NGƯỜI CHỒNG - HỒI THỨ HAI (vẫn cảnh ấy)-MỘT NGÀY CHỦ NHẬT
LỚP I
TÒNG rồi MINH
TÒNG: giơ ra ngắm bức ảnh của Minh vừa lồng kính xong - Đẹp lắm rồi.
NGHI: sẽ mở cửa bước vào phòng, cười – Anh khen chị đẹp thì đã cố nhiên!
TÒNG: xếp vội ảnh và giấy bìa lại – Anh vào chơi. Tôi khen cách lồng kính khéo đấy chứ.
NGHI: vẫn cười – Nghĩa là tự khen mình. Nhưng kể ảnh cũng đẹp, đẹp gần bằng người.
TÒNG: Nếu Minh được nghe anh tán tụng thế thì đã sướng phổng mũi.
NGHI: Vậy chị đâu?
TÒNG: Nhà tôi đi đánh tổ tôm ở đằng bà Huấn.
NGHI: Sao ít lâu nay chị thích tổ tôm thế?
TÒNG: Ấy, tôi cũng tự hỏi thế đấy, anh ạ… À, thế nào? Tin tức anh Phiên ra sao, anh có biết không?
NGHI: Chưa, tôi cũng định lại hỏi anh. Anh Giám chưa về?
TÒNG: Chưa (ngẫm nghĩ buồn rầu) – Không biết rồi ra sao nhỉ?
NGHI: không hiểu – Rồi ra sao?
TÒNG: Tôi lo lắm anh ạ… Tính nết nhà tôi đổi khác hẳn. Cau có, gắt gỏng, buồn bực tệ quá!
NGHI: đăm đăm nhìn Tòng – Đàn bà, họ vẫn thế.
TÒNG: Mà đối với việc xin ân xá cho anh Phiên, tôi cũng hết lòng hết sức đấy, chứ có phải tôi…
NGHI: yên lặng vài giây để chờ Tòng nói dứt câu – Phải, đối với anh Phiên, người bạn thân của chúng ta thì ai không hết lòng hết sức.
TÒNG: Anh có biết ai đứng tên trong đơn xin ân xá cho anh Phiên không?
NGHI: Ừ, mà tôi chưa hỏi anh điều ấy nhỉ. Anh Phiên mồ côi cả song thân, họ hàng anh em chẳng có ai.. Vậy ai đứng xin ân xá cho anh Phiên thế anh?
TÒNG: lạnh lùng – Nhà tôi.
NGHI: kinh ngạc – Chị?... Chị?
TÒNG: Phải. Biết sao, chả còn ai thì nhà tôi cũng phải liều. Nhà tôi bàn với tôi mãi, rồi mới đệ đơn xin và nhận là… là vợ anh Phiên.
NGHI: Chết! Sao lại thế?
TÒNG: Chậc, cốt anh Phiên được tha.
Một phút yên lặng.
TÒNG: Liệu có ăn thua gì không nhỉ?
NGHI: Khó lắm, anh ấy tội nặng vì có dự vào vụ ám sát. Kết án tử hình, được giảm xuống khổ sai chung thân đã là may lắm rồi.
TÒNG: cố dấu vẻ sung sướng – Nhưng cũng cứ hy vọng.
NGHI: Thì cố nhiên vẫn cứ hy vọng.
TÒNG: Kỳ trước hơn hai trăm người được tha là phủ Toàn quyền xét tội nhẹ mà tha. Đằng này phải để đơn sang bên Pháp nên lâu. Nhà tôi khôgn hiểu cứ tưởng anh Phiên không được tha.
NGHI: lắc đầu – Chẳng rõ anh Phiên có thuộc vào hạng được đệ hồ sơ sang Pháp không?
TÒNG: vui vẻ - Sao lại khôgn hử anh?
NGHI: Vì anh Phiên tội nặng.
TÒNG: giọng vớ vẩn – Tưởng, nặng nhẹ thì cũng thế.
Có tiếng gõ cửa, rồi Giám vào.
LỚP II
TÒNG, NGHI, GIÁM
TÒNG: đứng phắt dậy – Kìa anh Giám! Thế nào?
GIÁM: tay cầm tờ báo – Boujour! Chưa hỏi được. Nhưng tôi vừa mua tờ báo, trong có đặng tên 193 chính trị phạm vừa được ân xá lần thứ hai.
TÒNG: mặt tái đi, chạy ra đỡ lấy tờ báo – Đâu?
GIÁM: nhìn Tòng – Anh sao thế?
TÒNG: Không (ngồi vội xuống ghế).
NGHI: Anh có thấy tên anh Phiên không?
GIÁM: Chưa xem.
Cả ba người cùng cuối xuống dò từng tên, lẩm nhẩm đọc.
NGHI: trỏ tờ báo – Này, Phiên đây rồi.
TÒNG: thất thanh – Đâu? Trần…
GIÁM: Trần Đình Phiên, không phải, anh Phiên họ Nguyễn cơ mà, Nguyễn Đình Phiên.
TÒNG: ngờ vực, lo lắng – Biết đâu… người ta không… chép sai.
NGHI: Sai thế nào được (cười). Rõ các anh có mắt cũng như không. Trần Đình Phiên người miền Trung kia mà.
TÒNG: cũng cười - Ồ nhỉ, Trần Đình Phiên người Trung Kỳ. Đằng nầy Nguyễn Đình Phiên người Bắc Kỳ…
Ba người lại nhẩm đọc.
GIÁM: Thế là hết.
TỐNG: không dấu được vẻ sung sướng – Đã hết hy vọng thế nào được?
GIÁM: Ai bảo hết hy vọng?
TÒNG: Phải không anh, còn nhiều lần ân xá nữa kia mà!
NGHI: Có lẽ phải chờ kỳ đại xá. Anh Phiên chỉ có thể hưởng đại xá mà thôi.
TÒNG: Sao anh biết?
GIÁM: Rõ hỏi lẩn thẩn! Thì cũng đoán thế, chứ biết thế nào được.
TÒNG: Chả hiểu có thể có kỳ đại xá không?
NGHI: lắc đầu – Khó lắm.
Cửa mở từ từ, Minh rón rén bước vào phòng.
LỚP III
TÒNG, NGHI, GIÁM và MINH
MINH: Chào các anh. Anh Giám ở Hà Nội về?
GIÁM: Vâng, thưa chị tôi vừa về.
MINH: bình tĩnh – Thế nào?
GIÁM: Chưa có tin gì. À, tôi vừa đọc báo…
NGHI: Tôi lo không khéo anh Phiên…
MINH: gắt – Không khéo sao?... Thình chúng mình cứ làm hết bổn phận. Được ân xá hay không được ân xá, quyền đâu ở mình?
TÒNG: Có phải không, mình nhỉ, quyền đâu ở mình?
MINH: NHưng mình không hết lòng với bạn, thì sau này hối hận chết.
GIÁM: cười – Biết thế nào là hết lòng với không hết lòng mà bảo hối hận.
MINH: Chậc! Thì cũng nói thế. À anh Giám, anh có đến hội Nhân Quyền đấy chứ?
GIÁM: Có. Nhưng người ta bảo phải cha mẹ, hay vợ con anh ấy làm đơn gửi đến, người ta mới giúp… mà anh Phiên thì mồ côi…
MINH: ngẫm nghĩ rồi bảo Tòng – Có lẽ em lại phải…
TÒNG: miễng cưỡng, cố lấy giọng tự nhiên - Ừ, phải đấy, mình lại thảo lá đơn nữa.
MINH: cười ngất – Các anh coi đó, vì bạn tôi cứ phải đóng vai vợ mãi. Chẳng biết anh Phiên có thấu nỗi này cho chăng?
Nghi và Giám im lặng đưa mắt nhìn nhau.
GIÁM: Thôi chào anh chị, tôi về.
MINH: Anh ngồi chơi đã. Về làm gì vội thế?
GIÁM: Tôi chưa về nhà.
MINH: Sợ vợ cự, phải không?
GIÁM: cười – Có thế (Bắt tay Tòng và Nghi)
NGHI: Tôi cũng xin về.
MINH: Cả anh nữa?
NGHI: Cả tôi ngữa, tôi cũng sợ vợ cự (bắt tay Tòng).
Nghi và Giám ra
LỚP VI
TÒNG: giơ ảnh vợ lên khoe – Này, mình coi.
MINH: Ô. Đẹp quá nhỉ.
TÒNG: hôn ảnh – Thì vẫn đẹp.
MINH: Rõ trẻ con, làm như vợ chồng mới cưới không bằng.
TÒNG: giọng âu yếm – Mình ạ, anh muốn chúng ta cứ yêu nhau mãi như ngày mới cưới. Hơn thế, anh suốt đời yêu em như một cô vị hôn thế. Em có nhớ không, ngày anh mới biết em…
MINH: liếc nhìn ảnh Phiên – Em nhó lắm.
TÒNG: Ngày ấy em mới đổi lên dạy học…
MINH: Em nhớ rồi mà lại. Này, anh đã viết thư cho anh Đào bạn anh ở Paris chưa?
TÒNG: Chưa.
MINH: cố dịu dàng – Sao lại chưa?
TÒNG: Anh Đào cũng chẳng thân với anh cho lắm.
MINH: Sao anh bảo anh Đào với anh cùng học một lớp.
TÒNG: Nhưng anh Đào thì giúp thế nào được chúng mình.
MINH: mát mẻ - Thế à? Thôi vậy…
Tòng: Nếu mình muốn anh viết thư thì chốc nữa anh viết. Mãi ngày kia mới có kỳ tầu bay.
MINH: giọng cố thản nhiên – Vậy mai viết cũng kịp.
Sự yên lặng khó chịu.
TÒNG: Em ạ…
MINH: cướp lời, giọng nịnh – Chuyến này mà anh Phiên được tha chắc sẽ cảm ơn vợ chồng mình lắm.
TÒNG: Anh cả cần anh ấy cảm ơn.
MINH: Ừ, mình cần gì anh ấy cảm ơn nhỉ?
TÒNG: Với lại… À này mình ạ… Chả biết ở ngoài họ sẽ bình phẩm ra sao?
MINH: vờ ngạc nhiên – Bình phẩm gì?
TÒNG: Bình phẩm chúng mình.
MINH: vờ không hiểu – Bình phẩm chúng mình? Việc gì người ta lại bình phẩm chúng mình?
TÒNG: Đối với anh Phiên, khi anh ấy được tha về, chả biết chúng mình sẽ cư xử ra sao?
MINH: quay đi – Cư xử nhau hai người bạn chứ còn cư xử sao nữa.
TÒNG: Nhưng… nhưng…
MINH: chau mày – Anh dở hơi lắm… Anh tưởng anh Phiên nhỏ nhen… như…
TÒNG: Vẫn biết thế, nhưng cũng khó… khó chịu.
MINH: ngọt ngào – Những bức thư anh ấy viết về mừng vợ chồng mình, lời lẽ thành thực đến thế mà anh còn lo xa… còn…
TÒNG: thở dài – Nhưng giá anh ấy cứ ở Côn Đảo.
MINH: sừng sộ - Anh mong anh Phiên suốt đời, chung thân ở Côn Đảo, phải không? Anh là một người bạn không tốt.
TÒNG: Rõ em nóng nẩy quá. Anh có định nói thế đâu…
MINH: Thực anh kém anh Phiên xa.
TÒNG: Nào anh có định nói thế đâu…
MINH: Anh muốn một người bạn tốt, một người bạn khổ sở bị đầy khổ sai chung thân, bị chết phơi xương ở Côn Đảo.
TÒNG: Ô hay! Anh có định nói thế đâu! Anh bảo nếu anh Phiên còn ở Côn Đảo thì đã đi một nhẽ, thì cũng mình lấy nhau là sự rất thường.
MINH: tàn ác – Hừ, rất thường.
TÒNG: Nhưng khi anh Phiên về đây thì…
MINH: cáu kỉnh nói rất mau – Thì sao? Thì sao? Thì người ta sẽ bảo tôi là một con đàn bà có hai chồng, là một con đĩ, phải không?
TÒNG: cũng cáu – Thì người ta sẽ bảo anh lấy cướp vợ bạn.
MINH: cười chua chát – Trời ơi, anh mới sinh ra đạo đức từ bao giờ thế?... (chợt thấy mắt Tòng ướt lệ) Em xin lỗi anh, nhưng xin anh đừng nghĩ xa xôi quá thế. Những bức thư của anh Phiên ở Côn Đảo gửi về, em còn giữ kia. Chẳng phải anh ấy giục chúng mình lấy nhau đấy ư? Chỉ vì anh ấy dọa tự sát, nên chúng mình…
TÒNG: đau đớn – Thì ra chỉ vì em sợ anh Phiên tự sát mới bằng lòng lấy anh?
MINH: cười làm lành – Anh hay lôi thôi lắm. Vì thế cũng có, với lại vì em yêu anh nữa, chứ sao. Anh phải biết, nếu anh Phiên không đổi lên Phú Thọ, thì em lấy anh ngay từ buổi ấy. Thục là lấy nhau có số cả. Chống lại số trời sao được (yên lặng). Như thế, anh đã bằng lòng chưa?... Rõ vợ chồng trẻ con!
TÒNG: cười sung sướng – Minh ạ, anh muốn nếu anh Phiên được ân xá, thì chúng mình vào trong Nam… hay xin đổi lên mạn ngược… rất xa… thực xa… Như thế sẽ tránh được những lời… dị nghị.
MINH: mơ mộng – Cũng được! Nhưng việc gì nười ta dị nghị? (cười chiều ý) Anh hay nghĩ ngợi quá.
TÒNG: Không phải là anh hay nghĩ ngợi. Nhưng ta nên thú nhận rằng chúng ta ở vào một tình thế khó khăn.
MINH: Với lại chắc đâu anh Phiên được ân xá, đại xá… Anh nên nhớ tội anh ấy nặng lắm. Bị kết án tử hình. Được đổi sang khổ sai chung thân đã đáng mừng lắm rồi. Nay chính phủ bình dân thì khéo lắm được giảm xuống hai mươi năm (yên lặng ngẫm nghĩ) Nếu được giảm xuống hai mươi năm thì cũng như không được gì? Anh nhỉ?
TÒNG: Bị khổ sai những hai mươi năm thì già rồi còn gì?... Cũng như chung thân… cũng như chết.
Thu ẩy cửa bước vào.
LỚP V
TÒNG, MINH, THU
THU: Chào anh chị.
TÒNG, MINH: Chào chị.
THU: Thế nào, chủ nhật nằm khàn ở nhà ư?
MINH: Minh ngồi đấy chứ nằm đâu?
THU: Lại đằng tôi tổ tôm còm chơi đi.
MINH: nói với Tòng - Ừ, phải đấy mình ạ.
TÒNG: Cơm đã chứ.
THU: Lại tôi sơi cơm. Cơm xoàng, rất xoàng.
MINH: Đừng xoàng cũng được mà.
THU: À anh Tòng, anh có biết Tằng, con ông Hạng không nhỉ?
TÒNG: Không, tôi chỉ quen với ông trợ Hạng.
THU: Tăng có tin được ân xá.
MINH: Thế à?
THU: Rõ may. Bị khổ sai chung thân mà cũng được ân xá.
MINH: vui mừng – Cũng bị khổ sai chung thân (bất giác ngước nhìn ảnh Phiên) Tổ tôm đi! Tòng ơi, tổ tôm đi!
TÒNG: Mình cứ sang trước.
MINH: Lôi Thu – Vậy mình sang ngay nhé?
Minh, Thu ra
LỚP VI
TÒNG ngồi hai tay ôm đầu suy nghĩ
MÀN TỪ TỪ HẠ
(Hết hồi thứ hai)