Chương 3

Ít ngày sau, một hôm đến thăm Vũ, Tân nhận được một lá thư của Thúy do một người bạn gái của Vũ chuyển giùm. Trong thư, nàng viết:

“Đã lâu lắm Thúy không gặp anh, nhưng Thúy vẫn thường hỏi thăm về tin tức của anh luôn. Thúy được biết anh đã hoàn tất cuốn truyện dài. Thế là anh đã thắng được chính anh rồi đấy nhé. Đã có lần anh nói với Thúy rằng: “Đây là cuộc phấn đấu cuối cùng giữa tôi và những nỗi mệt mỏi, chán chường cứ thúc giục tôi tự buông xuôi. Mà nếu tôi thua cuộc, chắc sẽ chẳng còn bao giờ gượng dậy đuợc và sẽ mang mặc cảm tự ti suốt đời“. Hồi đó tuy anh có vẻ thận trọng quá đáng nhưng bao giờ thì Thúy vẫn có một niềm tin tưởng rằng anh chỉ bi quan vào những lúc mệt mỏi đó thôi, chứ Thúy biết rồi ra với khả năng cũng như nghị lực sẵn có, anh sẽ vượt qua được tất cả. Bây giờ thì Thúy thấy rõ là mình đã có lý khi được tin anh đã hoàn tất được một tác phẩm dài. Thúy hết sức nôn nóng chờ đón đứa con tinh thần ấy, xem mặt mũi nó ra làm sao. Thuý chỉ mong cho đến cái ngày nó được trưng bầy trịnh trọng ở tủ kính những tiệm sách và lúc đó chắc cả đám bạn bè sẽ phải xúm lại mở một chai sâm banh để chúc mừng anh. Và em sẽ kéo cả Đạt cùng đi. Chắc anh Vũ cũng đã nói với anh về Đạt rồi. Và hẳn anh cũng thấy bất ngờ về cái quyết định lẹ làng này của con bé. Tuy nhiên, Thúy cũng chẳng muốn kể lể dài dòng về cái sự quyết định mau chóng của mình. Có điều chắc chắn là trong chuyện này, Thúy thấy như có cả anh can dự, thúc đẩy, khuyến khích. Đã nhiều lần anh đã từng bảo với Thúy là phải biết nhận định rõ rệt về hoàn cảnh cũng như vị trí của mình. Rồi cứ thế mà mạnh dạn cất bước. Bây giờ thì Thúy đã làm theo lời khuyên của anh rồi đó. Anh hãy cầu chúc cho Thúy gặp nhiều may mắn trong cuộc hôn nhân này, anh nhé.

Em gái của anh.”

Đọc xong thư của Thúy, Tân để nguyên cả giầy nằm duỗi dài trên đệm giường ở nhà Vũ và hỏi xin Vũ một điếu thuốc. Vũ trao cho Tân một điếu Bastos sộc lên mũi mùi thuốc lá đen hăng hắc. Bây giờ Tân mới nhận ra là anh chàng này đã đổi gu, từ các loại thuốc thơm xuống đến loại Bastos đen rẻ tiền. Vũ nói:

– Phải biết nhé! Hút thuốc mà chịu được loại thuốc Basos này thì mới là đạt tới cái tuyệt đỉnh của sự cảm khoái. Nó đậm đà làm sao!

Nói rồi Vũ cười rất vô tư. Chỉ mới trong vòng không đầy nửa năm cưới vợ, hắn có vẻ đã được mài rũa đi rất nhiều. Ngày trước, Vũ có thói quen không xài khung vải đến lần thứ nhì. Bức tranh nào hoàn tất rồi, nếu không thích, Vũ dùng ngay con dao đem rạch cho rách nát. Hắn nói:

– Rạch để cho những mầu sắc, hình thể non kém của bức họa không còn ám ảnh được mình. Cũng giống như cậu đã từng đem cả xấp bản thảo đi nhóm bếp vậy.

Tân tiếc rẻ:

– Nhưng tấm toile của cậu còn mới quá, phủ lên một lớp sơn nền là xài lại được ngay.

Vũ nhún vai dè bỉu:

– Cậu chẳng hiểu một tí gì về cái tâm tình của thằng nghệ sĩ cả. Phí một tấm toile, nhưng lại hồi sinh cho đầu óc của mình một niềm hứng khởi mới. Giữa hai cái ấy, cậu chọn cái nào?

Dĩ nhiên là Tân phải chấp nhận cái lý lẽ chứa đầy tính chất sáng tạo nhưng cũng đầy trái khoáy ấy của Vũ. Tuy nhiên chàng cũng phải nói ra nỗi ấm ức của mình:

– Nhưng mà chơi thế thì sang quá! Cậu cứ làm như bất cứ thằng họa sĩ nào trên cõi đời này cũng đều là triệu phú cả không bằng. Nhưng tớ còn nghe nói ngày trước, hồi còn sinh thời, họa sĩ Van Gogh còn phải vẽ tranh trên cánh cửa gỗ nữa kìa. Vậy cũng đâu có sao!

Vũ cãi chầy bửa:

– Thế thì sao cậu không quăng mẹ nó cái bút bi đi rồi ngồi vót mảnh tre mà làm ngòi bút.

Ấy thế mà từ ngày lấy vợ, Bích lại sẩy thai nên phải đổ vào không biết bao nhiêu tiền thuốc, Vũ đã thay đổi cung cách làm việc của mình từ lúc nào. Bây giờ thì hắn phải chịu khó ngồi cạo từng mảng mầu trên nền toile cũ rồi đem sơn quét lại để xài thêm một vài lần nữa. Mỗi lần thấy Tân nhìn hắn đang cặm cụi chà lại những chỗ nhám, hắn mỉm cười, vẫn với cái giọng đầy lạc quan, tin tưởng:

– Bây giờ tớ lại khám phá ra rằng dùng khung vải cũ thì nét vẽ lại đâm phóng khoáng, tự do hơn nhiều. Cứ quệt bừa đi, nếu quệt hỏng thì làm lại. Cả mấy chục đồng một tấm toile mới, lắm khi nó làm cho những ngón tay của mình….chùng lại!

Lý luận nào của hắn nghe cũng đều hợp lý cả, nhưng dù thế nào thì nó cũng bao hàm một vẻ ẩn nhẫn, chấp nhận nên bao giờ cũng gieo vào Tân một cảm giác ngậm ngùi. Một kẻ tài hoa như Vũ mà phải so đo từng mảnh toile, từng ống thuốc mầu thì cũng đáng thấy xót xa cho cả một ngành nghệ thuật ở xứ này. Chàng tự nhủ, sau này khi tác phẩm của mình in ra, nếu thu được một món nhuận bút kha khá thì thể nào chàng cũng xẻ cho hắn một nửa trong khi chờ đợi đến mùa triển lãm tranh trong năm tới. Nhưng nói chung thì Vũ có đầy đủ đức tính nhẫn nại để hòa hợp được với mọi hoàn cảnh. Có lẽ cái đức tính này đã khiến cho Bích càng thêm yêu thương hắn nhiều hơn.

Khói thuốc Bastos khét lẹt mà Vũ vừa châm cho Tân chỉ làm miệng chàng thêm đắng lại. Sau khi đọc lá thư của Thúy, chàng tưởng rằng mình sẽ nghĩ được rất nhiều đến nàng, nhưng lạ thay, đầu óc chàng như trống trống rỗng, chai lì đến độ chính chàng cũng thấy khó hiểu về mình.

Tân xoay người nhìn ra phía ngoài. Qua bức màn hoa, chàng thấy Vũ vẫn chăm chỉ với một nắm bút vẽ trong tay. Đầu tóc hắn rối bù. Râu ria lởm chởm. Có mỗi một sự tiến bộ trên mình là hắn đã bận một chiếc áo choàng mới bằng vải xanh đậm mà Bích bắt hắn thay thế chiếc áo đã rách bươm từ mấy năm trước. Trên nền vải mới tinh, các mảng bột mầu nhem nhuốc dính bê bết chồng chất lên nhau nom như một họa phẩm trừu tượng sặc sỡ. Nhìn Vũ, Tân thấy rõ ràng hắn đang là hiện thân của một nghệ sĩ có chân tài. Vũ đang vẽ một bức tượng khỏa thân rơi vỡ trên nền đá. Chỉ còn một nửa đầu và một bên ngực căng tròn nằm nghiêng bên cạnh một vài sợi tơ nhện giăng mắc. Tân chịu ngay là hồi này Vũ phong phú cả từ bố cục, mầu sắc đến nội dung. Chàng hỏi:

– Cậu đặt tên bức họa này là gì?

Vũ ngắm nghía một lát rồi đáp:

– Trắng!

– Hay đấy. Trắng là sự mất hết, không còn lại gì. Cũng là sự đi từ thực tại trở về nguyên thủy. Mà nó cũng là cái tội nghiệp của những sự kiện tốt đẹp đang bị dầy vò và bị đẩy về số Zero, biên giới của những điều ác.

Vũ cười rúc rích:

– Quả nhà văn là con nhà mồm mép. Khi vẽ, tôi đâu có ý thức đầy đủ được những điều mà cậu tán hươu tán vượn ra như thế. Tuy vậy nghe cậu tán, tôi có cảm tưởng như bức tranh của mình thêm giá trị. Hì..hì…Mắt xanh chẳng ở đâu xa, ai ngờ là chính thằng cha cận kề….

Lúc ấy Bích vừa đi chợ về, nghe giọng ồm ồm của Vũ, nàng gỡ cái nón xuống hỏi:

– Mấy ông làm cái gì mà sao hôm nay thơ phú dữ thế.

Vũ đáp:

– Anh vừa mới khen thằng cầm bút kiết xác này là nó có cặp mắt xanh với hội họa.

Bích dẩu mồm:

– Thế còn em thì sao? Em không có chịu làm mắt toét của anh đâu đấy.

Vũ nhẩy tâng tâng lên:

– Ui! Làm sao mà vợ anh lại thành mắt toét được. Nhưng để coi có xanh không thì hãy trả lời anh câu này. Anh đặt tên bức tranh này là “trắng”. Em nghĩ sao?

Bích đặt cái giỏ đồ ăn xuống và nhìn lên giá vẽ mỉm cười. Khuôn mặt của nàng rạng rỡ dưới ánh nắng còn vương hồng trên mặt. Nàng ngắm nghía bức tranh rồi trả lời:

– Em thì em thích đặt là “đen”.

Vũ ngạc nhiên:

– Ủa? Sao vậy cà?

Bích mỉm cười:

– Chả sao hết! Cứ phải nói ngược lại với anh để không bị mang tiếng theo đuôi là được rồi. Có phải không anh Tân?

Tân ngồi nhỏm dậy, nhìn cả hai người:

– Theo đuôi ai thì mới sợ chứ, theo đuôi anh chồng thì vốn chị đã lẽo đẽo từ lâu rồi, ai mà chả biết!

Vũ hoác miệng lên cười:

– Đúng..đúng…thằng Tân nói nghe được. Cái con ngựa vía này nó lẽo đẽo theo tôi từ ngày mới nhác thấy tôi lần đầu!

Bích chu chéo lên:

– Xí! Còn lâu ấy. Chả biết ai lẽo đẽo theo ai. Cứ mỗi lần tôi đi làm về là theo bén gót!

Vũ buông cọ xuống bàn, chạy lại ôm lấy Bích:

– Thôi thì chúng mình theo nhau. Cái của này mà không theo bén gót thì để cho nó lồng lên à?

Trong lúc Bích vùng vằng đấm thùm thụp lên lưng Vũ thì chợt hắn la lên:

– Anh nghĩ ra rồi. Đúng em thật là thiên thần của anh. Anh nhất định đặt tên cho bức tranh là đen và trắng. Phải cả đen lẫn trắng mới đầy đủ cái sự tương phản như cậu Tân này suy diễn. Đồng ý không Tân?

Tân gật đầu:

– Được lắm. Hay đấy. Tôi nghĩ rằng chẳng còn cái tên nào hợp hơn nữa.

Bích vào thay áo, một lúc sau đi ra nói:

– Anh Tân ở lại ăn cơm với tụi này nhé.

– Xin vâng lời. Mà nếu chị không nói thì tôi cũng đề nghị như thế rồi.

Trong lúc Bích đi sửa soạn, Vũ nằm xuống bên cạnh Tân và chợt đổi đề tài:

– Tập truyện của cậu sang đến tay người thứ ba. Anh nào cũng lắc cả. Không ai dám phiêu lưu với một tác phẩm văn nghệ thuần túy.

Tân nhún vai nhưng nghe lòng tràn ngập cay đắng:

– Quên phứt nó đi cho rồi!

– Tôi chỉ sợ vì thế mà cậu nản.

– Cậu lầm đấy. Sự viết đối với tôi đầu tiên là để giải tỏa cho chính mình. Còn chuyện in, tuy cũng cần thiết nhưng chẳng phải vì thế mà bẻ bút.

Trầm ngâm một lát Tân lại hỏi tiếp:

– Ý kiến của họ ra sao về tác phẩm ấy?

Vũ ngập ngừng không muốn nói, khiến Tân phải dục:

– Cậu coi tôi như thế nào mà cho tôi không đủ can đảm nghe người khác phê bình. Cứ nói thật đi.

Vũ đáp:

– Thà là họ phê bình đi. Đằng này, tôi chắc… chưa đứa nào đọc hết cả. Chẳng qua vì nó dầy quá, mà càng dầy, vốn bỏ ra càng nhiều, khó thu lại. Trong câu chuyện giao dịch, tôi có ý dò hỏi nhưng chẳng ai chứng tỏ là đã đọc từ đầu đến cuối.

Tân chép miệng:

– Cũng chả nên trách họ. Đa số các ông chủ nhà xuất bản ở xứ mình coi việc in ấn chỉ là vấn đề thương mại. Sách nào nhắm bán chạy thì họ mới nhận in. Còn sách hay, biết là đọng vốn mà vẫn in thì chỉ có một số ít ỏi, lại có nhiều ngòi bút nổi tiếng chiếm chỗ hết rồi. Tôi thấy rất nhiều tác phẩm của những ngòi bút mới đều do chính tác giả bỏ tiền túi ra in lấy. Có anh còn dám đi hốt cả hụi để in sách nữa kìa!

Vũ nổi sùng:

– Vậy rồi mình chịu bó tay hay sao?

– Tất nhiên. Một là mình cũng có tiền để in lấy, hai là chờ một phép lạ. Biết đâu sẽ chả có một cặp mắt xanh nào đó trong giới thương mại chợt nghé tới mình. Nhưng thôi, tốt hơn hết là đừng nghĩ đến nữa. Cuộc đời còn dài mà, lo gì!

Đến bữa cơm, Vũ ngồi chồm hổm trên ghế, mắt hau háu nhìn vào đĩa rau xanh mướt điểm những khoanh cà chua đỏ thắm xếp bên cạnh những cái bát, cái đĩa trắng muốt có nạm chỉ vàng. Chàng nói với Bích:

– Phải nói chính em mới thật là họa sĩ có chân tài. Mầu sắc hòa hợp thế này thì thật tuyệt!

Bích mỉm cười sung sướng, hai má đỏ hồng lên:

– Nhưng màu đỏ của cà chua nếu được thay thế bằng màu đỏ của xá xíu thịt quay thì mới là tuyệt hơn nữa. Em tính ghé chợ thêm nhưng sợ trễ. Thành ra mời anh Tân ăn mà chẳng có gì cả.

Tân xua tay:

– Ồ! Văn nghệ đồng quê thuần túy. Có thịt vào nó làm cho mất vẻ thanh cao đi. Chị đừng có thắc mắc.

Bữa ăn kéo dài vui vẻ và hồn nhiên. Nhưng Bích thì chỉ đụng đũa qua loa rồi kêu mệt, đứng dậy trước. Vũ ngạc nhiên nhìn vợ dò hỏi. Nàng đỏ mặt ghé vào tai Vũ thì thào. Vũ nghe xong phá lên cười:

– Uí giời ơi! Thế là mình lại sắp chui vô một cái tròng nữa rồi!

Tân cũng hết sức vui mừng cho họ. Niềm vui ấy làm những nỗi cay đắng trong lòng chàng như nguôi bới đi. Lúc Tân ra về, Vũ dúi vào tay Tân một tờ giấy bạc. Chàng không nhận và nói:

– Về phần tôi, cậu đừng thắc mắc. Hãy dành dụm mà lo cho đứa bé sắp ra đời đi. Sau lần sẩy thai, Bích phải được chăm sóc kỹ lưỡng hơn nữa.

Vũ tần ngần:

– Thì có nhiều nhặn gì đâu. Trong khi chờ đợi một công việc gì đó, cậu cũng cần một đôi chút chứ.

Tân mỉm cười:

– Đừng có lo. Tập truyện của tôi, tôi có thể cắt thành từng truyện ngắn đem gửi đăng ở nhật báo được. Cũng có nhuận bút đấy chứ.

Vũ khẽ thở dài:

– Nếu vậy thì lúc nào cần cứ việc về đây. Tính của Bích thế nào cậu cũng đã rõ rồi.

Hai người từ biệt nhau ở trước hàng rào. Tân thất thểu đi ra ngõ. Một tay chàng cầm điếu thuốc lá xin của Vũ đang cháy dở. Tay kia thọc vào túi quần mân mê tờ giấy năm đồng cuối cùng còn lại.

Thật ra Tân đã nói dối Vũ. Các truyện ngắn trích ra trong truyện dài, Tân đã đem gửi nhiều báo ở Thủ đô từ cả mấy tháng trước. Nhưng chàng chỉ mất công đi xem cọp báo để dò la tin tức mà không có tờ nào đăng lên cả. Chỉ có một tờ tuần báo lâu lâu in cho chàng một truyện, nhưng chàng lại phải chia tiền nhuận bút cho người thư ký tòa soạn. Nghĩa là tiếng rằng được trả ba trăm, Tân chỉ nhận được có trăm rưởi. Mà những “dịp” như thế không phải luôn luôn xẩy ra. Có khi cách năm sáu số, bài của chàng mới được đăng tải một lần. Viễn ảnh của cái đói đầy vò thể xác đã bắt đầu chập chờn nẩy ra trong ý nghĩ của Tân. Chàng lại nhớ đến lời chỉ bảo của anh chàng thư ký tòa soạn một tờ báo khác:

– Cậu định làm một ông KhổngTử thứ hai ở cái đất này sao? Hãy đổi lối viết đi! Tác phẩm nào cứ có ái tình lâm ly, tình duyên ngang trái đến khóc sướt mướt là ăn tiền. Cậu “văn nghệ” nhưng thiên hạ không “văn nghệ” với cậu thì tiếng nói của cậu cũng chẳng lọt được vào tai ai. Rút cục chỉ có một mình cậu “trơ thần cụ” ra thôi.

Biết rằng hắn có lý và chí tình nhưng Tân đã chẳng quan tâm để đem ứng dụng lời khuyên ấy vào việc viết lách. Đối với chàng, viết là để giải tỏa những ưu tư chất chứa trong lòng, nếu kiếm thêm được thì càng tốt, nhưng tiền bạc không phải là mục tiêu tối hậu của việc cầm bút mặc dù trong cuộc sống, thật sự Tân chẳng có gì, còn gì, ngoài cái vốn liếng tinh thần mà chàng thâu thập được qua những điều tốt đẹp trong sách vở. Chỉ còn một điều ấy là chàng tự cho phép được hãnh diện. Nếu chỉ vì tiền mà đem bán nốt, chàng sẽ không còn gì. Nhưng Tân lại tự hỏi, mình sẽ giữ trọn vẹn được cái ý muốn nhỏ nhoi ấy trong bao lâu nữa, với hai bản tay trắng ở giữa cái đất phồn hoa đô hội này? Buổi tối, khi nằm ngủ, những ý nghĩ ấy đã làm tâm trí của Tân rã rời, như một bức tranh toàn cảnh đang bị xé ra thành từng mảnh vụn.

Hình ảnh kiều diễm của Thúy chồng chất lên thân thể lõa lồ của Cúc, bóng dáng chệnh choạng của lão Phấn phủ chùng lên hình hài cứng lạnh của thầy Chính, rồi Vũ, rồi Hưng, rồi Bích, Đạt, vợ chồng Sự cùng số phận hẩm hiu của hai người….tất cả đều như những nhát dao sắc thọc cứa vào khối óc chán chường và mệt mỏi của Tân khiến chàng thấy mình muốn nhược hẳn người ra. Đưa tay lên trán, Tân chợt thấy đầu của mình hâm hấp nóng. Sau những ngày miệt mài với tác phẩm cộng với những sự lo âu chồng chất lên ý nghĩ, Tân có cảm giác như mình bắt đầu nhuốm bệnh.

Chàng lo lắng sờ soạng tìm bao diêm dưới chiếu để châm vào ngọn đèn dầu rồi ngồi thẳng dậy. Tân tự nhủ mình không thể ốm được trong lúc này, khi mà chàng còn đang phải đối phó với đủ thứ vấn nạn trong đời sống. Chàng sẽ phải phấn đấu với cơn mệt mỏi, suy nhược này bằng tất cả sức lực còn lại của mình.

Lúc ngồi thẳng dậy, Tân thấy đầu óc hơi choáng váng và những tấm vách gỗ chung quanh có vẻ xao động chòng chành không phải vì ánh lửa leo lét trên cái bấc đèn nhỏ nhoi. Tân hít một hơi thở thật sâu vào phổi rồi vùng đứng dậy lần mò theo nền đất đi ra chum nước ở sau bếp. Chàng trút vội quần áo ra rồi vớ lấy cái gáo múc đầy nước giội lên mình ào ào. Nhưng gáo nước không gây cho chàng cảm giác mát mẻ như mọi khi. Lần này Tân thấy như có từng luồng hơi lạnh buốt thấm qua làn da của mình rồi chạy dọc từ cổ xuống lưng. Chàng thốt rùng mình luôn mấy cái và thấy rõ mình đang nổi lên rất nhiều gai ốc. Chàng vội vàng mặc lại quần áo và quay về giường, vớ lấy cái mền cũ phủ lên người kín mít.

Bây giờ thì đầu của Tân cứ mỗi lúc một nặng nề thêm, như thể có ai treo lên đó một hòn đá lớn. Hai bên thái dương của chàng nhức buốt. Miệng lưỡi của chàng khô đắng lại. Thiêm thiếp trong giấc ngủ chập chờn, Tân nằm mơ thấy mình đi qua một sa mạc đầy cát bỏng. Quanh chàng không có lấy bóng dáng một sinh vật, nhưng lại vẳng lên đầy tiếng kêu la. Tiếng kêu của lão Quới, của vợ chồng Sự và Phấn, của gã thầy bói mù xen với những lời nói chanh chua, chỏng lỏn của Cúc. Chàng muốn cất tiếng gọi họ nhưng miệng chàng như đang cứng lại, cổ họng bỏng rát, chân tay rũ liệt đến độ chàng muốn vùng vẫy thoát ra nhưng hình như chàng đang bị chôn chặt ở đó, trong cái không gian rền rĩ tiếng động với cái nền cát khô cằn và rát bỏng.

Tình trạng chập chờn khủng khiếp ấy kéo dài hầu như liên miên bất tận. Đến lúc Tân choàng tỉnh hẳn dậy thì cái Sớm mới cho biết là chàng đã nằm li bì tới suốt hai ngày ròng rã. Nó nói:

– Cậu cảm nặng lắm. Bà cháu đã giã gừng đánh cảm và xức dầu Con Hổ cho cậu. Thế mà cậu chả biết gì. Có lúc cậu ú ớ như muốn gọi ai làm cháu sợ muốn chết. Bà cháu dặn là khi cậu tỉnh dậy thì múc cháo cho cậu ăn. Bây giờ cháu đi lấy nhé.

Tân nhìn nó với đầy vẻ biết ơn rồi gật đầu. Con bé tất tả quay đi. Một lát, nó bưng vào một tô cháo còn nghi ngút khói. Trong lúc ngồi chờ Tân ăn, nó ra ngồi ở bực cửa và nói:

– Bà cháu bảo tại bữa nọ cậu đi tắm vào lúc nửa đêm. Người đang yếu sẵn mà đi tắm nửa đêm, dễ ngã bệnh lắm.

Câu nói của nó khiến Tân nhận ra rằng bà cụ Chín vẫn thường để ý đến các hành động của chàng, mặc dầu suốt từ ngày mới đến, Tân chỉ chào bà ta có một vài lần mỗi khi gặp nhau và cả hai chẳng hề trao đổi, trò chuyện gì. Tính bà cụ rất ít nói. Cái Sớm cũng chỉ suốt ngày lui cui làm việc chẳng thấy mở lời. Ở trong nhà, hai bà cháu chỉ thủ thỉ với nhau như hai cái bóng âm thầm. Buổi sáng, bà cụ gánh hàng ra đi từ lúc trời mới hơi rạng sáng. Đến trưa, hai bà cháu ăn ngay dưới bếp rồi lại lúi hủi sửa soạn cho gánh chè xôi bán buổi chiều. Nhiều hôm mãi tới gần khuya bà cụ mới trở về. Bữa cơm chiều ít khi được nấu. Cái Sớm ăn nốt chỗ cơm nguội còn dư buổi sáng. Còn bà cụ thì ghé vào chợ, kiếm cái gì ăn nhì nhằng cho qua bữa để vẫn có thì giờ bán hàng. Lắm hôm, vì hàng họ ế ẩm, hai bà cháu lại sì sụp ngồi húp chè trừ bữa trong bóng tối. Sau đó, cả hai nằm ôm nhau ngủ ngay ở ngoài hè. Cuộc sống bình thản ấy cứ kéo dài hết ngày này sang tháng khác, không có một sự đổi thay nào dù nhỏ nhặt.

Ăn cháo xong, Tân móc túi đưa cho cái Sớm năm đồng bạc cuối cùng còn lại trong túi của chàng. Nó lắc đầu và tự nhiên nhe răng ra cười. Tân hỏi:

– Tại sao không lấy, còn cười?

– Cháu lấy làm gì! Bà cháu biết là cậu đang thất nghiệp. Bà cháu hay bảo rằng những cậu giáo như cậu sống khó! Chỉ biết có dạy học thôi, chứ đâu biết bán xôi, bán chè!

Ngừng một lát, nó nói tiếp:

– Bà còn dặn rằng cấp này cậu hết bệnh mà chưa có chỗ mần thì cứ qua ăn cơm ở nhà cháu. Mai mốt cậu có việc làm rồi sẽ tính sau.

Nói rồi nó bưng cái bát không ra chum rửa.Tân nằm xuống giường thở thật dài. Mồ hôi ở lưng chàng tháo ra như tắm nhờ bát cháo nóng đã có bỏ thêm hành. Mình mẩy của Tân chợt nhẹ nhõm hẳn đi, nhưng đầu óc của chàng lại khởi sự quay cuồng vì những ý nghĩ mới. Chàng rất băn khoăn trước cái đề nghị bất ngờ của bà cháu cái Sớm. Đã nhiều lần Tân moi óc tìm hết các giải pháp có thể giúp chàng qua cơn thiếu thốn này, nhưng không bao giờ Tân nghĩ đến tấm lòng rộng rãi của bà cháu họ, những con người cũng nghèo mạt rệp, quanh năm phải đầu tắt mặt tối, mới đủ miếng ăn, Sự chen chân vào kiếm một chỗ ngồi trong mâm cơm thanh bạch của họ khiến Tân thấy mình đớn hèn, mặc dù nếu khi vận số khá lên thì Tân sẽ có thể đền bù cho họ gấp bội.

Tuy nhiên, Tân chỉ giữ vững được cái khí khái ấy được vài ba hôm. Sau những đêm trằn trọc khó ngủ vì lòng dạ trống rỗng, cuối cùng, Tân đành tắc lưỡi, bước qua bên nhà cụ Chín để ngỏ lời:

– Từ mai cháu xin làm đỡ công việc nhà. Cụ đừng thuê người quẩy nước nữa.

Bà cụ nhìn Tân chậm rãi:

– Sức cậu kham gì nổi chuyện đó. Mà cũng đừng có lo. Việc nhà đâu vô đó hết trơn rồi. Cậu cứ tĩnh dưỡng nghỉ ngơi cho khỏi hẳn đi đã.

Thế là từ ngày hôm ấy, Tân ăn bữa cơm đầu tiên ở nhà cụ Chín. Khi bưng cái bát lên miệng, chàng che giấu hai giọt nước mắt chẩy chậm xuống những hạt cơm trắng xóa…