽ, mắc tiền mặc cho con khỉ thì con khỉ có thể biến thành người được không, và nếu đem vàng bạc, châu báu đeo cho con khỉ thì giá trị cuộc đời một con khỉ có thể nào so sánh với một người dốt nát ăn mặc rách rưới không. Nơi phương diện nhân bản, học thức cũng chỉ là bộ quần áo khoác thêm cho con người dẫu giúp cho con người nhận thức để sống ý thức hơn. Bởi vậy nếu đã không ý thức thì bằng cấp đến mấy chưa chắc đã nhận ra giá trị cuộc sống mà chỉ trở thành gánh nặng cho cuộc đời, gây thêm nhiều phiền hà rắc rối cho những người khác mà thôi.

-Bố nói như thế thì coi chừng sự học thức đâu liên hệ gì đến hôn nhân mà điểm chính yếu lại là đặc tính nhận thức nơi con người...

-Như vậy là con chưa nghĩ gì về chuyện hôn nhân?

-Chưa đâu bố. Mặc dầu thích một đôi người con gái thấy hợp nhãn với mình nhưng quả thật con chưa có thời giờ nghĩ tới và cũng chưa muốn nghĩ tới bởi sự nghiệp đã có gì đâu. Làm rẫy cuốc vườn thì chưa có vốn mua đất đai; làm ngành nghề nào lại cũng cần vốn... mà đi làm thuê như dạy học thì đâu đã học xong nhất là lúc này phải nhập ngũ. Cũng may dạy kèm cho con gái chủ nhà, con không phải trả tiền nhà, tiền ăn nên không cần phải đi dạy thêm để dồn hết vào việc học... Ai ngờ...

-Bố nghe loáng thoáng thì con gái nhà người ta học đệ nhất thì cũng lớn rồi; con có tình ý gì với cô ta không mà chưa nghĩ đến chuyện hôn nhân...

-Không có đâu bố. Sáng nay trước khi bước lên xe con mới biết người ta để ý con thôi, trong khi con lại để ý một cô bé học năm thứ hai trường luật... Nhưng con thiết nghĩ, chuyện hôn nhân là chuyện một đời... Cứ nhìn vào gia đình mình... Bố biết, con rất thương mẹ nhưng lại hiểu nỗi khổ tâm của bố do đó con đặt rất nặng về việc hôn nhân... Mà con người thì thay đổi làm sao có thể dự đoán được những sự đổi thay nơi một tương lai không có chi làm căn bản suy luận. Bố đâu cấm con quen biết... chả lẽ bố không nhớ đã có lần nói ít nhất phải học năm thứ hai đại học bố mới chấp thuận cho có bồ... Thế nên nếu có thương yêu ai, có gì đâu mà ngại ngùng không cho gia đình biết. Hay có lẽ quan niệm yêu thương của con khác với những người đồng thời chăng... Con biết bố theo dõi con rất kỹ... Nghề của bố mà...

-Con nói đúng. Qua thái độ, cử chỉ của con, bố biết con chưa để ý gì đến chuyện hôn nhân mà mẹ con lại cứ muốn theo ý riêng lo cho con. Cho tới tuổi này và đã trải qua những thăng trầm trong cuộc sống bố mới thấy người ngày xưa cũng như ngày nay đã quá coi thường về việc giáo dục hôn nhân. Cuộc đời một người ngày nay, tạm tính từ nhỏ đến hết tú tài hai, vị chi bình thường là 12 năm, nếu học hết đại học tất nhiên 16 năm để chuẩn bị cho tương lai. Chỉ vì muốn có cuộc sống khá hơn, nói cách khác, muốn có công việc làm ăn dễ thở hơn mà người ta đã phải chuẩn bị hơn 12 năm trong khi hôn nhân là cuộc sống chung một đời thì chẳng có ai để ý chuẩn bị, không ai nghĩ đến vấn đề nếu muốn có một gia đình như thế nào thì mình cần biết những gì và người bạn đời mình sẽ và cần phải như thế nào... Thật đáng buồn và đáng thương cho con người... chỉ vì thiếu ý thức nên phải chấp nhận hoặc phải trả giá quá mắc mỏ. Aáy là tôi chỉ đưa lên nhận định từ chính cuộc đời mình...

-Con nghĩ đủ rồi bố. Bằng này khêu ra cũng được một tô, nhậu tuyệt cú mèo...

Hai bố con tôi vừa lượm ốc vừa nói chuyện. Những con ốc xấp xỉ ngón chân cái, lưng một giỏ. Loại ốc nứa này rất mau lớn, béo ngậy... đem “hấp” với chút muối, mẻ, bỏ vào mấy lá chanh, nhậu đế thì trời đất không biết sẽ lăn quay lúc nào. Nếu đem đập bể trôn ốc, hấp sơ lên cho dễ khêu rồi nham với mẻ xào chín thêm chút mắm tôm, trộn với bì, lá chanh thái nhuyễn cùng các loại lá thơm và bông chuối hột thái mỏng đã được ngâm nước muối cho hết chát thì nhậu chỉ có thiếu chết.

Thế mà hai tiếng đồng hồ trôi qua thật lẹ. Hai bố con tôi vừa bước tới sân thì có tiếng người con gái nghe khá quen thuộc,

-Anh Hùng...

Ngạc nhiên, hướng về phía phát ra tiếng nói thì ra Hà, cô bé học năm thứ hai luật, tôi thích...

-Uũa, sao em ở đây... Tôi ngớ người, chẳng biết mình nói gì...

-Thế anh không muốn cho em ăn cơm mời...

Tôi chợt hiểu Hà là con ông bà Thanh. Tôi thích nàng, để ý nàng nhưng mới chỉ gặp nàng độ năm bảy lần trong thời gian hơn một năm, từ đầu năm thứ ba đại học. Được biết tên nàng do những người khác gọi, và những lần gặp gỡ đều có hơn kém hai chục bạn bè sinh viên quen biết trong những trường hợp tụ họp này nọ nơi một vài gia đình ở Sài Gòn hoặc vùng phụ cận. Tôi nhớ lần gặp gỡ và có cơ hội nói chuyện riêng với nàng chừng mười phút đó là lần về Lái Thiêu cùng với một số bạn khác nơi gia đình một người bạn chung lớp; Hà được mời vì là bạn học với em gái của anh ta. Tướng tá của tôi cũng không đến nỗi tệ, ở lứa tuổi thanh niên ai không thế, nhưng tự thâm tâm tôi biết mình nhát gái. Nhát gái không phải vì không biết tán gái hoặc e ngại điều chi, nhưng điều chắc chắn đó là tôi có tự ái khá cao. Hơn nữa, mặc cảm con nhà nghèo, quần áo chỉ đôi ba bộ thay đổi sinh ra lè phè lúc chưa làm gì ra tiền nên không dám quen thân, quen thân tiền đâu đưa em đi ăn kem, dạo phố, trong khi phương tiện di chuyển chỉ là chiếc xe đạp đã có tuổi. Bởi thế, thích nàng nhưng ngại gặp, ngại thân thiện do đó không dám hỏi nàng quê quán ở đâu hoặc gia đình như thế nào dẫu có dịp. Hỏi về nàng, bị hỏi ngược lại thì sao ăn nói, sao dám khoe khoang tình trạng ăn nhờ ở đậu của mình. Nhiều lần định xin dạy nơi mấy trung học trường tư nhưng suy đi tính lại, tôi tự nhủ hãy rán chịu trận đôi năm bởi muốn lấy cho xong hai cử nhân cùng một lúc. Gặp nàng đột ngột lại phù hợp với ý định của mẹ, tôi chợt có cảm nhận dường như là ý trời...

-Uũa, hai anh chị biết nhau từ bao giờ... Loan lên tiếng, mà có vẻ thân thiện quá ta...

Tôi tỉnh hồn, giòng máu văn chương văng ra,

-“Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ.”

Không dấu diếm gì được vì nàng đã đến tận nhà mình, trông thấy đầy đủ gia cảnh thì chỉ còn nước trổ tài đánh đáo miệng để đàn áp mặc cảm thân phận nghèo túng...

-Em nghĩ anh sẽ bị ngạc nhiên chứ ai ngờ công lao ăn nói, nài nỉ rước được nàng công chúa tới đây kể như công khống...

-Em dẫn Hà ra sau vườn xem có trái măng cầu hay mít tố nữ nào chín chưa về làm sinh tố để anh nham ốc. Mà em đã thái bông chuối chưa?

-Em đâu nghe mẹ nói chi, chỉ mới làm thịt xong con gà. Để em làm ốc, anh đi hái bông chuối hột... em sợ rắn lắm...

-Oác nham như thế nào? Hà lên tiếng.

-Dễ mà, chẳng cần học cũng biết. Chị muốn biết thì đi làm ốc với em. Loan đón lấy giỏ ốc trong khi nói, đoạn hai người tiến về phía sân hồ cạnh giếng nước...

Ghé vô nhà bếp tôi lấy con dao phay tiến về hướng mấy bụi chuối góc vườn. Lấp phía sau đám lá có một buồng chuối sứ chín được gần hai nải, hạ thân chuối cắt lấy buồng đoạn kiếm nơi bụi chuối hột... may, có được một buồng mới trổ được 5 nải... ăn càng ngon, tôi cắt bông chuối và xách cùng buồng chuối sứ đem về.

-Anh kiếm đâu ra buồng chuối chín ngon vậy? Loan lên tiếng khi thấy tôi bước tới gần. Mới chiều hôm qua em để ý khi cắt rau lang cho heo mà đâu thấy chi...

-Nó ở trên cây chuối mà...

-Ai không biết nó ở trên cây chuối, chẳng lẽ ở chợ, nhưng em muốn biết nó nằm góc nào mà nhìn hoài không thấy. Nếu không có anh chắc nó chín rũ...

-Có lẽ đó là duyên! Nếu em thấy nó hôm qua thì sao có được mấy trái chín cho anh...

-Thì có bao giờ không có phần cho anh đâu nhưng chỉ hơi trễ...

-Nghĩa là sao? Hà hỏi.

-Cô em tôi không ăn chuối chín mà lại thích chuối ương ương chát lè... Thế mà không hiểu sao lại rất dễ thương. Vậy đã có anh chàng nào trồng cây si em chưa?

-Làm sao em biết được lòng người nếu không để ý! Mà nếu có cũng chả có gì đáng nói vì em muốn học Văn Khoa. Năm nay em để dành tiền cho sang năm đi học lại cho xong tú tài hai... Hy vọng sau đó anh có thể giúp em theo học đại học... thì có gì đâu phải để ý đến mấy cây si...

Hai nàng, mỗi người một chiếc “muỗm tây” đập trôn ốc đã gần xong. Tôi lấy thau nước, hòa muối đoạn bóc vỏ già và thái bông chuối... Rau chuối mới nở này ăn ngọt và dòn, tôi thầm nghĩ, dự định thái xong, vắt thêm vô nước một trái chanh...

-Loan, em hái dùm anh trái chanh... nhớ bất thêm mấy lá chanh non nữa...

Loan nhìn tôi háy mắt... có lẽ nàng nghĩ tôi muốn nói chuyện riêng với Hà nên không nói không rằng bỏ muỗm, rửa tay đi về phía sau nhà nơi có vườn cây ăn trái, phần đất trống dưới gốc cây được trồng rau lang cắt ngọn nuôi heo thay vì để cỏ mọc.

-Anh cần chanh làm gì. Hà lên tiếng.

-Lúc nãy khi cắt bông chuối tôi quên không hái trái chanh để vắt vào nước muối cho rau chuối khỏi bị nhựa đen.

-Dùng dấm tiện hơn... lỡ trái mùa chanh lại phải mua mất công.

-Không có chanh dùng dấm cũng được nhưng dẫu chua, chanh vẫn mang vị ngọt khiến rau chuối ăn ngon hơn...

-Sao an nói chanh mang vị ngọt.

-Hà có để ý khi ăn chanh chấm muối ớt... thấy vị ngọt không.

-Mới nghe đến chanh chấm muối đã thấy ngọt rồi, ngọt vị nước miếng...

-Chúng ta rất ít khi để ý đến những chi tiết nhỏ nhặt được coi như quá thường. Tuy nhiên nếu để ý sẽ thấy lắm điều thú vị...

-Anh thử cho thí dụ.

-Đã bao giờ Hà thử ăn “cơm không,” chầm chậm nhai để thử cho biết rõ mùi vị của cơm thế nào chưa?

-Chắc chắn chưa... Quả thật em chưa bao giờ để ý chuyện cỏn con này; thế mới biết cả đời ăn cơm mà đã không biết vị cơm thế nào. Em nghe Loan nói anh mới về trưa nay...

-Vâng, tôi trở giọng nghiêm trang, tôi đã nộp đơn nhập ngũ và chỉ còn hơn tháng nữa ở nhà.

-Sao, anh đang học dở dang... Vậy anh không có hoãn dịch học vấn sao?

-Có chứ nhưng sắc lệnh động viên rơi ngay vào tầm tuổi của tôi. Lệnh động viên có hiệu lực trước kỳ thi ra trường hai tháng. Thế nên tôi ghi danh nhập ngũ để khỏi bị rơi vào tình trạng hiện dịch, sẽ bị hơi khó khăn sau này.

Hà liếc nhìn tôi, dường như có điều gì muốn nói nhưng vẫn giữ im lặng, tiếp tục đập ốc.

-Anh chị có chuyện gì bí mật đang nói sao lại im lặng...

-Anh vừa trả lời cho Hà biết còn hơn tháng nữa anh nhập ngũ...

-Vậy là thế nào! Hèn chi em thấy mấy giáo sư biệt phái có vẻ xôn xao...

-Thế còn chuyện của anh chị?

-Em muốn nói chuyện gì?

-Anh còn giả bộ nữa ư! Chị Hà, nói cho anh ấy khỏi giả vờ!

Thế ra Hà và Loan đã biết nhưng chỉ mình tôi mới được biết. Tuy nhiên, để dễ ăn nói sau này, tôi cần phải ra vẻ không biết.

-Có chuyện chi vậy Hà... Nếu tôi không lầm thì đây là lần thứ tám tôi gặp Hà và cũng là lần đầu tiên gặp Hà tại nhà này...

-Anh chị hẹn nhau những bẩy lần trước rồi ư? Thế sao anh còn giả bộ không biết...

Mặt Hà đỏ như gấc chín... nhưng thái độ nàng rất bình tĩnh...

-Anh nhớ khá giỏi, Hà điềm tĩnh lên tiếng. Lần cuối gặp anh ở Lái Thiêu, em đã hơi ngờ ngợ vì anh có nét khá giống Loan, lại nghe nói anh học hai phân khoa, khoa học và văn khoa... nhưng thấy anh có vẻ kín đáo nên chẳng biết thêm được gì. Bởi vậy chợt gặp anh ở đây vì quá ngạc hiên nên em bật lên tiếng gọi...

-Nhưng cái Loan nói chuyện gì, anh có biết chi đâu... Em thử nhớ lại coi, gặp nhau mấy lần, anh đâu biết em là ai, chỉ biết tên do người khác gọi. Không bao giờ hỏi con cái nhà ai, địa chỉ chốn nào, ưng gì, muốn gì, hoặc còn độc thân hay đã có chủ...

Giả đò như đã trúng đài, tôi mở máy phát thanh.

-Nào bây giờ thử khai lý lịch để tôi kiếm lại hồ sơ xem đã được cất giữ nơi đâu...

Chẳng có bài học văn chương nào dạy tôi tán gái bậm trợn như thế này. Kể ra cái miệng của tôi cũng khá trơn tru, kịp thời ứng biến.

-Thế ra anh xúi Loan gọi em đến đây để thẩm vấn...

-Ơ hay cái bà này, em năn nỉ chị đến khô cả nước bọt mà nào có biết chị ở nhà. Anh ấy có trả công em đâu vì đi dạy học về, có thấy mặt mũi anh ấy dạo này méo, tròn thế nào đâu thì sao mà chi dám bới ra vụ thẩm vấn. Phiền thật, ông bà nói không sai... Ở đời có bốn cái ngu mà lại vấp ngay phải cái ngu thứ nhất...

-Người ta đang tập sự tại tòa án. Hãy nói cho anh biết chuyện gì mà em bảo Hà nói...

-Thì chuyện hai anh chị...

-Hà, chuyện gì vậy. Tôi cố tình tỏ ra như quá vô tư...

-Em cứ tưởng anh biết và anh chị đã hẹn hò nhau... Quả bé cái lầm... Thế sao nghe má với bác Thành gái hẹn hò xui gia... Loan chêm vô.

-Thì đó là chuyện của hai bà ấy chứ mắc mớ gì đến anh. Phương chi em chỉ nghe hơi, ngồi chõ rồi gán ép...

Tôi tỉnh queo cố bới bất cứ gì lấn át để biến chuyện tình cảm thành thường tình, không quan trọng, với ẩn ý dẹp tan tình cảm nếu có nơi Hà trong khi Hà tròn mắt nhìn với nét mặt tỏ lộ sự lạ lùng. Có lẽ nàng ngạc nhiên vì tôi không biết gì thì ít mà vì bỗng nhiên hôm nay cái miệng của tôi linh hoạt khác thường, chẳng bù lại những khi gặp bạn bè... như Hà đã biết...

-Ngày mai mưa lớn... Hà nói không đâu vào đâu.

Tôi đã đoán trúng.

-Chị nói gì... Mưa thì mắc mớ gì tới mình chiều nay...

Tôi hiểu ý Hà; thật phiêàn, tôi đang kiếm đường cởi trói thì nàng mang chủ ý cột thêm. Nỗi đau nào đó bùng lên nơi tâm tư. Tôi thích nàng ngay từ khi mới gặp nhưng chưa bao giờ nói dù chỉ một câu bóng gió tỏ tình. Tôi biết thân phận cũng như giới hạn của mình thế nên không dám đùa giỡn với tình cảm. Hơn nữa, tự ái tôi to như trái núi nên không dám nổ bậy. Nổ bậy sẽ bị khinh khi. Hà nói sắp mưa ám chỉ cóc nghiến răng. Những lần gặp gỡ cùng với bạn bè, tôi rất ít nói; ít nói vì mặc cảm... Bỗng hôm nay thấy tôi ba hoa chích chòe, nàng nói lên sự ngạc nhiên... nàng đã để ý tôi khá nhiều! Nhận biết được điểm này, lòng tôi tê tái. Tôi thích nàng. Đúng! Nhưng khi biết nàng để ý nhiều đến mình trong trường hợp không biết ngày mai mình sẽ ra sao khiến mối thương cảm nổi lên. Nếu nàng đã không để ý gì đến tôi, dù mang mặc cảm đau xót nhưng tôi sẽ cảm thấy yên lòng bởi sau này mình có mệnh hệ nào thì cũng không làm phiền lòng nàng. Hiện giờ, nàng đã biết ý định của hai bà mẹ lại nghiêng chiều chấp thuận mà tôi thì không thể nhẫn tâm... Phỏng còn nỗi phiền hà nào lớn hơn!

-Tại em biết nhiều quá... Tôi nói gọn lỏn.

-Chị trả công năn nỉ cho em đó phải không? Loan chỉa mũi dùi về phía Hà.

-Oan Thị Kính, tôi nào dám đụng chạm đến chủ nhà khi được mời ăn cơm... Tự dưng tội đổ vào đầu. Rõ quýt làm, cam chịu.

Hà nói thế ăn vô, cố tình đứng vào phe với tôi; điều này càng khiến tôi bối rối không biết phải giải quyết cách nào. “Quýt làm cam chịu.” Lỗi tại tôi, nàng phải gánh. Hừ, thích người ta, đến lúc biết được người ta thích mình thì lại bối rối như bố vợ bị đấm...

-Kẻ tung, người hứng hèn chi em bị coi là thứ lắm miệng... Như vậy người đời xưa đã quá sai lầm.

-Người xưa nói gì mà Loan cho rằng sai lầm... Hà hỏi.

-Thì cũng chỉ vì thời nay nào có ai coi thứ bà cô là cái quái gì...

Mặt Hà lại hồng lên. Phiền to rồi, miệng lưỡi con em tôi sao dạo này quá quắt đến thế. Mới đi dạy học mấy lớp nhí được vài tháng mà đã có vẻ sắc sảo... hèn chi muốn học văn chương. Không cảm nhận được nỗi phiền hà nơi tôi, hai người cứ một mực nói ăn vô, tôi đành kiếm cớ rút lui để suy nghĩ, dàn trận. Cũng may, tôi vừa thái xong bông chuối hột và ốc đã chuẩn bị xong. Quăng những phần dư của bông chuối vào đống rác, tôi rửa dao, thớt. Hà và Loan cùng vô bếp xào ốc, tôi rửa rau chuối...

-Xin chào hai bác, tôi lên tiếng khi vừa bước tới cửa, tay bưng khay thức ăn đặt lên bàn.

-Anh Hùng mới về chơi! Ba của Hà lên tiếng.

-Thưa bác cháu về chuẩn bị nhập ngũ...

-Thế còn việc học hành sẽ ra sao?

-Thân trai thời loạn mà bác. Cháu đã nghĩ hết nước nhưng không còn cách nào. Bên đại học Khoa Học không đến lớp được kể như xong. Ở Văn Khoa, kỳ thi sẽ rơi vào trúng thời kỳ sáu tháng huấn luyện tại quân trường nên đành phải đợi tới năm sau. Cho đến giờ cháu cũng chưa biết rõ chương trình huấn luyện sĩ quan Thủ Đức được sắp xếp như thế nào vì đợt tổng động viên này sẽ có quá nhiều sinh viên do đó trường Sĩ Quan Thủ Đức không thể nào chứa hết. Nghe đâu những lớp huấn luyện kiến thức điều hành chỉ huy cần được phân phối để giảng dạy nơi các quân trường khác mới có thể kịp thời đáp ứng. Và nếu sự thể diễn tiến đúng như dự đoán, nhanh lắm cũng phải tám tháng sau mới được bổ nhiệm qua đơn vị. Thế nên có muốn suy nghĩ, tính toán cũng không thể được lúc này nên đành phó mặc cho vận trời...

Lúc ấy Loan và Hà cũng đang sắp xếp mấy đĩa thức ăn và so chén đũa, tôi cố tình buông mấy lời “Tính toán cũng không thể được... nên đành phó mặc cho vận trời” hầu nêu cớ chặn đứng những chuyện toan tính hôn nhân. Cuộc đời chưa biết đi về đâu nhất là trong thời buổi loạn lạc không hiểu sống chết lúc nào thì còn nói chi đến việc cưới hỏi. Thật khó cho tôi chấp nhận cảnh cưới vội cưới vàng trước khi nhập ngũ... Đi lính thời loạn chứ đâu phải đi làm quan thời bình. Cưới vợ rồi nhập ngũ thì tâm trí đâu để học tập, huấn luyện! Không thể hiểu được, cứ như chuyện cưới chạy tang, tệ hơn là đàng khác vì cưới chạy tang thì đôi vợ chồng mới còn có ngày giờ ăn ở với nhau. Đàng này, đã biết rõ sự thể chia ly chỉ mấy ngày nữa sẽ xảy đến thì niềm vui ngày cưới chỉ là gượng gạo, nào vui thú gì. Nghĩ đến cảnh người vợ mới cưới mếu máo, dùng dằng tiễn chồng lên đường nhập ngũ mà đau lòng, tôi không thể nào chấp nhận nỗi thương tâm ấy.

-Tôi nghe nói còn đâu những gần hai tháng nữa mới tổng động viên mà...

-Thưa bác, có học thêm hai tháng nữa thì ngày tổng động viên cũng trước kỳ thi hai tháng. Hơn nữa, rơi vào trường hợp tổng động viên sau này sẽ không có ưu tiên chọn binh chủng, ngành nghề, cũng như đơn vị, nghĩa là bị sắp xếp thế nào đành rán chịu, chỉ hơn lao công chiến trường. Bởi thế, nếu tính chuyện sau này thì mình phải đầu đơn nhập ngũ thay vì hiện dịch...

-Thế những người hiện dịch có giờ để học cho xong không...

-Nhập ngũ hay hiện dịch cũng vào quân trường cùng một ngày. Nhập ngũ thì chưa đến hạn kỳ đã xung phong ghi danh nên thuộc hàng trừ bị. Hiện dịch thì không cần ghi danh trước. Sự khác biệt chỉ là ghi danh tự nguyện hay chấp nhận bị động viên... và sau này khi ra đơn vị, những người có tên trong danh sách trừ bị được quyền ưu tiên chọn trước.

-Thế bây giờ anh định ra sao tro