Quan hệ Việt - Trung xấu đi
Washington lao mình vào cuộc leo thang dễ dàng hơn bởi vì, đã từ một số năm, chính sách của Trung Quốc đối với Việt Nam bắt đầu xấu đi trông thấy. Bắc Kinh luôn luôn muốn, bằng bất cứ giá nào, tránh đụng đầu quân sự với Mỹ là kẻ vẫn rất hung hăng hiếu chiến đối với Trung Quốc và cuộc kháng chiến vũ trang ở Nam Việt Nam đã không được các nhà lãnh đạo Trung Quốc tán thành. Ngay từ tháng 7 năm 1955, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Đặng Tiểu Bình đã tuyên bố với các nhà lãnh đạo Việt Nam rằng: ''Dùng lực lượng vũ trang để tái thống nhất đất nước sẽ dẫn đến hai khả năng: hoặc thắng trận, hoặc mất luôn cả miền Bắc''. Tháng 7 năm 1957, Mao Trạch Đông nói rõ: ''Phải duy trì vĩ tuyên 17!'' Bắc Kinh khuyên Việt Nam hãy ''mai phục lâu dài'' trước khi nổ súng.
Như vậy là các nhà lãnh đạo Trung Quốc đồng thời vừa công khai ủng hộ luận thuyết ''đấu tranh vũ trang là trên hết'', lại vừa cho rằng nhân dân Việt Nam chớ nên đấu tranh vũ trang chống Mỹ để thống nhất đất nước. Thái độ của Trung Quốc phản đối cuộc đấu tranh vũ trang của nhân dân Việt Nam đã làm các mâu thuẫn về ý thức hệ giữa hai Đảng trong những năm 60, sâu sắc thêm. Đảng Cộng sản Việt Nam cố gắng giữ gìn tình đoàn kết với tất cả các Đảng, trước hết là Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Trung Quốc, đồng thời kiên quyết chống mọi mưu toan chia rẽ các lực lượng cách mạng.
Năm 1963, Đảng Việt Nam từ chối không chấp nhận lời đề nghị của Trung Quốc, triệu tập một hội nghị 11 Đảng Cộng sản chủ yếu ở châu Á hình thành như một tổ chức “Quốc tế cộng sản” mới. Đặng Tiểu Bình liền gợi ý với lãnh đạo Việt Nam sẽ viện trợ cho Việt Nam 1 tỷ nhân dân tệ, nếu Việt Nam từ khước mọi viện trợ của Liên Xô.
Tháng Giêng năm 1965, Mao Trạch Đông tuyên bố với nhà báo Mỹ Edgar Snow: ''Quân đội Trung Quốc sẽ không vượt quá biên giới của mình để đi đánh nhau. Điều này thật là rõ. Người Trung Quốc chỉ chiến đấu khi họ bị Mỹ tấn công". Vậy là tháng 2 năm 1965, Mỹ đã có thể phát động cuộc leo thang chiến tranh. Và mỗi lần gặp nhau, các nhà lãnh đạo Trung Quốc vẫn khuyên người Việt Nam tránh đánh lớn, chỉ nên đánh du kích. Tháng 7 năm 1965, hủy bỏ những thỏa ước đã ký trước đó, Bộ chỉ huy Trung Quốc báo cho Bộ chỉ huy Việt Nam biết rằng không quân Trung Quốc sẽ không sang trợ giúp Việt Nam. Lời đề nghị của Việt Nam muốn các nước xã hội chủ nghĩa ra một bản tuyên bố chung phản đối sự xâm lược của Mỹ đã bị Bắc Kinh bác bỏ, cũng như hai đề nghị của Liên Xô nhằm đảm bảo sự phối hợp giữa ba nước Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam chống sự xâm lược của Mỹ. Đề nghị của Đảng Cộng sản Nhật Bản về việc thình lập một mặt trận quốc tế chống xâm lược Mỹ cũng bị bác bỏ luôn. Việc vận chuyển vũ khí Liên Xô qua đất Trung Quốc đã gặp phải nhiều cản trở và chậm chạp.
Năm 11965, Pôn Pốt, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Campuchia sang Bắc Kinh và khi trở về, đã đẩy mạnh chiến tranh du kích chống Chính phủ Xiha-núc lúc bấy giờ đang liên minh với Việt Nam để bảo vệ nền độc lập của nước mình, chống lại sự thống trị của Mỹ.