Chương 3

Một ít lâu sau, Nguyễn Trãi đi dâng hương ở Chùa Báo Thiên, bỗng nhiên chàng cảm thấy chắc chắn mình đang bị theo dõi. Bình thường, tên mật thám nào được giao phó nhiệm vụ này cũng đều phải thận trọng kín đáo hơn nữa. Chàng không biết anh chàng kia, tuổi khoảng 20, dáng đi mạnh bạo và quả quyết của người miền quê.

Dù sao thì sự theo dõi thường xuyên này cũng làm chàng khó chịu. Bỗng chàng nhớ ra rằng ngày 26 tháng này là ngày phiên chợ phường Bạch Mã cách đó một dặm. Thế là chàng bước nhanh tới đó và biến mất như một làn khói.

Chợ này nổi tiếng về những cửa hàng vàng bạc, gấm vóc, lụa là, và lúc nào cũng nhộn nhịp dù bị quân Minh chiếm đóng, và cũng nhộn nhịp chính vì quân Minh chiếm đóng. Cái chết có thể đến bất chợt ở mỗi chỗ ngoặt trên đường đi, vì đó là cách tốt nhất đối với quân Ngô để thủ tiêu bất kỳ người nào cản trở chúng. Tuy vậy, các chợ của Đại Việt vẫn là nơi tiêu thụ những món hàng lặt vặt để có thể đem lại cho mỗi gia đình một món tiền cần thiết cho cuộc sống hằng ngày. Vì thế, trong thời buổi hoạn nạn như thế này, bên cạnh những đoàn thương gia cỡ lớn của người Tàu đang chiếm cứ những phòng, quầy hàng, những tấm ván của người Việt để làm nơi buôn bán, bất chấp những luật lệ được ghi trên tấm bia ở cổng ra vào chợ, hiện quy tụ tại đó nhiều hơn bao giờ hết tất cả những người nào tìm thấy một mối lợi nào đó khi buôn bán theo kiểu người ta nói là "đầu tôm đuôi cá" nghĩa là rút được một chút lợi nhỏ từ một việc buôn bán không đáng kể.

Giấu mặt dưới chiếc nón lá, Nguyễn Trãi đi tản bộ giữa những gánh hàng lặt vặt ít ỏi: chỗ này một con gà tơ, chỗ kia nửa tá trứng, chỗ khác vài quả cau... Chốc chốc chàng quay đầu lại dò xem, tên theo dõi dường như đã bị mất dấu vết chàng rồi.

Chàng dừng chân trước một sạp bằng tre của một cô bé bán trà. Cô bé mặc trên người một cái áo dài cũ (tứ thân) nhuộm củ nâu, nhưng không giấu giếm được nét xinh đẹp như hoa của nàng nổi bật lên giữa những chiếc chén lật ngửa và cái bình trà được ủ trong một cái đệm gai cạnh một ấm nước đang kêu vo ve trên bếp lửa. Nét đẹp của nàng đã khiến chàng nhớ lại những ngày xưa hạnh phúc khi thấy những cô gái trẻ như nàng cười thật tươi dưới gốc đa trong làng, hay dưới những mái hiên của các thành phố.

Lâu lắm rồi chàng chưa uống nước trà thực sự là trà cả! Ngồi trên một hòn đá phẳng riêng biệt, chàng bắt đầu nhấm nháp từng ngụm trà, chậm rãi thưởng thức một cách sành điệu. Chỗ này là bên lề chợ nên yên tĩnh và không một chút mùi gì của chợ cả, dù là mùi thơm, nên rất thích hợp để thưởng thức trà.

Cô bé bán hàng lén lút quan sát chàng. Chàng vừa uống cạn chén trà thì cô bé tiến lại, bình trà trên tay, đôi má đỏ au, cặp lông mày thanh tú chau lại:

- Thưa ông, ông chắc là người sành uống trà, nên mời ông dùng thêm chén nữa nhé!

Nhưng một tiếng động lớn át hẳn tiếng cô bé, dân chúng la hét, những ngọn roi vung lên chan chát. Như một con rồng uốn mình trong cuộc múa ngày Tết, cả chợ nhốn nháo hẳn lên: bọn lính nhảy phắt xuống ngựa tràn vào chợ, mang những cái gùi thật to.

- Bọn Tàu này thật là đểu cáng! Chúng giết người, lưu đày người ta, ăn cướp... không biết ông Trời còn dung túng những tội ác như thế này bao lâu nữa? - Một cụ già, ngồi không xa chỗ chàng, nhổ nước bọt khinh bỉ, quan sát chàng hồi lâu rồi nói - Thưa ông, xin ông tha thứ cho ông già sần sùi da cóc này nhé! Ông có phải là quan Ngự sử Nguyễn Trãi không?

Nhà nho trẻ đang muốn phủ nhận: chàng không muốn có ai nhận ra chàng cả. Nhưng đôi mắt cú vọ của ông già như đang canh chừng giùm chàng.

- Thưa cụ, nói điều đó ra có ích lợi gì đâu? Tôi bây giờ chỉ là một người bị quản thúc trong một đất nước bị nô lệ thôi.

Chàng theo dõi cảnh tượng lộn xộn đang xảy ra cho đám đông trong chợ do bọn lính ào ạt tiến công vào.

- Này, rót trà cho quan Ngự sử đi trước khi bọn lính tới vơ vét hết tất cả đồ của cháu bây giờ! - ông già nói với cô bé bán trà đang chết khiếp chờ đợi, cái bình trà vẫn trên tay. - Thưa ông, một số nhà nho cắn phải lưỡi câu của quân Minh nên hiện tại được làm quan. Dòng sông đầy những xác chết trôi, sau cơn lụt lội lại đến cơn đói kém, nhưng ông hãy tin tôi đi, cũng có những người không đáng chê trách gì cả! - Tuy nhiên, mắt ông già nhìn chàng chăm chăm ánh lên vẻ khâm phục - chính nhờ đau khổ thử thách này, người ta mới biết được những ai trung thành, những người sẽ lưu danh hậu thế. Một ngày nào đó, cái bọn đang muốn biến chúng ta thành bất lực như những con cua không chân, sẽ bị đuổi ra khỏi biên giới! Một ngày nào đó...

Cô bé bán nước trà tặc lưỡi ra hiệu cho ông ta im lặng. Một tên Tàu đi thẳng về phía họ.

- Hắn chỉ muốn gặp một mình ông thôi! - Ông già thì thầm - Tại sao ông lại ở Đông Quan? Ông không biết rằng muốn tồn tại thì phải lên núi mà sống sao? Xin Trời Phật phù hộ ông!

Tên lính này là vệ binh của quan Bố Chính. Phải chuẩn bị đi theo hắn ngay. Nguyễn Trãi trả lại cái chén không cho cô gái, đặt lên kệ một đồng Bao Sao mới, và chào ông già.

- Thưa cụ, tiếc quá, hoàn cảnh bắt buộc chúng ta phải rút ngắn cuộc nói chuyện này

Xong xuôi, chàng đứng dậy đi theo tên vệ binh.

Trên con đường nhỏ bên cạnh có một cái cáng quây kín bằng những bức mành trang hoàng những cánh chim ác là, có một đám đầy tớ và binh lính đứng xung quanh chờ đợi.

- Bẩm Tướng công, người đó đây ạ!

Một bàn tay với móng giả bằng vàng vén mành lên.

- Kính thầy đồ Nguyễn Trãi, xin thầy vui lòng lên ngồi với Ta chốc lát. - Viên Bố Chính Hoàng Phúc nói vọng ra từ bên trong.

Làm sao chàng dám từ chối? Trước khi bức mành hạ xuống, chàng còn thời gian nhìn thoáng qua gương mặt lúng túng của người theo dõi chàng đứng sau phên mắt cáo.

Hoàng Phúc phe phẩy cái quạt làm bằng lông cò bản xứ. Sắp có cơn mưa rào khiến không khí ẩm thấp, và trong cái không gian giới hạn này, bầu không khí bị đầy ứ thêm bởi những bao hương thơm mà viên Bố Chính mang trong người, nên trở thành khó chịu. Hắn vẫn phe phẩy quạt, và qua cặp mí mắt dài ra, hắn quan sát thái độ thiếu tự nhiên của người đối thoại.

Khi các mật thám của hắn báo cho hắn biết nhà nho đang có mặt ở chợ này, lập tức hắn ra lệnh dẫn chàng lại cho hắn, hy vọng sự ngạc nhiên và cách nói chuyện thân mật sẽ tác dụng lên chàng. Bây giờ hắn phải chọn những lời lẽ làm sao để cuối cùng có thể giật mạnh cho cá cắn câu. Nếu con người ngoan cố nhất trong các nhà nho của đất Giao Chỉ này nhận cộng tác với hắn, thì hắn cho rằng hắn đã được mãn nguyện. Đã bao lâu nay, đích thân hắn đã tìm đủ cách để lầm cho nhà nho này cộng tác với hắn, nhằm củng cố cái địa vị của hắn mà tên Trương Phụ chó má cứ muốn tìm cách lật đổ. Được như thế thì còn ai dám cản trở hắn tiếp tục bỏ ra những buổi sáng để tiếp xúc với con Vijaya, mà trí thông minh của nó càng ngày càng giống như người? Và những đêm chăn gối với Hương Thầm, vì ông đã trở nên "như keo với sơn, như mật với đường, như xương với tủy, như cá với nước" đối với nàng.

- Kính thầy nho Nguyễn Trãi, gặp thầy ở đây ngoài những lần ta chính thức mời thầy tới, thật lòng, ta vô cùng hoan hỉ. Chính lúc này đây ta nghĩ rằng, đối với những người hiểu biết và thấy vấn đề, xứ sở của thầy có một cái gì rất quyến rũ đối với những người ngoại quốc. Tại đây, sáu năm vừa qua đã trôi nhanh như một giấc mơ. Ta hy vọng Hoàng Đế sẽ để ta ở lại đây mãi, thậm chí có thể ta sẽ gửi lại nắm xương tàn của ta ở đây nữa. - Hắn lại im lặng quạt một lúc - Có nhiều việc quan trọng, nhiều dự định lớn lao còn phải làm nữa vì lợi ích của toàn dân - hắn nhìn Nguyễn Trãi một lúc lâu làm ra vẻ ưu tư - Ta lấy làm tiếc vì có những cuộc nổi loạn ở phía nam đã làm trễ mất thời gian thực hiện những việc ấy... Tất cả những điều đó đều là lãng phí! Cuộc kháng chiến của tên cướp Trần Quý Khoáng sẽ bị dẹp tan! Cởi đi những mối hận thù thay vì buộc chặt nó lại chẳng hay hơn sao? Tất cả những đau thương đó là một vết thương trong lòng dạ của ta! Thầy là một nhà nho, điều đó khiến cho chúng ta, thầy và ta, thông cảm với nhau hơn. "Đạo Nhân Nghĩa" chẳng phải là tinh thần chỉ đạo tư tưởng của Đức Khổng Tử sao? Ta kết án những cuộc nổi loạn vô bổ này! Ta thương xót đám dân chúng đang đau khổ! Và ta rất ghét những chuyện trấn an, nhưng than ôi, lại rất cần thiết ấy! - Đôi mắt hắn sáng lên trên khuôn mặt tỏ vẻ hối hận của hắn - Có phải chăng đã tới lúc chúng ta phối hiệp những sức lực của chúng ta sao? Nhiều người theo tên cướp Giản Định, người ta không thể tố cáo họ là đã bị mua chuộc, chính họ đã hiểu bộ mặt thật của hắn nên đã đầu thú với chúng ta. Những vị nho gia như Nguyễn Huân, Lương Nhữ Hốt, Đỗ Duy Trung, từ nay sẽ tham gia vào công việc xây dựng. Sau một vài thế kỷ gián đoạn, miền nam đã nối lại với một quá khứ chung rất lâu dài nên đã liên kết với Thiên Quốc. Nhờ những vị nho gia như thầy, chắc chắn miền nam sẽ ánh lên một vẻ huy hoàng cá biệt. Hợp tác với nhau, chúng ta có thể thực hiện một thế giới đại đồng mà các nhà hiền triết ngày xưa rất quý trọng, trong đó không còn có kẻ thắng người bại, mà chỉ có một dân tộc nói cùng một thứ tiếng, và cùng tuân phục một vị quân vương tối thượng! Hợp tác với nhau, chúng ta có thể chuẩn bị cho thời kỳ hoàng kim ấy! Thầy hãy suy nghĩ về điều ấy! Người nào không biết nắm lấy cơ hội, sẽ không bao giờ thành đạt điều gì cả!

Đằng sau cái thái độ ít nhiều đóng kịch và khuôn mặt chăm chú, Nguyễn Trãi đã nếm được sự oái ăm của một tình cảnh, trong cái không gian hạn chế như trong cái cáng này, tên Bố Chính Hoàng Phúc là người được Hoàng đế Vinh Lạc ủy nhiệm quyền hành, muốn tự coi mình là Thiên Tử (con Trời), đang có những giấc mơ vĩ đại không kém gì núi Thái Sơn. Người ta đã đồn đại nhiều về hắn, rằng hắn thích những vũ điệu lả lơi, ham mê sắc dục, đã đưa một cô gái bản xứ lên làm ái thê của hắn, và có một tình bạn kỳ quặc với một con bạch tượng khổng lồ, theo lời đồn đại của quần chúng thì con voi này đã gợi ý cho đường lối chính trị của hắn. Nguyễn Trãi tự nhủ, quả thực dân đen vẫn còn biết cười bất chấp đau khổ và lầm than.

Trời càng lúc càng nóng muốn làm ngạt thở cả hai người đang ở sau mấy bức mành rủ xuống, nên tên Bố Chính quạt càng lúc càng nhanh. Còn lâu hắn mới tưởng tượng được người đối thoại với hắn - mà hắn đã tưởng lung lạc được - đang nghĩ gì.

- Thưa Tướng công - Nguyễn Trãi trả lời - ngài đã coi quá quan trọng một người chỉ khao khát được sống bên ngoài cái thế giới hồng trần này và chỉ thích con đường bạch diện thư sinh của một cuộc đời ẩn dật hơn là con đường thanh vân đắc lộ ở chốn quan trường. Tôi chỉ mong ước được thấy lại những cây thông và dòng suối ở quê hương tôi và được hương khói phụng thờ trên phần mộ tổ tiên tôi. Biết bao nhiêu phần mộ đã bị xúc phạm! Kể từ khi xảy ra chiến tranh, tôi đứng ngoài thế cuộc. Tôi không còn nuôi một tham vọng nào cả và chỉ còn một mong ước duy nhất: được ngắm nhìn một kỷ nguyên thái bình cũng như Tướng công!

Dưới cặp lông mày dài ra tận mang tai, đôi mắt nhanh nhẹn của tên Bố Chính đanh lại. Tên nhà nho cứng đầu như trâu này đã đối lại hắn bằng sự trì độn mềm dẻo như cái bánh nếp, nhưng hắn không cho rằng hắn đã bị thua. Nếu tên man di này không là đối tượng trong cuộc đánh cá - trong đó hắn quả quyết là sẽ thắng Trương Phụ - thì đã bị hắn băm nát thây rồi.

- Thầy thuộc về hạng người không chịu nhổ dù chỉ một sợi lông cho ích lợi của xứ sở mình và của Thiên Quốc nữa à? Làm sao tin điều đó được vì ai cũng biết danh tiếng của thầy. Tại sao thầy lại không quyết định cho thuyền hướng theo dòng nước? Thôi đừng lần chần tránh né mãi nữa! Thầy hãy gạt ra khỏi tâm trí những ngại ngùng cuối cùng. Ý định của Trời là từ nay chúng ta chỉ còn là một gia đình, sống trong cùng một gia đình - Hắn có vẻ dịu giọng lại - Về vấn đề này, tất cả đều tùy thuộc quyết định của thầy đấy! Ngày mai, nếu thầy muốn, thầy sẽ gặp lại gia đình thầy... vẫn hoàn toàn mạnh khoẻ. - Hắn vừa nói vừa cười nhạt. - Thầy đã quên câu châm ngôn cổ này: "Người khôn là người biết nắm lấy thời cơ và biết tránh tai họa" sao?

Nguyễn Trãi cảm thấy ớn lạnh tận xương tủy, cho dù chàng không để hiện ra bên ngoài điều gì. Chàng đang đối diện với một con cáo quỷ quyệt, với hắn cần phải chơi sát ván. Miệng lưỡi của hắn sắc bén hơn lưỡi giáo và mã tấu sắc bén nhất, tâm địa của hắn uẩn khúc hơn những dòng nước uẩn khúc nhất. Hắn đã cứu chàng ra khỏi ngục giam của tên Đề đốc phản bội, khỏi nanh vuốt của tên Trương Phụ lang sói, chỉ là để thu phục chàng.

- Bẩm Tướng công, tôi cảm thấy lao lung khi phải lao mình vào cái bể hoạn với muôn trùng sóng gió. Nếu thế giới biết sử dụng những người tài năng như Y, Phó, làm sao lại không biết khâm phục những nhà hiền triết thời thượng cổ thích sống ẩn dật và chủ trương rằng "Danh lợi không đáng giá bằng sự nhàn rỗi"?

Hoàng Phúc lấy quạt đập vào tay chàng một cái.

- Thôi - hắn nói - hãy ngưng những lời nói giỡn cợt nhằm qua mắt ta và chúng ta đừng xoay quanh một vấn đề ấy nữa! Ta đi thẳng tới đích và đề nghị với thầy cái địa vị mà thầy có thể dùng để thi thố cái tài năng vĩ đại của thầy: tài năng về giáo dục! Hãy suy nghĩ kỹ đi, dân chúng cần phải được hướng dẫn và giáo dục. Thầy không muốn hưởng đời sống gia đình giữa bầu đoàn thê tử sao? Thầy không muốn rời bỏ túp lều thảm thương không xứng đáng với thầy sao?

Có tiếng ồn ào rất lớn ở bên ngoài khiến Nguyễn Trãi không trả lời được. Cùng lúc đó, một vệ binh tới báo cáo với viên Bố Chính, hắn bước xuống khỏi cáng và ra dấu bảo chờ đợi. Một lúc lâu sau, hắn trở về với nụ cười mỉm ở góc môi.

- Rõ ràng là có những người không chịu buông khí giới khi họ đã hoàn toàn thất bại. Thầy thử đoán xem cái tin người ta vừa báo cho ta biết là gì. Nhiều tay chân của bọn cướp Quý Khoáng đã bị bắt. Ít lâu nay chúng tôi biết được tín hiệu quy tụ của chúng: "Hịch tướng sĩ" của Tướng Trần Hưng Đạo của thầy đấy! Thế có buồn cười không?

Suýt nữa thì Nguyễn Trãi giật mình. Con tim của chàng hoạt động một cách máy móc bỗng bị rối loạn tạo nên một tiếng động khủng khiếp như những cái gàu đang lên xuống trong một cái giếng va chạm vào nhau. Vuốt bộ râu cằm mềm mại như cành liễu, tên Bố Chính quan sát chàng.

- Thầy đồ đáng kính, xin thầy hãy suy nghĩ cho kỹ về đề nghị của ta. Đừng để ta phải chờ đợi câu trả lời của thầy quá lâu!

Sau khi ra dấu cho chàng xuống, hắn vỗ tay và cái cáng di chuyển.

Còn lại một mình trên đường, Nguyễn Trãi đưa mắt nhìn thằng nông dân trẻ đã theo dõi chàng: đằng sau phên mắt cáo không còn người nào cả.

Có khoảng một chục hạt mưa âm ấm to như trứng bồ câu rơi xuống, rồi thình lình mưa ào ào xuống. Bầu trời điên cuồng của tháng chín lại mở các vòi của nó ra. Trong khoảng thời gian chưa nhai hết một miếng trầu, cả kinh thành đều bị ngập nước. Ba chân bốn cẳng chạy về góc phía nam kinh thành, Nguyễn Trãi nghĩ tới buổi sáng ngày lễ Trùng cửu mà Khiết đã đem tới chàng bản Hịch tướng sĩ đó. Nếu từ trước đó, chàng không hề có chút nào nghi ngờ về việc ấy, thì hôm nay cái chuyện Hịch tướng sĩ lại được đặt ra làm cho chàng bỗng nhiên cảm thấy có cái gì khó chịu.

Trong những ngày kế tiếp, chàng thường nghĩ tới chuyện đó và tạm xếp lại một bên những lời đe dọa xảo quyệt của tên Bố Chính mà chàng đã quá quen chịu đựng. Chàng nghĩ lại khuôn mặt ngây dại của đứa học trò, đôi mắt ốc lồi to tướng của hắn như gần vọt ra khỏi lõm vì ngạc nhiên, thất vọng và tức giận. Khiết, và qua hắn có Tiểu Mai, rồi đằng sau nàng còn có nhiều người khác nữa, họ đều tin rằng chàng là người của họ. Chàng có sai lầm khi đoán rằng có một âm mưu nào đó làm hại chàng chăng? Cùng lúc đó phải kể đến cái tai tiếng thảm hại của cô ca sĩ, còn tệ hơn nữa là tai tiếng của cha Khiết, đã đạt tới địa vị của mình nhờ những việc làm đê tiện và cái tinh thần nô lệ, và theo như người ta nói thì đã ức hiếp đồng bào của mình còn độc ác hơn cả người Tàu. Còn tên Bố Chính kia có xảo quyệt như cáo, có ăn nói khéo léo mấy cũng vô ích, vì những lời tâm sự có vẻ như ngẫu nhiên của hắn đến quá đúng lúc chẳng khác gì như người ta tháo gỡ một cái bẫy khi con mồi đã đánh hơi biết mà tránh!

Chàng cứ thờ thẫn, im lặng mãi, lâu lâu lại thở dài khiến cho Nụ Nhài không thể không để ý. Rốt cuộc cô nàng bèn hỏi xem chàng có những nỗi bận tâm thầm kín nào khiến cho gương mặt chàng ảm đạm đi vậy? Đem bán số nữ trang của bà chủ nàng, với số tiền đó, cô gái cực kỳ tinh tế và khôn lanh này chẳng bao lâu đã biết mua bán cây nhang và giấy tiền vàng để bảo đảm có một khoản thu nhập khiêm tốn nhưng đều đặn.

Khi nhớ vợ mình đã gửi cô gái đến với mình để thay thế nàng cả trên danh nghĩa và việc làm, chàng bèn kể cho cô ta hết mọi chuyện không giấu giếm gì cả.

Cô ta suy nghĩ một lúc và nói:

- Tới giờ này mà ông chủ không biết chính xác gì hết cả đầu lẫn đuôi của toàn bộ câu chuyện ấy, vì thế xin ông đừng áy náy gì về việc ông đã hành động một cách thận trọng đối với những người không giống như ông. Ông nên dành hết sức lực của mình vào bổn phận nặng nề mà ông sẽ phải gánh vác.

- Em muốn nói cái bổn phận nào vậy, em nhỏ? Trong khi ta chẳng hữu ích gì cho ai? - Nguyễn Trãi làm ra vẻ ngạc nhiên.

Giữa hàng mi mở hé, cô gái liếc nhìn chàng bằng một ánh mắt lờ đờ. Tính tình của nàng vui vẻ, nàng khiến người ta liên tưởng tới một cành mơ đang độ nở hoa ẩn hiện dưới màn sương.

- Ông biết câu ngạn ngữ: "Với người khôn ngoan thì nói bóng gió, còn với người ngu thì phải đánh bằng roi" không?

Nàng đi kiếm bút lông và đá mài mực, để chúng trước mặt chàng. Nguyễn Trãi vừa nhìn nàng làm vừa mỉm cười. Vừa ra khỏi bậc cửa với đôi quang gánh trên vai thì nàng quay trở lại.

- Trong việc này, những gì còn mờ ám chẳng bao lâu nữa cũng sẽ sáng tỏ, cứ chắc chắn như thế đi, Đại huynh!

Và nàng đi chợ.

Quả thật Nguyễn Trãi có thể tin cậy nàng là người đã tự thề nguyện trong lòng một dạ trung thành như khuyển mã với chàng. Chuyện này bắt nguồn từ chính cái ngày đám cưới của cô chủ trẻ tuổi của nàng với ông Đình Nguyên này cách đây 13 năm. Đã lâu, nàng phải, như người ta nói "đóng kín miệng bình". Nàng đã phải đổ ra biết bao giọt lệ cay đắng khi chàng phải đi theo cha chàng sang Tàu! Nàng vui mừng biết bao khi chàng trở về, và nàng lo lắng biết bao khi chàng lọt vào tay bọn Tàu. Lần ông chủ trẻ tuổi của nàng về Côn Sơn thăm viếng gia đình trong chớp nhoáng cách đây hai năm, lúc đó chàng ăn nói hùng hổ, với bộ râu mép oai vệ như râu hùm, giống như một anh hùng trong thần thoại, tất cả đều khiến cho nàng say đắm thêm. Bó buộc phải kiên trì ấp ủ trong lòng tâm sự thầm kín của nàng, ngày qua ngày, khi thì an ủi cô chủ của mình, khi thì đả kích thái độ trâng tráo của các phụ nữ ở kinh đô. Tóm lại, một mặt gây ra bất an, một mặt lại đem lại an bình. Một cách ngọt ngào, nàng đã lái cho bà chủ trẻ của nàng nghĩ rằng, nếu đến lúc mà cái vườn nhà cần phải được trang trí thêm một bông hoa mới nữa, thì tốt hơn hết là cô chủ nên lựa chọn chính nàng làm bông hoa ấy! Để rồi một buổi sáng kia, quả chín mùi từ trên cây rụng xuống.

- Chúng ta đã cùng lớn lên bên nhau, vai kề vai - Thị Thanh nói với nàng - Em không thể làm điều gì chứng tỏ lòng biết ơn của em sao?

- Thưa chị, em sẽ làm tất cả những gì chị ra lệnh cho em.

- Vì chị bị kết án phải sống lay lắt ở đây, nên chị không thể chu toàn một bổn phận nào của một người vợ đối với chồng. Em có thể đi Đông Quan làm việc thật chu đáo để thỏa mãn tất cả mọi nhu cầu lặt vặt của chồng chị, cung cấp tất cả những gì chàng thiếu không? Chỉ vậy thôi. Việc ra đi của em phải hết sức bí mật. Em sẽ phải đối phó với rất nhiều nguy hiểm, em có sợ không?

Nghe những lời ấy, nàng vui như mở cờ trong bụng - không, nàng không sợ. Làm việc cho ông chủ của nàng, dù phải vào hang cọp nàng cũng không sợ. Tuy nhiên, nàng đã đón nhận những lời đó với thái độ tuân phục của một người đầy tớ... Một ngày kia, có thể nàng sẽ là vợ thứ của con người hoàn hảo cả về mặt tinh thần lẫn thể chất ấy. "Nâng khăn sửa túi", đó không phải là vai trò mà nàng vẫn làm sao? Nếu Trời muốn thì nàng sẽ có con với chàng. Kể từ nay, lòng dạ nàng là ở đây. Ngay tức khắc, nàng mong muốn làm sáng tỏ cái việc còn mờ ám này để ông chủ của nàng không còn phải bận tâm về chuyện đó nữa và để chàng quên cô ca sĩ kia đi! Nhưng một người tớ gái hèn mọn như nàng làm sao có thể làm được chuyện đó?

Nhưng cũng may buổi sáng hôm đó, sự việc xảy ra đã giúp cho nàng thực hiện được chuyện đó. Không đầy hai giờ sau, nàng ở chợ về, đôi quang gánh trống trơn. Nàng đã thấy và nghe đầy đủ để có thể xác quyết dứt khoát rồi.

Nàng đang định bước vào vườn thì có một thanh niên đang đứng trước căn nhà tới hỏi nàng. Hắn rất phù hợp với những gì Nguyễn Trãi đã mô tả, đến nỗi suýt nữa thì nàng đã cười vào mặt hắn rồi.

- Thưa cô... - hắn bắt đầu nói, vẻ bối rối.

- Anh là Khiết học ở đây phải không?

- Làm sao cô biết?

- Điều đó không quan trọng! Nếu anh tới học, tại sao không vào trong nhà?

- Không, không, không phải tới học. Có người nhờ tôi nhắn với thầy một chuyện quan trọng. Thầy có nhà không cô? Tôi sợ làm rộn thầy nên tôi sẽ chờ... - Hắn hằn học liếc vào trong nhà.

- Giờ này thầy đang bận việc lắm. Có lẽ ai tới thăm cũng làm rộn thầy lắm. Nếu anh cần nhắn gì thì cứ nói với tôi!

- Nhờ cô... - Khiết ngần ngại.

- Tùy ý anh đấy

Nàng bước qua hàng rào xương rồng.

Khiết còn nhỏ, tính trẻ con. Nỗi sợ đối với ông thầy của hắn đã thắng lời hắn hứa với Tiểu Mai là chỉ nói thẳng điều đó với thầy thôi. Cô này là một cô gái đơn sơ hiền lành, có gì đáng ngại mà không nhờ nàng nhắn giùm. Chắc chắn nàng sẽ nhắn lại với thầy, nhất là nếu hắn lại đưa cho cô ấy mấy đồng tiền. Như vậy đỡ cho hắn khỏi phải chạm mặt lại thầy.

- Anh chờ một chút nhé

Nụ Nhài trở ra ngay.

- Này, tôi phải thưa lại gì với thầy nào?

- Nhờ cô nói với thầy đừng sót một lời rằng cô Hoa Hậu nhắn thầy: "Nếu thầy còn một chút tình cảm cũ, thì xin thầy ngay hôm nay đến đền Hai Bà vào giờ Thân (từ 15 đến 17 giờ). Vấn đề chủ yếu là giải quyết một hiểu lầm đáng tiếc". Tôi có thể tin cậy cô không, thưa cô?

Hắn dò xét nàng với cặp mắt ốc lồi to tướng.

- Thưa anh học trò, anh có thể tin tôi.

Nàng lận mấy đồng tiền vào lưng quần.

Việc được giao nhỏ, Khiết đã làm xong, anh chàng ra về nhẹ nhõm. Còn Nụ Nhài vừa chăm chú làm bếp vừa dò xét Nguyễn Trãi. Cây bút lông của chàng như một con tuấn mã không biết mệt lôi chàng đến chỗ không còn biết đói khát nữa. Cơm canh đã xong, nóng hổi, cô gái chờ đợi.

- Gì vây em? Có chuyện gì mà em thở dài lớn thế? - Nhà nho đặt bút lông xuống, nói.

Cô gái tinh tế không muốn thuật lại những lời phê bình gay gắt của những bà bán hàng ngoài chợ, chỉ kể cho chàng nghe những gì chính mắt nàng trông thấy, không tỏ ra một chút nào ganh tị hay ghen ghét: Những người nấu bếp cho Hoa Hậu đã làm ồn ào ở ngoài chợ vì chuyện chiều nay, Hoa Hậu sẽ thiết đãi một bữa đại tiệc. Còn sau đó kết luận thế nào thì để tùy ý chàng.

Cô ca sĩ này đã ủng hộ cho cuộc kháng chiến của Hoàng Tử cuối cùng nhà Trần nên đã tìm cách liên kết với Nguyễn Trãi. Đó vẫn là cách giải thích duy nhất có giá trị cho toàn bộ câu chuyện này. Thế mà Tiểu Mai lại không có chuyện gì phải lo ngại, trái lại vẫn được tự do và đang chuẩn bị đãi tiệc cho người Tàu.

Trông thấy vẻ âu lo hiện trên trán chàng, nàng thấy tội nghiệp. Có lẽ nào một người có tài nàng lại bị số phận bạc đãi như thế chăng? Nàng cảm thấy mềm lòng ra. Nàng nhẩm lại những lời Tiểu Mai nhắn trên môi. Người ta nói, khi cô ta hát thì cô ta "nhả ngọc phun châu". Đàn ông lúc đó thi nhau bày tỏ lòng quảng đại với nàng như say như điếu đổ. Nhưng nàng vốn đã quen với thói trên bộc trong dâu, chỉ dùng nét duyên dáng của mình để lôi kéo họ vào những vũng nước đục. Vậy thì tốt hơn hết là không tiếp tay cho các trò của cô ta và đừng nói gì cả với chàng cả.

Mải suy nghĩ, cô đầy tớ giật mình vì những tiếng sập mạnh của cánh cửa khép lại phía sau Nguyễn Trãi. Chàng muốn được ở yên một mình, nên nàng cũng không cố giữ chàng lại.

—★—

Tiểu Mai tới điểm hẹn ở đền Hai Bà chờ ở đó đến hết cả giờ Dậu (từ 17 đến 19 giờ) mới về. Hương Thảo, người bạn được nàng tin cẩn, cho rằng nàng đã để hồn vía của nàng ở lại đằng đền rồi.

Đôi mắt nàng thất thần, gương mặt nàng lạnh như cắt, cử chỉ của nàng giật giật như những con rối trên mặt nước. Lấy cớ phải chuẩn bị dọn tiệc, Hương Thảo yêu cầu các bạn về và theo Tiểu Mai về nhà nàng. Chắc hẳn cuộc nói chuyện vừa qua đã không đúng theo ý nàng.

- Chị ơi, chị về trễ quá vậy. Hãy nghỉ mệt chút đi! - Hương Thảo bèn đấm lưng cho Tiểu Mai - Khách của chị sắp tới rồi đó, chị nên trang điểm đi. Trước tiên là uống nước đi đã - Tiểu Mai ngoan ngoãn uống hai ngụm nước chè

- Đỡ mệt rồi đấy! Bây giờ đưa cho chị cái áo kia đi!

Đó là bộ y phục để mặc vào ngày lễ, hội hè: áo dài ngắn bằng sa-tanh màu đỏ tía thêu những con bướm đang vờn hoa, áo cánh bằng nhung màu xanh riêu kiểu sang nhất, quần lụa đỏ, chiếc váy màu lục bảo ngắn tới đùi có thêu rải rác.

- Lấy giùm chị hộp phấn! - Tiểu Mai bắt đầu tô điểm bộ lông mày bằng một cây kim bằng lông nhím. - Và xin em coi lại xem mọi sự đã đâu vào đấy chưa?

Những người khách Tàu của nàng đã phải mất công kêu rát cả cổ để gọi nàng lúc Hoa Hậu bước vào phòng tiệc rộng rãi quay mặt ra bờ sông, yểu điệu như "một cành liễu thướt tha theo chiều gió đông".

Chính lúc đó, Khiết nhảy vào trong vườn sau khi lách khỏi đám vệ binh đứng gác trước căn nhà để bảo vệ cho một viên chức cao cấp và đoàn tùy tùng của hắn. Khiết ra chỗ bến đò rồi từ đó lẻn vào hành lang tới tận những bức mành đầy ánh sáng rực rỡ. Vì hắn vội vã muốn biết kết quả cuộc gặp gỡ giữa Tiểu Mai và Nguyễn Trãi, nên hắn đã quên bẵng đi bữa tiệc của nàng! Hắn đi chân không bước tới trong bóng tối, cẩn thận lấy ngón tay gạt bức mành sáo ra, rồi mới lén ngó vào.

Hắn không thấy gì khác hơn những gì hắn chờ đợi: một băng người Tàu đang ăn tiệc vui vẻ trên những chiếc chiếu xung quanh cái bục đầy vẻ xuân sắc, người ngả bên đông người nghiêng bên tây, đang trêu ghẹo Hồng Đào và những cô gái khác. Sao cho chúng nó vỡ bụng banh ruột ra.

Hắn chỉ nhìn thấy Tiểu Mai đằng sau lưng, nàng chủ tọa bữa tiệc như thường lệ cạnh một người to tướng mà hắn nhận ra ngay đó là Từ Cảnh, ngài cố vấn quân sự của tướng Lữ Nghi nhờ cái mõm bẹp dúm của ông ta.

Hắn định rút lui một cách cũng bí mật như lúc hắn đến thì hắn nghe thấy một giọng mà hắn nhận ra trong mớ âm thanh hỗn độn ấy: Đó là tiếng hát véo von như chim Hoàng Anh, trong trẻo như ngọc của Tiểu Mai, được phụ họa bằng đàn tranh. Nhưng không biết là hắn điên hay nàng điên? Nàng đang hát bằng tiếng bản xứ một bài ca tiến quân cổ xưa ca tụng chiến thắng oanh liệt của dân Việt với quân Mông Cổ! Xung quanh bục, bọn Tàu không hiểu gì hết, hơn một nửa vẫn lắc lư cái đầu vui vẻ say sưa. Bỗng nhiên, Khiết mở to hai mắt ra nhìn. Ngài cố vấn vừa mới nhấn ngón tay trỏ và ngón tay giữa mập mạp của ông ta lên chiếc trán mảnh dẻ của Hoa Hậu.

- Hãy ngưng cái trò quái đản ấy lại! - Ông ta kêu lên - Phải hát bằng tiếng Trung Hoa nếu cô muốn tôi để cô yên thân! Bằng tiếng Trung Hoa, hiểu chưa?

Sự việc này diễn tả thì dài dòng, nhưng thực sự chỉ xảy ra trong chớp mắt: Tiểu Mai rút từ dưới chiếc đàn tranh của nàng ra một lưỡi đao găm và thọc vào bụng tên Tàu đó, tên này chỉ thốt ra một tiếng rên rất nhỏ. Suýt nữa thì Khiết kêu lên. Nhưng chỉ có mình hắn thấy giọng bình thản và lạnh lùng của cô ca sĩ.

- Thưa ngài Cố vấn, ngài nóng gan nóng ruột như vậy có ích lợi gì? Đây chính là một bài ca bằng tiếng Trung Hoa theo ý ngài.

Và nàng bắt đầu hát ngay:

"Vào thời đó những chiếc thuyền xếp thành hàng dài cả ngàn dặm.

Cả một rừng cờ phất phới.

Cuộc chiến vẫn chưa phân thắng bại...

Bọn chúng bận uống hết ly rượu này tới ly rượu khác với các cô gái, ngốn thức ăn cho đầy bụng, kêu gọi nhau, cười ha hả với nhau, có ai trong bọn chúng thèm chú ý tới một người say?

Hai đạo quân của miền Bắc và miền Nam chạm trán nhau

Mặt trời mặt trăng lu mờ đi. Trời và đất dường như tối lại trong hỗn mang.

Sự khôn ngoan bảo Khiết phải chuồn đi cho lẹ. Nhưng hắn vẫn nán ở lại, vì bị lôi cuốn bởi cái lưng to tướng của người đang gục đầu xuống cạnh cô ca sĩ đang tiếp tục hát một cách điềm tĩnh:

Hãy nghe đây

Họ tưởng rằng chỉ cần ném những cái roi ngựa xuống dòng sông

là có thể làm cho dòng nước ngưng chảy

là có thể quét sạch đất đai phía Nam của chúng ta.

Nhưng Trời vẫn luôn luôn đứng về phe chính nghĩa...

Khiết tự nhủ: "Thật là một bản lĩnh phi thường! Bây giờ nàng phải ra khỏi đó với bất cứ lý do nào! Có một thuyền tam bản ở dưới kia. Nàng phải ra khỏi! Chúng ta cùng trốn với nhau, chúng ta sẽ đi về miền Nam! Nghiêng chiếc gáy nhồi phấn của nàng về phía chiếc đàn, Tiểu Mai hát cho xong bài ca:

Ngày nay dòng sông không tẩy được sự nhục nhã của họ

Đang khi chiến thắng của chúng ta vẫn còn ngời sáng cả ngàn năm"

(Bạch Đằng Giang Phú của Trương Hán Siêu (? - 1354)

Dưới đôi bàn tay của nàng, những nốt nhạc cuối cùng chấm dứt. Chính lúc đó, Khiết sợ cứng người lại.

- Đại huynh! - Tên ngồi bên cạnh Từ Cảnh kéo áo hắn - Đại huynh? Tới phiên Đại huynh cạn ly nè! Ngài say như chết - Hắn nói với những người đang vui đùa.

Bỗng hắn rú lên.

Khiết biết rằng tên kia đã chết, hắn lùi lại. Hắn nghe thấy tiếng ra lệnh.

- Vệ binh đâu, bao vây căn nhà lại!

- Tất cả mọi người ở yên tại chỗ!

- Ông ta chết rồi!

- Chính cô ta giết ngài!

Qua bức mành, Khiết thấy một bóng người cầm vũ khí càng lúc càng lớn, nổi bật dưới ánh sáng đèn. Hắn còn muốn nhìn thêm một chút nữa. Những gì hắn thấy khiến hắn sợ hãi vô cùng: Cái đầu duyên dáng của Tiểu Mai bay trong không khí và một cột máu vọt lên từ cổ nàng tới tận xà nhà. Chỉ ba bước chân, hắn đã tới tận bến đò và nhào xuống dòng sông lạnh cóng.

Sợ bị phát hiện dưới ánh đèn treo dọc bờ sông, hắn bèn lẻn vào những cọc dưới sàn phòng tiệc, bám vào đó, không cử động nữa. Từ phòng tiệc, phía trên vang lại những tiếng chân người chạy, những lời năn nỉ thảm thiết, những tiếng la hét dữ tợn.

- Một con đĩ ghê tởm như mày thì để sống làm gì?

Người đó là Hồng Đào? Hay Hương Thảo? Hay cô Minh Nguyệt hiền lành mà hắn đã từng cùng chăn gối? Một tiếng kêu xuyên thủng màn đêm. Những tiếng cười say rượu vang to lên. Có gì vừa rớt xuống sông lấp lánh không xa chỗ hắn. Trước khi vật đó chìm xuống. Khiết đã đủ thời gian để nhận ra một món trang sức trên bộ tóc trôi bập bềnh. Xương xẩu của hắn đã biến thành đá. Ba mươi sáu cái răng của hắn đập vào nhau cần cập. Hắn ngụp sâu xuống dòng nước đen ngòm, dù chỉ trong chốc lát, để khỏi phải nghe thấy tiếng rú cuồng loạn, những tiếng người cuống cuồng rối rít, những tiếng than khóc phát ra từ những khối thịt còn sống bị các lưỡi đao đâm sâu cho đến tận cùng.

Những cái đầu bị quăng xuống sông, hết cái này đến cái kia theo nhau chìm nghỉm. Một tiếng kêu ghê rợn - tiếng cuối cùng - gắn chặt hắn vào cái cọc. Rồi im lặng. Trái tim của hắn đập mạnh quá, chắc hẳn bọn Tàu nghe thấy dưới chân họ qua cái sàn gỗ, nó đã phản bội phát lộ hắn, đã chỉ cho tất cả bọn chúng thấy chỗ hắn ẩn nấp.

Những tiếng kêu. Những tiếng ra lệnh. Tiếng loảng xoảng của vũ khí. Có tiếng người chạy ra vườn, chạy lên những tấm ván rung chuyển của bến đò. Người ta sẽ khám phá ra hắn mất. Hắn bơi vào bờ qua những cây cọc, bò trong bùn và bám chặt vào đám sậy. Hắn muốn ba chân bốn cẳng chạy trốn, nhưng chân của hắn bỗng nhiên bị tê liệt. Lúc đó hắn cũng cảm thấy dường như người ta sắp chộp được hắn ở phía sau. Hắn không ngừng quay đầu lại. Tuy không còn nghe thấy bọn vệ binh phân tán ra những vùng xung quanh nữa, nhưng hắn vẫn không an tâm chút nào. Chỉ cần bố trí và nấp sẵn xung quanh đám sậy là họ sẽ tóm được hắn ngay khi hắn trèo lên bờ.

Ngoái đầu lại không biết đây là lần thứ mấy thì hắn thoáng thấy một khuôn mặt tim tím khiến hắn chết đứng ngay mặt nước: "Ối trời ơi!" hắn kêu lên trong khi hồn vía của hắn bay mất hết. Cái đầu đó bơi lại phía hắn với một nụ cười ngặt nghẽo, còn hắn thì chết giấc, không cử động được chút nào, chỉ còn cái miệng là mấp máy được thôi. Một bàn tay trồi lên khỏi mặt nước bóp mũi hắn làm hắn tỉnh lại:

- Ê chú em, bình tĩnh lại đi! Hãy bịt cái lỗ... lại và chuồn ngay! Trốn đi!

Khiết nhận ra Tô, một trong những người làm bếp cho Hoa Hậu. Đỡ quá, đồng thời cũng xấu hổ quá!

Chúng trườn tới, sát bên nhau, dọc theo bờ sông một cách thận trọng, một hồi lâu. Vừa qua, Tô đã không nhìn thấy gì thậm chí không nghe thấy gì, lúc đó hắn đang còn ngủ gà ngủ gật bên những cái lò bếp. Bỗng hắn giật nảy mình thức dậy khi nghe thấy những tiếng rú. Sợ chết khiếp, hắn liền nhào xuống sông. Khi chúng cho rằng đã đi được khá xa, thì Tô trèo lên bờ.

Đêm đông dày đặc. Xung quanh, mọi vật như chết cả, chỉ toàn là khối đen là những vườn cây ăn trái bên bờ sông Tô Lịch. Không thấy có ánh đuốc chứng tỏ rằng bọn vệ binh không đi tới đó để truy tìm chúng.

- Này em, em có thể lên bờ được rồi! Hãy mừng vì chúng ta được bình yên vô sự. Em đi đâu vậy? Đi tới đó chẳng khác nào em dấn thân vào hang cọp cả!

Khiết không để tâm tới chuyện đó. Cái cảnh tượng khủng khiếp mà hắn vừa chứng kiến, nỗi sợ hãi kinh khủng đã làm hắn như người mất hồn.

- Anh nghe em này! - Hắn nói với Tô - Không ai còn sống sót ở đó cả và vì anh là người giúp việc cho Hoa Hậu, nên tốt hơn hết là anh hãy trốn đi. Em đang dự định về miền Nam, nhưng cũng có một chút công việc cần phải giải quyết. Nếu anh muốn cùng đi với em, thì hãy chờ em ở cửa Vũ Quan (một cửa ở phía nam Kinh thành).

Nói xong hắn đi luôn, không chờ câu trả lời.

—★—

Gần tới căn nhà của Nguyễn Trãi, hắn bỗng dừng lại. Hắn không hề nghĩ rằng người ta lại có thể ngủ được vào cái giờ mà bảy cô gái xinh đẹp nhất Đông Quan bị thảm sát. Vì quá sợ hãi và căm giận, và nhờ vào bản năng tự vệ, hắn đã không để lại một dấu vết gì của mình ở bến đò trước khi tới được phía nam kinh thành này. Bây giờ hắn chỉ bị thúc đẩy bởi ý nghĩ duy nhất này: đi báo cho nhà nho biết tin này, và nếu cần thì phải hỏi cho ra việc này!

Hắn chỉ do dự một chốc lát. Có ánh sáng leo lét ở phòng bên ngoài. Thu hết can đảm, hắn gõ cửa.

Chắc hẳn trông hắn giống như một bóng ma vừa ở dưới ao lên. Vừa thấy hắn, phản ứng của Nguyễn Trãi là lùi lại. Nhưng Khiết đã chạy tọt vào nha, rồi đóng cửa lại và tựa vào cửa làm như hắn đang bị người ta rượt theo.

Trong không khí thoang thoảng mùi thơm của hương, trên ván gỗ, giấy tờ bề bộn, một chén trà bốc khói dưới ánh đèn. Nụ Nhài đang cuộn tròn trong chiếc chiếu, quay khuôn mặt còn ngái ngủ về phía hắn. Thoáng nhìn, Khiết thấy được toàn bộ cảnh trí trong nhà vào canh tư (1 đến 3 giờ). Thầy vẫn còn làm việc! Hắn dựa cửa đứng thở, người vẫn còn nhỏ nước và dính đầy bùn dưới sông. Trên vai hắn có những đốm đen loang ra.

- Chuyện gì xảy ra cho anh vậy? - Nguyễn Trãi hỏi - Ai đuổi theo anh vậy? - Rồi sau khi đụng tới hắn: - Anh bị thương à? Lại đây xem!

- Thầy đã nói gì với cô ấy? - Khiết la lên, không động đậy.

- Nói với ai? - Nguyễn Trãi bàng hoàng hỏi.

Nụ Nhài im lặng lại gần.

- Thầy đừng dối gạt con. Ở đền Hai Bà thầy đã kể cho cô ấy chuyện gì khiến cho tất cả những người trong nhà cô ấy bị hại vậy? - Hắn nhìn cô đầy tớ bằng đôi mắt đỏ ngầu... - Đừng chối nữa, chính con, Khiết đây, đích thân con đã trả tiền cho cô này để nói lại với thầy lời cô ấy nhắn đó.

- Nhắn cái gì? - Nguyễn Trãi quay về phía Nụ Nhài đang cắm mặt xuống đất. - Em hãy nói cho ta biết em phải nói cái gì? - Đoán rằng có một biến cố hết sức nghiêm trọng đã làm đảo lộn tinh thần người học trò cũ của mình, đến nỗi làm cho hắn mất cả ý tứ, chàng cố kiên nhẫn.

- Lấy một cái áo của ta đem lại đây, rồi dọn cho anh này một chén cháo thật nóng. - Chàng nói với cô đầy tớ - Khiết, lại ngồi đây và kể lại cho thầy tất cả mọi chuyện từ đầu đến cuối.

Sự bình tĩnh của Nguyễn Trãi, sự ngạc nhiên thành thật của chàng đã làm cho người thanh niên vừa ngồi xuống tấm ván bình tâm hơn một chút. Hắn hớp vài ngụm cháo. Sự tức giận đã thúc đẩy hắn tới đây bỗng nhiên biến đâu mất khi ngồi trước vị thầy mà hắn vẫn ngưỡng mộ, và rõ ràng là thầy không biết gì hết. Hắn bật ra khóc thổn thức.

- Cô Tiểu Mai... Bọn nó giết chết cô ấy rồi!

Nguyễn Trãi giật nảy mình.

- Tiểu Mai à? Tại sao lại giết? Ai giết? Hãy nói đi!

Nhớ lại cái đầu của cô ca sĩ bay qua phòng tiệc, Khiết lấy hai bàn lay che mặt lại. Hắn vẫn còn trẻ con lắm! Hắn khóc như muốn bể cái đầu không khác gì một đứa trẻ sơ sinh Khó khăn lắm, Nụ Nhài mới cởi được cái áo ướt mèm và đầy máu. Người hắn không bị một vết thương nào cả.

- Máu ở đâu thế này?

Nguyễn Trãi nhìn hắn chòng chọc, cơn gió lạnh ngắt tạt vào làm gương mặt chàng tái nhợt.

Nhìn thấy chiếc áo vừa cởi ra, Khiết run lên thật lâu.

Nguyễn Trãi bắt hắn kể toàn bộ câu chuyện từng chi tiết một từ cái buổi sáng hôm lễ Trùng Dương, cái hôm hắn đưa ra cuốn hịch tướng sĩ của Trần Hưng Đạo, là dấu hiệu thu nạp người của họ, cho tới việc tàn sát khủng khiếp mà hắn vừa chứng kiến từ trong bóng tối. Máu này là máu của các nạn nhân đã chảy qua người hắn dưới tấm ván ở bến đò.

Số mệnh thật trớ trêu. Vàng và những tấm lụa của bọn Tàu tặng cho, Tiểu Mai đã dùng để nuôi dưỡng công cuộc kháng chiến của nhà Trần! Theo nàng, làm sao có thể hiểu được người cháu rất ưu tú của Hoàng tử Trần Nguyên Đán, dù nguy hiểm tới mạng sống, vẫn cương quyết từ chối tất cả những tặng vật người ta đem đến để mời chàng cộng tác, lại có thể đứng ngoài cuộc chiến lâu như thế? Nàng chưa thể ở yên được trước khi Khiết tới để dò xét chàng. Một sự nhục mạ kinh khủng, một bất công sâu sắc khi Nguyễn Trãi đã xua đuổi hắn, và đồng hóa hắn và nàng với những người phản bội! Trong nhiều tuần lễ, cô ca sĩ đã bỏ bê ăn uống trước khi dám làm một bước cuối cùng là hẹn gặp nhà nho vào ngày 8 tháng 12 (âm lịch) vào giờ Thân (15-17 giờ) tại đền Hai Bà.

- Có đúng vậy không? - Nguyễn Trãi hỏi Nụ Nhài - Cô nàng gật đầu đồng ý với một nụ cười nhằm làm giảm đi trách nhiệm của mình.

Vì Tiểu Mai và nhà nho không gặp nhau, và hai người không nói gì với nhau được đúng là khôn bề cứu vãn, nên mọi chuyện đối với Khiết như rối cả lên. Tại sao Tiểu Mai lại tự gây nên cái chết cho mình trong khi cuộc đời nàng hơn bao giờ hết rất ích lợi cho sự nghiệp của họ? Tại sao lại hy sinh cuộc đời như vậy lại còn lôi kéo các bạn gái vô tội của nàng phải hy sinh theo? Hắn thú thực không hiểu gì cả.

Còn Nguyễn Trãi, chàng hiểu rất rõ. Sau khi chờ đợi chàng ở đền Hai Bà mà không gặp - không phải ngẫu nhiên mà nàng chọn địa điểm này - Tiểu Mai tưởng rằng chàng không đến tức là chàng đã kết án mình. Cái chết của nàng là một phản đối quyết liệt, và có thể còn hơn thế nữa, một phương thế thúc đẩy chàng phải hành động. Nhà nho cảm thấy tâm hồn ngao ngán, ruột đứt từng khúc và trào những giọt lệ cay đắng.

Thu mình trong xó kẹt tối nhất, Nụ Nhài cảm thấy khó thở. Chẳng lẽ một sơ xuất đơn giản lại dẫn tới những hậu quả thảm hại như thế? Để đền bù tội lỗi của mình, nàng không cần phải chờ tới kiếp sau. Ôngchủ mà nàng rất mực yêu quý, vẫn thường nhìn nàng với ánh mắt hết sức dịu hiền khi cùng chung gối, từ nay sẽ bỏ nàng, sẽ đuổi nàng đi. Chắc chắn nàng sẽ làm cho chàng kinh tởm. Nàng vừa đánh mất tất cả. Bị bấn loạn tinh thần, nàng vò đầu bứt tóc, kêu khấn Trời, nhưng Trời ở quá xa.

Sự im lặng lại đến giữa hai người. Nụ Nhài thoáng thấy họ gục lưng xuống. Lúc này, không còn thầy trò gì nữa, chỉ còn hai người cùng hiệp thông với nhau trong một nỗi đau khổ chung gây ra do cái chết của Tiểu Mai. Tội nghiệp cho linh hồn nạn nhân có số phận đen bạc, đầu của nàng đã trôi theo dòng nước, vĩnh viễn rời khỏi thân thể bị tử hình của nàng và không ai có thể giải thoát cho nàng khỏi cái định mệnh phải làm ma cụt đầu.

Nguyễn Trãi bỗng phá tan bầu khí im lặng:

- Con và thầy đã cùng sát cánh với một người nữ hết sức yêu nước. Cái chết của nàng đã khiến nàng sánh vai với hai chị em Bà Trưng và tất cả những phụ nữ mà lịch sử của chúng ta đã kể lại những hành vi anh dũng phục vụ quê hương của họ. Bây giờ con tính thế nào?

Không một chút do dự, Khiết nói:

- Con đã quyết định về miền Nam ngay đêm nay để gia nhập đội quân của Quý Khoáng và để chiến đấu. Nhưng thưa thầy, còn thầy thì sao? Chỗ nào đất của chúng ta cũng đều thấm máu của những người bị tàn sát. Bị đói khát, dân chúng đã phải đập vỡ xương khô ra để làm củi sưởi ấm, phải nghiền nó thành bột để làm thức ăn. Dân chúng đã nghiến răng căm hờn, các chiến sĩ đã mài gươm dưới ánh trăng và nóng lòng xông pha chiến đấu. Tái lập lại những gì đổ vỡ đòi phải có một thái độ đặc biệt, dẹp cơn tao loạn đòi hỏi một tài năng lớn lao. Hãy tha thứ cho đứa học trò của thầy sự táo bạo của nó: tại sao thầy vẫn còn chậm trễ chưa chịu dấn thân?

Nhà nho dẹp những tài liệu mà chàng đang làm trước khi Khiết bất ngờ đến, rồi nhìn hắn một cách sâu xa:

- Hoàng tử Trần Quý Khoáng căm giận vì số phận hẩm hiu của nhà Trần, nên có ý định phục hồi lại ngai vàng bằng một cuộc khởi nghĩa, giống như Triệu Công phục hồi lại nhà Hạ vậy. Thời đại của nhà Trần đã qua đi rồi, thời gian để hy sinh vô ích cũng đã qua đi. Lòng dũng cảm của vị hoàng tử này, của những người phụ tá như Đặng Dung và Trần Mộng Dũ rất đáng khen ngợi. Nhưng hành động của họ chắc chắn không thể tránh được thất bại. Con ơi! Nghệ thuật quân sự là một vấn đề của thời và thế, mà thời thế đã thay đổi. Cái sai lầm của Quý Khoáng là đã rập theo gương của quá khứ khi dân chúng quy tụ xung quanh nhà Vua đối đầu với quân xâm lược. Còn bây giờ thì đã bảy năm nay, quân Trung Hoa đã biến đất nước chúng ta thành một quận huyện của chúng. Và con cháu nhà Trần không còn ai là kẻ có được mệnh trời nữa. Chỉ tập hợp những nhà ái quốc chưa đủ, cần phải quy tụ toàn thể nhân dân toàn quốc. Theo ta, đánh đuổi quân xâm lăng là một sự nghiệp lâu dài và có tầm cỡ vô cùng lớn lao. Bây giờ thì con đã hiểu vì sao ta lại từ chối không tham gia vào một cuộc phiêu lưu mà động cơ và cách xử sự còn cần phải xét lại.

Có phần nào bị lay chuyển, chàng thanh niên kính cẩn gật đầu nhưng cặp mắt ốc lồi vẫn còn thoáng nét nghi nan. Sự dấn thân của y có tính cách riêng tư, y chỉ muốn phanh thây quân Ngô, trả thù cho Tiểu Mai. Ngây thơ, y đâu có nghĩ rằng phải phục vụ theo một chiến lược đã được nung nấu bởi một khối óc thông minh. Sau cùng thì mặt mũi y rạng rỡ và y cất tiếng với hăng say, làm cho vị nhà nho mỉm cười:

- Thưa thầy, xin thứ lỗi cho con, nhưng làm sao mà đánh đuổi bọn Trung Hoa, nếu cứ buông tay áo? Hành động của chúng ta lại vô ích và làm nhân dân nản lòng. Những sự hy sinh của chúng ta sẽ chuẩn bị cho tương lai. Lòng căm thù bọn quân Ngô của chúng ta sẽ là chất men trong lòng dân chúng, là điềm báo rằng nhân dân ta không chịu khuất phục.

- Lòng dũng cảm theo như anh nghĩ, không phải là một giải pháp. Chúng ta cùng một lòng một dạ như nhau, nhưng con đường của chúng ta chọn đi về hai hướng khác nhau. Rồi đến lúc thời cơ chín mùi, hai con đường lại nối kết nhau.

Nguyễn Trãi mở rương ra, lấy một vài quan tiền bỏ vào khăn gói của Khiết cùng một ít khô thịt lợn, gạo nếp và trao tất cả cho y.

Người học trò từ chối, nhưng Nguyễn Trãi liền bảo y:

- Thôi, không cần phải giữ lễ! Hãy cầm nhanh lên. Hừng đông sắp ló dạng. Con hãy đi ngay trước khi tên chó săn đang nấp trong hang ổ của nó bắt hơi được con.

Cơn gió lạnh ban mai tràn vào cánh cửa mở rộng làm cho Nụ Nhài, đang co mình trong một góc nhà, rùng mình. Tiếng nói của Nguyễn Trãi vọng bên tai nàng: "Khiết ạ, có cái gì đó bảo ta rằng, chúng ta sẽ gặp lại nhau sớm hơn là con nghĩ."

Câu nói ấy khác nào như một ngọn roi quất mạnh vào người y thị. Có phải chăng nó hàm ý rằng ông chủ của cô ta trong một tương lai rất gần, cũng sẽ vào Nam chiến đấu? Thế thì còn hy vọng gì gặp lại được ông ta và được ông ta tha lỗi. Nghĩ tới điều ấy, y thị bèn đầm đìa nước mắt, và cứ thế mãi cho đến khi trời sáng.

Nguyễn Trãi vừa thức dậy thì con Nhài quỳ xuống dưới chân ông đập đầu xuống đất. Nàng chờ đợi rằng ông ta sẽ thẳng tay đánh đập không thương xót. Trong sự tuyệt vọng, nàng ao ước được chết dưới bàn tay ông ta. Đưa một khúc tre cho Nguyễn Trãi, Nụ Nhài cất lời:

- Tội của kẻ nữ tỳ này quả là tày đình, thật là đáng chết. Con chỉ là một con mụ nhà quê vô tích sự, con tưởng rằng đã làm theo lời dặn dò của bà nhà, khi con tìm cách gạt đi những ai có thể làm nguy hại cho ngài, mà chính ngài cũng tỏ ra nghi ngờ đối với họ. Con tưởng làm như vậy là hay là tốt. Con đâu có muốn làm ai nản lòng. Có ngờ đâu sự thể lại khác!

Y thị ngước mắt nhìn lên Nguyễn Trãi, với một khuôn mặt sưng vù như một bắp cau, vừa bứt tóc, vừa tự đập mạnh vào đầu

- Thôi, đứng dậy. - Nguyễn Trãi dịu dàng cất tiếng - Lỗi lớn nhất của con là đã không tin vào ta, đã nghi ngờ sự minh mẫn của ta và đã dám thay ta mà quyết định. Đánh đập hay đuổi con đi thì nào có ích gì bây giờ! Hãy đi thỉnh ý các nhà sư và hết lòng dâng của lễ và lời cầu nguyện để giải oan cho vong linh phiêu bạt ấy. - Rồi hạ giọng, ông tự bảo: - Có gì tệ hại hơn cái chết vô lý ấy, một cái chết sẽ muôn đời lên án ta? - Và ông nói với Nụ Nhài đang đờ đẫn ra vì lòng biết ơn dưới chân chàng - Thôi! Lau khô nước mắt đi và đứng dậy!

Y thị không chờ ông ta phải nhắc lại, vội lẩn đi vào bếp sửa soạn bữa ăn sáng.