LÝ ĐEN LÝ TRẮNG

Tình yêu không phải là trung tâm của câu chuyện giữa anh em họ, nhưng tôi phải bắt đầu nói từ điểm đó.

Lý đen là anh, Lý trắng là em, anh hơn em năm tuổi. Cả hai đều là bạn học của tôi, nhưng khi Lý trắng vừa bước lên trung học, Lý đen và tôi đã tốt nghiệp rồi. Lý đen chơi thân với tôi, bởi lẽ tôi hay tới nhà anh, thành thử về chuyện của Lý trắng tôi cũng lõm bõm vài phần. Năm năm là một khoảng cách dài, trong cái thời đại này. Sự khác biệt giữa hai anh em họ cũng như biệt hiệu của họ - đen, trắng. Nếu Lý đen là người "cổ đại" thì Lý trắng hiện đại. Hai anh em không vì thế mà chí choé đánh chửi nhau, nhưng quan điểm nhìn nhận bất cứ việc gì cũng không thống nhất. À, Lý đen không hề đen đúa gì đâu, trên lông mày bên trái chỉ có một nốt ruồi đen rõ to, bởi thế anh là "Lý đen", cậu em chẳng mang cái ký hiệu ấy, nên gọi là Lý trắng. Theo cách nhìn của các bạn học trung học, những người đã đặt biệt hiệu này cho họ, thì rất lôgic; kỳ thực da mặt họ đều trắng bóc. Hơn nữa cả hai nom bảnh trai ra phết.

Hai anh em đều theo đuổi một cô - xin lỗi không nêu tên ra ở đây - Cô không nói rõ rốt cuộc cô đã yêu ai, và cũng không chịu nói cả hai cùng không lọt vào mắt xanh của mình. Thế là mọi người tháo mồ hôi thay cho anh em họ. Đành rằng họ không muốn cãi cọ, nhưng cái món tình yêu này đâu dễ nhường nhau.

Ấy thế mà Lý đen lại rút lui.

Tôi còn nhớ rõ: Vào một buổi tối đầu hè, mưa lất phất, tôi tới nhà họ tán chuyện gẫu, Lý đen đang ngồi một mình trong phòng, trước mặt bày bốn tách trà sứ hình con cá màu đỏ, hai chúng tôi vốn không màu mè, tôi ngồi xuống hút thuốc, anh nghịch bốn cái tách đó. Xoay hết chén này rồi lại xoay chén khác, sao cho con cá đỏ hướng thật đúng về phía anh. Xong, anh ngửa người ra sau, y hệt dáng điệu của họa sĩ Từ Hoàn lùi lại ngắm nghía tác phẩm của mình. Sau đó, tiếp tục xoay cho mặt kia của lũ cá ngoảnh hết ra. Rồi ngửa người xem xét tỉ mỉ hổi lâu, quay đầu mỉm cười với tôi, nụ cười đến ngây thơ.

Anh thích tỉ mẩn nghịch mấy cái trò đó. Chẳng am tường cái gì, nhưng món nào cũng thích mó máy chơi vào, anh không định làm nhà thông thái dỏm, anh chỉ tin rằng nó có thể làm cho mình vui thêm lên. Đúng thế, quả thực tính tình anh đến là dễ chịu. Có trò lặt vặt nào, chẳng hạn như dán sách cũ v.v... vậy là anh mải mê suốt cả buổi.

Chào tôi một tiếng, anh lại tủm tỉm cười:

- Mình nhường cô ta cho chú tư rồi - Theo ngôi thứ thì Lý trắng là cậu tư, trong nhà người bác họ còn có các anh em khác nữa - Không thể vì một người con gái mà mất đi hòa khí anh em.

- Bởi thế cậu mới không phải là người hiện đại! - Tôi cười ha hả, phán.

- Không phải thế; chú gấu chó học mãi trò mới mà không thông. Tình yêu tay ba tẻ lắm. Mình đã nói với cô ấy, cô ấy yêu ai, từ rày mình sẽ không qua lại chỗ cô ấy nữa. Thấy nhẹ nhõm ghê.

- Ôi, tôi chưa từng gặp qua kiểu yêu đương thế này!

- Cậu chưa thấy bao giờ à? Kệ, mình vẫn sẽ không tiếp tục nữa. Thôi, mặc cô ấy, dù sao khỏi phải gầm ghè với chú tư. Sau này bọn mình có dính vào mấy vụ này, hy vọng sẽ không gặp cảnh anh không thu quân thì tôi rút.

- Thế là thiên hạ thái bình rồi chăng?

Chúng tôi cười phá lên.

Chừng mươi ngày sau, Lý đen đến tìm tôi. Tôi biết, mỗi bận trán anh tối sầm, ắt hẳn anh đang có tâm sự, mỗi khi có tâm sự, hai chúng tôi uống hết nửa cân Hoa sen trắng. Tôi vội sắp rượu đâu ra đây, vì trán anh chẳng sáng sủa gì cho cam.

Uống đến chung thứ hai, tay anh hơi luống cuống. Con người này chẳng giữ tâm sự được lâu bao giờ. Gặp phải chuyện gì, anh muốn trấn tĩnh lắm, nhưng vẻ mặt vẫn để lộ ra. Anh quá chân chất.

- Tôi vừa chỗ cô ấy về - Anh cười, nụ cười nhạt thếch, nhưng vẫn là một nụ cười, vì muốn trút hết phiền muộn bức bối trong lòng với bạn thân. Con người này nếu không có bạn thân, thì chắc hẳn không sống nổi một ngày.

Tôi không giục anh; khi trò chuyện, bao giờ hai chúng tôi cũng thong thả, từ tốn, tình cảm, ý tứ đều thấm vào khoảng trổng giữa những lời nói ấy. Hai bên nhìn nhau, chợt mỉm cười, thấu hiểu trong nỗi im lặng, còn hơn cả bày tỏ bằng ngôn ngữ. Chẳng thế mà Lý trắng hễ trông thấy hai chúng tôi uống rượu liền chọc chúng tôi là "một cặp trứng ướp".

- Chú tư suýt gây một trận với tôi! - Anh bắt đầu, tôi hiểu từ "suýt" này - thứ nhất, anh không muốn nói hai anh em cãi cọ nhau, thứ hai không muốn bảo em trai sai, dù cậu ta sai lè lè ra. Từ này ngụ vẻ bất đắc dĩ không muốn nói mà lại không đừng được - Vì cô ấy đấy. Mình ngốc quá, chẳng hiểu gì về tâm lý phái nữ. Hôm đó, mình chẳng đã bảo cậu là mình rút lui rồi không? Mình quyết ý không thẹn với lòng, thế nhưng cô ta lại dằn dỗi, cho rằng tôi cố tình sỉ nhục cô ta. Cậu nói đúng. Mình không phải người hiện đại, mình coi tình yêu là chuyện đáng phải làm sao thì cứ thành thế ấy, hóa ra phụ nữ muốn bắt "tất cả" lẵng nhẵng đằng sau. Cô ta cáu mình. Thế là trả đũa, mình bỏ rơi cô ta, cô ta liền cắt đứt với chú tư, chú tư đương nhiên vặc lại mình rồi. Bởi thế hôm nay mình lại đi tìm cô ta, xin nhận lỗi. Cô ta mắng cho mình một chặp, trút hết giận, cũng có thể cô ta vẫn còn lành lặn với chú tư. Mình mong thế. Hừ, nào ngờ, cô ta không chửi mình. Cô ấy vẫn nằng nặc đòi mình và chú tư cùng làm bạn. Điều này, mình không làm nổi, mình không thể nói rõ ra như thế, đành tới đây giãi bày với cậu. Mình không làm, dĩ nhiên cô ta sẽ phăng teo luôn chú tư nữa. Chú tư hẳn sẽ quặc với mình.

- Hết phép rồi! - Tôi thay anh bổ sung thêm một câu ngắn gọn. Ngừng một lát - Hay tôi đi tìm chú tư giải thích, được chứ?

- Cũng được! - Anh cầm chung rượu, thừ ra - Có lẽ chẳng ích gì đâu. Đằng nào thì mình vẫn không qua lại chỗ cô ta nữa. Chú tư còn hục hặc, mình cứ đánh bài nhịn là xong!

Hai chúng tôi lại nói sang chuyện khác, anh kể mấy bữa nay anh đang nghiên cứu tôn giáo. Tôi biết anh chi đọc sách hoàn toàn theo cảm hứng mà thôi, tôi tuyệt nhiên không vì bàn về tôn giáo mà nghĩ anh là kẻ yếu thế hoặc giả có sự biến động gì về mặt tinh thần.

Ông anh vừa về, cậu em đã đến. Lý trắng vốn ít lui tới chỗ tôi, lần này chắc có chuyện thật. Cậu ta vẫn chưa tốt nghiệp đại học, nhưng xem ra sắc sảo hơn Lý đen nhiều. Con người này, nếu bạn gặp, thế nào bạn cũng bảo hắn nên làm lãnh tụ. Mỗi câu nói, nếu không hướng bạn đi vào con đường của hắn chỉ ra, thì hắn trói nghiến bạn trên đoạn đầu đài ngay. Không khách khí oong đơ gì hết, thật khác xa với anh trai.

Tôi cũng chẳng quá lịch sự với cậu ta, để cậu ta khỏi bảo tôi là đổ trứng ướp.

- Anh hai hẳn đã đến đây rồi? - Cậu ta hỏi; về tôn ti trật tự, Lý đen đứng hàng thứ hai - Và chắc chắn, có bao nhiêu chuyện của chúng tôi cũng dốc sạch cả rồi? - Tất nhiên tôi chẳng vội gì đối đáp, vì có đến hai cái "chắc" trong đó. Quả đúng, không đợi tôi trả lời, cậu ta tiếp tục:

- Anh biết tôi chỉ mượn gió bẻ măng không?

- À, tôi không rõ thật.

- Anh tưởng tôi cần người con gái đó thật ư? - Cậu ta cười, hệt như anh trai, có điểu nụ cười của Lý đen ít khi có vẻ gượng gạo như thế - Tôi chỉ trêu ngươi anh hai, nên mới đi lại với cô ta; bằng không, ai hơi đâu săn đón cô ta? Quan hệ giữa nam và nữ, về cơ bản còn chẳng phải nữa là...? Vì thế hà tất tôi không có cô ta không xong? Anh hai cứ ngỡ quan hệ đó là thiêng liêng, thành thử anh ấy trịnh trọng dập đầu trước cô ta, thậm chí dập đến tím cả mũi, lại tưởng rằng tôi cũng nên dập đầu, xin lỗi nhé, tôi đâu hâm đến thế - Cậu ta cười phá lên.

Tôi không cười, cũng chẳng dám xen vào. Tôi chăm chú lắng nghe, nhìn sắc mặt cậu ta. Hệt y như anh trai, nhưng thần khí hoàn toàn khác hẳn Lý đen. Điều này khiến tôi chợt cảm tưởng đang nói chuyện với một người rất đỗi quen thuộc, song lại gần như đang ngồi trước một người xa lạ. Tôi hơi bứt rứt - nhìn ngắm một gương mặt thân quen mà tìm không ra nét nào gần gũi.

- Anh xem, tôi không dập đầu; có cơ hội liền hôn cô ta. Cô ta ưa thế, chí ít còn hơn nhận mấy cái dập đầu. Có điều, đó chưa phải là chuyện chính. Chuyện chính là đây, anh nghĩ tôi nên ở chung với anh hai không?

Ngay lúc đó tôi không trả lời được.

Cậu ta lại tủm tỉm. Có lẽ trong lòng đang giễu tôi là đố trứng ướp.

- Tôi có chí nguyện, có kế hoạch của tôi; anh ấy có suy nghĩ của anh ấy. Tốt nhất ai đi đường nấy, đúng không?

- Đúng, cậu có kế hoạch gì? - Tôi mới nghĩ ra câu này khá dễ dàng, nếu không thì già néo đứt dây.

- Kế hoạch ư, tạm chưa kể cho anh nhé. Phải phân nhà trước đã, rồi sau sẽ cho anh biết cũng chưa muộn.

- Vì muốn ở riêng, nên mới cãi vã với anh trai; mượn gió bẻ măng hả? - Tôi cảm thấy mình rất thông minh.

Cậu ta cười gật đầu; giữ im lặng, dường như biết chắc tôi còn một câu nữa. Quả thực tôi hỏi tiếp:

- Tại sao không nói rõ mà lại phải cãi nhau làm gì?

- Anh ấy hiểu tôi sao nổi! Anh có thể kẻ tung người hứng với anh ấy, tôi thì không. Hễ mở miệng đòi chia nhà, lập tức rớt nước mắt. Sau đó, thế nào cũng... anh ấy hỏi: "Khi mẹ qua đời, mẹ đã trối trăn gì hả? Chẳng phải mẹ bảo hai anh em ta phải hòa thuận sao?". Nhất định anh ấy sẽ lôi cái điệu ấy ra, cứ như thể người sống phải để người chết quản giáo ấy. Còn nữa, hễ nghe thấy chia nhà, bảo đảm, anh ấy không chịu, mà đòi trao tuốt gia sản cho tôi, tôi không thích chiếm lợi, anh ấy luôn xem tôi là "em", luôn lấy tình cảm bản thân hạn định hành động của người khác, luôn tự nhủ rằng hiểu tôi, kỳ thực anh ấy là kẻ lạc hậu. Thời đại này là của tôi, khỏi cần anh ấy bận lòng lo cho tôi - Bỗng dưng mặt cậu ta trở nên nghiêm túc lạ lùng.

Ngắm gương mặt cậu ta, suy nghĩ trong tôi dần dần thay đổi - Lý trắng không còn là một thiếu niên ngông cuồng coi thường "hai quả trứng ướp", cậu ta thực sự muốn khẳng định mình. Tôi cũng chợt hiểu, nếu cậu ta từ từ bàn bạc với Lý đen, hẳn phải phí rất nhiều lời động đến tình cảm, phải viện ra biết bao nhiêu là tình nghĩa anh em; dù không muốn, Lý trắng thế nào cũng phải nói, thà cãi vã còn hơn, đỡ lôi thôi; cậu ta một dao cắt đứt chia đôi hai ngả, ai theo đường nấy. Vả chăng, từ từ thương thuyết, anh hai dứt khoát không đồng ý, chú tư đã đặt vấn đề, nếu anh hai vẫn nằng nặc không chịu, thì rõ ràng là hòng chiếm đoạt tài sản của em trai rồi. Đoán tới đây, đầu óc tôi chợt lóe sáng.

- Hẳn cậu muốn nhờ tôi đi nói với anh hai?

- Đúng thế, khỏi phải ầm ĩ! - Cậu ta lại cười - Tôi không muốn dẫn anh hai vào thế khó xử, dù gì thì vẫn là anh em - Lý trắng bất đắc dĩ phải nhắc đến hai từ sau cùng - anh em.

Tôi nhận lời giúp.

- Anh nói càng kiên quyết càng tốt. Trong vòng hai mươi năm, hai chúng tôi không thể làm anh em được - Cậu ta ngừng một lát, thoáng một nụ cười trên khóe miệng - Tôi đã nghĩ hộ anh hai, tốt nhất nên mau chóng kết hôn, sinh một đứa nhóc trắng trẻo mập mạp là quên béng ngay ông em thôi. Sau hai mươi năm, đương nhiên tôi cũng thành lạc nhân rồi, khi ấy, giá như còn sống, tôi sẽ ngoan ngoãn về nhà làm ông chú. Có điều, hãy bảo anh ấy, khi yêu phải hôn thật nhiều vào, bớt dập đầu đi, phải bám thật chặt, chớ có sun gối mà quỳ - Cậu ta đứng dậy, vẻ ngẫm nghĩ - Cám ơn anh! - Tôi cảm nhận đây là câu nói dành riêng cho tôi, và không hề bắt tôi phải chịu một trách nhiệm gì, cậu ta không trốn tránh trách nhiệm phải nói ra câu ấy.

Vì việc này, ngày nào tôi cũng tới chỗ Lý đen. Ngày nào cũng chuẩn bị sẵn món Hoa sen trắng. Ăn hết uống hết nói hết rồi chẳng đâu ra đâu, chia tay chẳng kết quả gì. Những điều tôi nói, anh hiểu cả và mong muốn giúp chú tư hoàn thành tâm nguyện. Nhưng câu chốt bao giờ cũng là "Không nỡ xa chú tư đâu".

- Kế hoạch của chú tư? Kế hoạch? - Anh đi đi lại lại, miệng lẩm bẩm. Nốt ruồi đen trên lông mày giữa các nếp nhăn trên trán như nhỏ đi nhiều - Kế hoạch gì nhi? Cậu thừ hỏi em nó, hỏi rõ rồi tôi mới yên tâm.

- Chú ấy không nói - Tôi trả lời đến hơn năm mươi lẩn rồi.

- Không nói nghĩa là có nguy hiểm! Mình chỉ còn mỗi nó là em! Cứ đề chú ấy vùng vằng với mình, hục hặc cũng hay đấy. Trước kia chú ấy có thể đâu, chỉ gần đây mới mặt nặng mày nhẹ với mình. Chắc vẫn là vì cái cô gái kia thôi! Bảo mình kết hôn? Chưa lấy đã đến mức này rồi, lấy vào còn đến thế nào nữa? Kế hoạch gì kia chứ! Phải chia nhà? Chú ấy thích món gì thì cứ lấy. Có lẽ mình đã mích lòng chú ấy, tuy mình không gầm ghè với chú ấy, mình biết mình cũng có chủ trương kế hoạch gì chứ? Chú ấy muốn thế nào thì cứ thế mà làm, hà tất phải chia nhà...

Quay đi quay lại cũng chỉ từng ấy chuyện, mỗi lần mất hơn một tiếng đồng hổ. Trò của anh ngày càng tăng: Nào bói âm dương, bốc quẻ, nào đoán chữ, nghiên cứu tôn giáo... chẳng món gì giúp anh đoán ra kế hoạch của chú tư, chỉ được cái là tông thêm nhiều nỗi phấp phỏng, hoang mang. Điều đó hoàn toàn không có nghĩa là anh tỏ ra hớt hải cuống cuồng. Không, anh vẫn thủng thẳng như xưa. Hành động cử chỉ của anh hình như không bao giờ đuổi kịp tình cảm, bất luận lòng dạ cồn cào thế nào, động tác của anh vẫn đủng đỉnh, đủng đỉnh đến độ dường như coi mạng sống giống một trò giỡn chơi.

Tôi bảo kế hoạch của chú tư là chỉ sự nghiệp trong tương lai thôi, chứ hiện tại thì có biện pháp gì cụ thể đâu. Anh lắc đầu.

Cứ thế kéo dài, dễ chừng đến hơn một tháng lại trôi qua.

- Cậu thấy chưa - Tôi tóm ngay lấy điểm đó - Chú tư cũng không thúc giục tôi, chứng tỏ đó là kế hoạch lâu dài. Chứ không phải sùng sục đòi thực hiện ngay đâu.

Anh vẫn lắc đầu.

Thời gian càng lâu, chuyện của anh càng nhiều. Một sáng chủ nhật, tôi trông thấy anh vào nhà thờ. Có lẽ đi gặp bạn bè, tôi đoán chừng. Tôi đứng ở bên ngoài đợi anh một lát vẫn không thấy anh ra. Không tiện chờ nữa, tôi vừa đi vừa suy nghĩ: Hẳn anh Lý nhà ta tất hẳn hứng chịu một đòn nặng nề - thật tình, anh em bất hòa, hoặc lại có duyên cớ khác nữa. Chỉ hai cái chuyện tôi biết ấy, có lẽ anh đã không gượng được nữa. Động tác của anh như thể đem mạng sống ra làm trò chơi, chính vì anh luôn cân nhắc thận trọng về bất cứ chuyện cỏn con nào. Hoa văn trên tách trà không đều đặn cũng khiến anh cảm thấy bứt rứt. Chuyện chẳng ra gì cũng xếp đặt thật ổn thỏa kỳ cho đến khi lương tâm yên ổn nhẹ nhõm mới thôi. Vào nhà thờ cầu nguyện, là để cho lương tâm kiên định. Lương tâm đã được các cố thánh tiên hiền chuẩn bị sẵn cho anh rồi, nhưng anh lại không muốn một nhát bút xóa sạch hết thảy sự việc mới, tinh thần mới. Kết quả, anh "nghĩ" ra sao, anh không biết phải làm thế nào mới được. Có lẽ anh thực sự yêu cô gái đó, nhưng vì em trai, anh dứt lòng bỏ cô, cắc cớ hơn, thất tình mà không nói ra được. Anh thường bảo tôi: "Chúng ta phải đi máy bay thử một chuyến". Nói dứt lời, anh mỉm cười, không phải cười, mà cười cái kiểu "da thịt máu xương, cha mẹ ban cho".

Đầu giờ chiều, tôi đi tìm anh. Lẽ ra vừa gặp mặt liền bàn về chú tư, hơn một tháng nay toàn thế cả. Lần này anh đổi kiểu rồi, mắt sáng lấp lánh, nét cười bình thản thoáng hiện, tựa như lại vừa mua được một tập sách cũ thiện bản.

- Ôi, lại nhìn thấy anh rồi - Tôi lên tiếng trước.

Anh gật gật đầu, mỉm cười:

- Cũng thú vị thật!

Mỗi bận bắt gặp một chuyện gì đã cũ rích, anh thốt ra câu này. Kể cả những chuyện đùa với quỷ, anh cũng: "Thú vị thật!". Anh không tranh luận có quỷ hay không, anh tin câu chuyện đó: "Không chừng trên đời này còn có chuyện kỳ lạ hơn thế ấy chứ". Theo anh, việc gì cũng có khả năng cả. Bởi thế, anh dễ dàng chấp nhận, nhưng nói chẳng có kiến giải gì cao minh cả. Không phải anh không muốn tìm hiểu cặn kẽ hơn, nhưng mỗi khi đáng phải dùng đến đầu óc, anh lại vận dụng tình cảm.

- Lý lẽ hệt như nhau - Anh nói - Rặt chỉ khuyên ta hy sinh cho người khác.

- Chẳng phải anh đã hy sinh người yêu rồi sao? - Tôi muốn tiến gần vào thực tế hơn.

- Cái đó không tính, chỉ là sự cắt bỏ tiêu cực, chứ đâu phải lấy thứ gì trên chính con người mình ra đâu. Mươi hôm nay, mình đọc xong bốn bộ sách "Phúc âm". Mình nghĩ kỹ rồi, mình nên chia sẻ công việc với chú tư, không nên khăng khăng bắt chú ấy dính chặt mình. Cậu thử nghĩ xem, giả dụ chú ấy nằng nặc đòi chia nhà thực, tại sao không nói rõ với mình?

- Chú ấy sợ cậu không chịu - Tôi đáp.

- Không phải. Mấy hôm nay suy đi nghĩ lại nhiều rồi, hẳn chú ấy có một kế hoạch thật sự, mà còn là một kế hoạch nguy hiểm nữa. Thành ra chú ấy muốn dứt khoát cho xong, đỡ liên lụy đến mình. Cậu ngỡ chú ấy non nớt, tính tình bốc đồng chứ gì? Chú ấy lợi dụng chính điểm này để gạt chúng ta; chú ấy thực lòng quan tâm mình, không muốn bắt mình phải chịu ấm ức. Đưa mình vào chỗ an toàn rồi, chú ấy rảnh tay một mình đi gánh vác hiểm nguy. Nhất định là thế. Mình không thể bỏ mặc chú ấy, mình phải hy sinh cho chú ấy, khi mẹ lâm chung - Anh không nói tiếp, vì biết tôi đã nghe đoạn đó đến thuộc lòng rồi.

Quả thực tôi chưa nghĩ đến điểm này. Nhưng vẫn không tin lời anh cho lắm; biết đâu anh đã chịu ảnh hưởng của tôn giáo mà muốn bộc phát tình cảm một cách đầy đủ thì sao?...

Tôi quyết định đi tìm Lý trắng. Thôi thì hết trường học, ký túc xá, thư viện, sân quần vợt, căng tin, đều không gặp bóng dáng cậu ta đâu cả. Hỏi thăm mọi người, ai cũng bảo suốt mấy ngày chẳng nom thấy cậu ta đâu. Điều đó lại càng chứng minh Lý trắng vẫn là Lý trắng; nếu phải Lý đen, xa nhà mấy hôm, thì cả các bạn thân, anh cũng phải báo qua một tiếng. Lý trắng cứ thế mà lặn mất tăm. Tôi nảy ra một sáng kiến - tới chỗ "cô ấy" nghe ngóng xem sao.

Cô có quen tôi, vì tôi thường đàn đúm với Lý đen. Mấy ngày qua, cô cũng không gặp Lý trắng. Cô có vẻ rất không hài lòng về anh em nhà họ Lý, đặc biệt là Lý đen. Tôi hỏi về Lý trắng, cô lại nói với tôi về Lý đen. Tôi nhận thấy, cô thực sự chú ý - nếu không phải là yêu - Lý đen. Có lẽ cô muốn khư khư túm chặt Lý đen, lấy anh làm cái bảng tiêu chí. Ai hơn, liền cách chức anh luôn; còn tìm mãi không ra người nào tài hơn, rốt cuộc chắc cũng phải theo anh thôi. Nghĩ thế, tuy chỉ là nghĩ, tôi cũng nhân cơ hội giúp họ làm lành; lẽ ra nên làm vậy, nhưng tôi quá yêu mến anh Lý, tôi vẫn nghĩ anh phải một tiên nữ trên trời mới xứng đáng.

Ra khỏi nhà cô gái, bụng tôi cứ nổ đôm đốp. Lý trắng đi đâu? Không thể cho Lý đen biết được! Hễ biết, ắt anh đăng báo tìm em ngay tức khắc; không khéo, đang nửa đêm cũng vùng dậy bói âm dương đoán chữ nữa chứ. Nhưng, không nói ra thì lòng tôi ngứa ngáy không yên. Tìm cậu ta? Cũng không ổn!

Bước đến bên ngoài thư phòng của anh, nghe thấy anh đang lầm nhầm ở bên trong. Lúc hứng lên, anh lẳng lặng, chơi nghịch trò chơi của anh. Nhưng thường ngày anh lẩm nhầm, ngâm nga một đoạn thơ, đại khái như "Thâm khuê còn rớm mùi hương khuynh thành"[*], lần này thì không giống thế. Tôi lắng nghe, anh đang luyện thơ. Anh không có cái tai âm nhạc, bất kể ca khúc gì, đến tai anh đều thành một điệu như nhau hết. Khi anh hát, dĩ nhiên vẫn rặt một điệu. Bất luận thế nào, dù sao tôi biết anh đang cao hứng lắm. Cao hứng vì chuyện gì nhỉ?

[*]Chu thich: Thâm khuê nội, đoạn đích thị ngọc vô hà: Trong buồng Khuê đúng là ngọc không vết - chúng tôi vận dụng câu thơ của Nguyễn Gia Thiều trong Cung oán ngâm khúc.

Tôi bước vào, anh vội bỏ tập Thánh thi xuống, vẻ hết sức hoạt bát:

- Cậu đến đúng lúc lắm, mình đang tính đi tìm cậu! Chú tư vừa ở đây xong, xin mình một nghìn, cầm đi rồi. Không hề nhắc đến chuyện chia nhà chia cửa gì cả, không hề!

Rõ ràng anh chưa hỏi em trai, số tiền đó dùng để làm gì. Bằng không, anh đâu thể sung sướng như thế kia. Hẳn chỉ cần em trai cùng ở với anh, không để mắt gì đến hành động của em trai hết; như thế dù em trai bày ra kế hoạch nguy hiểm gì, chỉ cần không đòi chia nhà thì chẳng có gì đáng sợ nữa. Tôi thấy rõ điều đó.

- Cầu nguyện có hiệu quả thật đấy - Anh trịnh trọng nói - Mấy bữa nay ngày nào tôi cũng cầu nguyện, quả nhiên chú tư không nhắc đến chuyện đó nữa. Kể cả chú ấy ném sạch tiền đi, thì tôi vẫn còn một người em!

Tôi đề nghị cạn một bình Hoa sen trắng như lệ thường. Anh mỉm cười lắc đầu:

- Cậu uổng đi, mình ăn cùng cậu, mình cai rượu rồi.

Tôi cũng không uống, cũng chẳng dám kể là tôi đã đôn đáo khắp nơi tìm chú tư ra sao. Chú tư đã về rồi, hà tất kể lể dông dài? Nhưng tôi lại nhắc đến "cô". Anh không hưởng úng, chỉ tủm tỉm.

Dường như chẳng còn bất cứ điều gì đáng nói về chú tư và "cô" nữa. Anh kể cho tôi mấy câu chuyện trong Thánh kinh, tôi vừa nghe vừa nhủ thầm trong bụng - Thái độ của anh Lý đối với em trai và người yêu hình như có gì đó không bình thường; nhưng tôi không nói rõ ra được. Lòng tôi hết sức thấp thỏm, về đến nhà vẫn thế.

❆❆❆

Lại bốn năm ngày trôi qua, chuyện đó cứ lơ lửng trong đầu tôi. Một buổi tối, Vương Ngũ ào đến. Anh là phu xe cho gia đình họ Lý đã bốn năm.

Vương Ngũ là một anh chàng chất phác đáng tin, tuổi hơn ba mươi, có vết sẹo trên đầu - nghe nói hồi nhỏ bị con lừa ngoạm cho một miếng. Ngoài cái tật đôi khi khoái nhắp tợp rượu ra, anh chẳng còn thói xấu nào khác.

Anh chàng lạc đà có vẻ đã quá chén, vết sẹo trên đầu đỏ lựng.

- Đến có việc gì hả, Vương Ngũ? - Chúng tôi khá thân nhau, mỗi khi từ nhà họ Lý trở về hơi muộn, bao giờ anh ta cũng xung phong kéo xe đưa tôi về, dĩ nhiên thỉnh thoảng tôi cũng biếu anh ít "tiền rượu".

- Đến thăm anh thôi! - Nói đoạn liền, ngồi phịch xuống.

Tôi biết anh đến để kể với tôi điều gì đó.

- Trà vừa pha xong, uống nhé?

- Thế thì tốt quá; tôi tự rót lấy, vẫn còn khát.

Tôi mời anh điếu thuốc, rồi gợi:

- Có chuyện gì chăng?

- Hừ, lại làm hết hai chai, bụng dạ ngứa ngáy; chuyện vốn không nên nói ra! - Anh rít một hơi rõ dài.

- Nếu là chuyện nhà họ Lý, anh kể tôi nghe, đảm bảo không sao cả.

- Tôi cũng nghĩ thế - Anh ngập ngừng một thoáng, nhưng vì men rượu thôi thúc, dường như không đừng được - Tôi ở nhà họ Lý đã bốn năm lẻ ba mươi lăm ngày! Giờ tôi đang rất đỗi khó xử. Cậu hai đối xử với tôi tử tế lắm, còn cậu tư thì lại thực sự là bạn của tôi. Đâm ra mắc kẹt quá. Chuyện của cậu tư không được phép kể cho cậu hai; cậu hai thì lại ngờ nghệch ơi là ngờ nghệch. Nói cho cậu hai, lại có lỗi với cậu tư - bạn của tôi. Khỏi phải bàn, tôi bứt rứt không chịu nổi! Theo lý, đáng ra tôi nên nghiêng về cậu tư. Cậu hai là người tốt, đúng; nhưng rốt cuộc vẫn là ông chủ. Người chủ tốt nhường nào vẫn cứ là chủ, đâu thể ngang vai ngang về làm anh em. Cậu ấy quả đối với tôi rất tốt, chẳng hạn nhé, vào những ngày nóng nực thế này, tôi đưa cậu hai ra ngoài, trên đường đi cậu ấy luôn tính cách ghé vào đâu đó chốc lát, nào mua diêm, nào xem sạp sách, để làm gì chứ? Chính là để tôi nghỉ ngơi, thở cho lại sức, nếu không, sao bảo cậu ấy là người chủ tốt được. Cậu ấy tốt, mình cũng phải kính trọng cậu ấy, thế gọi là lấy lòng đãi với lòng. Lăn lộn bao năm ngoài đường phố, lẽ nào tôi không hiểu nổi điều đó?

Tôi mời anh thêm một tách trà, tỏ vẻ mình không phải là người không biết sĩ diện. Anh uống cạn, lấy điếu thuốc trỏ trỏ vào ngực mình nói:

- Chỗ này đây, lại yêu cậu tư. Tại sao ư? Cậu tư trẻ tuổi, không coi tôi như một thằng ở, kéo xe. Sức mạnh của hai anh em họ, trong tâm họ, không giống nhau. Cậu hai à, hễ thấy trời nắng liền kêu tôi nghỉ nhiều hơn, cậu tư thì không mấy bận tâm đến chuyện vặt đó, trời nắng đến đâu cũng phải kéo xe chở cậu như bay. Nhưng khi cậu tư cà kê với tôi, cậu thường nói, dựa vào lẽ gì mà người phải kéo xe cho người chứ? Cậu ấy gộp những phu xe chúng tôi, phu xe khắp thiên hạ vào, căm phẫn thay cho chúng ta. Cậu hai tốt với riêng tôi, nhưng không nghĩ đến cả đám lũ kéo xe nói chung. Cứ thế suy ra, cái tốt của cậu hai còn nhỏ. Cái tốt của cậu tư mới là lớn. Cậu tư chẳng nghĩ đến đôi chân tôi, nhưng quan tâm đến trái tim tôi; cậu hai chỉ thấy cây mà không thấy rừng, thương hại đôi chân tôi, nhưng không để ý đến cái này - Anh lại chỉ chỉ vào ngực mình.

Tôi hiểu anh vẫn còn lời muốn nói, chỉ sợ trà đặc giải sạch men rượu, nên vội vàng giục:

- Nói tiếp đi, Vương Ngũ! Nói hết đi, nếu không, bao giờ mới moi được chuyện gì?

Anh xoa tay lên vết sẹo trên đẩu, gục xuống ngẫm nghĩ một lát. Tiếp đó kéo ghế về phía trước, giọng hạ thấp:

- Cậu có biết đường ray xe điện sắp sửa xong rồi không? Hễ hoạt động, cánh phu xe chúng tôi hết đời tất! Tôi không phải buồn lo cho cá nhân tôi, mà là cho mọi người - Anh đánh mắt sang phía tôi.

Tôi gật gật đầu.

- Cậu tư hiểu rõ điều đó, nếu không sao chúng tôi làm bạn được. Cậu tư nói: Vương Ngũ, phải nghĩ cách thôi! Tôi đáp: Cậu tư, tôi có một ý kiến, phá! Cậu tư bảo: Vương Ngũ, đúng thế! Phá được! Thắng làm vua thua làm giặc. Chúng tôi đã bàn ổn cả rồi. Chuyện này tôi không thể nói với cậu. Tôi muốn nói điều này.. - Anh tiếp tục hạ giọng - Cậu thấy rồi đấy, mật thám theo sát nút cậu tư! Chưa hẳn đã vì chuyện này, nhưng để mật thám bám theo, chẳng thú vị cho lắm. Thế đâm ra khó xoay. Tôi nói với cậu hai thì không phải với cậu tư, còn không nói, lại sợ cậu hai cũng dính vào. Thật hết phép!

Tiễn Vương Ngũ về rồi, tôi lo quá.

Lý đen đã đoán đúng, Lý trắng quả có một kế hoạch nguy hiểm thật. Không nhất định là đánh phá xe điện, nhưng hẳn cậu ta đang ấp ủ hành động ghê gớm nào đó. Bởi vậy mới đòi chia nhà để khỏi kéo cả anh trai dây vào.

Đương nhiên anh ta không ngán hy sinh, cũng chẳng ngại người khác hy sinh, nhưng chính là không chịu hy sinh ông anh không một tiếng vang - hy sinh Lý đen một cách vô ích. Giờ, chuyện xe điện đã sát ngay trước mặt, đến anh trai cũng không quan tâm nổi nữa.

Tôi phải làm sao đây? Cảnh cáo Lý đen chỉ tổ kích động thêm tình yêu em cuồng nhiệt trong anh. Khuyên Lý trắng ư, không những vô tác dụng, còn liên lụy đến cả Vương Ngũ.

Sự việc mỗi lúc một gấp, công ty xe điện đã tuyên bố ngày xe hoạt động, tôi không thể tiếp tục lãng phí thời gian, phải đi báo cho Lý đen thôi.

Anh không ở nhà, nhưng Vương Ngũ chưa ra ngoài.

- Cậu hai đâu?

- Ra ngoài rồi.

- Không ngồi xe à?

- Liền mấy hôm, hàng ngày ra phố đều không ngồi xe!

Từ thần sắc của Vương Ngũ, tôi đoán được:

- Vương Ngũ, anh đã bảo cậu ấy rồi hử?

Vết sẹo trên đầu Vương Ngũ tím lại:

- Uống thêm hơn hai chum vào, rồi ngứa miệng kể tuột ra rồi!

- Cậu ấy thế nào?

- Chỉ chực khóc thôi.

- Có nói gì không?

- Hỏi tôi độc mỗi câu - Anh Ngũ, anh thế nào? Tôi đáp, Vương Ngũ theo cậu tư. Cậu ấy nói cộc lốc: "Được!". Ngoài không hỏi gì thêm, hàng ngày, đi đâu cũng không ngồi xe.

Tôi chờ anh đúng ba tiếng đồng hồ, trời sập tối, anh mới trở về.

- Thế nào? - Tôi hỏi tất cả mọi chuyện bằng hai từ này.

Anh cười:

- Chẳng sao cả.

Tôi tuyệt nhiên không ngờ rằng anh sẽ trả lời như thế. Tôi không cần tiếp tục hỏi nữa, anh đã quyết định rồi. Tôi cảm thấy nhất thiết phải uống rượu, nhưng uống một mình phỏng hứng thú gì. Tôi đành trở ra về. Khi sắp chia tay, tôi đề nghị:

- Đi chơi với mình vài ngày, được không?

- Mấy hôm nữa hẵng tính nhé - Anh không nói gì hơn.

Khi tình cảm lên đến mức cháy bỏng nhất lại chính là lúc lạnh lẽo nhất. Thật không ngờ anh lại đối xử với tôi như thế.

Buổi tối hôm đầu tiên xe điện đi vào hoạt động, tôi lại tới thăm anh. Anh không có nhà, đợi tới nửa đêm, anh vẫn chưa về. Có lẽ cố ý tránh mặt tôi.

Vương Ngũ về, cười rạng rỡ với tôi:

- Ngày mai!

- Cậu hai đâu?

- Không biết. Hôm đó, sau khi cậu về, không biết cậu ấy dùng thứ gì, đốt mất dấu cái nốt ruổi đen trên lông mày ấy, và đứng thất thần trước gương.

Hết rồi, không còn nốt ruổi đen, nghĩa là chẳng còn Lý đen nữa, bất tất đợi anh nữa.

Tôi đã bước ra đến cổng, Vương Ngũ gọi giật lại:

- Ngày mai lỡ tôi - Anh xoa xoa vết sẹo trên đầu - Cậu hãy để tâm chút ít đến mẹ tôi nhé!

Chừng hơn năm giờ, Vương Ngũ chạy thốc vào, chạy đến nỗi quần ướt sũng - Tất cả, choảng rồi! - Anh hổn hển không ra hơi. Không biết đứng thở mất bao lâu, anh mói thở chậm trở lại, nhấc bình trà rót vào miệng uống liền một hơi - A ha! Phá sạch rồi! Đội kỵ mã ào đến, chúng tôi mới giải tán. Thằng nhóc Mã Lục bị bọn chúng bắt đi, trông rõ mồn một. Chúng có đồ nghề, chỉ ném đá thì ăn thua gì! Mã Lục chắc sắp xong rồi!

- Còn cậu tư?

- Không thấy - Anh cắn môi ngẫm nghĩ - Hừm, náo loạn ghê gớm! Nếu bắt bớ, chắc chắn bắt cậu tư, cậu là người cầm đầu. Nhưng cũng chả biết được, cậu tư đâu có ngốc, chớ tưởng cậu ấy trẻ người non dạ. Mã Lục sắp toi, có lẽ cậu tư thì không.

- Cũng không thấy cậu hai ư?

- Hôm qua cậu ấy không về nhà - Anh lại suy tính - Tôi phải trốn ở đây vài hôm.

- Được thôi!

❆❆❆

Sáng hôm sau, báo chí đưa tin - Thủ lĩnh Lý của đám côn đồ phá xe gây bạo loạn - bị bắt tại trận, cùng bị bắt còn có một học sinh, năm phu xe.

Vương Ngũ ngắm hàng chữ đó, chỉ nhận ra độc một chữ "Lý" - Cậu tư hết rồi! Cậu tư hết rồi! - Anh gục đầu vờ như ôm vết sẹo, nước mắt rỏ xuống tờ báo.

Tin tức lan khắp thành phố, xử bắn Lý và Tiểu Mã Lục, diễu phố thị uy.

Mặt trời chói chang, đá trên đường bỏng rãy chân, nhưng ngoài phố vẫn chật ních người. Một chiếc xe không mui chở hai người ngồi trên đó, tay trói quặt ra sau lưng. Đám tuần cảnh quân phục màu cỏ úa, binh lính quân phục xám xít, áp giải đằng trước đằng sau, ánh thép của lưỡi lê tỏa hơi lạnh ngắt dưới ánh nắng hừng hực. Xe càng lúc càng gần, hai tờ áp phích trắng khẽ run rẩy theo chuyển động của xe. Người ngồi phía trước, mắt nhắm nghiền, trán lấm tấm mồ hôi, môi mấp máy, như đang cầu nguyện.

Xe khá gần chỗ tôi đứng, anh ngồi lắc lư trước mắt tôi. Nước mắt tràn ngập lòng tôi. Xe trờ qua từ lâu, tôi mới giật mình tỉnh lại, lẽo đẽo theo xe đến tận pháp trường. Cả dọc đường, anh không ngẩng đầu lên lấy một lần.

Mày anh hơi chau, miệng hé mở, ngực đẫm máu, dường như khi chết vẫn đang cầu nguyện. Tôi nhặt xác anh về.

❆❆❆

Hai tháng trôi qua, tôi gặp Lý trắng ở Thượng Hải, nếu tôi không gọi, hẳn cậu ta đã chạy biến mất.

- Chú tư! - Tôi gọi cậu ta một tiếng.

- À! - Cậu ta có vẻ giật mình - Ồ, anh! Tôi ngỡ anh hai sống lại.

Có lẽ tôi gọi giống hệt như giọng Lý đen, ồ, tôi hoàn toàn không cố ý hoặc giả Lý đen vẫn sống mãi trong tim tôi, gọi lên một tiếng thay tôi.

Nom Lý trắng già đi ít nhiều, càng giống anh trai hơn. Hai chúng tôi chỉ nói vài ba câu, cậu ta như không muốn nói nhiều với tôi. Chỉ nhớ được hai câu thế này:

- Anh hai có lẽ đã lên thiên đường, anh ấy ở đó thích hợp nhất; còn tôi vẫn đang ở đây gõ cửa địa ngục.

(Đã đăng trên "Văn học quí san " ngày mùng 1 tháng 1 năm 1934)