Chương 5 CÁC MẪU HÌNH SAO

Cẩn tắc vô áy náy.

M ột nhóm các mẫu hình đảo chiều hấp dẫn là các mẫu hình Sao. Nến Sao là một nến có thân nhỏ (trắng hoặc đen) tạo Khoảng trống ( gap ) khỏi thân nến lớn trước nó (xem Hình 5.1). Nói cách khác, thân nến Sao có thể nằm trong bóng nến trên của phiên trước đó miễn là các thân nến không trùng lấp vào nhau (có vài ngoại lệ cho quy tắc này, tôi sẽ bàn đến ở phần sau). Nếu nến Sao là một Doji thay vì có thân nến nhỏ, nó được gọi là một nến Sao Doji (xem Hình 5.2). Nến Sao, đặc biệt là nến Sao Doji cảnh báo rằng xu hướng trước đó có thể đang kết thúc.

Thân nến nhỏ của nến Sao thể hiện sự giằng co bất phân thắng bại giữa phe mua và bán. Trong một xu hướng tăng mạnh, rõ ràng phe mua đang thắng thế. Nhưng khi có sự xuất hiện của một nến Sao trong bối cảnh này, ta sẽ thu được tín hiệu chuyển dịch, trước đó bên mua đang kiểm soát nhưng bây giờ lại đang có sự bế tắc giữa lực bán và mua. Sự bế tắc này xảy ra có thể là do lực mua suy yếu hoặc lực bán gia tăng. Dù bằng cách nào chăng nữa, nến Sao cho chúng ta biết sức mạnh của xu hướng tăng trước đó có phần bị kìm hãm. Điều này có nghĩa thị trường đang ở giai đoạn nhạy cảm, dễ điều chỉnh.

Điều tương tự nhưng ngược lại được áp dụng đối với một nến Sao trong xu hướng giảm (đôi khi nến Sao trong xu hướng giảm còn được gọi là giọt nước mưa). Nhìn vào, ta có thể thấy cây nến đen dài trong một xu hướng giảm phản ánh phe bán đang kiểm soát giá. Nhưng sự xuất hiện của nến Sao báo hiệu thay đổi, cho chúng ta thấy phe bán và phe mua đã về trạng thái cân bằng hơn. Nói cách khác, áp lực giảm đã “nguội” đi phần nào. Điều này không phải là một tín hiệu thuận lợi cho thị trường tiếp tục đà giảm.

Nến Sao là một phần hình thành nên bốn mẫu hình đảo chiều bao gồm:

MẪU HÌNH SAO MAI (MORNING STARS)

Mẫu hình Sao Mai (xem Hình 5.3) là mẫu hình đảo chiều đáy. Mẫu hình này có tên như vậy là vì tương tự như Sao Mai (biệt danh của Sao Kim) báo trước mặt trời mọc, nó báo trước giá sẽ lên cao hơn. Có ba cây nến tạo nên mẫu hình này:

Hình 5.2: Sao Mai

•

Nến 1: Một thân nến đen dài, hình ảnh cho ta thấy phe bán đang chiếm thế thượng phong.

•

Nến 2: Một thân nến nhỏ không chạm vào thân nến trước đó (hai nến này hình thành mẫu hình Sao cơ bản). Thân nến nhỏ thể hiện người bán đang đánh mất khả năng đẩy giá xuống thấp hơn.

•

Nến 3: Nến mang tính kết luận cho mẫu hình Sao Mai là một thân nến dài màu trắng xuyên sâu vào thân nến màu đen đầu tiên. Điều này là một tín hiệu cho thấy phe mua đã chiếm lấy quyền kiểm soát.

Sao Kim là hành tinh phía trong tính từ Trái Đất, nó không bao giờ xuất hiện trên bầu trời mà quá xa Mặt Trời: góc ly giác đạt cực đại bằng 47,8°. Sao Kim đạt độ sáng lớn nhất ngay sát thời điểm hoàng hôn hoặc bình minh, do vậy mà dân gian còn gọi là Sao Hôm, khi hành tinh này mọc lên lúc hoàng hôn, và Sao Mai, khi hành tinh này mọc lên lúc bình minh.

- Wikipedia -

Mức giá thấp nhất của ba nến hình thành mẫu hình này có thể dùng làm ngưỡng hỗ trợ, như đường nét đứt ở Hình 5.3.

Một mẫu hình Sao Mai lý tưởng sẽ có Khoảng trống giữa thân nến thứ hai và thứ ba. Theo kinh nghiệm của tôi, thiếu Khoảng trống này cũng không khiến sức mạnh của mẫu hình này yếu đi. Yếu tố quyết định nằm ở chỗ nến thứ hai nên là một nến Con quay và cây nến thứ ba xuyên sâu vào nến đen.

Hình 5.4 là một ví dụ của điều này. Vào cuối Tháng 07 đầu Tháng 08, ta thấy ba nến thỏa mãn điều kiện cần của một mẫu hình Sao Mai: một nến đen dài, một thân nến nhỏ và một nến trắng dài. Tất nhiên, mẫu hình này phải xuất hiện sau một nhịp giảm. Một yếu tố khiến mẫu hình này không phải mẫu hình Sao Mai lý tưởng là thân nến thứ ba bọc quanh nến thứ hai. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm của tôi, dù nến thứ hai và nến thứ ba trùng lắp nhau, độ hiệu quả của mẫu hình cũng không giảm sút. Trên thực tế, nến thứ hai và thứ ba của mẫu hình Sao Mai tạo mẫu hình Nhấn chìm tăng.

Hình 5.4: Lúa mì, Tiếp diễn theo đồ thị tuần Tuần (Sao Mai)

Đồ thị này cũng là một ví dụ thể hiện đồ thị nến thường cho các tín hiệu đảo chiều trước khi các tín hiệu truyền thống xuất hiện trên đồ thị thanh. Một kênh giá giảm bắt đầu từ Tháng 02 duy trì sức mạnh đến quý 03 năm này. Giá đóng cửa trên đỉnh của kênh giá giảm là tín hiệu phương Tây truyền thống cho thấy xu hướng giảm đã bị phá vỡ. Bằng cách sử dụng ánh sáng từ các cây nến (ở đây là mẫu hình Sao Mai), chúng ta có được một báo hiệu đảo chiều nhiều phiên trước khi giá bứt phá khỏi kênh giá giảm.

Giới hạn của mẫu hình Sao Mai nằm ở việc mẫu hình này có ba nến, nên ta phải đợi giá đóng cửa của nến thứ ba để hoàn thành mẫu hình. Thường thì nếu cây nến thứ ba là một nến trắng dài, chúng ta sẽ chỉ thu được tín hiệu sau khi thị trường đã bật mạnh. Nói cách khác, việc mẫu hình Sao Mai hoàn thành có thể không cho ta một cơ hội giao dịch với mức rủi ro/lợi nhuận hấp dẫn. Ta có thể chọn việc đợi giá điều chỉnh về vùng hỗ trợ của mẫu hình Sao Mai để bước vào vị thế mua một phần. Như trong Hình 5.5, mẫu hình Sao Mai xuất hiện đầu Tháng 02. Nếu nhà giao dịch mua khi mẫu hình hoàn thành gần 74 đô la, ngày hôm sau, anh ta sẽ phải chịu lỗ. Bằng cách đợi giá điều chỉnh về vùng giá thấp của mẫu hình Sao Mai (về 65.60 đô la) trước khi mua, nhà giao dịch sẽ giảm rủi ro của mình vì mức cắt lỗ nằm ở mức giá thấp nhất của mẫu hình Sao Mai. Khi cổ phiếu đi lên, giá bám vào một đường hỗ trợ hướng lên. (Đường xu hướng sẽ là chủ đề chính của Chương 11).

Hình 5. 5 : Merrill Lynch, đồ thị ngày (Sao Mai)

Thị trường ngoại hối (Forex, FX, hoặc thị trường tiền tệ) là một thị trường phi tập trung toàn cầu cho việc trao đổi các loại tiền tệ. Những người tham gia chính trong thị trường này là các ngân hàng quốc tế lớn. Các trung tâm tài chính khắp thế giới giữ chức năng như các neo của trao đổi giữa một loạt các loại người mua và người bán khác nhau suốt ngày đêm, ngoại trừ những ngày cuối tuần.

Ch ỉ số giá hàng hóa là một chỉ số gia quyền cố định hoặc trung bình (gia quyền) của các giá cả hàng hóa có lựa chọn, có thể được dựa trên giá cả giao ngay hoặc giá cả tương lai.

Các thành phần trong chỉ số giá hàng hóa có thể được nhóm lại thành các loại sau:

•       Năng lượng như than, dầu thô, rượu cồn, dầu khí, xăng, dầu sưởi, khí thiên nhiên, Prô-pan)

•       Kim loại

- Kim loại cơ bản (như chì, kẽm, niken, đồng)

- Kim loại quý (như vàng, bạc, bạch kim, palladium)

•       Nông nghiệp

- Ngũ cốc (như ca cao, ngô, yến mạch, gạo, đậu nành, lúa mì)

- Softs (như bơ, bông, sữa, nước cam)

- Chăn nuôi (như cừu, gia súc sống, thịt thăn lợn, thức ăn gia súc)

Nguồn: Wikipedia

Dù ba thân nến của mẫu hình Sao Mai và Sao Hôm lý tưởng không nên chạm nhau, định nghĩa của mẫu hình Sao Mai và Sao Hôm vẫn có sự linh hoạt ở các thị trường giá mở cửa và giá đóng cửa gần như giống nhau hoặc gần nhau. Bao gồm:

Ta hãy dùng đồ thị trong ngày ở Hình 5.6 để xem khả năng linh hoạt trong việc diễn giải mẫu hình nến có giá trị như thế nào. Giữa ngày 27 tháng 12, chỉ số tạo đáy mới trong chuyển động giá và phá vỡ xuống dưới hỗ trợ đầu ngày ở 3530 - 3535. Phe bán đã giành được quyền kiểm soát. Nhưng vào lúc 13 giờ, một thân nến nhỏ và nến trắng dài kế tiếp đã hình thành mẫu hình Sao Mai. Hãy chú ý cả ba thân nến đều chạm vào nhau (giá mở cửa của nến thứ hai giống mức giá đóng cửa của nến thứ nhất, giá mở cửa của nến thứ ba giống mức giá đóng cửa của nến thứ hai). Vì đây là một đồ thị trong ngày, tức sự khác biệt giữa giá mở cửa và đóng cửa là không mấy quan trọng, tôi vẫn xem mẫu hình này thỏa mẫu hình Sao Mai. Mẫu hình tăng độ tin cậy khi cây nến thứ ba (cây nến chốt mẫu hình) đẩy chỉ số lên trên vùng hỗ trợ bị phá vỡ trước đó ở gần 3530. Khi thị trường tạo đáy mới, nếu phe bán không thể duy trì các đáy mới này, đây thưởng là tín hiệu đảo chiều.

Hình 5. 6 : NASDAQ Composite Index, Đồ thị 15 phút (Sao Mai)

MẪU HÌNH SAO HÔM (EVENING STARS)

Mẫu hình Sao Hôm là mẫu hình tiêu cực tương ứng với mẫu hình Sao Mai. Cái tên này được đặt rất hay, vì Sao Hôm (cũng là biệt danh của Sao Kim) xuất hiện ngay trước khi bóng tối buông xuống. Mẫu hình Sao Hôm là tín hiệu đảo chiều tại đỉnh, do vậy ta nên hành động nếu mẫu hình này xuất hiện sau một xu hướng tăng. Mẫu hình này gồm ba cây nến (xem Hình 5.7). Hai cây nến đầu tiên là nến thân dài màu trắng và theo sau là một nến Sao. Nến Sao là tín hiệu đầu tiên báo hiệu cho một đỉnh. Nến thứ ba xác nhận tạo đỉnh và hoàn thành mẫu hình ba cây nến của Sao Hôm. Cây nến này là một thân nến màu đen dài đóng cửa sâu vào thân cây nến trắng đầu tiên. Tôi hay so sánh mẫu hình Sao Hôm với đèn giao thông. Đèn giao thông chuyển từ màu xanh lá cây (cây nến màu trắng tích cực) chuyển sang màu vàng (tín hiệu cảnh báo của nến Sao) rồi thành màu đỏ (thân nến màu đen xác nhận xu hướng trước đó đã dừng lại).

Hình 5.7: Sao Hôm

Hình 5.8: Hòn đảo ở đỉnh

V ề màu sắc c ủ a Nến: Có thể dùng theo dạng màu đen/ trắng hoặc đỏ/ xanh lá, màu vàng thể hiện giá không đổi khi nhìn trên bảng giá điện tử (ở đây thể hiện sự lưỡng lự).

Về nguyên tắc, mẫu hình Sao Hôm nên có một Khoảng trống giữa cây nến đầu với cây nến thứ hai, và một Khoảng trống khác giữa cây nến thứ hai với nến thứ ba. Tuy nhiên, như tôi có trình bày chi tiết trong phần về mẫu hình Sao Mai, Khoảng trống thứ hai hiếm khi xuất hiện và sự thành công của mẫu hình cũng không cần đến nó. Yếu tố chính chúng ta nên quan tâm là mức độ thân nến đen của ngày thứ ba xuyên vào thân nến trắng ngày đầu tiên.

Thoạt nhìn, Hình 5.7 giống như một mẫu hình Hòn đảo ở vùng đỉnh được các nhà phân tích kỹ thuật phương Tây sử dụng. Phân tích mẫu hình Sao Hôm kỹ hơn, ta sẽ thấy nó cung cấp tín hiệu đảo chiều mà mẫu hình Hòn đảo ở đỉnh không có sẵn (xem Hình 5.8). Đối với mẫu hình Hòn đảo ở đỉnh, mức giá thấp nhất của phiên 2 phải cao hơn mức giá cao nhất của phiên 1 và 3. Tuy nhiên, mẫu hình Sao Hôm lý tưởng chỉ yêu cầu thân nến 2 nằm trên mức giá cao nhất của thân nến 1 và 3 để trở thành tín hiệu đảo chiều.

Một số yếu tố sẽ làm tăng khả năng đảo chiều của một Sao Hôm hoặc Sao Mai bao gồm:

Đỉnh của mẫu hình Sao Hôm trở thành kháng cự, được thể hiện bằng đường đứt nét trong Hình 5.7.

Hãy nhìn Hình 5.9. Một mẫu hình Sao Hôm cổ điển đã được hình thành vào đầu Tháng 01. Nến Sao Hôm này có điều kiện tiên quyết lý tưởng khi ba thân nến không trùng lắp vào nhau. Vị trí nến ngôi sao (tức cây nến thứ hai trong mẫu hình Sao Hôm) chính là nến Người treo cổ và có xác nhận tín hiệu tiêu cực vào ngày hôm sau. Một tuần sau đó, nhịp giảm sau mẫu hình Sao Hôm đạt cao trào, gần 1210 ở vùng A. Một nhịp tăng từ A đã lưỡng lự ở một tuần sau khi nến Doji xuất hiện gần khu vực kháng cự tạo bởi mẫu hình Sao Hôm. Nến Doji báo hiệu đà tăng đã hết năng lượng (nến Doji được bàn luận ở Chương 8).

Tuần đầu tiên của Tháng 02, thị trường lại tăng lên vùng kháng cự này và hình thành mẫu hình Nhấn chìm giảm ở B. Tôi nhắc đến mẫu hình Nhấn chìm giảm này để nhấn mạnh tầm quan trọng của xu hướng trong việc định nghĩa mẫu hình nến. Như đã trình bày, trong mẫu hình Nhấn chìm giảm, thân nến đen nhấn chìm thân nến trắng. Ở A có một thân nến đen bọc quanh cây nến trắng trước đó. Liệu đây có phải mẫu hình Nhấn chìm giảm không? Không, vì nó xuất hiện sau một nhịp giảm giá, trong khi mẫu hình Nhấn chìm giảm cảnh báo đảo chiều ở đỉnh, tức nó cần có một nhịp tăng giá để đảo chiều. Đó là lý do tôi xác định B là mẫu hình Nhấn chìm giảm còn A thì không.

Hình 5. 9 : S&P Index, Đồ thị ngày (Sao Hôm)

MỘT LƯU Ý VỀ LỊCH SỬ

Tên đầy đủ của các mẫu hình Sao Hôm và Sao Mai là Sao Hôm tam xuyên (ba con sông) và Sao Mai tam xuyên. Ban đầu tôi nghĩ chúng được đặt cái tên “tam xuyên” là vì mỗi mẫu hình đều có ba cây nến - tương tự ba con sông. Nhưng tôi khám phá ra nguồn gốc của cái tên này thú vị hơn nhiều. Nobunaga Oda, nhà quân sự đại tài cuối thế kỷ 16, là một trong ba vị tướng thống nhất Nhật Bản thời phong kiến (xem Chương 2). Ông lên kế hoạch đánh chiếm một thành trồng lúa rất màu mỡ. Lúa gạo là thước đo của sự giàu có, nên Nobunaga hạ quyết tâm chiếm bằng được nơi này bao nhiêu thì tướng lĩnh phe đối nghịch cũng kiên trì cố thủ bấy nhiêu. Thành trì màu mỡ này có ba con sông. Vùng đất được cố thủ kỹ càng đến mức Nobunaga khó lòng băng qua ba dòng sông này. Chiến thắng chỉ đến với ông khi binh sĩ của ông vượt sông thành công. Do đó cái tên Sao Hôm và Sao Mai “tam xuyên” ngụ ý nói rằng nếu mẫu hình đã hình thành thì sẽ rất khó để băng qua được ba con sông. Nói cách khác, mẫu hình Sao Mai tam xuyên tăng sẽ là hỗ trợ quan trọng và mẫu hình Sao Hôm giảm sẽ trở thành kháng cự chính yếu. Tuy nhiên, chiến thắng sẽ đến khi đội quân tấn công vượt được qua rào cản của "ba con sông" này. Điều này có nghĩa mức giá đóng cửa trên kháng cự của Sao Hôm (hoặc dưới hỗ trợ của Sao Mai) chứng tỏ đội quân của nguồn cung (hoặc nguồn cầu) đã chiếm kiểm soát chiến trường.

Một nến Doji khác vào cuối Tháng 02 cho thấy lực cung tiếp tục xuất hiện gần ngưỡng kháng cự của Sao Hôm. Một nến đen thân dài sau Doji hình thành thêm một mẫu hình Sao Hôm khác. Nến thứ hai của mẫu hình Sao Hôm này là một nến Doji thay vì một nến Con quay. Đây là một loại Sao Hôm đặc biệt được gọi là Sao Hôm Doji, tôi sẽ bàn về nó trong phần kế tiếp. Mẫu hình Sao Hôm thứ hai là một ví dụ cho việc nến thứ hai và ba trùng lấp nhau. Theo kinh nghiệm của tôi, mẫu hình như vậy cũng phát huy hiệu quả tương tự mẫu hình cổ điển, tức các thân nến không chạm vào nhau.

Một thách thức đối với một số mẫu hình nến là khi mẫu hình hoàn thành, thị trường có thể đã quá xa mức giá đỉnh hoặc đáy. Ta cần phải đợi một nến đen thân dài để hình thành mẫu hình Sao Hôm, do vậy mẫu hình có thể cho tín hiệu đảo chiều sau khi thị trường đã quay đầu từ lâu. Ta sẽ tìm hiểu khía cạnh này ở Hình 5.10.

Như đồ thị cho thấy, mức đỉnh giá của nhịp tăng là gần 34 đô la, mẫu hình Sao Hôm hình thành với giá đóng cửa ở cây nến thứ ba gần 31 đô la. Như vậy, nếu một nhà giao dịch bán dựa vào mẫu hình Sao Hôm ở 31 đô la, rủi ro sẽ là đỉnh giá của Sao Hôm ở 34 đô la. Không có vấn đề gì với rủi ro ở 3 đô la nếu mục tiêu gấp nhiều lần rủi ro ấy. Chỉ khi đó, giao dịch này mới có tỉ lệ rủi ro/lợi nhuận hấp dẫn.

Hình 5. 10 : Roger Communications, Đồ thị tuần (Sao Hôm)

Nếu rủi ro 3 đô la là quá lớn, nhà giao dịch có thể cải thiện khía cạnh rủi ro/lợi nhuận của giao dịch này bằng cách đợi giá hồi lên gần vùng kháng cự ở đỉnh của Sao Hôm (tất nhiên không có gì đảm bảo giá sẽ hồi). Trong ví dụ này, hai phiên sau Sao Hôm, ta có giá bật lên 2 đô la, đưa cổ phiếu tiến gần sát mức kháng cự quan trọng ở 34 đô la. Sau khi cổ phiếu quay lại đà giảm, nó bước vào giai đoạn Tháng 04 - Tháng 05. Các thân nến co hẹp báo trước cơ hội đảo chiều đã tăng lên.

MẪU HÌNH SAO MAI DOJI VÃ SAO HÒM DOJI

Mẫu hình Sao Hôm có nến thứ hai là Doji thay vì một nến thân nhỏ được gọi là Sao Hôm Doji (xem Hình 5.11). Sao Hôm Doji là một hình thái đặc biệt so với mẫu hình Sao Hôm thông thường. Chúng ta đã thấy ví dụ của mẫu hình này trong Hình 5.9.

Mẫu hình Sao Mai có Doji ở vị trí ngôi sao (tức cây nến giữa trong ba nến) là mẫu hình Sao Mai Doji (xem Hình 5.12). Loại mẫu hình Sao Mai này có thể là tín hiệu tạo đáy rất ý nghĩa.

Nếu trong mẫu hình Sao Hôm Doji, bóng dưới của nến Doji không trùng lấp vào bóng của cây nến một hoặc ba (tức các bóng nến không chạm nhau), đây được xem là tín hiệu đảo chiều ở đỉnh với cái tên Em bé bị bỏ rơi ở đỉnh (abandoned baby top) (xem Hình 5.13). Mẫu hình này rất hiếm.

Điều tương tự nhưng ngược lại cũng đúng với một đáy. Cụ thể, nếu Doji tạo Khoảng trống ở trước và ở sau (các bóng nến không chạm nhau), đây có thể là một đáy. Mẫu hình này được gọi là một mẫu hình Em bé bị bỏ rơi ở đáy (abandoned baby bottom) (xem Hình 5.14). Nó cũng cực kỳ hiếm! Để các bạn có thể hình dung về độ hiếm của mẫu hình này, hãy xem mẫu hình Em bé bị bỏ rơi như mẫu hình Hòn đảo ở đỉnh hoặc ở đáy với phiên tạo Hòn đảo là nến Doji.

Nến giữa trong mẫu hình Sao Mai ở Hình 5.15 là một nến Doji, đây là ví dụ cho mẫu hình Sao Mai Doji, ở đây, ta thấy nến thứ ba hơi trùng lấp vào thân nến thứ hai (tức Doji). Đà tăng từ mẫu hình Sao Mai Doji này cạn kiệt sức mạnh với một chuỗi các nến Con quay (tức các nến thân nhỏ). Tương tự như mẫu hình Sao Mai truyền thống, mức giá thấp nhất của mẫu hình Sao Mai Doji (trong trường hợp này là gần 92 đô la) nên phát huy vai trò nền giá khi giá kéo ngược. Điều này đã xảy ra vào giữa Tháng 10, mẫu hình Sao Mai Doji là một hỗ trợ vững chắc. Phần nến Doji của mẫu hình có bóng trên và dưới rất dài. Điều này càng cho thấy thị trường đang mất đi sự thiên lệch về xu hướng trước đó (trong trường hợp này là xu hướng giảm). Nến Doji này được gọi là nến Doji chân dài và sẽ được thảo luận trong Chương 8.

Mẫu hình Sao Hôm Doji xuất hiện trong Hình 5.16. Lý tưởng nhất, tôi muốn thấy cây nến đen cuối cùng của mẫu hình đóng cửa sâu hơn vào thân nến trắng của phiên đầu tiên. Tuy nhiên, mẫu hình này xảy ra ở mốc “thế kỷ” 400 đô la (mốc “thế kỷ” - century mark là các số tròn 100 có thể làm hỗ trợ hay kháng cự - chú thích của người dịch), chưa kể, vài ngày sau, giá đẩy lên vùng kháng cự của mẫu hình thất bại (thể hiện qua cây nến có bóng nến trên rất dài) lại càng chứng minh đây là một mẫu hình Sao Hôm Doji. Mức 400 đô la tiếp tục làm rào chắn trên trong vài tuần tiếp theo, cho đến khi nến thân dài màu đen xuất hiện vào ngày 30 tháng 11 cung cấp tín hiệu “chí tử” hình thành mẫu hình Nhấn chìm giảm.

Hình 5.15: Procter & Gamble, Đồ thị ngày (Sao Mai Doji)

Hình 5.16: Chỉ số Thuốc (Drug Index). Đồ thị ngày (Sao Hôm Doji)

Trong Hình 5.17, mẫu hình Sao Hôm Doji hình thành cuối Tháng 02. Thị trường tạo Khoảng trống giá trước và sau nến Doji, nên đây là mẫu hình Em bé bị bỏ rơi ở đỉnh. Trường hợp này đáng e ngại ở nến ngày thứ ba của mẫu hình (tạo Khoảng trống giá xuống). Nó cho thấy đỉnh giá đóng cửa mới của ngày hôm trước ở trên 56 đô la không được duy trì. Khi một đỉnh giá mới xuất hiện và phe mua không giữ được các đỉnh giá mới, điều này thường dẫn đến những hệ quả tiêu cực. Nội dung này được thảo luận trong Chương 11.

Hình 5.17: CVS, Đồ thị ngày (Em bé bị bỏ rơi ở đỉnh)

Mẫu hình Em bé bị bỏ rơi ở đáy lý tưởng có thân nến thứ hai là nến Doji. Trong hình 5.18, nến thứ hai có thân rất nhỏ thay vì một nến Doji như yêu cầu để tạo thành mẫu hình Em bé bị bỏ rơi ở đáy lý tưởng. Tuy nhiên, thân nến rất nhỏ nên có thể xem nó là Doji, do vậy đây là mẫu hình biến thể (nến thứ hai đồng thời là nến Búa). Đà tăng được giữ từ khi đảo chiều đáy giữ cho đến khi chuỗi các bóng nến trên ngày càng dài (ở các mũi tên) cảnh báo chúng ta phe mua đang dần thất thế. Tín hiệu này củng cố viễn cảnh thị trường đã chạm đỉnh. Giá bật lên lại sau mẫu hình Nhấn chìm tăng vào ngày 06, 07 tháng 04.

Hình 5.18: Dầu đậu nành, Đồ thị ngày (Em bé bị bỏ rơi ở đáy)

N Ế N SAO BĂNG (SHOOTING STARS) VÀ B ÚA NGƯỢC (INVERTED HAMMER)

Như trong Hình 5.19, nến Sao Băng (shooting stars) có một thân nến nhỏ nằm ở phần dưới phạm vi dao động với một bóng trên dài. Ta có thể thấy nến vì sao có tên như vậy. Cây nến này trông giống sao Băng với cái đuôi dài lóe ngang bầu trời. Trong quan niệm của người Nhật Bản, sao băng mang điềm chẳng lành. Mẫu hình này chỉ có một nến, nên thường thì nó không phải tín hiệu đảo chiều mạnh như mẫu hình Nhấn chìm giảm hay Sao Hôm. Tôi cũng không xem nến Sao Băng là kháng cự chắc chắn như hai mẫu hình tôi vừa nhắc đến.

Hình 5.19: Nến Sao Băng

Sao Băng, hay Sao Sa, là đường nhìn thấy của các thiên thạch và vẫn thạch khi chúng đi vào khí quyển Trái Đất (hoặc của các thiên thể khác có bầu khí quyển). Trên Trái Đất, việc nhìn thấy đường chuyển động của các thiên thạch này là do nhiệt phát sinh ra bởi áp suất nén khi chúng đi vào khi quyển.

Như với tất cả mẫu hình Sao, màu sắc của thân nến không quan trọng. Nến Sao Băng cho chúng ta biết thị trường mở cửa gần với mức giá thấp nhất, sau đó tăng mạnh và cuối cùng điều chỉnh để đóng cửa gần mức giá mở cửa. Nói cách khác, đợt tăng giá trong phiên đã không được duy trì.

Là tín hiệu đảo chiều tiêu cực nên nến Sao Băng phải xuất hiện sau một nhịp tăng. Nến Sao Băng lý tưởng có thân nến tạo Khoảng trống so với thân nến trước đó. Tuy nhiên, như ta sẽ thấy trong các đồ thị ví dụ, không phải lúc nào Khoảng trống này cũng cần thiết. Thiếu Khoảng trống tăng giá chỉ là một lý do để ta thêm nhận định tiêu cực với nến Sao Băng. Lý do sẽ được nhắc đến trong Chương 7, rằng một Khoảng trống tăng giá, trong tiếng Nhật là “Cửa sổ tăng giá”, là tín hiệu tích cực. Vì thế, tôi thiên về ý kiến xu hướng có thể đang chuyển sang bớt tích cực nếu nến Sao Băng không tạo Khoảng trống. Một cây nến hình dạng Sao Băng xuất hiện sau giai đoạn giảm giá có thể là tín hiệu tích cực. Cây nến như vậy được gọi là Búa ngược (inverted hammer). Nến Búa ngược sẽ thảo luận sau trong chương này.

Mẫu hình Sao Băng (Shooting Stars)

Nếu Hình 5.20 được thể hiện trên đồ thị thanh thay vì đồ thị nến, các phiên A, B và C chỉ phản ánh tình hình thị trường vẫn khỏe vì giá liên tục tạo đỉnh sau cao hơn đỉnh trước, đáy sau cao hơn đáy trước, giá đóng cửa sau cao hơn giá đóng cửa trước. Nhưng nhìn từ góc độ đồ thị nến, ta sẽ thu được các cảnh báo rõ ràng cho thấy vấn đề đang phủ bóng phía trên các phiên này. Cụ thể, các bóng nến trên tiêu cực ở A, B và C là tín hiệu mạnh cho thấy cổ phiếu đang “trầy trật tăng lên” như cách nói của người Nhật. Tín hiệu cuối cùng xác nhận đỉnh là nến Sao Băng ở phiên C. Có lẽ bạn đã để ý Doji bia mộ nhìn giống nến Sao Băng. Doji bia mộ là một phiên bản đặc biệt của Sao Băng. Sao Băng có thân nến nhỏ, còn Doji bia mộ không có thân nến vì nó vốn dĩ là nến Doji. Do đó, Doji bia mộ sẽ mang tín hiệu tiêu cực hơn so với Sao Băng.

Trong hình 5.21, nến Sao Băng đầu tiên trong chuỗi Sao Băng xuất hiện vào ngày 10 tháng 03 ở 34.50 đô la. Vài tuần sau, ba nến Sao Băng liên tiếp cũng hình thành ở mức giá 34.50 đô la này. Nó cho ta thấy dù phe mua cố gắng đến cỡ nào, mỗi lần họ đầy giá lên vùng 34.50 đô la, họ cũng không duy trì được mức giá cao nhất trong phiên đến lúc đóng cửa. Nói cách khác, các nến Sao Băng cho thấy thị trường đang khước từ mức giá cao hơn. Khi ta liên tục có tín hiệu ở cùng một vùng giá, như trong ví dụ, vùng kháng cự lại càng được củng cố. Ở đây, sự kết hợp của nhiều nến Sao Băng khiến cho khả năng đảo chiều cao. Tất nhiên, nếu phe mua có đủ sức đóng cửa cổ phiếu trên mức giá cao nhất của các nến Sao Băng, chúng ta sẽ nhận định lại góc nhìn tiêu cực của mình.

Hình 5.20: Mail Well, Đồ thị ngày (Sao Băng)

Hình 5.21: Unibanco Uniao de Bancos Brasileros, Đồ thị ngày (Sao Băng)

Hình 5.22: Corning, Đồ thị 30 phút (Sao Băng)

Nến Sao Băng xuất hiện đầu ngày 22 tháng 08 trong Hình 5.22 càng làm bật lên vấn đề ở gần mức giá 304 đô la vì nó là phiên thứ ba liên tiếp thất bại ở vùng giá này. Nến trên khung thời gian 30 phút theo sau nến Sao Băng cho ta thêm chứng cứ giá tạo đỉnh vì hình thành mẫu hình Nhấn chìm giảm. Sau đó, giá Corning di chuyển trong hộp phạm vi giá với hỗ trợ của nến Búa ở 294 đô la từ cuối ngày 23 tháng 08 (vùng giá này lại được bảo vệ thành công với một nến Búa khác vào đầu ngày hôm sau). Nhịp tăng từ nến Búa thứ hai ở 294 đô la đụng đỉnh với kháng cự của nến Sao Băng gần 304 đô la.

Nến Búa ngược (Inverted Hammer)

Hình 5.23 : Nến búa ngược

Dù đây không phải mẫu hình Sao, tôi vẫn muốn thảo luận về nến Búa ngược trong phần này vì nó tương tự với nến Sao Băng. Hình 5.23 minh họa cây nến Búa ngược có hình dạng giống nến Sao Băng với bóng nến trên dài và thân nến nhỏ nằm phía dưới phạm vi giá. Điểm khác biệt duy nhất giữa nến Sao Băng và nến Búa ngược là nến Búa ngược xuất hiện sau một nhịp giảm. Vì thế, nến Sao Băng cho tín hiệu đảo chiều ở đỉnh thì nến Búa ngược lại cho tín hiệu đảo chiều ở đáy. Màu của thân nến Búa ngược không quan trọng. Điều này cũng tương tự với nến Búa và nến Người treo cổ (xem Chương 4), ở đây, cùng một nến nhưng tín hiệu tiêu cực hay tích cực phụ thuộc vào xu hướng trước đó.

Cũng giống như nến Người treo cổ cần xác nhận giảm giá, nến Búa ngược cũng cần xác nhận tăng giá. Tín hiệu xác nhận có thể là hôm sau giá mở cửa trên thân nến của nến Búa ngược hoặc giá đóng cửa trên thân nến Búa ngược.

Lý do phải đợi xác nhận tích cực sau nến Búa ngược là vì bóng nến trên dài khiến nến Búa ngược mang tín hiệu tiêu cực. Tức là trong phiên Búa ngược, thị trường mở cửa bằng hoặc gần bằng mức giá thấp nhất, sau đó tăng lên. Nhưng phe mua lại không duy trì được nhịp tăng và giá đóng cửa bằng hoặc gần bằng mức giá thấp nhất trong phiên. Tại sao một hành động giá tiêu cực như vậy lại là một tín hiệu đảo chiều tích cực tiềm năng? Câu trả lời nằm ở diễn biến phiên tiếp theo. Nếu hôm sau, giá mở cửa, hoặc quan trọng hơn là giá đóng cửa, nằm trên thân nến của Búa ngược, có nghĩa những người bán khống tại giá mở cửa hoặc đóng cửa trong phiên Búa ngược đang bị thua lỗ. Thị trường giữ trên mức giá của thân nến Búa ngược càng lâu thì khả năng những vị thế bán khống này sẽ phải mua lại càng lớn. Điều này có thể châm ngòi cho một đợt tăng giá ngắn hạn, dẫn đến việc những nhà giao dịch bắt đáy mở vị thế mua. Khi điều này diễn ra, kết quả sẽ là đợt tăng giá bắt đầu.

Vào ngày 24 tháng 05 tại Hình 5.24, một nến Búa đã tạo hỗ trợ ở mức 76 đô la. Ngày hôm sau một nến Búa đảo ngược hình thành. Đây là một mức thấp mới của đà di chuyển và do đó giữ cho xu hướng trong ngắn hạn vẫn là đi xuống. Tuy nhiên, hỗ trợ của nến Búa vẫn đang được duy trì. Giá đóng cửa ngày 26 tháng 05 có hai điểm cộng: Một lần nữa xác nhận hỗ trợ của nến Búa và thêm sự xác nhận tăng giá của Búa ngược vì đóng cửa phía trên thân nến Búa ngược. Nếu cần thêm xác nhận tích cực về sự vững chắc của hỗ trợ ở mức 76 đô la, chúng ta có điều này vào ngày 2 tháng 6 với một nến Búa khác.

Hình 5.24: Microsoft, Đồ thị ngày (Nến Búa ngược)

Một mẫu hình Nhấn chìm giảm vào giữa Tháng 06 tại Hình 5.25 đã tạo một kháng cự vài ngày sau đó. Đợt giảm giá sau thất bại tại mức kháng cự này dừng lại ở gần 82 đô la với một nến Búa ngược. Nến Búa ngược này được xác nhận bởi mức mở cao hơn vào ngày hôm sau, và đặc biệt là với phiên đó, mức đóng cửa cũng cao hơn. Đợt tăng giá từ nến Búa ngược diễn ra cho đến tuần ngày 12 tháng 07 xuất hiện một nến sao Băng cho thấy kháng cự của mẫu hình Nhấn chìm giảm trước đó vẫn còn hoạt động.

Hình 5.25: Chỉ số Dịch vụ Dầu khí (Oil Service Index), Đồ thị ngày (Nến Búa ngược)