Chương 1

Chất tần ngần trên bậc tam cấp. Nắng đà rút qua con đường nhựa, cấn mức chân thềm của dãy nhà ngủ đối diện. Khóm dứa dại, xòe lớn, những thân lá to bản, xanh, nặng trễ gần chấm mặt cát. Gió hái những chiếc lá khuynh diệp, thả bay cùng từng nhánh hoa sao, quay quay uể oải, giữa trời chiều đã thấp nghiêng, èo uột màu vàng xỉn xám. Bên tay phải Chất, tiếng nhạc rè, xé của những chiếc đĩa cũ, trơ trẽn vang âm từ Câu lạc bộ. Qua những ô vuông thông hơi sát gần mái tôn, Chất thấy những cuộn dây mầu giăng ngang, dọc, đong đưa lung linh theo nhịp chuyển động uể oải của chiếc quạt trần cũ. Xa hơn nữa, doi đất dốc dẫn về phía khu rừng tràm, nơi chàng và các bạn đã kéo lê lếch gần chín tháng trời đăng đẳng của một giai đoạn chuyển biến lớn đời mình. Khói từ những căn nhà lá của đám dân đi rừng, mót củi, bốc lên. Xa hơn nữa ngọn núi Bảo Long, trụi trơ những vách thẳng đứng trắng lạnh. Những góc đá nham nhở bởi những quả mìn của dân khai thác đá, hay của nhân viên ty kiều lộ. Tay trái Chất, ngôi nhà chính, nơi đặt bộ chỉ huy Trung Đoàn, Ngọn cờ bay dọc phần phần trên thân gỗ ngẳng cao, mỏng manh, có lẽ quang cảnh trường không thể buồn hơn được, khi những sinh viên đi phép hết. Lác đác còn lại dăm ba người thuộc thành phần tật bệnh, hoặc không có gia đình thân thích ở Saigon. Nhưng con đường rợp bóng cây hàng ngày vang rợn tiếng chân, ào ào những khúc quân ca, nay phơi trần tẻ nhạt bật nổi đến không thể nhận ra, không thể cảm thấy, Chất nghĩ đến tình cảnh mình, nào phải đâu chàng không có gia đình ở Saigon. Có chứ. Chàng còn mẹ già, còn anh chị Quỳ, còn chị Băng, còn bầy cháu. Nhưng chàng không muốn về. Chàng không muốn mỗi lần bước chân trở về căn nhà mà chàng đã qua đi gần hết tuổi thơ mình ở đó. Ở đó, trong cái âm âm, nín nín, của một thế giới thu hẹp, đầy hiềm khích, đầy chịu đựng, đầy hờn oán. Có lẽ chàng sợ nhất, là những giọt nước mắt của mẹ chàng. Những giọt lệ già nua trên gương mặt nhăn nheo, rúm ró. Những giọt lệ gần cuối đời, gần tàn kiếp của một người mẹ trọn đời đầu tắt mặt tối, trọn đời khổ cực vì chồng vì con. Chất không thể chịu được, những giọt lệ ấy. Nó cũng chính là một trong những nguyên nhân xui khiến chàng trốn lánh cái không khí ẩm thấp, chụp đè đó. Tất nhiên mẹ chàng không thể hiểu tâm trạng kỳ quái của đứa con trai út mỗi khi nó không chứng kiến cảnh gia đình chào xáo vì tiền bạc. Bởi những tranh chấp nhỏ nhặt, những dè bỉu, những xoi mói đầy hiềm khích của chị Băng với chị Quỳ, của mẹ chàng với chị Quỳ. (Mà thường nguyên nhân chỉ vì bênh con gái, bênh chị Băng). Mẹ chàng cũng không thể hiểu được đứa con trai út của người, dù chỉ mới mười ba, mà nó đã cảm thấy, nhục nhã khốn nạn mỗi khi cầm bát cơm lên, nhớ tới lời nhiếc móc của anh Quỳ. Tự ái của tuổi thơ nông nổi đã khiến Chất như một trái cây non, chín sớm. Nó thổi lên tâm hồn Chất. Nó xóa nhòa, nó xua nhạt những ngây thơ, vô tư trong tâm hồn khờ dại trong trẻo của Chất, những đám mây mù chứa đầy hơi nước. Những đám mây mù trĩu nặng, lúc nào cũng chỉ chực chờ thành cơn mưa lớn trút xuống, chảy trôi sạch sẽ ám ảnh ăn nhờ, mặc cảm ăn bám, Chất chưa thể quên được những ngày mẹ chàng bỏ cơm, giận anh Quỳ bênh vợ mắng em, hay giận chị Quỳ hỗn hào với mẹ, người đã nằm khóc không biết bao đêm liền như thế, trong chiếc màn nhà binh, trên tấm phản gỗ đem từ Hà Nội vào. Chất ngồi học ở chiếc bàn gần đó, Chất nghe được từng cái trở mình của mẹ, từng tiếng thở dài từng tiếng sụt sịt (mặc dù đã được đè nén, nhẹm ếm). Những đêm ngồi học đó, giữa tiếng thở dài não nuột của mẹ tiếng ngáy khò khè của anh Dụ, tiếng loạt soạt của chị người làm trên nền đá hoa, ngay giữa căn buồng. Chất đã tơ tưởng đến một ngày kia, kiếm được thật nhiều tiền. Hồi đó Chất không xác định được số tiền, nhiều thật nhiều mà Chất mơ ước, Chất chỉ có một ý niệm mơ hồ nhiều, nghĩa là hơn số tiền anh Quỳ kiếm được. Nhiều nghĩa là không một ai trong gia đình khi cần chi tiêu món gì, phải băn khoăn, hồi hộp sượng sùng mỗi khi phải ngửa tay xin tiền anh, nhiều nghĩa là không phải, vừa khóc vừa kể rằng từ ngày di cư vào đây, đã bốn năm năm mà chưa may thêm một cái áo dài, chưa mua thêm một tấm khăn nhung, chưa sắm một đôi giày đi Tết. Nhiều, nhiều nghĩa là nhiều lắm, nhiều thật nhiều.

Nhưng mơ tưởng của Chất cùn nhụt lụi tàn dần theo với những đè nặng của năm tháng đi qua, cùng những thực tế gia đình ngày một thêm bi đát. Những trận chiến tranh lạnh giữa chị Quỳ, chị Băng và mẹ cứ gia tăng cường độ mãi cho tới một lúc mà Chất có cảm tưởng như họ không thể nhìn được mặt nhau nữa, họ không thể nói chuyện với nhau nữa. Đó là khoảng thời gian mà không bữa cơm nào không có nước mắt. Anh Dụ bỏ học, đi lêu lổng suốt ngày chỉ về nhà khi đã tối mịt, mà về tới nhà là anh lăn ra ngủ ngay lập tức. Giấc ngủ, cứ thế, với cơn ngáy khò khè, nghẹt nghẹt. Năm đó, Chất học đệ ngũ, cuối niên học, Chất bỏ nhà ra đi lần đầu tiên. Hết ba tháng hè, Chất trở về để sau đó một năm. Chất lại đi một lần nữa. Chất nhớ lại những khuya lén trở về, đứng dưới gốc sao bên kia con lộ lớn, nhìn vào căn nhà kín cửa, nơi mẹ đang nằm thao thức, chị Băng đang cặm cụi học bài, anh Dụ đã bỏ đi biệt tích. Anh Quỳ đang đọc truyện trinh thám ngoại quốc để quên, để đừng nghĩ gì hết. Chị Quỳ chắc đã ngủ sớm, để sáng mai đi chợ, làm sẵn thức ăn, xong bỏ đó cho mẹ và chị người làm, đến sở. Không biết bao đêm Chất đã lén trở về, lén nhìn ngôi nhà và sụt sùi khóc. Bây giờ gốc cây sao đã bị đốn ngã vì lý do chỉnh trang thành phố. Bây giờ Chất vẫn chưa trở về, nhưng sự ra đi của chàng hôm nay, là một ra đi chính thức. Một ra đi mà mẹ không còn sợ bà con họ hàng cười chê nữa. Chất vẫn thương căn nhà đó, hàng hiên đó, con đường đó. Chất vẫn nhớ chiếc ghế bành da cũ đặt trên lối đi dẫn xuống bếp, qua một vuông sân hẹp. Chất vẫn còn thèm còn tiếc, còn muốn ngồi trên nó. Được ngồi hàng buổi, nhìn mưa đều trong sân. Được thức thêm hàng giờ ngó ánh trăng dãi vàng lốm đốm. Chàng vẫn muốn trở về. Chàng còn trẻ. Chàng chưa đến hai mươi. Chàng còn thấy, thấy gần gũi lắm, cái tuổi thơ của mình. Chàng còn thương yêu lắm, cái ngày qua của đời mình, (dù khu vườn dĩ vãng ấu thơ chàng, chỉ được trồng thuần một thứ cây èo uột, thứ cây chưa lớn đã còi, thứ hoa chưa nở đã chột, thứ cành lá buồn bã xum xuê một hồn nước mắt, một thân tủi cực), nhưng Chất vẫn không đủ can đảm trở về, Chất sợ sự xuất hiện của chàng, mỗi lần, làm nước mắt mẹ chàng thức, chảy. Chàng sợ cái ý nghĩ mình là một kẽ hở của nguồn lệ tủi buồn nơi mẹ.

Mẹ Chất nói: Không trông thấy mày thì thôi, tao chỉ nhớ, chỉ thương, nhưng thấy mầy gầy ốm, thấy mày tong teo trong bộ đồ lính tao chịu không được, mà nào đã nhớn nhao gì cho cam chứ. Chàng thường trả lời mẹ rằng: Con chỉ nhỏ nhoi với mẹ mà thôi. Ra ngoài đường, con là người lớn rồi mẹ đâu có biết, (chàng khôi hài) ngày xưa, ở nhà quê bằng tuổi con, người ta có vợ, có con rồi ấy chứ mẹ tưởng. Bà cụ cười như mếu: Phải rồi, sao mày không nói là đã có cháu nội, cháu ngoại cho nó đủ hơn không. Và chắc chỉ có thể trao đổi mấy lời ngắn ngủi thế thôi, mẹ chàng đã giọt ngắn giọt dài.

Chất bước xuống thêm một bậc thềm nữa rồi ngồi xuống, óc chàng vẫn còn lẩn quẩn những ngày qua. Những xáo trộn, những biến chuyển quay mòng tuổi thiếu niên chàng. Chất nhẩm tính, chỉ còn non nửa tháng nữa mình đã ra trường rồi, nhanh thật. Chất châm thuốc hút. Khói thuốc làm tâm hồn chàng dịu lại. Những nhớ nhung, những hồi tưởng đang mang nặng tính cách hờn oán nguôi ngoai dần, cùng hình ảnh Mị lớn lên theo với bóng chiếu lềnh bềnh thấp xuống những dãy nhà ngói cũ, nhòe nhòe, lần chìm xa đi khi những màn sương rừng tràn về.

Chất nhớ buổi sớm nay, xúng xính trong bộ quần áo mới giặt, chàng đã ra tận cổng trường đón Mị lên thăm, Mị cũng nói trước là Mị lấy lý do lên thăm anh T. Mị sẽ đi với H, nếu anh T ra trễ hay không gặp Mị mới dám gặp chàng, vì hai đứa còn mới quá, má Mị chưa biết, anh T cũng chưa.

Chất bảo, không cần, hai đứa nhìn thấy nhau, một chút xíu thôi, cũng là đủ rồi.

Chất chờ từ mờ đất. Mãi tới hơn chín giờ chàng mới thấy Mị đi với một người con gái khác ngơ ngác từ chợ Nhỏ đi tới. Trong tầm mắt, hai đứa thấy nhau ngay, Mị bấm tay người bạn, chắc H, H, nhìn Chất thật nhanh, cười nói gì đó với Mị rồi quay đi nơi khác, Mị bước vào cổng trường thì anh T đã đón sẵn ở góc cây chỗ thân nhân các sinh viên phải để lại thẻ căn cước. Vịn tay nơi rào kẽm, Chất bần thần quay lại, nhìn theo bóng ba người, cho đến khi họ khuất ở ngã ba, Chất mới lững thững về phòng mình. Dù đã được báo trước, dù đã tự coi như Mị lên chỉ cốt để nhìn mình, để hai đứa nhìn được nhau, một lần, trong buổi sáng Chủ Nhật, mới là chính yếu, nhưng Chất không tránh khỏi được cảm giác tủi tủi, buồn buồn, muốn khóc khi một mình lầm lũi trở về phòng ngủ, dưới nắng. Để nguyên quần áo, nằm dài trên chiếc giường sắt, Chất không thể nào nhắm mắt được. Chàng muốn đi tìm Mị ở mấy Câu lạc bộ với dự tính sẽ chọn một chiếc bàn nào đó, gần bàn Mị ngồi để thỉnh thoảng, lâu lâu, hai đứa có thể nhìn nhau. Nhưng Chất nhút nhát quá. Chàng không đủ bình tĩnh làm thế, Chất sợ anh T, khám phá ra. Anh T biết được chuyện hai đứa trong trường hợp đó, thật chẳng lợi chút nào, cho sau này, hơn nữa, H. đã biết mặt chàng, lỡ H. không ưa, H, sẽ báo cho anh T biết, anh T sẽ đứng lên, sẽ lại bàn Chất, sẽ hỏi chàng, nhìn cái gì, muốn cái gì thì sao? Cuối cùng Chất chỉ còn mỗi một cách là một mình nằm âm thầm trong căn phòng thênh thang, với nỗi buồn tủi của mình. Buổi trưa đi ăn cơm, Chất cố ý vòng qua đủ ba Câu lạc bộ, không thấy Mị, chắc Mị đã về, Chất bỏ cơm về phòng viết cho Mị một lá thư dài, cho đến lúc mệt quá, thiếp ngủ ngay trên bàn viết. Chàng trở dậy lúc nắng chiều đã bắt đầu xế. Chàng đi tắm và chợt nhận ra lòng cồn cào đói. Mặc quần áo vào định bụng xuống Câu Lạc Bộ, nhưng không hiểu sao chàng ngồi lì ở đây. Ở bậc tam cấp này, nơi mà cách đây hơn tám tháng, những ngày đầu tiên đời Chất, chàng đã khóc thầm, vụng, mỗi buổi chiều, mỗi khuya khoắt. Những giọt nước mắt tình cờ, khi không, đã cho Chất thấy rõ bản chất mình, đã cho Chất nhìn ra khuôn mặt đích thực của chàng, Chất mày chưa lớn đâu. Mày còn trẻ con lắm. Mày còn nhớ nhung, mày còn thổn thức được mỗi khi mày nhớ đến mẹ, nhớ đến anh chị, nhớ đến các cháu. Nhớ đến ngôi nhà tù đã ám khói tuổi thơ mày. Dù mày đã bỏ nhà ra đi khi mới mười bốn, mười lăm tuổi, mày đã kiếm ra tiền nuôi được cái thân mày, sự học của mày, nhưng mày thấy không, mày đã thấy rõ chưa, mày vẫn chưa lớn, mày vẫn chưa thể trưởng thành.

Đồng tiền thỏa mãn chúng ta một số nhu cầu, nó cần thiết vì đem đến cho ta ít nhiều khoái lạc nhục thể, nhưng tiền không thể làm lớn dậy con người. Mày vẫn còn cần đến vòng tay của mẹ, đến mắt trìu mến, đến những vuốt ve an ủi của những người thân yêu. Mày chưa thể coi thường những thứ đó. Mày khát khao nó, mày còn mơ ước nó, mày còn tủi thân, mày còn nước mắt, mày còn thèm những buổi tối trở về nhìn thấy đủ mặt những người thân yêu. Mày còn muốn nghe một lời nhắc nhở ân cần nào đó, thí dụ, đi ăn cơm đi con, mẹ có để phần cơm cho con đó, bảo chị hai con dọn cho, thí dụ uống càfé không Chất, chị con pha luôn cho. Mày còn muốn, còn thèm có những buổi trưa một mình lủi thủi, loay hoay dưới bếp, lấy trộm bột, khuấy trong chảo nhỏ, bỏ thêm đường, xì xụp ăn. Mày còn muốn chui vào khu thành lính bắt những con nòng nòng, hay be bờ tát cạn những vũng nước đọng, cuối cùng không được một con cá nào, trừ phi họa hoằn lắm mới tóm được một chú cua đồng ở đâu lạc đến, để rồi trở về nhà mặt mũi cháy đen, quần áo bết lấm, mẹ mày lại phải dấm dúi giặt ngay cho mày, để mọi người khỏi thấy. Mày còn muốn có những giây phút phụng phịu, nhăn nhó, xin mẹ từng đồng bạc (mẹ không cho là lập tức bỏ ăn, lập tức buồn bã thở dài thườn thượt, ngồi đâu, ngồi cho một đống. Nhưng khi đã có tiền rồi thì mẹ cũng chẳng còn biết kiếm mày ở đâu nữa). Mày vẫn còn thèm, còn muốn lấy trộm được của anh Quỳ, những điếu thuốc Meslia vàng, sợi to đen, hút vào, khô xé cổ họng. Những hơi thuốc hút lén. Những hơi thuốc hút trộm ở ngoài thềm, ở trong bếp, ở hiên sau, ôi mới ngon lành, mới thú vị làm sao. Bây giờ mày đã biết. Mày đã mất cả những thứ đó. Lúc này mày thèm, nhớ tiếc đến cả những ánh mắt trừng trừng đe dọa của anh Quỳ, những cú đạp, những cái tát trời giáng của anh Dụ, những cái cốc đầu, những câu nhiếc móc (rập theo khuôn anh Quỳ) của chị Băng.

Người ta chỉ nhìn ra hạnh phúc, một khi nó đã mất. Chúng ta là những con lừa trong một thế giới mù, câm và điếc.

Đó là khoảng thời gian Chất bị giao động nhất. Những giao động như sóng ngầm hất tung chàng lên cao, hoặc vùi chàng dưới đáy sâu hối tiếc thảm thiết. Đó cũng là khoảng thời gian Chất thấy cái chết luôn chờn vờn trước mắt, cái chết như đã cầm nắm trong tay. Bên cạnh những day dứt âm ỉ ấy, Chất còn phải chịu đựng thường xuyên sự có mặt sừng sững của Hậu. Một có mặt nhức nhối, buồn tủi, hổ thẹn. Một có mặt lặng lẽ, âm thầm với riêng Chất, nhưng nó đã chi phối không ít đời sống tinh thần chàng. Cái nhức nhối luôn hành hạ chàng ở đây, là những miếng giấy viết chữ đúng chữ trật của Hậu, khi hăm dọa, khi than vãn hờn trách, khi âu yếm, nũng nịu. Nghĩ tới Hậu bất giác Chất ném mạnh điếu thuốc lá vừa mồi thêm, xuống cát, chàng bước theo lấy gót giầy dẫm đi cho nát vụn, xong uể oải đi về phía Câu Lạc Bộ. Chàng chẳng muốn vào Câu Lạc Bộ chút nào hết, còn quá sớm để ăn cơm chiều, nhưng đi đâu? Đi đâu được trong cái doanh trại hoe vắng của một ngày nghỉ sắp cạn tắt này.

Chất tìm chiếc bàn bên cạnh cửa ra vào. Chàng không muốn vào trong gần quầy hàng, nơi Sương đang toe toét, cười cười, nói nói với một sĩ quan cán bộ nhà trường. Chất cũng không muốn để Sương thấy vẻ mặt đưa đám của mình. Lúc này, hơn bao giờ, Chất muốn một mình, một mình yên lặng, một mình cô đơn, một mình mình chán chường thảm đạm. Chất bắt đầu cảm thấy run sợ trước mọi gần gũi, mọi mời mọc, mọi giáp mặt trò chuyện với bất cứ một người đàn bà nào ngoại trừ Mị. Chất không tìm thấy ở họ một khuây lãng nào nữa. Trong mắt chàng, đàn bà trở nên vô nghĩa. Những cử chỉ duyên dáng của họ, đều trở nên lố bịch, kịch cỡm. Những thăm hỏi, những vồ vập của họ, đều trở nên trơ trẽn, giả dối, vô duyên đến phát tởm. Chất lơ đãng nhìn ra ngoài sân cỏ, bảo người bồi bàn đem cho ly cà phê sữa. Gã sĩ quan cán bộ đi ra cùng với bước chân ngúng nguẩy tiễn theo của Sương. Chất nhăn mặt cúi xuống ly cà phê bốc khói. Sương quay đầu, chằm chằm nhìn chàng giây lâu, chừng như đợi Chất ngước nhìn lên, Chất vẫn lặng lẽ khuấy ly cà phê, chiếc thìa lạnh va vào thành cốc. Sương đã nhận ra bộ dạng khác thường của Chất. Nàng kéo ghế ngồi đối diện, sau khi đã nói vọng vào trong, dặn người làm ghi phần tiền mới thiếu vào sổ của tên sĩ quan vừa ra, Sương sửa giọng:

-Anh lại hồi nào mà tôi không hay vậy kìa?

Chất trả lời lơ đãng:

-Mới xong. Chàng đưa ly cà phê lên miệng, nhấp một ngụm nhỏ, nhăn nhó, đặt xuống.

Sương cầm chiếc thìa trong đĩa nhựa, loay hoay tìm câu nói tiếp:

-Anh không đi phép bữa hay sao?

Lần này, Chất nhìn thẳng vào đôi mắt tô chì đen của người thiếu phụ chủ quán. Chàng lắc đầu.

-Hết tiền hả. Sương nói, cười:

-Không. Còn.

-Vậy sao không đi?

-Buồn quá. Với lại không thích. (Chất lại nhớ tới Mị. Đến buổi sáng, Mị trong nắng, rực rỡ đôi mắt thủy tinh lớn, chiếc áo dài màu xanh, mái tóc dầy, thả ôm lấy đôi má bụ bẫm au đỏ).

Sương ghé gần, nói nhỏ:

-Buồn gì, nói em nghe đi anh, (Sương vẫn thường lén xưng hô như vậy với Chất, những lúc vắng người. Tiếng em như nghẹn tắc trong cổ họng Sương. Mặt Sương dại, đờ đẫn một cách tội nghiệp).

-Có gì đâu mà nói. Buồn là buồn vậy mà.

Chợt Sương cười rít rít trong đôi hàm răng nghiến xít:

-Bộ anh ghen hả?

Chất không nhịn được, cũng bật cười, lắc đầu:

-Ghen? Ai bảo thế? (Nếu Sương tự nhiên, bạo dạn bao nhiêu với những tiếng xưng hô giữa hai người thì Chất lại lúng túng loay hoay bấy nhiêu), đúng ra, Chất cũng có phần hơi nóng mặt khi thấy Sương ra chiều thân mật với tên kia, nhưng chỉ thoáng chút thôi.

-Anh thật nhảm. Công việc làm ăn buôn bán, đâu có thể nào khác được. Đã bao lần tôi nói với anh rồi mà anh cứ không chịu hiểu. Sương cao giọng, Anh trẻ con vừa chứ. Môi Sương hơi trễ xuống nũng nịu cùng với câu nói dứt.

Chất tái mặt. Hai chữ “trẻ con” của Sương làm Chât nóng bừng cả người. Chàng run lên, mặt gay gắt, tay nắm lại chỉ thiếu điều đấm vào mặt Sương. Môi Chất mím lại mắt trợn trừng. Sương như chợt nhận ra sự lỡ lời của mình. Nhưng nàng cũng gan lì, hầm hầm cúi xuống.

Chất nghiến răng, thở hắt ra, lát sau mới chậm rãi, dằn tưng tiếng gọn, sắc:

-Phải. Tôi trẻ con tôi biết, trong mắt bà, tôi chỉ là một thằng con nít mới lớn.

Nói xong, Chất xô ghế cắm đầu đi như chạy, Sương bàng hoàng đứng lên, nhưng đã trễ, Chất ra khỏi quán. Bóng chàng nhảy nhảy lên những mô cát, dọc con đường dẫn ra phía cổng trại. Sương ngồi phịch xuống, bưng đầu khóc. Nàng bất chấp những con mắt trân trối ngạc nhiên của lũ gia nhân. “Đã thế mình không cần nữa. Làm bộ hoài. Đừng tưởng. Thiếu gì”. Ý tưởng này, xẹt ngang qua óc Sương làm nước mắt nàng lại giàn dụa chảy. Một xúc động lạ lẫm, dạt lùa nàng về gần với tuyệt vọng mơ hồ, với đớn đau, tủi nhục không tên.

Sương lau mắt đứng dậy, quầy quả đi vào, khi có đám khách lao xao bước gần vào quán. Mối xúc động đẩy lùi Sương trở về quá khứ. Quá khứ của Sương là quá khứ của một chuỗi ngày vấp ngã, những đua chen vùng vẫy. Quá khứ của một người đàn bà vừa chẵn ba mươi nhưng đã sống một đời sống của hàng bao nhiêu người góp chung lại. Quá khứ của một người đàn bà đã có quá nhiều những kinh nghiệm dạn dày, ê chề về đàn ông, về cái bản chất đểu cáng, sở khanh lường gạt của họ.

Sương bỏ xứ lên Saigon năm nàng mới mười tám, sau cái chết của người thân cuối cùng, trong gia đình nàng: Bà ngoại Sương. Tất nhiên, trong một thành phố lớn đầy rẫy sa đọa và cạm bẫy như Saigon, thì Sương quả là một con mồi ngon, một con mồi lý tưởng của bao nhiêu nanh vuốt. Kết quả là nàng lọt vào tay một anh lơ xe, người cùng xứ với nàng. Ở với anh lơ xe, người cùng xứ được hơn một năm, Sương sinh đứa con gái đầu lòng, anh lơ xe bắt đầu đầy đọa, gián tiếp cưỡng bức Sương phải bỏ bến xe, nơi cải biến Sương từ một cô gái nhà quê thiệt thà, ít oi, biến thành một cô bán hàng rong thành thạo với tất cả mánh khóe của nghề nghiệp cũng như những dạy khôn của đám anh chị bến xe. Trên bước đường lưu lạc, Sương phải đem con gửi vào viện mồ côi. Nàng bắt đầu đời mình bằng đủ mọi nghề với vốn liếng của hơn một năm va chạm cộng với trí thông minh và nhan sắc trời cho. Ý tiến thủ đã đưa Sương đi bằng những bước nhảy vọt, vượt ngoài dự ước của nàng. Chỉ trong một thời gian ngắn, Sương đã bỏ nghề may thuê để trở thành cô thư ký của một hãng buôn tư. Rồi cũng chẳng bao lâu, từ cô thư ký ngoan ngoãn, siêng năng Sương trở thành bà nhỏ của giám đốc, một gã chệt, lớn tuổi. Thời gian và tiền bạc xóa dần cho Sương những nét còn phảng phất miền đồng chua nước mặn, và thay vào đó, là những dáng điệu đài các, kiểu cách. Rút kinh nghiệm lần tan vỡ trước, lần này Sương dùng mọi cách để tránh chuyện có con, hơn nữa, Sương cũng lợi dụng thời gian tên chệt già say mê mình, bòn rút của hắn, một số tiền lớn, làm của riêng phòng xa một ngày kia hắn chán chê nàng, hắn sẽ tống cổ nàng ra khỏi cửa như tống khứ một con ở, một con điếm dài rạc. Quả nhiên sau hai năm chung sống gã chệt già đã dàn cảnh cho mụ vợ lớn đánh ghen và Sương một lần nữa lại cuốn gói ra đi. Tuy nhiên, lần này nhờ có dự trù trước, nên Sương không đến nỗi lúng túng. Cũng không bị bất ngờ đau đớn nữa. Sương thản nhiên, bình tĩnh xách va li ra đi. Nói thế chứ thâm tâm Sương không khỏi buồn tủi cho số phận bèo giạt hoa trôi của mình. Sương đã nghĩ có lẽ số nàng không thể có được gia đình êm ấm, như những người phụ nữ khác. Định mệnh khắc nghiệt đã khăng khăng từ chối, không cho nàng được làm nhiệm vụ người vợ. Sương cam đành với số phận hẩm hiu của mình. Nàng tự nguyện cho đến già, nàng sẽ không dính cặp với một người đàn ông nào khác, dù họ có là người thế nào.

Đàn ông họ luôn giống nhau ở điểm hẹp hòi và ích kỷ. Chắc chắn sẽ không một người đàn ông nào mãi mãi yêu Sương, khi quá khứ của nàng nhơ nhớp thế. Họ có thể hứa hẹn tha thứ cho Sương thì chưa chiếm được Sương hay chưa được cái gia tài mà nàng có. Nhưng một khi tham vọng đã đạt được, đã thỏa mãn, họ sẽ không thể nhìn Sương khác hơn một con bán hàng rong, vợ một thằng lơ xe, một con làm nhỏ thằng chệt già, một con điếm, một con đĩ, thế thôi. Không. Không thể để kẻ nào chà đạp dày xéo lên đời nàng nữa. Nếu Sương không thể hành hạ được bọn đàn ông khốn nạn kia, thì không một kẻ nào, đụng đến nàng được nữa. Sương trở lại viện mồ côi tìm con và rước nó về ở chung với nàng trong một ngôi nhà khang trang, tiền bòn rút của gã chệt mê gái. Ở không một thời gian cũng chán Sương quay ra chạy hàng sách. Nàng đứng giữa làm trung gian mai mối trong những vụ mua bán hột xoàn. Làm nghề chạy hàng sách được một thời gian, thấy không lời, lại thêm nghề thầu hàng quán cho mấy trại lính có cơ phát tài. Sương quyết định bỏ vốn quay ra làm thầu Câu Lạc Bộ, sau khi bắt mối liên lạc với một sĩ quan trong một trung tâm huấn luyện.

Vị sĩ quan này, cũng là một trong những gã đàn ông già đầu, có con đàn, cháu đống rồi mà còn động cỡn mê gái. Bước đầu đổi nghiệp, Sương cũng gặp khá nhiều khó khăn, nhưng rồi nàng cũng qua được nhờ tài nghệ khéo léo, nhờ chút nhan sắc, ngày thêm mặn mòi, sắc sảo. Sương đã gặp, đã va chạm, đã phải đương đầu với không biết bao nhiêu hạng người, đủ mọi giai tầng, già có, trẻ có, thiệt tình có, giả dối có. Nhưng tựu trung, Sương vẫn như một con chim tinh khôn vượt bay trên được mọi rượt bắt, mọi cung giương. Nàng vẫn như một con hoẵng nhanh chân, vượt qua được mọi hầm bẫy. Cho đến ngày hôm nay. Khi bỏ thầu Câu Lạc Bộ ở nơi đây. Giữa lúc nàng không nghĩ gì khác hơn số tiền lời thu về hàng tháng khá cao, so với mấy nơi khác, thì chuyện Chất xẩy ra. Cho đến phút này. Sương vẫn không rõ, vì đâu nàng lại phản bội chính lời nguyền của nàng, một cách dễ dàng, một cách tự nguyện, nếu có thể nói thế, để ngã vào vòng tay của Chất, của một cậu trai mới lớn. Của một cậu con trai không có một đặc điểm nào, ngoài đôi mắt buồn, chiều nào cũng như đẫm ướt, ngoài cái dáng vẻ lờ đờ, mệt mỏi, buồn bã một cách thật trẻ thơ, thật trong trắng. Nếu bảo nàng chọn Chất vì Chất là một thanh niên vạm vỡ, lực lưỡng thì thật là khôi hài, bởi Chất nhỏ nhắn. Chất ốm yếu lắm. Cũng không phải tại chàng là một chủ nhân ông của một cơ sở vĩ đại nào. Mà oái ăm thay, Sương đã chọn chàng. Sương chọn chàng, có lẽ phần nào vì cái vẻ thơ ngây buồn bã đặc biệt kia. Cũng có thể một phút nào đó, tâm hồn nàng đã rung động trước đôi mắt ướt mệt mỏi của Chất. Hay ở Chất, nàng đã nhìn thấy, bằng vô thức, dáng dấp nàng, tâm hồn nàng trong mười năm qua. Nói trắng ra thì Sương chọn chàng có phần nào, chính vì cái trẻ nít của chàng. Nhưng Sương không ngờ, khi nàng nói với Chất ý đó, đã khiến chàng hầm hầm bất mãn. Sương vẫn không tin thái độ của Chất biến đổi đột ngột như vậy, chỉ thuần vì câu nói đùa, hớ hênh, chạm đến tự ái chàng. Sương tin ẩn sâu bên trong, còn có một lý do nào khác hơn thế, Lý do gì? Sương bóp trán, lắc đầu, xua đuổi ý nghĩ tủi nhục về những lý do giận dữ của Chất, chợt đến với nàng.

Ra đến cổng, đứng dưới góc cây sung dại (gốc cây mà hồi sáng, Chất đã đứng tựa hàng giờ ngóng tìm Mị trong đám thân nhân đến thăm sinh viên đông cuồn cuộn như thác lũ). Bây giờ cả khu tiếp tân chỉ còn là một khu đất hoe vắng, tiêu điều. Không xa cách chỗ Chất đứng, những chiếc bàn dài liền ghế trơ trơ với mấy hộc gỗ đựng thẻ của những người đến thăm sinh viên, giấy rác lẫn cùng những chiếc lá sung dại bừa bãi làm cho bộ mặt của khu tiếp tân thêm phần ảm đạm. Ngoài cổng chính, người lính gác uể oải chống súng xuống đất nhìn vu vơ về phía cánh rừng xa. Khu Chợ Nhỏ với vài dãy nhà lèo tèo đã chỉ còn như một cây nấm lớn, xù xì, thấp đi dưới màu đục xám của màn đêm đã chập choạng.

Chất thọc cả hai bàn tay vào túi. Điếu thuốc trên môi chàng chốc chốc lóe lửa. Gió thổi gợn mái tóc chàng cắt ngắn. Trên mô đất cao, Chất nhìn thấy giải đèn cong bán nguyệt của chiếc cầu xa lộ. Đổ dốc cây cầu đó, là Saigon. Là phần đất của tự do bay nhảy, của những ngày còn cặp sách, của những người thân của Mị. Của ngôi nhà cũ, cửa sắt màu xanh đã xỉn lúc nào cũng xếp lại như ngăn cản mọi xâm nhập xô bồ của thế giới bên ngoài, của tiếng sóng vỗ đều nghìn năm, lòng sông mới lớn. Mị ở đó, nơi chốn của đời nàng. Nơi chốn của tuổi thơ Mị, của những ngày cuộc tình mở mắt, của những bước chân đầu tiên ngập ngừng líu ríu, những bước chân còn nồng thơm một thuần khiết yêu thương. Giờ này chắc Mị đã ngồi vào bàn. Nàng đang tròn đôi mắt bi đen, hỉn hỉn chiếc mũi thon ngon (như một thỏi son) trước khi có lời phẩm bình về những món ăn đang bốc khói mà mẹ nàng vừa đem lên. Ba Mị chắc đang kín đáo ngắm đứa con gái duy nhất và cũng là đứa con duy nhất còn ở bên ông, thầm nghĩ đến một ngày nào, sẽ nối được chí ông đạt tới những mộng ước thiếu thời của ông, lỡ dở. Cũng có thể là ông sẽ liên tưởng đến đứa con trai đang còn bị kẹt trong quân trường. Chẳng còn bao lâu nữa, nó sẽ ra đơn vị gần Saigon. (Gần Saigon thôi đã là đủ rồi). Nhưng ông hiểu nó hơn ai hết. Ông biết tính nết ngang ngược của nó, không chắc gì nó sẽ nghe theo lời ông. Nó không là ông, thành ra nó không thể hiểu được nỗi lo lắng muộn phiền của một người cha già, chỉ có một đứa con trai nối giõi. Nếu nó có nghĩ đến điều đó chăng nữa, thì cũng chỉ cần một cái tặc lưỡi thôi, bao nhiêu quan trọng sẽ trở thành tầm thường và giản dị hết.

Với số tuổi mỗi ngày mỗi thêm, thời gian là chiếc thuổng đào sâu thêm hố xa cách giữa hai lớp già trẻ. Và, cho đến một ngày nào, những bậc làm mẹ cha sẽ giật mình, cảm thấy những đứa con của mình đã không còn thuộc về mình nữa. Nó là một thứ gì khác xa niềm mơ ước nhỏ nhoi, dung dị thường lệ của cha mẹ.

Chất chạnh lòng nhớ đến mẹ mình. Chàng nuốt nước bọt, lững thững quay lưng về phòng ngủ.

Vì là ngày cả đại đội được đi phép nên dãy nhà ngủ của Chất tối thầm thầm như một nghĩa địa bỏ hoang. Chất bật đèn phòng mình, buồn bã đứng ngó những chiếc giường ngủ nệm drap trắng toát. Bất giác Chất hãi hùng, trong lòng Chất bùng lên một hốt hoảng khó nói, một lo sợ, một hoang mang, một rờn rợn chờn vờn, Chất cảm thấy không khí trong phòng bỗng lạnh toát. Mọi vật bỗng đổi khác, bỗng lung linh nhảy múa, bỗng như cùng đứng thẳng một lúc, những chiếc giường sắt nặng nề, những chiếc tủ mỏng vút, từ từ tiến lại phía chàng, Chất trân trối nhìn. Mỗi giây qua, chân chàng một trì nặng, mắt chàng một hoe vắng, bên tai chàng, lung bung rất nhiều tiếng gào thét, tiếng rên siết, tiếng nỉ non. Mồ hôi vã đầm trên trán và sau lưng Chất. Chất lảo đảo giật lùi. Chàng lùi mãi cho tới khi tay chàng chạm phải hàng lan can bằng xi măng lạnh buốt Chất nhắm mắt ù té cắm đầu chạy. Chạy một hồi cho tới lúc Chất thấy ngực mình bắt nghẹn khó thở, mới dừng lại. Định thần, Chất thấy mình đang đứng giữa sân bộ chỉ huy Tiểu đoàn. Tên sĩ quan trực nhật đang đứng trên thềm cao hất hàm hỏi:

- Dã chiến hả?

Chất ú ớ lắc đầu:

-Không. Không

Tên sĩ quan gắt:

- Vậy đến đây làm chi? Trình diện coi.

Như một cái máy, phản ứng theo lệ thống điều khiển của điện nhập, Chất đánh hai gót giầy vào nhau, thẳng người chào, mồm nói một thôi những chi tiết về con người lính của mình. Chất không biết mình đã nói những gì, nhưng chắc hẳn là không sai. Làm sao sai được, cái tên họ, cái số quân, cái trung đội. đại đội, tiểu đoàn v.v… Quên làm sao được, những con số, những danh hiệu ấy. Vì nó chính là chàng. Hay nói cách khác đi thì nhờ nó, người ta phân biệt được Chất với những hình bóng chung quanh. Nó, chính là những con số, những danh hiệu đó làm nên chàng, chứ không phải chàng làm nên chúng.

Tên sĩ quan trực nhật ngó Chất một hồi lâu rồi chợt cười sặc sụa, búng tay, hất hàm bảo:

- Được rồi. Thôi cho về. Lần sau còn xớn xác đến đây là lãnh đủ đó nghe.

Chất ríu ríu lời cám ơn. Ra khỏi sân Bộ chỉ huy Trung đoàn, Chất mới nhớ ra tên sĩ quan kia là kẻ đã nói chuyện với Sương hồi chiều ở Câu Lạc Bộ. Chàng rút khăn lau mồ hôi, tìm thuốc. Hết, Chất dừng lại dưới một gốc cây me có một ngọn đèn chõ xuống, kiểm điểm số tiền còn trong túi, Đủ. Chất lẩm bẩm. Chàng vào Câu Lạc Bộ, gọi đĩa cơm bò xào và gói thuốc Bastos.

Không thấy Sương, Chất định hỏi tên bồi bàn, sau ngập ngừng lại thôi.

Lúc Chất buông thìa cơm xuống, Sương từ đâu cũng trở về. Nàng nhìn Chất thật nhanh, con mắt sắc, nét mặt giận, dáng vùng vằng đi thẳng vào bếp. Chất mỉm cười một mình, bóc bao thuốc, đánh diêm hút.

Câu Lạc Bộ mỗi lúc một thêm đông và ồn ào. Các sinh viên đi phép đã lục đục trở về trường. Chất gọi bồi tính tiền. Sương đem tiền dư lại cho chàng, kẹp giữa tờ giấy bạc là miếng giấy trắng nhỏ. Sương nói:

- Có thư đó.

Chất gật đầu:

- Tôi biết.

Chất trở về phòng ngủ sửa soạn đồ đạc đi bãi học vào sớm mai. Lúc cầm chiếc bi đông lấy nước, chàng chạm mặt Phúc ngoài cửa phòng, Phúc không cùng một đại đội với Chất, nhưng hai đứa tình cờ biết rồi đâm ra thân nhau ngay sau một buổi đi bắn chung giữa hai đại đội ngoài sân bắn Chất nhớ lần đó Phúc làm phụ xạ thủ cho Chất, Phúc có nhiệm vụ lấy đạn, lên bia ghi điểm và dán bia cho Chất. Chính Phúc đã lấy đầu đạn chọc mấy dấu vào tấm bia cho Chất, vì chàng bắn không lọt một viên nào vào bia hết. Trường hợp này, anh em thường khôi hài rằng: “cho đạn đi phép về thăm nhà”. Phúc lên bia xong, xuống thềm bắn nói nhỏ với Chất như vậy, nhưng Phúc lại bảo yên tâm, dư điểm, rồi đem phiếu điểm nộp cho sĩ quan giám xạ, Chất ngượng ngùng ngó theo dáng nhỏ choắt cheo của Phúc in trên thềm cát trắng nóng tãy. Và tự đó, hai đứa thân nhau.

-Tao có đem ít đồ ăn vào cho mày đây Chất ơi.

Phúc nói, dơ theo bịch nylon trước mặt Chất. Chất cười:

- Gì mà nhiều thế?

- Chả giò. Thịt gà. Cam, Thuốc lá. Tăm, muối... Phúc kể một lô rồi lắc lắc bịch nylon làm như để cho Chất nghe những tiếng lạo xạo bên trong mà tưởng tượng ra từng thứ một.

Chất gạt Phúc sang một bên:

- Lát đã. Tao đi lấy nước mai đi bãi sớm. Chút xíu đi.

Phúc tần ngần:

- Thì chút đi lấy nước không được sao.

- Được nhưng bây giờ, thứ nhất là tao không có đói, thứ hai là lấy bây giờ để lát nữa có nước mà uống chứ. Đồ bò.

Phúc cười hể hả:

- Ờ nhỉ. Thế tao chờ mầy chỗ cũ nghe.

Tao ra đó trước nha.

Chất gật đầu:

- Ừ.

Bóng tối của những dẫy nhà cũ đổ dài trong bước chân Chất đi. Nhớ ra Phúc, Chất thấy lòng mình dịu lại yên ổn hơn. Cái thằng ấy nó hơn mình cả chục tuổi chứ ít gì, mà sao nó ngốc nghếch khờ khạo thế không biết nữa.

Gì nó cũng hà hà được. Bất giác Chất ngửa mặt cười, bầu trời thẳng cao. Sao từng chùm lấp lánh. Gió rừng thổi hút hai bên tai Chất. Chàng thấy mát rượi và lạnh tan ở từng chân tóc. Hình ảnh Mị rực rỡ như vì sao chói lọi lẻ loi trơ vơ ở cuối chân mây.