CHẾT

MỘT HỒI – BA LỚP

KỊCH NGẮN ĐẦU TIÊN

Của Khái Hưng

NHÂN VẬT

Lực người bệnh

Mộng Lan người yêu của Lực

Văn bạn Lực

Hiệp ”

Dũng ”

Huy ”

Minh ”

Thầy thuốc ”

Một gian phòng ở phố Tiền-quân Thành, phía trong cùng là cửa bức bàn ra đường. Năm người Văn, Hiệp, Dũng, Huy, Minh đặt ghế ngồi xúm quanh một cái giường gỗ màn vắt cao. Trong giường Lúc ốm nặng nằm đắp chăn kín đến tận cằm. Một cái nồi đất màu đỏ đầy than hồng để trên chiếc ghế đẩu có lót mảnh sắt tây.

LỚP I

LỰC, VĂN HIỆP, DŨNG, HUY, MINH

HIỆP: Chỉ còn thiếu có Mộng Lan.

LỰC: mắt mỏi mệt nhìn hết người nọ đến người kia, tỏ vẻ mong đợi, băn khoăn lo lắng.

VĂN: Nhưng anh có nhớ cho tìm Mộng lan đến đây chứ?

LỰC: Mỉn cười sẽ gật.

MINH: Dẫu sao cũng xin anh hãy cho chúng tôi biết ngay mục đích cuộc họp này.

LỰC: Nói se sẽ - Tôi mời các anh… đến mừng cho tôi… sắp khỏi bệnh… khỏi hẳn.

DŨNG: Lầm bầm nói một mình – Có thế mà nửa đêm cho tìm chúng tôi đến. Vô lý.

Có tiếng đập cửa thình thình, và tiếng gọi cấp bách. Văn vừa rút then thì cánh cửa đã mở tung ra, và một người tùm hụp trong chiếc áo tơi mưa dài, có mũ hình nấm trùm kín đầu, nhẩy sổ vào trong nhà như bị luồng gió ẩy mạnh.

LỚP II

THÊM MỘNG LAN

MỘNG LAN: Giọng hốt hoảng, cảm động đầy nước mắt – Sao thế anh Lục?... Sao thế anh?... Em đã xin anh, em đã van anh để em ở lại luôn bên mình anh, mà anh cứ chối đây đẩy… Sao thế anh?... Có việc gì không các anh? (cởi áo tơi, vắt lên lưng tựa ghế).

DŨNG: Giọng bình tĩnh – Anh Lực không sao cả chị ạ. Ban nãy chúng tôi nhận được giấy tìm đến ngay, cũng đều tưởng lầm như chị rằng bệnh anh nguy kịch. Nhưng trái lại, anh chỉ mời chúng ta đến để mừng cho anh, và bệnh đã thuyên giảm nhiều.

MỘNG LAN: Thở dài, mỉm cười yên lặng, âu yếm nhìn Lực – Trời ơi! Anh Lực ơi! Anh làm em hết hồn.

HUY: Đứng dậy, dõng dạc – Bây giờ anh em đã đông đủ, xin anh cho chúng tôi biết mục đích thực của cuộc hội họp này. Vì tôi không thể tin được rằng cuộc hội họp vào khoảng một giờ đêm lại chỉ có một mục đích để mừng anh sắp khỏi bệnh.

LỰC: Mỉm cười, giọng run run, se sẽ, nhọc mệt, nói từng đoạn ngắn – Mục địch cuộc hội họp?... Làm gì mà to tát thế? Tôi đã bảo… tôi sắp khỏi… mời anh em đến… để mừng cho tôi… Thế thôi… Thầy thuốc cấm tôi nói nhiều… và cử động nhiều… Tôi rất lấy làm tiếc vì không được cùng anh em bàn bạc chuyện trò và cười đùa hết đêm nay.

MỘNG LAN: Âu yếm cầm tay Lực, ghé gần ămtj bạn – Vậy mình đừng nói nữa, phải nằm nghỉ như lời đốc-tờ dặn chứ.

LỰC: Vẫn mỉm cười – Em Mộng Lan để anh nói… Anh cần phải nói… Nói một câu.. một lần cuối cùng thôi… Công việc chúng ta cùng nhau đeo đuổi… trong bốn năm ròng… anh em đều hiểu rõ… hiểu rõ như tôi… nay đã có cơ vững bền… và nó sẽ vững bền vì chúng ta muốn tế…

MỘNG LAN: Thấy Lực nhọc mệt và nói một cách khó khăn, đau đớn quá, nên nắm chặt lấy tay chàng, buồn rầu ngắt lời – Kìa, anh bảo anh chỉ nói một câu mà anh nói mãi.

LỰC: Chau mày – Điều quan trọng mà tôi… mà anh em nhiều lần nhắc đến… hẳn anh em còn nhớ. Là… công việc chúng ta theo đuổi… vẫn tiến hành như thường… dù một người trong bọn ta… chết đi… người chết đi là ai… cũng vậy.

Lực thiêm thiếp ngất đi, vì đã dùng hết sức tàn để nói một câu quá dài.

MỘNG LAN: Sao anh cứ nói gở? Hay anh biết… (đăm đăm nhìn Lực) Trời ơi! Anh sao thế? (vừa mếu vừa gọi) Anh Lực!... Anh Lực!

LỰC: Mở mắt mỉm cười cố ráng sức nói nốt – Chỉ có cái chết của ý tưởng… là đáng… là đáng phàn nàn… Còn cái chết của người!... Bây giờ thì mọi người hãy nói chuyện đi… pha trò… và… uống rượu đi, cho tôi… vui góp với (trỏ mấy chai rượu mạnh bầy trên bàn con, bảo Mộng Lan). Rượu anh vừa mua về… Em mời giúp anh… (Nói với mọi người) Une larme [1]

Ai nấy yên lặng, buồn rầu đưa mắt nhìn nhau trong khi Mộng Lan mở nút chai và bầy sáu cái cốc ra bàn.

MỘNG LAN: Anh Dũng dùng thứ gì?

DŨNG: Thôi chị ạ, để anh Lực nghỉ.

LỰC: chau mày – Tôi nghỉ mặc tôi… các anh uống rượu mặc các anh!... Nếu các anh muốn tôi chóng khỏi… thì phải uống thực say…

DŨNG: Vậy xin vâng. Có những thứ rượu gì thế, chị Mộng Lan?

MỘNG LAN: Có Vermouth, Cassis, Mandarin, Byrth.

HUY: Làm gì mà lắm thứ thế? Anh Lực rõ khéo bầy vẽ quá!

HIỆP: Nói cho đúng thì đêm khuya giá lạnh, có cốc rượu vào bụng kể cũng dễ chịu. Vậy về phần tôi, chị Mộng Lan cho tôi hai giọt Vermouth-Cassis, hai giọt nước mắt.

Mộng Lan rót rượu.

MINH: Thừa nước mắt mà cho anh Hiệp uống chị ạ.

MỘNG LAN: ngửng lên – Còn anh?

MINH: Còn tôi, tôi cũng Vermouth-Cassis.

DŨNG: Chúng tôi cũng thế cả, cho tiện một công đôi việc, phải không anh Văn, anh Huy?

HUY: Phải lắm. Chúng mình là đọc giả báo “Con vịt buộc” cả có khác. Dùng toàn Vermouth-Cassis.

Mọi người đều cười.

MỘNG LAN: Thuốc lá sáu xu đây, các anh tha hồ mà hút. Nước máy, các anh tha hồ mà pha. Nhà đã có máy nước ở trước cửa.

DŨNG: Được rồi! Tôi cả đời chỉ pha rượu mạnh với nước máy. Có chết đã chết rồi.

HIỆP: Anh có chết cũng không sao kia mà! Phải không các anh? Cái chết của ý tưởng mới đáng phàn nàn, chứ cái chết của anh Dũng không đáng kể…

Lực mỉm cười gật đầu mấy cái liền, trong khi ai nấy đều cười vang, quên hẳn rằng mình ngồi trước mặt người ốm.

HIỆP: Vì anh Dũng chết có mang theo cái ý tưởng của chúng ta đi đâu.

HUY: Đã to lớn lại còn vĩ đại?

HIỆP: Phải, có lý tưởng lớn lao ấy vẫn còn, khi nào nó vẫn còn…

MINH: Cố nhiên!

HIỆP: …Khi nào vẫn còn người phụng sự nó. Chúng ta chết đi, đã có nhiều người khác.

Lực mỉm cười sung sướng.

VĂN: Anh Hiệp là một học trò ngoan ngoãn. Những lời anh em thường cùng nhau bàn luận, anh ôn lại vanh vách. Nhưng sáu cốc rượu đương há hốc miệng ngáp dài, mời chúng ta chiếu cố. Vậy chúng ta nên nâng cốc uống cạn để chúc cho anh cả của chúng ta chóng bình phục.

Mọi người giơ cốc về phía Lực nói.

- Chúc anh Lực chóng khỏi hẳn để cùng chúng tôi làm việc.

Cùng uống cạn, trong khi ấy Lực mắt lim dim, miệng mỉm cười, nhọc mệt.

MỘNG LAN: Bây giờ làm chầu Mandarin-Cassis nữa chứ?

DŨNG: Thì Mandarin-Cassis.

HUY: Xong Mandarin-Cassis đến Byrth-Cassis.

HIỆP: Rồi lại quay về Vermouth-Cassis.

MỘNG LAN: Rõ cái vòng lẩn quẩn (pha rượu) Tướng Dũng này phải double dos [2] mới đủ nghiền!

HUY: Tôi cũng thế chị ạ.

VĂN: Tôi cũng thế.

HIỆP: Tôi cũng thế.

MINH: Tôi cũng thế.

LỰC: Mở mắt vui vẻ nhìn, giọng se sẽ - Tôi cũng thế.

MỘNG LAN: Anh thì em không cho uống đâu.

HIỆP: Không cho uống, nhưng cứ pha cho một cốc để làm vì.

MỘNG LAN: Thì pha cho một cốc để làm vì (Vừa nói vửa rót rượu).

HIỆP: Nâng cốc – Anh Lực đã bảo chúng ta nói chuyện cho anh nghe, vậy ta phải nói chuyện đi chứ.

MỘNG LAN: Thì anh nói đi.

HIỆP: Uống một hớp rượu to – Nói về cái gì bây giờ?

Cả mọi người nhao nhao ầm ỹ.

- Phải nghĩ ra mà nói chứ! Tìm lấy đầu đề. Phải nói ngay, không phạt một cốc rượu lớn nguyên chất.

MỘNG LAN: Kìa anh Lực ra hiệu muốn nói điều gì. Hãy im cả. (Ghé tai gần Lực vì tiếng chàng mỗi lúc một nhỏ dần). Anh Lực bảo anh Hiệp nói chuyện về mục đích đời người.

HIỆP: cười – Trời ơi, cái vấn đề các anh nhai đi nhai lại mãi đã nát nhầu, còn nói để làm gì?

MỘNG LAN: Vẫn ghé tới gần Lực để nghe – Anh Lực muốn anh Hiệp làm ơn nhai lại một lần nữa.

HIỆP: Thì nhai lại (Đứng lên một cái ghế gỗ, giọng diễn thuyế). Mục đích đời người chỉ ở sự làm việc và sự hành động. Ngày nay ta làm một việc – Cố nhiên một việc có ích – dẫu ngày mai ta có chết đi nữa, ta cũng đã tới mục đích rồi, vì mục đích của đời ta là sự làm việc, ta sống để làm việc.

CẢ MỌI NGƯỜI NÓI TIẾP: - Và hành động.

HIỆP: Dù ta mới bắt đầu làm một việc mà ta vụt chết đi, ta cũng đã tới mục đích rồi, vì mục đích đời ta chỉ ở sự làm việc, chỉ là sự làm việc.

CẢ MỌI NGƯỜI: Và hành động.

LỰC: Cũng mấp máy môi nói theo – Và hành động.

HIỆP: Công ciệc ta bỏ dở đã có bạn đồng chí ta, con cháu bạn đồng chí ta theo đuổi.

Mọi người vỗ tay reo – Khá lắm! Thuộc bài đấy!

HIỆP: bước xuống đất – Vậy ai nấy nên uống cạn cốc rượu này để mừng cho bọn ta bao giờ cũng chắc chắn tới mục đích.

Mọi gnười cùng nâng cốc – Vive le travail! Vive l’action [3]

Lực cũng cố ngồi dậy và nâng cao cốc rượu, nhưng nằm vật ra ngay, mắt nhắm nghiền, môi hơi hé như người nghủ thiếp đi, rượu đổ ướt cả chăn, đệm. Trong khi ấy, ai nấy chỉ nghĩ đến nói, cười, uống và hát. Có tiếng gõ cửa. Mọi người yên lặng nhìn nhau.

MINH: Dễ cảnh sát?

DŨNG: Vì chúng mình gào hét to quá đấy mà.

Vẫn có tiếng gọi:

HUY: Thì hãy cứ mở ra, xem ai vào nào.

(Mở cửa)

MỘNG LAN: Trời ơi thầy thuốc.

LỚP III

Thêm thầy thuốc tay xách cái va-ly con

THẦY THUỐC: Chết! Các ông làm gì mà ầm ỹ lên thế. Hồi 10 giờ ban nãy tôi đã dặn ông Lực rằng không được nói chuyện và cử động, sao ông lại không nghe tôi… (Nhìn Lực) Trời ơi! Các ông giết chết bệnh nhân của tôi rồi (cầm tay Lực bắt mạch lắc đầu) Hết! Thế là hết!... Chắc mạch máu đứt, vì một sự cử động đột nhiên quá mạnh.

MỌI NGƯỜI: Hết! Hết! Chết?

THẦY THUỐC: thở dài – Chắc ông ấy hiểu, chắc ông ấy biết rằng hết hy vọng… Ông ấy hỏi tôi, bắt tôi phải nói thực. Có lẽ sự ngần ngại, sự do dự của tôi đã khiến ông ấy hiểu rằng ông ấy sắp chết. Phải, bệnh ông ấy khéo giữ gìn thì may ra còn được mươi mười lăm hôm nữa. Vì thế tôi đã cặn kẽ dặn ông ấy không được nói, không được cử động…

Mộng Lan quỳ bên giường, gục đầu

Vào bàn tay Lực khóc rưng rưng.

THẦY THUỐC: Thì ra ông ấy muốn chết giữa một cuộc vui đùa có đông đủ anh em.

Ai nấy mặt đỏ gay, ngơ ngác nhìn nhau.

HUY: LIệu còn cứu chữa được không, thưa ông?

THẦY THUỐC: Lắc đầu.

MINH: Nhưng sao ông biết mà đến đây?

THẦY THUỐC: Tôi đi chữa bệnh qua đây, nghe tiếng ầm ầm nên sợ hãi đến gọi cửa. Vậy ra ông Lực mới mất?

HIỆP: Thì anh ấy vừa cười đùa với chúng tôi?

THẦY THUỐC: lắc đầu – Chỉ vì thế.

DŨNG: Nào chúng tôi biết đâu. Anh ấy đã bảo chúng tôi rằng bệnh anh ấy bớt nhiều, và anh ấy sắp khỏi hẳn, nên mua rượu mời chúng tôi đến dự tiệc vui.

THẦY THUỐC: gật gù – Ông Lực đáo để thực! Thôi, tôi xin về, các ông cũng chẳng nên buồn, chẳng qua là số ông ấy (nói với Mộng Lan). Thưa bà, tôi xin có lời thành thực chia buồn cùng ba. Thưa bà, bà phải can đảm mới được.

Mộng Lan vẫn gục xuống khóc, thầy thuốc ngả đầu chào rồi đi ra. Một phút yên lặng. Dũng chợt trông thấy một cái phong bì gián kín hoen nước rượu, cầm lấy tò mò đọc.

DŨNG: đọc – Lời tối hậu của tôi.

MINH: Lời tối hậu của anh Lực?

DŨNG: Xé vội phong bì ra đọc – Sau khi tôi chết, các anh tìm chọn lấy một người thay tôi, rồi cùng nhau làm việc như không hề xẩy ra một sự gì. Đó là ý tưởng của chúng ta và ý tưởng cuối cùng của tôi.

Ký tên: Nguyễn Văn Lực.

Mọi người quỳ bên giường, buồn rầu cúi đầu yên lặng nghĩ ngợi.

MÀN TỪ TỪ HẠ

Chú thích:

[1] Một giọt nước mắt, nghĩa là “Một chút rượu nhé”.

[2] Gấp đôi.

[3] Sự làm việc muôn lăm! Sự hành động muôn năm!