12. Tản Viên Hựu Thánh Khuông Quốc Hiển Ứng Vương [1]
Xét sách Giao Chỉ ký của Tăng Công: Vương là Sơn Tinh (thần núi), cùng với Thủy Tinh (thần nước) kết bạn, ở ẩn trong động Gia Ninh, thuộc về Phong Châu.
Khi ấy, Hùng Vương có một người con gái tên là Mỵ Nương, sắc đẹp tuyệt trần. Vua nước Thục sai sứ giả sang cầu hôn, Hùng Vương định gả. Có quan đại thần là Lạc Hầu tâu rằng:
- Không nên! Họ định mượn cớ cầu hôn để ngấp nghé đất nước ta đó!
Hùng Vương sợ không gả thì gây hiểm khích. Lạc Hầu tâu rằng:
- Đại Vương trị một nước đất rộng dân đông, nay kén lấy một người có tài cao thuật lạ, cho làm rể, rồi đặt binh mai phục để đợi, thì còn lo chi!
Hùng Vương nghe lời, bèn không gả con cho vua Thục, rồi đi khắp trong nước kén lấy một người có thuật tài lạ. Vương và Thủy Tinh đều ra ứng tuyển. Vua Hùng sai thử phép thuật của hai người: Vương thì trông suốt qua được ngọc, đá; còn Thủy Tinh đi xuống nước, vào lửa đều được cả. Thấy cả hai người đều có thuật tinh thông, vua lấy làm mừng, bảo Lạc Hầu rằng:
- Hai người đều đáng làm rể, nhưng ta chỉ có một con gái, biết gả cho người nào đây?
Lạc Hầu tâu:
- Xin vua hẹn: hễ ai dẫn cưới đến trước thì gả.
Vua nghe lời, hẹn hai người về sửa lễ. Vương về, ngay đêm hôm ấy sửa soạn các thứ vàng, bạc, ngọc quý, tê, voi cùng các giống chim muông lạ, mỗi thứ có tới hàng trăm, sớm hôm sau đem hiến dâng vua. Hùng Vưưng mừng, gả luôn Mỵ Nương cho Vương đón về ở Lôi Sơn. Đến buổi chiều, Thủy Tinh cũng sắm đủ các thứ như trân châu, đồi mồi, san hô và các giống cá lạ, mỗi thứ cũng tới hàng trăm. Nhưng đến nơi thì Sơn Tinh đã lấy được Mỵ Nương đem về rồi. Thủy Tinh nổi giận bèn đem quân đuổi theo, định phá tan Lôi Sơn. Nhưng bấy giờ Vương đã dời về ở trên núi Tản. Thủy Tinh không làm gì nổi, từ đó căm thù mãi, mỗi năm vào mùa thu lại dâng nước lên đánh núi Tản Viên. Dân ở vùng ấy cùng nhau kết gỗ thành hàng rào để làm viện trợ, giữ chân núi, Thủy Tinh không phạm tới được.
Những dấu tích thiêng liêng của Đại Vương rất nhiều, không thể nào thuật ra hết được.
Trùng Hưng năm thứ nhất (1285), sắc phong Hựu Thánh vương. Năm thứ tư (1288), gia phong hai chữ “Khuông quốc”, rồi lại thêm hai chữ “Hiển ứng”.
Chú thích:
[1] Đền chính ở núi Tản Viên, huyện Bất Bạt, Sơn Tây (nay là Hà Tây).