- 7 -

CHIẾN TRANH THỰC SỰ XUẤT HIỆN TỪ ĐÓ. QUÂN PHÁP THỈNH THOẢNG lại kéo về làng cướp bóc, đốt phá, bắt bớ và làm đủ chuyện tang tóc. Thanh niên trong làng trốn đi theo bộ đội cả. Và bộ đội thỉnh thoảng cũng kéo về làng, ban đêm. Họ ăn nhờ ở đậu những gia đình khá giả trong làng một đêm, sáng tinh sương lại rút đi mất, dù là trời mưa bão. Cũng có lần họ ở lại một đôi ngày. Và chính trong một lần ở làng vài ngày, một “anh bộ đội” đã rủ rê được anh Đình vào bộ đội.

Minh còn nhớ lần đó. Thầy, anh Đình và anh độ đội ngồi ở chiếc bàn tròn. Minh đứng trong lòng anh Đình nhìn mọi người nói chuyện. Anh bộ đội trông thật oai phong trong bộ Kaki xám, đeo lựu đạn, súng lục và dao găm. Anh thuyết phục thầy:

- Cụ cứ cho em Đình theo chúng con. Chống Pháp cứu nước là bổn phận của toàn dân…

Thầy gật gù:

- Tôi cũng có ý đó. Nhưng Đình còn nhỏ, tôi lại già. Cần em nó ở nhà để trông nom em Ánh, em Minh.

Anh bộ đội cười:

- Cụ đừng lo. Vào bộ đội em Đình cũng sẽ có nhiều cơ hội về thăm nhà. Vả lại hai em kia cũng khá lớn, đủ sức lo cho cụ.

Anh Đình có vẻ đồng ý. Anh hỏi anh bộ đội:

- Em vào bộ đội có được như anh không?

Anh bộ đội nhanh nhẹn gật đầu:

- Được chứ. Cũng súng, dao, lựu đạn như anh vậy.

Anh rút con dao găm ra khỏi bao. Ánh thép sáng ngời. Anh nói mạnh dạn:

- Dao này đã đâm bao nhiêu quân xâm lược… Em xem không?

Anh Đình gật đầu. Anh bộ đội trang trọng trao cho anh Đình. Anh Đình say mê ngắm nghía con dao. Say mê không kém Minh lúc ngắm chiếc đèn kéo quân sặc sỡ. Nhìn ánh mắt thèm muốn của anh Đình, anh bộ đội thản nhiên quyết định:

- Em thích không? Anh cho em đó.

Anh Đình mừng rỡ:

- Thật không anh?

- Thật chứ.

- Anh cho em nhé, bây giờ nhé?

- Ừ. Cất đi. Mai sau có cơ hội em hãy dùng dao đó mà giết giặc.

Minh thoáng thấy rùng mình nhè nhẹ.

Anh bộ đội lại thuyết phục:

- Cụ cho em vào bộ đội nhé. Em có vẻ thích lắm, cháu tin em sẽ lập được nhiều chiến công.

Thầy trả lời:

- Ông để tôi nghĩ đã.

- Còn gì phải nghĩ nữa ạ. Giặc xâm lăng nước ta, bổn phận của những người yêu quê hương là phải góp công góp sức để đánh đuổi quân thù. Cụ đã có tuổi thì để các em đi thay. Ai cũng phải đóng góp mỗi người một chút thì mới dành lại được đất nước, quê hương.

Anh bộ đội quay lại hỏi anh Đình:

- Em có yêu quê hương không?

- Có.

- Em thấy giặc đến xâm lăng em có căm hờn không?

Anh Đình trả lời như máy:

- Căm hờn.

- Em muốn theo anh giết giặc không?

Anh Đình nhìn thầy, e dè:

- Có.

Anh bộ đội tươi cười:

- Đấy, cụ thấy không. Lòng yêu nước của em Đình rất cao. Cụ nên cho em cơ hội.

Thầy vẫn nói:

- Thôi được, tôi sẽ trả lời sau.

Thế rồi mấy hôm sau anh Đình hí hửng khoe với Ánh và Minh:

- Thầy cho tao vào bộ đội rồi. Anh bộ đội lại tìm thầy nói mãi thầy mới cho đó.

Chị Ánh và Minh lo buồn:

- Thầy buồn không?

- Việc gì phải buồn. Ừ, nhưng mà Thầy cũng có vẻ hơi buồn.

- Thầy thương anh lắm đó.

Chị Ánh nói vậy, Minh tiếp:

- Anh không có ở nhà với chúng em nữa sao?

- Lớn rồi, phải ra khỏi nhà chứ. Anh sẽ có súng thật đẹp, thật hách. Anh sẽ kéo bộ đội đi đánh giặc Pháp.

- Bao giờ anh đi?

- Không biết. Hình như ngày mai hay ngày kia là chậm nhất.

- Anh có về thăm thầy với chúng em không?

Anh Đình vung tay:

- Có chứ, sao không?

- Nhớ mang súng với dao về cho em coi nhé.

- Ừ. Anh sẽ tìm cho Minh một con dao găm đẹp như con này.

Anh Đình dặn dò hai em mọi công việc lo lắng cho Thầy. Anh khuyên chị Ánh và Minh ngoan ngoãn, vâng lời thầy chăm học để lớn lên giúp ích cho nước nhà. Đừng lêu lổng, lười biếng mà Thầy buồn phiền. Minh bỗng thấy anh Đình thật người lớn, thật chững chạc.

Rồi anh Đình ra đi. Thỉnh thoảng anh trở về thăm nhà. Anh đen và gầy đi, nhưng đầy hăng hái và cứng rắn. Mỗi lần được phép về, anh ở lại nhà năm sáu hôm. Anh tưới rau, trồng cây. Mỗi khi có động, anh được báo tin trước, trốn đi dễ dàng. Trong làng có nhiều người làm “gián điệp” cho bộ đội, theo dõi mọi chuyến di chuyển của Tây về làng. Tây vừa về tới ruộng lúa đầu làng là thanh niên đã trốn đi hết sạch.

Gia đình thiếu anh Đình nhà càng vắng vẻ. Từ ngày Mợ mất không ai trong gia đình muốn đi đâu xa, bây giờ lại tới anh Đình xa gia đình. Minh không còn ai để vui chơi, trừ những lúc ngồi tỉ tê với chị Ánh, hay loay hoay chắp nối một cách tuyệt vọng chiếc đèn kéo quân. Nhiều lúc Thầy buồn rầu đứng nhìn Minh. Có lúc Thầy bảo:

- Các con thiếu thốn nhiều quá. Thiếu vòng tay yêu thương của mẹ, thiếu đời sống đầy đủ và no ấm trong một xã hội thanh bình. Hồi Thầy còn trẻ xã hội cũng đã loạn rồi. Quân Pháp sang từ độ ấy…

Minh mơ hồ buồn lây với nỗi buồn của Thầy. Minh bắt đầu có ý niệm mới về chiến tranh, về bộ mặt thực ghê gớm của trận giặc. Đánh nhau là máu đổ, thịt rơi, người chết, nhà tan cửa nát. Là cực nhọc khổ sở, lo âu sợ hãi. Là thiếu ăn thiếu mặc, là sống thường xuyên trong kinh hoàng, là còn nhìn thấy mặt những người thân yêu bây giờ, nhưng chốc lát nữa có thể sẽ không còn nhìn thấy nữa. Vì mình sẽ chết hay họ sẽ bỏ mình bởi súng đạn. Từng đêm, từng đêm Minh nghe tiếng đại bác câu về vang rền đâu đó mà lo âu thắc thỏm trong hố ẩn núp. Sáng dậy thế nào cũng có người đưa tin:

- Tây bắn moọc-chê chết sạch gia đình anh Tý Bân xóm dưới rồi.

- Nhà ông Quan thợ nề bị sập vì đại bác Tây rồi Cụ ơi.

Mỗi lần nghe thế, Thầy chỉ thở dài không nói.

Minh hỏi:

- Sao bộ đội không đánh đuổi Tây đi hở Thầy?

Thầy trầm ngâm:

- Tại Tây mạnh hơn, nhiều súng hơn bộ đội.

Minh bực tức:

- Con ước gì cho bộ đội giết hết quân Tây…

- Con có ghét Tây không?

- Ghét lắm ạ.

- Con có thù họ không?

- Có.

Thầy bảo:

- Quân Pháp xâm lăng nước ta, ai cũng ghét, cũng thù và tìm cách đánh đuổi. Nhưng đó là người lớn. Con còn trẻ con không nên thù hận. Trẻ con không nên tập hận thù, vì hận thù sẽ làm con trở nên người luôn luôn sống trong khổ sở. Trẻ con chỉ nên tập trở thành người yêu nước, thương nòi, và thành người hữu ích.

Thầy ngừng lại, tìm những cách giải thích cho hợp với lứa tuổi của Minh:

- Con có muốn nước mình chiến tranh mãi không?

- Không ạ. Con sợ chiến tranh rồi. Con chỉ muốn nước mình thanh bình, mọi người thôi đánh nhau để ai cũng sướng, khỏi xa cách gia đình.

Thầy vò vò tóc Minh:

- Con ngoan lắm.