BÃO tuyết
ThẰng CẨu là ngưỜi có ký Ức sỚm nhẤt về cái thị trấn bắc tây bắc này.
Nó còn nhớ rõ lắm, năm ấy vừa mới bước vào tháng chín tuyết đã bắt đầu rơi nhiều, tuyết rơi cũng thật lạ lùng, bắt đầu là những cục tuyết to ném xuống từ bầu trời u ám, trước kia khi bắt đầu rơi, tuyết chỉ nhẹ như những đám lông ngỗng.
Năm ấy Cẩu mười tuổi, nó nhớ không sai, lúc đó nó đứng dưới một gốc cây du có dáng dữ tợn, nhìn ngước lên, trên trời tích tụ đầy mây xám, những đám mây dồn ép nhau, đảo lộn cuồn cuộn. Mặt thằng Cẩu giá buốt như quả cà chua nát, những vết lở vì lạnh trên mặt nó nổi màu trong gió rét.
Nó luôn miệng lẩm bẩm điều gì, toàn thân run lập cập, nó có thể cảm thấy được dưới lớp áo bông, da thịt đang nổi gai khắp người và lớp vải trong tay áo bông cứng ngắc đang chà xát lên những cái gai đó, nó rùng mình từ bàn chân đến tận sâu trong lồng ngực.
Cái áo bông của nó đã rách nhiều chỗ, gió lạnh cứ tha hồ luồn vào những lỗ thủng như những con rắn. Nó vẫn nhìn lên trời, nhìn những đám mây đang chen nhau, đẩy nhau dữ dội, những bông tuyết vụn và cứng đập vào mặt nó đau đớn và lạnh buốt.
Nó cảm thấy lạnh ngắt từ trong ngực, nó hơi nhúc nhích, trong người nó hình như có tiếng rạn vỡ.
Chẳng mấy chốc, tuyết đã phủ kín bàn chân nó, và lên dần đến đầu gối. Nó ngây dại nhìn trời, có vẻ như đang mê say. Hôm ấy những bông tuyết bay lượn mù mịt trong không trung làm nó đầu váng mắt hoa. Nó nhìn chằm chằm vào một bông tuyết đang lao nhanh xuống, nó thấy bóng dáng của bông tuyết nở to lên rất nhanh trong con ngươi mắt nó, thế rồi, “độp” một cái, đập vào mặt nó, lúc ấy nó cảm thấy một niềm vui sướng chưa hề có bao giờ. Bông tuyết vỡ tan tành trên mặt gây cho nó một cảm giác sung sướng.
Nó cười ha hả, hai giọt nước mũi trong veo rơi xuống, nó lấy tay áo quệt ngang. Lúc đó nó nghe thấy tiếng gọi: “Cẩu ơi, đi về!”
Thằng Cẩu ngơ ngác quay đầu lại, mẹ nó đang lom khom bước ra khỏi cổng. Đầu tóc rối bù, đôi mắt buồn rầu, mẹ nó đang cõng cái sàng to tướng, trên vai còn khoác cái túi giữ ấm bằng da nhân tạo. Thằng Cẩu biết mẹ nó lại đi sàng cát trên sông Quý Tiết bên ngoài thành phố, trong túi giữ ấm có bánh bột cứng với khoai tây rán đủ ăn cho một ngày.
Nó ngây người ra rồi đi đến bên mẹ. Mẹ nó sắc mặt tím tái, buồn bã nói: “Về đi con, về lấy sách ra học đi. Mấy ngày nữa được nghỉ rồi đi sàng cát với mẹ. Đi, về đi!”
Thằng Cẩu rụt cổ lại như con chó vâng lời, đầu nhận một cái cốc điếng người. Khi nó quay đầu lại thì mẹ nó đã đi xa rồi. Trong gió tuyết mù mịt, xa xa hai bên đường, rất nhiều người đàn bà ăn mặc như mẹ nó đang đợi. Trong giá rét, các bà xoa tay dậm chân, tất cả cùng một kiểu áo đen quần bông nặng chịch, trên đầu quấn một cái khăn vải bông dày cộp, lưng cõng cái sàng đan bằng dây thép. Khi ô tô đến, họ xếp thành hàng như những con sếu bay đi trú đông, loạng choạng leo lên xe, mất hút trong gió tuyết.
Thằng Cẩu quay lại đi vào, trong nhà cái lò than đang cháy rừng rực, ấm áp. Con bé em bảy tuổi của nó đang vùi đầu làm bài trên cái bàn gỗ đẽo gọt nham nhở, nó bỗng thấy choáng váng, nhổ một bãi nước bọt và chống tay vào tường.
Bố nó ốm nặng nằm trên giường thở hổn hển như sắp chết. Thấy cái vẻ ốm yếu của bố, nó bực bội vơ lấy túi xách và cả hai cái đĩa nhôm vàng khè quay ngoắt ra khỏi nhà đi về phía trường học.
Nhiều năm sau, thằng Cẩu vẫn còn nhớ như in đó là năm xuất hiện đĩa bay, năm 1977, năm đó nó nhìn thấy đĩa bay. Đĩa bay báo trước một vài thay đổi trên trái đất, điều đó mãi sau này nó mới hiểu thật sự.
Đêm nay tuyết bỗng ngừng rơi một cách lạ lùng. Mọi khi tuyết rơi như vậy phải kéo dài vài ngày. Tan học về đến nhà, nó cùng với em nấu cơm với món canh viên bột. Thằng Cẩu ăn ngon lành. Hai anh em bón cơm cho bố, thằng Cẩu đi ra sân.
Nó nhìn lên trời, màu trời hôm nay thật lạ, một màu xanh tím, hắt ánh sáng ma quái xuống lớp tuyết ngập đến đầu gối. Nó bỗng thấy sợ, nhưng không sao nhấc được chân, lúc đó tiếng gió bỗng mạnh lên, như trăm ngàn con thú đang gào rú, một cơn lốc cuộn vào sân, cuốn lên một đợt sóng tuyết dựng lên như một cánh tay khổng lồ quật vào người nó. Thằng Cẩu ngã lăn ra đất, nó kêu lên: “Mẹ ơi”... rồi cắm đầu chạy vào nhà.
Hôm đó gió thổi rất mạnh, suốt đêm không ngừng, có điều lạ là đâu đâu cũng nghe thấy tiếng mèo kêu rùng rợn. Tiếng kêu rên rỉ kéo dài, thê thảm, nghe như tiếng kêu phát ra khi chúng bò lê trong tuyết giá kéo theo trái tim đỏ máu.
Thằng Cẩu suốt đêm không ngủ. Nó giương đôi mắt, bịt chặt hai tai mà vẫn nghe tiếng mèo kêu. Tim nó đập rối loạn như ong bò vẽ vỡ tổ.
Nửa đêm, cùng với tiếng mèo kêu, cửa bật mở. Thằng Cẩu thét lên một tiếng vội vàng bật đèn, thấy mẹ đã về. Mặt mẹ nó hồng rực, chân tay tê cứng. Mẹ nó nói: “Con ơi, lấy tuyết xát người cho mẹ, mau lên”. Nó biết mẹ nó bị nhiễm lạnh nặng rồi, nó chạy ra sân bê một chậu tuyết vào xát lên người mẹ nó.
Bên ngoài, mèo vẫn kêu thảm thiết khắp nơi. Gió và tuyết chẳng có dấu hiệu ngừng lại. Thằng Cẩu chăm chú xát tuyết cho mẹ, nó xát lên khuôn mặt chằng chịt nếp nhăn, xát lên bộ ngực chảy xệ mềm nhẽo, xát lên đôi chân gầy như que củi, xát lên bàn chân bàn tay khẳng khiu như cẳng gà của mẹ.
Hôm sau thằng Cẩu đi học, gió và tuyết đã ngừng hẳn. Trên không trung tràn ngập ánh nắng. Trời nắng đẹp nhưng rất lạnh. Nước đái của thằng Cẩu vừa đái ra lập tức đóng thành băng hình vòng cung.
Nhưng điều làm cho nó kinh hãi nhất là trên mỗi cành cây trơ trụi hai bên đường đều lủng lẳng một xác mèo lạnh cứng. Những xác mèo các loại, các màu lông mỗi con một khác, toát ra màu sắc lạ kỳ dưới ánh nắng. Nó hiếu kỳ thử đếm những con mèo chết như những trái cây lủng lẳng trên cành nhưng không thể nào đếm xuể.
Nó nhớ rõ, năm ấy, suốt cả một mùa đông, xác mèo không hề rơi xuống, cho đến tháng tư năm sau, tuyết tan khắp cả vùng, xác mèo mới lả tả rơi xuống, cả thị trấn chìm ngập trong mùi hôi thối nồng nặc suốt ba tuần liền.
Rất nhiều năm sau, thằng Cẩu vẫn chưa quên, cái cảnh buổi sáng hôm ấy, vừa đi vừa đếm xác mèo, lúc đến trường, nó nghe thấy tiếng chuông vào lớp, cùng lúc đó nó thấy thằng Thuận, tên lóng là thằng “Mướp đắng” đang đổ tuyết vào cổ một đứa con gái. Thằng Thuận là con lão đội trưởng đội làm đường, đơn vị của bố nó.
Thằng Cẩu quát: “Mướp đắng, mày đừng có bắt nạt con gái!”
Mướp đắng nói: “Thằng Cẩu, mẹ mày chứ, việc gì đến mày? tao muốn đánh đứa nào thì đánh, làm gì được tao? Bố tao còn sai bảo bố mày kia, tiên sư mẹ mày chứ, tránh ra!”
Thằng Cẩu hầm hầm xông tới, húc một cái, thằng Mướp đắng ngã lăn ra đất. Cô bé chạy đi, Mướp đắng nhỏm dậy. Trận này hai đứa đều vều môi sưng má, thằng Cẩu còn gãy hai cái răng.
Ba ngày sau tuyết lại rơi, trên phố tuyết đọng lại đã ngập đến đầu gối. Bố thằng Cẩu vẫn nằm trên giường, khắp người run rẩy, mắt đỏ ké, trông phát khiếp. Mẹ vẫn đi sàng cát, tối mới về, hai anh em rất lo.
Hai đứa xúm lại bên bố, cuống lên chẳng biết làm thế nào. Chúng nghe thấy bố nghiến răng nói: “Bố... thèm ăn quýt... quýt...” Thằng Cẩu nghĩ, giữa ngày đông tháng giá thế này, mua quýt ở đâu bây giờ. Mùa đông 1977, ai có quýt mà ăn? Thằng Cẩu xót xa nhìn khuôn mặt méo xệch vì đau đớn của bố. Bỗng nhiên nó nhanh trí nói: “Chúng mình ra cửa hàng mua quýt đóng hộp!” Nó rút một đồng từ áo gối của mẹ rồi vội vàng kéo em chạy đi.
Rất nhiều năm sau, thằng Cẩu vẫn nhớ như in một ngày mùa đông năm ấy trong nhà xảy ra một chuyện. Hai anh em ra khỏi nhà, tuyết hắt ánh nắng chói chang làm chảy nước mắt. Đi không quá ba mươi mét nó nghe thấy đằng sau có một âm thanh lạ thường, nó giật mình quay lại, há hốc miệng: ngôi nhà của nó sụp đổ tan tành, gạch gỗ bay tứ tung, một luồng tuyết buốt lạnh thổi ập tới, nó loạng choạng, em nó thét lên: “Bố...” Hai anh em chạy trở lại, điên cuồng bới đống gạch vụn, trước mắt nó một luồng ánh tuyết sáng lóe lên...
Bố thằng Cẩu được các bạn đồng nghiệp bới lên từ đống đổ nát của ngôi nhà, xác ông đã cứng lại, lớp tuyết màu đỏ phủ lên đôi mắt mở trừng trừng, che lấp ô cửa tìm biết thế giới của ông. Mùa đông năm 1977 bố của thằng Cẩu đã chết như thế đó.
Mẹ nó đến tối mịt mới về, lúc ấy đội trưởng Ngưu đã sắp xếp hai anh em nó vào căn lều dựng tạm. Nghe được tin, mẹ nó lặng đi ứa nước mắt. Thằng Cẩu biết rằng bố mẹ nó đã cùng nhau đi qua nạn đói năm 1960, cuộc đấu đá năm 1966 và thiên tai nhân họa năm 1974, cuối cùng, năm 1977 cái chết đã chia lìa họ. Đúng vậy, thằng Cẩu biết những chuyện đó, nhưng nó không để rơi một giọt nước mắt.
Đội trưởng Ngưu có bộ mặt dài như mặt ngựa, trên mặt lại chi chít những chấm tàn nhang, ông ta đến bên mẹ thằng Cẩu: “Cô em, bây giờ cô được tự do rồi nhé”. Đôi mắt không mấy tử tế của ông ta dò xét mẹ thằng Cẩu. Nó nghĩ: “Mẹ mày chứ, mày mà ức hiếp mẹ tao, tao giết!”. Thằng bé mười tuổi, vào mùa đông năm 1977 đã có ý định giết người như thế đó, nhìn theo đôi vai rộng của đội trưởng Ngưu mờ dần trong màn tuyết trắng, trong lòng nó trào lên mối hận thù đối với mùa đông và quyền lực.
Đêm hôm đó, thằng Cẩu bị mẹ đánh thức dậy, ánh mắt mẹ nghiêm nghị và tin cậy, mẹ nói: “Con ơi, vài hôm nữa đi sàng cát với mẹ, bố con mất rồi, từ nay về sau mẹ con ta phải tự nuôi sống mình thôi.”
Thằng Cẩu cảm thấy từ tối hôm đó nó bắt đầu khôn lớn, một cái gì dâng lên trong cổ nó đắng ngắt, đôi mắt nó bỗng mờ đi trong dòng nước mắt nóng bỏng.
Bố nó được chôn ở khu nghĩa địa bên bờ sông Quý Tiết ngoài thị trấn, một nơi âm u vắng vẻ. Thằng Cẩu từ dòng người đưa tang nhìn lại phía sau, vùng đất xung quanh sạch sẽ tinh khôi, chỉ có con đường như một dải băng đen chạy xuyên qua một màu trắng mênh mông.
Sông Quý Tiết chảy từ khe núi trong dãy Thiên Sơn xa tít, như cái lưỡi của người khổng lồ thè ra. Hằng năm, vào mùa hè, con sông vốn khô cạn này lại ào ào nước lũ, đó là nước băng tan trên đoạn tây bắc của dãy Thiên sơn. Sông Quý Tiết chảy một mạch đến sa mạc rộng lớn, rồi mất hút trong biển cát.
Vào mùa khô, lòng sông có những vũng nước chưa cạn hết, ở đó có cá lóc và cá thầu dầu. Thuở nhỏ thằng Cẩu lớn lên bên bờ sông Quý Tiết này.
Bây giờ thì tuyết trắng làm nó chói mắt, chẳng nhìn rõ cái gì cả, vì thế khi chiếc quan tài đen của bố nó từ từ hạ xuống lòng huyệt thì nó mới nhìn thấy những người sàng cát trong lòng sông. Bóng đen của họ nổi lên rõ ràng, như những con kiến đang cặm cụi làm việc.
Trong suốt thời gian chôn cất bố, thằng Cẩu không rỏ một giọt nước mắt. Mọi người lần lượt bỏ đi, họ muốn ra về từ lâu rồi. Mẹ nó bảo: “Về đi con”. Nó ngây người nhìn dòng sông đầy ngập tuyết, thấy trong đầu trống rỗng.
Mấy hôm sau, thằng Cẩu mặc bộ quần áo bông dày cộp, khoác một cái sàng nhỏ, mẹ nó dắt nó đi, cùng với những người đàn bà khác như đàn sếu trong gió tuyết tiến về phía con sông. Giữa rất đông những người đàn bà áo đen, trông nó như một con nghé tội nghiệp.
Cát trong lòng sông đóng băng rắn đanh, nhát cuốc chim bổ xuống còn tóe lửa, hứng chịu những trận gió lạnh, mặt thằng Cẩu bong từng mảng da, nó ra sức hất cái xẻng, hạt tuyết và sạn rơi xuống ào ào, phía sau cái sàng là một lớp cát mịn, đó là cát để bán lấy tiền.
Năm 1977, tất cả phụ nữ trong đội làm đường đều đi sàng cát, bởi vì thu nhập của những người chồng không đủ nuôi cả nhà. Vì thế, mùa đông năm ấy, thằng Cẩu thản nhiên tham gia vào đội sàng cát. Nó đã quá sớm nếm trải những cay đắng của đời người.
Trong khi làm việc, cái đầu nhỏ bé ngây thơ của em gái cứ hiện lên trong óc, đôi tay yếu đuối của nó ra sức hất cát lên, hất lên bầu trời âm u năm ấy.
Một tháng sau, trong khi nấu cơm, em nó vô ý làm cháy lều, con bé cũng chết cháy theo, tấm thân nhỏ bé cùng với khói đen cuồn cuộn bay lên trời... Thằng Cẩu cố sức vung xẻng lên, xa xa, cái bóng đen sì của dãy Thiên Sơn cứ lặng lẽ, lặng lẽ vươn dài ra mãi.
Một hôm, những người đàn bà trên đường cái chia thành hai đội dàn trận. Mẹ nó bảo: “Cẩu ơi, đi xem xảy ra chuyện gì”. Thẳng Cẩu rụt đầu lại, chui giữa những người đàn bà áo đen, biết được một cuộc chiến mới sắp nổ ra.
Đám đàn bà trong đội làm đường chia thành hai phe, một phe là những người bình thường, phe bên kia là những người ít nhiều có máu mặt, trong đó có mẹ thằng Mướp đắng, cậy quyền của chồng chiếm trước những chiếc xe để đổ cát của mình vào.
Họ trợn mắt cãi nhau, phun cả nước bọt lẫn với tuyết xuống đầu xuống cổ thằng Cẩu. Đánh! Đánh! Đánh! Các mẹ ra tay rồi, vợ lão Ngưu đội trưởng, mẹ thằng Mướp đắng - người đàn bà mông xệ có hàm răng vàng khè dữ tợn ra tay trước. Đám đàn bà xúm lại một cục.
Hoảng sợ quá, thằng Cẩu nhanh chân lủi đi, bỗng có tiếng quát hung hãn: “Thằng nhãi ranh, chạy đâu?” Một nhát xẻng ngay đỉnh đầu, thằng Cẩu tối mắt lại, dập mặt xuống tuyết.
Nó ôm đầu, cảm thấy một dòng chảy nóng dọc theo lưng, nó chạy đến trước mặt mẹ khóc và nói: “Bọn họ đánh con...” Mẹ nó đứng im phăng phắc như bức tượng, không nói một câu, ánh mắt lạnh băng và phẫn nộ.
Thằng Cẩu quay lại nhìn, những người đàn bà đang xâu xé nhau, vật lộn nhau, cuốc xẻng khua vung lên, nhiều người từ hố cát như những cái huyệt nhảy lên, xông vào cuộc hỗn chiến... Hôm sau, đội trưởng Ngưu ra lệnh, mọi người phải học tập tư tưởng một tháng, cắt lương nửa tháng.
Sông Quý Tiết là nơi thằng Cẩu sống thời thơ ấu, khi các bà phải ở nhà học tập thì nơi đây trở thành sân trượt băng, có một khoảng rộng bằng phẳng. Bọn trẻ con cũng chia thành hai bên, một bên là thằng Mướp đắng, con đội trưởng Ngưu, một bên là thằng Cẩu và vài đứa khác. Hết trượt băng lại đánh nhau, cục tuyết của thằng Cẩu ném trúng đầu thằng Mướp đắng, bọn chúng hoan hô.
Mướp đắng lau tuyết trên đầu và mặt, nhìn rõ thằng Cẩu bèn lao đến vật nhau với nó.
Thằng Cẩu nhớ rõ, nó và thằng Mướp đắng đánh nhau rất lâu, từ sáng sớm đến trưa, vì không đứa nào chịu thua. Bọn trẻ chia thành hai phe đứng xem. Cuối cùng thằng Cẩu bị Mướp đắng đè xuống đất.
Thằng Cẩu chẳng nhìn thấy gì vì hai mắt bị đánh sưng húp, thằng Mướp đắng tát túi bụi, dùng mũi giày đá vào bụng rồi cởi quần đái vào mặt thằng Cẩu, vừa đái vừa nói: “Mẹ mày nhá! thằng Cẩu, mẹ mày bị bố tao xài rồi, mày còn làm bộ cái cứt!”
Thằng Cẩu đã kiệt sức, mặc cho nước đái khai mù chảy trên đầu trên cổ và trong hốc mắt. Nhưng nghe thấy câu nói đó, nó bỗng lấy lại sức, vùng dậy quật thằng Mướp đắng xuống đất, bọn trẻ lại bắt đầu lao vào hỗn chiến.
Thằng Cẩu đứng lên đi về nhà, nó muốn giết lão đội trưởng Ngưu, giết! giết! bên tai nó chỉ vang lên tiếng nói đó và cắm đầu đi. Thằng Mướp đắng thấy yếu thế cũng lên xe đạp phóng đi.
Thằng Cẩu leo lên bờ sông, nhìn về phía xa, những người đàn bà lại đi như đàn sếu, họ đã học tập xong, lại bắt đầu đi làm. Những người đàn bà không quản gió tuyết xếp hàng đi làm cho nó muốn rơi nước mắt.
Đúng lúc đó trên không vang lên tiếng rít xé tai, nghe khủng khiếp, át đi mọi âm thanh, thằng Cẩu sợ run, nhìn lên trời.
Một quả cầu lửa xé không khí lao đến, nó quay tròn, gầm rú, bay vun vút. Nó phụt lửa ra xung quanh như cái lưỡi đỏ, bầu trời mang một vẻ dữ tợn, âm u mà điên dại. Quả cầu từ từ bay xuống lòng sông.
Thằng Cẩu sợ chết đứng, nó khiếp hãi há hốc mồm, bởi vì quả cầu đang bay xuống nơi có mấy chục đứa trẻ đang đứng! Thế rồi một tiếng nổ vang lên, quả cầu nổ tung trong lòng sông. Trong nháy mắt giữa biển lửa bọn trẻ biến thành làn khói bay lên trời, một luồng không khí thốc mạnh, thằng Cẩu ngã vật xuống.
Đúng là một năm tai họa vì tuyết, thằng Cẩu nhìn thấy rất nhiều bà mẹ khóc con, họ vứt hết cuốc xẻng chạy đến như điên như dại, tất cả đều nhìn về phía dòng sông bừng bừng lửa cháy kêu khóc ầm ĩ. Chỉ có mẹ nó đứng ôm đứa con sống sót, nét mặt rầu rĩ nhìn đống lửa và khói đen cuồn cuộn, không nói một lời, tuyết đã bám dầy trên đầu, băng đóng lấp lánh trên mặt.
Mặt trời hắt ra một thứ ánh sáng ảm đạm sau lớp mây mờ.