TIỀN KỊCH NGẮN MỘT HỒI

NHÂN VẬT

Chồng

Vợ

Quỳ con gái riêng của Vợ, 6 tuổi

LỚP I

CHỒNG: Ngồi yên lặng, hai tay ôm đầu thỉnh thoảng lại nhăn nhó và dứt tóc, răng hàm trên cắn lên môi dưới. Rồi đứng dậy, thọc tay túi quần, đi đi lại lại trong phòng, gót giầy nện cồm cộp xuống nền gạch – Vay trăm bạc!... Bây giờ lấy đâu ra trăm bạc… Vay!... Hừ! Cứ xin ngay có hơn không?... Biết thế đừng tống cổ con Xuyến đi vội! Con Xuyến thế mà còn đỡ tốn!... Vợ thì chẳng biết hôm nay bà ấy đã chịu vác xác lên cho chưa? Vợ với việc!

Có tiếng gọi ở ngoài:

- Nhỏ!

CHỒNG: cáu kỉnh – Ai?

Tiếng ở ngoài:

- Tôi. Cậu mở cửa cho tôi một tý.

CHỒNG: vui vẻ - Ô, mợ đấy à? Thế thì may quá! (lấy tay chải ngược tóc rồi vội vàng ra mở cửa).

Vợ vào một tay xách cái va ly, một tay xách cái bồ nhỏ.

LỚP II

VỢ, CHỒNG

VỢ: vẻ mặt sợ hãi gượng cười – Chào cậu, cậu coi em lên có sớm không?

CHỒNG: cố mỉm cười, giọng nói hơi ngượng nghịu, không được tự nhiên – Sớm lắm! Em ngoan lắm!

VỢ: đưa mắt liếc trộm chồng, như để dò ý tứ - Em nhớ cậu quá nên em vội lên ngay, thầy me ân cần giữ em ở lại.

CHỒNG: giọng pha trò – Cha mẹ giữ, con ai lại nói “ân cần” bao giờ! (thân mật) Thầy mẹ vẫn được mạnh đấy chứ, em?

VỢ: Cảm ơn cậu, thầy me em vẫn mạnh.

CHỒNG: Mợ có nhớ thưa với thầy rằng tôi gửi lời kính thăm thầy me đấy chứ!

VỢ: Có, thầy me em cám ơn cậu. Mấy cân lê, táo em nói là cậu gửi về, thầy me em thích quá, thầy me em bảo…

CHỒNG: Sao mợ cứ nói thầy me em? Nói thầy me có hơn không.

VỢ: Sung sướng mỉm cười – Thầy me bảo ở nhà quê chẳng có gì gửi lên biếu cậu…

CHỒNG: Ai lại nói biếu con bao giờ! Cho chứ lị.

VỢ: Thưa cậu, ở nhà quê chỉ có mắm là quí, thầy em gửi lên… cậu một lọ mắm tôm rảo với lại một lọ mắm cá lành canh.

CHỒNG: cố vui vẻ - Ồ thích nhỉ, tôi rất hay ăn mắm, thầy me cũng biết thế. Đâu, đâu mợ?

VỢ: lấy hai lọ mắm ở bồ ra – Lọ này mắm tôm rảo, lọ này mắm cá lành canh.

CHỒNG: cười chế nhạo – Cá lành canh là cá gì thế mợ?

VỢ: cười thẳng thắn - Ồ, cá lành canh mà cậu không biết? Nó dẹp đen đét…

CHỒNG: vẫn cười – Dẹp đen đét?

VỢ: thật thà – Vâng.

CHỒNG: Đánh đen đét thì có, chứ ai lại dẹp đen đét.

VỢ: ngơ ngác, vẻ mặt sợ hãi, nhìn chồng.

CHỒNG: Thầy me tử tế với… vợ chồng mình quá. Cho hết thứ nọ thứ kia. Và tôi chẳng bao giờ quên được rằng không có thầy me thì vợ chồng chứng mình chả thế nào còn xum họp được.

VỢ: cảm động – Cậu cứ nói.

CHỒNG: Chứ không à! Không có hai nghìn bạc thầy mẹ cho để anh đền lại cái con đĩ mà anh đã chót cưới làm vợ cho nó khỏi kiện cáo lôi thôi, thì anh đến mất việc cũng có chứ đừng nói ăn đời ở kiếp với em nữa.

VỢ: ứa hai giọt lệ - Cậu nhắc làm gì câu chuyện ấy?

CHỒNG: Phải nhắc mà nhớ chứ. Anh có phải hạng vong ân bội nghĩa đâu! Lại nghìn rưỡi thầy me cho để anh trang trải công nợ, nếu không thì bọn sét-ty nó kiện cũng đến mất việc.

VỢ: lau nước mắt – Việc cậu tức là việc em. Thầy me em.

CHỒNG: chữa – Thầy me!

VỢ: Thầy me thương em thế nào tất thương cậu như thế.

CHỒNG: Anh vẫn biết, rẻ cũng như con. Nhưng anh quên ơn sao được. Thầy me anh ngày còn sinh thời cũng chẳng thương anh bằng thầy me bây giờ…

VỢ: Em chả được hầu hạ thầy me…

CHỒNG: cướp lời – Nào cho tiền, nào cho nhà, nào cho ruộng… (đổi giọng) À, thế nào mình?

VỢ: lo lắng – Cái gì thế cậu?

CHỒNG: Số ruộng thầy me cho, em đã bán xong chưa?... Bán là phải, mình đi làm xa trông nom sao được ruộng ở nhà quê?

VỢ: Thì thầy me đã bảo để thầy me trông nom giúp. Thóc bán được bao nhiêu tiền, thầy me sẽ gửi lên…

CHỒNG: Làm thế phiền thầy me quá, (hơi chau mày). Vậy ra mợ chưa tìm nơi để bán năm chục mẫu ruộng ấy à?

VỢ: Em đã nói…

CHỒNG: cướp lời – Bán rẻ độ hai trăm một mẫu thì làm gì chẳng có người mua.

VỢ: Thưa cậu em cũng tưởng thế. Nhưng, nhưng…

CHỒNG: giọng hơi gắt – Nhưng sao? Thì cứ nói phăng ngay có được không. Úp mở làm gì?

VỢ: run sợ, thoáng nhìn chồng – Vâng, nhưng thưa cậu, thầy me bảo bán rẻ như thế phí quá. Em thiết tưởng mình cần gì tiền…

CHỒNG: trợn mắt – Cần gì tiền! Trơi ơi! Mợ bảo cần gì tiền! Mợ con nhà cự phú có khác!

VỢ: Thưa cậu…

CHỒNG: Tôi hãy hỏi mợ: Thầy me có cần tiền không? Nếu không cần tiền thì ních vào tủ sắt hàng vạn bạc để làm gì?

VỢ: hơi giận – Nhưng lương cậu hàng đủ ăn tiêu…

CHỒNG: lạnh lùng – Thế đấy! Bây giờ mợ bảo tôi mới biết thế đấy. Lương chín chục đồng bạc cũng đủ ăn tiêu lắm đấy. Vậy tháng sau lên quách Yên Phụ hay làng Bưởi thuê cái nhà lá mà ở cho rẻ tiền, cho thừa tiền để dành mà làm giàu.

VỢ: Cúi gằm mặt xuống không dám nhìn chồng.

CHỒNG: Rồi ít nữa dùng tiền để dành mà tậu ruộng. Trời ơi! Tel père telle file!

VỢ: liều – Cậu chửi tiếng tây tôi đấy, phải không?

CHỒNG: Thưa mợ không ạ. Tôi bảo bố làm sao thì con làm vậy.

VỢ: Nghĩa là thế nào?

CHỒNG – Nghĩa là bố có đức tính chắt bóp thì đẻ ra cô con cũng có tính chắt bóp. Thì ra lấy tôi, mợ chỉ trông mong vào số lương của tôi.

VỢ: cáu – Thì tiền hồi môn cha mẹ tôi cho tôi, tiền để dành của tôi, tôi có giữ lấy mà tiêu đâu.

CHỒNG: suy nghĩ bỗng đấu dịu – Vâng, tôi biết mợ giao cho tôi cả. Tôi biết lắm, mợ tốt lắm mợ có lòng hào hiệp lắm, lấy được mợ, thực tôi đã tốt tu mấy mươi kiếp trước. Tôi lỡ lời xin mợ đừng giận, nhé?... Kìa mợ khóc đấy à? (cầm khăn lau nước mắt cho vợ) Thương hại! Tội nghiệp!

VỢ: cười, nhưng nước mắt vẫn chảy – Không, em có khóc đâu.

CHỒNG: Em giận anh lắm đấy nhỉ?

VỢ: Cậu chứ nói.

CHỒNG: Cả thầy me nữa, chắc cũng giận anh lắm.

VỢ: Không thầy me em…

CHỒNG: Thầy me chứ.

VỢ: cười sung sướng – Thầy me yêu cậu lắm.

CHỒNG: cười chua cát và đổi giọng – Hừ, yêu mà lại ngăn cản không cho người ta bán ruộng lấy tiền tiêu.

VỢ: run sợ - Không thầy me có ngăn cản đâu. Thầy me chỉ bảo bán rẻ phí đi.

CHỒNG: Phí của mình, chứ phí gì của thầy me. Đã cho người ta rồi, thì người ta muốn làm gì mặc người ta chứ.

VỢ: thở dài – Thầy me giữ hộ mình.

CHỒNG: Ai khiến giữ hộ! Rõ tốc!

VỢ - cáu – Cậu cứ nói cho sướng mồm! Chứ thầy me tôi cũng phải nghĩ đến tôi chứ. Để cậu bán hết, tiêu hết của chìm của nổi, rồi mẹ con tôi đi ăn mày à?

CHỒNG: nắm tay, mắm môi – À ra thế! Ra thế, tôi sẽ là chồng con ăn mày! Ăn mày! Đồ khốn nạn! Ăn mày!

VỢ: lùi lại một bước – Ô hay, cậu nóng quá tôi có dám nói thế đâu. Tôi chỉ bảo mẹ con tôi sẽ phải đi ăn mày.

CHỒNG: cười ghê gớm – Hà hà hà hà hà hà! Mẹ con mợ! Hà hà hà hà! Mẹ con mợ! Mẹ con mợ! Tôi xin thú thực với mợ không phải con tôi nhé. Hà hà hà! Mẹ con mợ. Còn tôi là người dưng nước lã.

VỢ: ngồi phịch xuống đất bưng mặt khóc – Thì ai bảo cậu… lấy tôi vào… làm gì!... Cậu để tôi sống… hết cái đời góa… bụa của tôi có hơn không. Can chi cậu… mối lái… đi lại…

CHỒNG: làm lành đến vuốt tóc vợ - Tôi xin lỗi mợ. Tôi lỡ lời tôi xin lỗi mợ.

VỢ: vẫn gục đầu xuống khóc.

CHỒNG: quay ngoắt đi – Người ta đã biết lỗi lại còn giận mãi.

VỢ: ngửng lên, cố nhoẻn cười, tuy mặt đầy nước mắt – Em có dám giận cậu đâu.

CHỒNG: ôn tồn – Mợ ạ.

VỢ: Dạ.

CHỒNG: cười – Không dám, mợ dạ thầy me! Số ruộng ấy không bán cũng phải. Thầy me nghĩ rất phải. Nhưng giá không bán thì không bán, mợ cũng cứ xin thầy me những văn tự mà giữ lấy. Làm thế vẫn chắc chắn hơn. Vì biết đâu lúc thầy me tức giận mình điều gì, thầy me lại không đem số ruộng ấy cho vợ chồng thằng Thống.

VỢ: Không khi nào. Sao cậu cứ đa nghi thế?

CHỒNG: Chả biết việc đời soay ra sao, mợ ạ!

VỢ: Em cũng đã xin văn tự đấy, nhưng thầy chỉ sợ cậu… chỉ sợ em bán ruộng đi mất thôi.

CHỒNG: Thầy còn tiếc?

VỢ: Không. Thầy đã cho, thì thầy còn tiếc làm gì. Nhưng thầy muốn giữ hộ. Cậu cứ yên tâm. Chuyến sau về, thế nào em cũng xin được văn tự cho cậu.

CHỒNG: cười sung sướng, cúi xuống hôn má vợ - Em tôi ngoan quá. Nhưng tôi thử vợ tôi một tí xem vợ tôi có thực yêu tôi không đấy thôi, chứ xin được hay không xin được văn tự ruộng, thì tình yêu của tôi đối với vợ tôi vẫn thế, không bao giờ thay đổi (hôn luôn cái nữa ở phía má bên kia) – Vậy bao giờ mợ lại về?

VỢ: Tháng sau em về nhé?

CHỒNG: Cũng được. Nhưng em có chắc xin được văn tự ruộng không?

VỢ: Em không dám chắc trước (nhìn thấy chồng chau mày) nhưng em nói khéo thì may ra cũng chắc. Vâng, chắc.

CHỒNG: Em cất mắm vào trong nhà chứ. Bữa cơm chiều nay em nhớ dọn mắm nhé?

VỢ: vui vẻ - Vâng.

CHỒNG: tươi cười – À, ban nãy anh có người bạn nghèo, bố vừa chết, đến vay trăm bạc… Mợ có, cho giật tạm. Vài hôm nữa, anh ấy trả.

VỢ: Làm gì có tiền.

CHỒNG: Nhưng tôi đã chót hứa với anh ấy rồi.

VỢ: Thì bây giờ bảo không có cũng được chứ gì.

CHỒNG: cau có – Mợ khuyên tôi đừng giữ lời hứa phải không?

Lời hứa đối với tôi rất thiêng liêng. Tôi không thể như ai được.

VỢ: Cậu bảo như ai?

CHỒNG: giở mặt – Như mợ chứ như ai.

VỢ: Cậu chửi tôi đấy à?

CHỒNG: Muốn cho thế là chửi thì cho tùy ý.

VỢ: Thế thì cậu khinh tôi quá.

CHỒNG: cười khinh bỉ - Trọng lắm chứ. Mợ tính, tôi không trọng mợ sao tôi lấy mợ? Mợ tưởng tôi ham lấy mở để có ngay đứa con sáu tuổi chăng? Nếu thế thì mợ lầm to. Hay mợ tưởng tôi ham lấy mợ vì cặp mắt phương, cặp môi son của mợ? Nếu thế mợ cũng lại lầm to hơn nữa, mợ chỉ việc cầm cái gương này (ấn cái gương con vào tay vợ) mà coi sẽ biết.

VỢ: tức uất lên và không chịu nhịn được nữa – Tôi lạ gì, cậu ham lấy tôi vì cậu ham…

CHỒNG: sừng sộ - Vì ham gì? Vì ham gì?

VỢ: run sợ đứng im.

CHỒNG: cười – Hà hà! Tôi chẳng lạ. Mợ định bảo tôi hám tiền chứ gì. Phải rồi, đúng lắm. Tiền! Tiền! Ai mà không hám? Chỉ những đứa ngu ngốc mới không hám tiền. Chính mợ, mợ chẳng hám tiền là gì? Mợ không hám tiền mà mợ lại trông vào số lương chín chục đồng của tôi để ăn tiêu hàng tháng (vài giây yên lặng). Mợ, tưởng tôi không hám tiền thì dễ thường tôi hám cái nhan sắc nghiêng nước nghiêng thành của mợ chăng?... Hay vì tôi hám được ăn mắm tôm của mẹ mợ làm (vừa nói vừa đạp mạnh hai lọ mắm lăn lóc, bật cả nút và chảy nước ra đất). Khốn nạn, đồ khốn nạn! Mày mỉa mai tao nữa đi! Xem nào!

VỢ: Mày với tao, sao cậu ăn nói thế?

CHỒNG: À, con này giỏi thật. Nó chửi tôi nó chửi tôi, trời ơi! (vừa nói vừa tát vợ một cái thực mạnh, vợ lảo đảo rồi gục đầu xuống cánh tay khóc rưng rức. Chồng túm tóc kéo ngửa mặt vợ lên). Con khốn nạn! Mày định ăn vạ phải không?

VỢ: Em lạy cậu, cậu tha cho em.

CHỒNG: Tha à! (tay trái túm tóc, tay phải tát hai bên má) Tha à.

VỢ: Thưa cậu. Em chỉ còn có thế. Em chỉ còn tất cả có sáu mươi nhăm đồng (rồi lại gục đầu xuống khóc).

Quỳ vào

LỚP III

VỢ, CHỒNG, QUỲ

QUỲ: đưa cho người chồng cái lược cài đầu – Cậu ơi, Quỳ cho cậu cái lược, cậu đừng đánh me nữa, tội nghiệp.

CHỒNG: cười – Hừ cậu với me! (giật lấy cái lược bé nhỏ vứt xuống đất).

QUỲ: khóc thét lên – Me!... Me ơi! Con sợ!

VỢ: ngửng lên ôm lấy con – Con không sợ. Cậu không đánh con đâu. Từ nay con gọi me là mợ nhé!

CHỒNG: đăm đăm nhìn cái vòng vàng ở cổ Quỳ - Mợ! Sao tôi đã bảo mợ đừng đeo vòng cho nó mà mợ không nghe tôi. Nhỡ ra đường gặp quân gian nó bóp cổ, nó cướp vòng thì có phải mợ giết con mợ vì một cái vòng vàng không?

VỢ: vâng lời, tay run lẩy bẩy tháo vòng ở cổ con, rồi đưa cho chồng – Đây cậu giữ hộ cho.

CHỒNG: mỉm cười, cầm lấy cái vòng, rồi mở cửa ra đường.

VỢ: ôm Quỳ vào lòng khóc nức nở.

HẠ MÀN

1936