Chương 4

Khi Noël và lão Tabaret đã yên vị trước mặt nhau trong căn phòng làm việc của chàng luật sư, sau khi cánh cửa đã được đóng cẩn thận, thì ông lão chợt cảm thấy lo lắng.

- Thế nếu mẹ cháu có việc gì cần thì sao? - Ông gợi ý.

- Nếu bà Gerdy lắc chuông, - chàng thanh niên đáp xẵng - thì chị hầu gái sẽ chạy đến.

Vẻ dửng dưng và thái độ lạnh lùng coi thường này khiến lão Tabaret bối rối, vì ông đã quen với mối quan hệ luôn quá mức thân tình giữa người mẹ và cậu con trai.

- Thôi nào, Noël, - ông nói - cháu bình tĩnh lại đi, đừng để cho sự bực bội chế ngự. Bác thấy là cháu đang có chút xích mích với mẹ. Ngày mai cháu sẽ quên thôi. Vậy nên cháu hãy bỏ cái giọng lạnh lùng khi nói về mẹ ấy đi. Tại sao cháu lại dùng cách gọi “bà Gerdy”?

- Tại sao ư? - Chàng luật sư hỏi bằng giọng khản đục - Tại sao…?

Anh đứng lên khỏi ghế, lơ đãng bước mấy bước trong phòng, rồi khi quay lại chỗ lão Tabaret, anh nói:

- Bởi vì, thưa bác Tabaret, bà Gerdy không phải là mẹ cháu.

Câu nói rơi xuống đầu lão thám tử già như một cú ba toong. Ông cảm thấy choáng váng.

- Ồ! - Ông nói với giọng như muốn bác bỏ một điều không thể xảy ra - Ồ! Cháu có biết mình đang nói gì không, con trai? Có đúng thế không? Có tin được không?

- Vâng! Đúng là huyễn hoặc, - Noël đáp với một chút cường điệu thường ngày - đúng là khó tin, thế nhưng đó lại là sự thật. Nghĩa là từ ba mươi ba năm nay, người đàn bà này đã diễn một trò hề tuyệt vời nhất và xấu xa nhất vì lợi ích của con trai mình, bởi lẽ bà có một đứa con trai, và làm thiệt hại cho cháu.

- Anh bạn ơi… - Lão Tabaret lại muốn ngắt lời, bởi đằng sau điều phát giác này ông đang thoáng thấy hiện lên từ xa bóng ma của bà quả phụ Lerouge.

Nhưng Noël không nghe ông nói, và có vẻ như anh không còn có khả năng nghe thấy gì nữa. Chàng trai vốn dĩ quá lạnh lùng và dè dặt, quá “nội tâm”, giờ đây đang không kìm được cơn tức giận. Khi nghe thấy tiếng nói của chính mình, anh thấy người sục sôi lên như con ngựa nòi nghe thấy tiếng nhạc treo trên bộ yên cương. Anh nói tiếp:

- Đã bao giờ có ai bị lừa một cách tàn nhẫn và khốn nạn như cháu chưa? Thế mà cháu đã từng yêu quý người đàn bà này biết bao, đã từng không tiếc tình cảm dành cho bà, đã từng hy sinh cả tuổi xuân cho bà! Chắc là bà ấy cười giễu cháu ghê lắm! Sự bỉ ổi của bà đã bắt đầu từ lần đầu tiên bà bế cháu ngồi lên lòng. Và cho đến những ngày gần đây, bà vẫn không ngừng diễn cái vai tồi tệ của mình. Tình yêu của bà dành cho cháu ư, chỉ là đạo đức giả! Sự tận tâm của bà chỉ là sự dối trá! Những cái vuốt ve của bà chỉ là lừa lọc! Ấy thế mà cháu đã yêu bà tha thiết! Ôi! Giá mà cháu có thể lấy lại được tất cả những nụ hôn mà cháu đã từng dành cho bà để đổi lấy những cái hôn của kẻ phản Chúa! Và tại sao bà lại dám cả gan xảo quyệt như thế này? Tại sao bà lại chăm chút và diễn trò hai mặt đến thế? Chắc là để phản bội cháu, để trấn lột cháu, để ăn cắp của cháu, để đem cho đứa con hoang của bà tất cả những gì thuộc về cháu: tên của cháu, một cái tên có danh tiếng; sự giàu có của cháu, một sự giàu có khổng lồ…

Ta đang nóng ruột đây, - lão Tabaret nghĩ thầm, ông như đang trở thành một người cộng sự của Gévrol. Ông nói to:

- Tất cả những điều cháu nói đều rất nghiêm trọng, cháu Noël yêu quý của ta, vô cùng nghiêm trọng đó. Như thế thì bà Gerdy phải có một sự táo tợn và khôn khéo hiếm khi có được ở một người đàn bà. Có lẽ là bà ấy đã được ai đó giúp đỡ, khuyên bảo và xúi bẩy. Những kẻ tòng phạm đó là ai? Bà ấy không thể hành động một mình. Bản thân chồng bà…

- Chồng bà ấy ư! - Chàng luật sư ngắt lời với một nụ cười cay đắng - Ôi, cả bác nữa, bác cũng đã tin vào chuyện góa bụa! Không, không có ông chồng nào ở đây cả; không bao giờ tồn tại ông Gerdy quá cố! Cháu là một đứa con hoang, thưa bác Tabaret! Thật sự là một đứa con hoang; Noël, con trai của cô nàng Gerdy và của một ông bố không ai biết.

- Lạy Chúa! - Lão Tabaret kêu lên - Có phải vì thế mà đám cưới của cháu với tiểu thư Levernois đã không thể diễn ra cách đây bốn năm?

- Vâng, đúng thế đó, thưa ông bạn già của cháu. Và thật bất hạnh khi phải từ bỏ cuộc hôn nhân với người con gái mà cháu yêu! Dù sao thì khi ấy cháu cũng không oán giận gì người mà cháu gọi là mẹ. Bà khóc lóc tự nhận lỗi về mình, bà tỏ ra đau buồn sầu não, còn cháu, vì ngây thơ, cháu đã cố hết sức an ủi bà, lau nước mắt cho bà, tha thứ cho bà theo đúng ý của bà. Không, không có ông chồng nào cả… Những người đàn bà như bà mà có chồng ư? Bà là tình nhân của bố cháu, rồi đến cái ngày ông chán chê, ông đã rời bỏ bà và ném cho bà 300.000 franc, cái giá của những niềm vui thú mà bà đã cho ông.

Chắc là Noël sẽ còn tiếp tục tuôn ra những lời thú nhận tức tối nếu như lão Tabaret đã không ngăn anh lại. Ông lão cảm thấy câu chuyện sắp được nói ra có vẻ giống y như câu chuyện mà ông đã hình dung, và sự sốt ruột hợm hĩnh muốn biết liệu mình có đoán đúng không đã khiến ông gần như quên mất việc động lòng thương cho những nỗi bất hạnh của Noël.

- Con trai, - ông nói - chúng ta đừng lan man nữa. Cháu muốn xin bác một lời khuyên ư? Có lẽ bác là người duy nhất có thể cho cháu một lời khuyên. Vậy ta hãy nói thẳng vào việc. Làm sao cháu biết được những điều đó? Cháu có bằng chứng không? Bằng chứng đâu?

Giọng nói quả quyết của ông lão hẳn đã đánh thức sự chú ý của Noël. Nhưng anh không bận tâm. Anh không có thời gian để dừng lại suy nghĩ. Thế là anh trả lời:

- Cháu biết chuyện từ ba tuần nay. Chỉ là tình cờ mà cháu phát hiện ra thôi. Cháu có những bằng chứng đạo đức quan trọng, nhưng chỉ là những bằng chứng đạo đức. Một lời nói của bà quả phụ Lerouge, chỉ một lời thôi, cũng đủ khiến những bằng chứng đó có tính quyết định. Cái lời này bà ấy không thể nào nói ra được nữa, vì bà ấy đã bị giết rồi, nhưng bà ấy đã nói cho cháu nghe. Giờ bà Gerdy sẽ phủ nhận tất cả, cháu biết như thế; bà sẵn sàng chịu mất đầu để phủ nhận điều đó. Chắc chắn cha cháu cũng sẽ quay ra chống lại cháu… Cháu tin chắc như vậy, cháu có bằng chứng, nhưng vụ án mạng kia đã khiến niềm tin của cháu trở thành sự khoe mẽ và những bằng chứng trở nên vô nghĩa.

- Hãy giải thích cho bác nghe tất cả đi, - lão Tabaret nói tiếp sau một lát suy nghĩ - tất cả, cháu nghe rõ rồi đấy. Người già đôi khi có những lời khuyên bổ ích. Chúng ta sẽ xem xét sau.

- Cách đây ba tuần, - Noël bắt đầu kể - vì cần đến mấy tờ chứng thư cũ, cháu đã mở ngăn tủ bàn giấy của bà Gerdy ra để tìm. Cháu vô tình làm rơi một tấm ván kệ, thế là giấy tờ rơi ra tung tóe và một bó thư đập vào mắt cháu. Một bản năng như cái máy mà cháu không giải thích được đã thúc đẩy cháu mở bó thư, rồi cũng lại vì một nỗi tò mò không cưỡng lại được, cháu đã đọc bức thư đầu tiên vớ được.

- Cháu đã phạm sai lầm. - Lão Tabaret lên tiếng.

- Đúng thế, cuối cùng cháu đã đọc bức thư. Đọc được mười dòng thì cháu hiểu bức thư này là của bố cháu, người mà mặc dù cháu đã nhiều lần cầu xin nhưng bà Gerdy vẫn không tiết lộ cho cháu biết tên. Chắc bác hiểu cảm xúc của cháu. Cháu vớ lấy bó thư, đem về phòng cháu đây, và nghiến ngấu đọc hết bức này đến bức khác.

- Và cháu đã bị trừng phạt tàn nhẫn, tội nghiệp con trai!

- Đúng thế, nhưng ở địa vị cháu thì có ai cưỡng được không? Việc đọc những bức thư đã khiến cháu ngao ngán, và chính việc đó đã cho cháu bằng chứng về những gì cháu vừa kể cho bác.

- Ít ra thì cháu cũng vẫn còn giữ những bức thư ấy chứ?

- Cháu đang giữ chúng đây, thưa bác Tabaret, - Noël đáp - và để có thể cho cháu lời khuyên một cách chính xác thì bác cần phải biết, vậy nên cháu sẽ đọc cho bác nghe.

Chàng luật sư mở một ngăn kéo bàn, rồi thò tay vào đáy ngăn kéo thao tác một cái lò xo bí mật, và từ một ngăn kín được đục trong bề dày của tấm ván kệ phía trên, anh rút ra một bó thư.

- Xin bác hiểu cho, - anh nói tiếp - rằng cháu sẽ bỏ qua những chi tiết không quan trọng, mặc dù chúng cũng có sức nặng trong câu chuyện. Cháu sẽ chỉ nêu ra những sự kiện quan trọng có liên quan trực tiếp đến vụ án.

Lão Tabaret ngồi gọn vào trong ghế bành, nóng lòng chờ đợi. Vẻ mặt và ánh mắt ông lộ rõ một sự chăm chú cháy bỏng.

Sau một lúc lựa chọn khá lâu, chàng luật sư lấy ra một bức thư và bắt đầu đọc bằng một giọng mà, mặc dù đã cố tỏ ra bình tĩnh, nhưng thỉnh thoảng vẫn run run:

“Valérie yêu quý của anh…”

- Valérie, - anh nói - là bà Gerdy.

- Bác biết, bác biết… Cháu đừng ngắt quãng nữa.

Thế là Noël lại đọc tiếp:

“Valérie yêu quý của anh,

Hôm nay là một ngày đẹp trời. Buổi sáng anh đã nhận được bức thư quý báu của nàng, anh đã hôn nó biết bao nhiêu lần, đã đọc đi đọc lại nó đến hàng trăm lần, và bây giờ thì nó cùng mấy bức thư kia đã nằm trong trái tim anh. Bức thư này, ôi nàng thân yêu, suýt nữa đã khiến anh chết vì vui sướng. Vậy là nàng đã không nhầm, vậy là đúng rồi. Ông trời cuối cùng đã phù hộ và trao phần thưởng cho tình yêu nồng nàn của chúng ta. Chúng ta sẽ có một đứa con trai.

Anh sẽ có một đứa con trai với Valérie yêu quý của anh, nó sẽ là hình ảnh sống của nàng. Ôi! Tại sao chúng ta lại phải xa nhau với một khoảng cách nghìn trùng như vậy? Sao anh không có được đôi cánh để bay đến bên nàng, được sà vào vòng tay nàng để say sưa hưởng khoái lạc ngọt ngào nhất! Không! Chưa bao giờ anh nguyền rủa cuộc hôn nhân định mệnh mà cái gia đình khắc nghiệt đã áp đặt cho anh như lúc này, cái gia đình mà nước mắt của anh đã không thể khiến họ mủi lòng. Anh không thể không căm ghét người đàn bà đã mang họ của anh mặc dù anh không muốn thế, tuy nhiên cô ta cũng chỉ là nạn nhân vô tội của thói tàn bạo của cha mẹ. Và khốn khổ hơn nữa là cô ta sẽ khiến anh trở thành một người cha. Ai có thể hiểu được nỗi đau của anh khi anh hình dung tương lai của hai đứa trẻ này? Một là thành quả của mối tình yêu dấu của anh, nó sẽ không có cha cũng không có gia đình, thậm chí không có họ, bởi vì một luật lệ được đặt ra để làm thất vọng những tâm hồn nhạy cảm đã ngăn không cho anh được nhận nó. Trong khi đứa kia, con trai của người vợ đáng ghét, chỉ bằng việc sinh ra, sẽ tự nhiên thấy mình giàu có, được trở thành quý tộc, được bao bọc giữa tình thân và lòng kính trọng với một địa vị lớn trong xã hội. Anh không thể chịu được ý nghĩ về sự bất công khủng khiếp này. Làm thế nào để sửa sai được đây? Anh không biết nữa. Nhưng nàng hãy tin rằng anh sẽ sửa sai. Phần tốt đẹp nhất sẽ phải trở về với người con trai đáng khao khát nhất, đáng quý nhất, đáng yêu nhất, và nó sẽ nhận được, anh muốn như thế.

- Bức thư này được ghi ngày tháng ở đâu? - Lão Tabaret hỏi, giọng văn của bức thư hẳn đã khiến ông chú ý ít nhất đến một điểm.

- Bác xem đi. - Noël đáp.

Anh đưa bức thư cho ông lão, ông đọc thấy dòng chữ, Venise, tháng Mười hai năm 1828.

- Bác đã thấy, - chàng luật sư nói tiếp - tất cả tầm quan trọng của bức thư đầu tiên này. Nó giống như một sự trình bày lướt qua các sự kiện. Cha cháu, bị ép lấy vợ bất chấp ý muốn của mình, đã yêu tha thiết người tình và căm ghét người vợ. Cả hai đều có thai cùng một lúc, và ông không hề giấu giếm tình cảm của mình đối với hai đứa trẻ sẽ sinh ra. Ở đoạn cuối bức thư, ta thấy gần như hé ra ý đồ mà sau này ông sẽ không ngần ngại thực hiện, bất chấp mọi luật lệ của thánh thần và con người…

Anh bắt đầu nói gần như là đọc một bài diễn văn bào chữa. Lão Tabaret ngắt lời:

- Thôi, không cần nói thêm nữa. Ơn trời, những gì cháu đọc là đủ rõ ràng rồi. Bác không đến nỗi ngu ngơ về những việc như thế này. Bác cũng chỉ là một người bình thường như một Hội thẩm thôi, tuy nhiên bác hiểu rất rõ chuyện này.

- Cháu sẽ bỏ qua vài bức thư, - Noël nói tiếp - để đọc bức này cho bác nghe, đó là bức thư đề ngày 23 tháng Một năm 1829. Nó viết rất dài và kể đầy những sự việc hoàn toàn xa lạ đối với những gì chúng ta đang quan tâm. Tuy nhiên có hai đoạn có thể chứng thực cho dự định kéo dài và liên tục của cha cháu:

“Số mệnh mạnh hơn ý chí đã trói buộc anh ở xứ sở này, nhưng tâm hồn anh thì vẫn ở bên nàng, ôi Valérie của anh. Lúc nào anh cũng nghĩ đến bằng chứng yêu quý về mối tình của chúng ta đang rung động trong lòng nàng. Hãy để mắt đến, nàng yêu, hãy để mắt đến những ngày tháng quý báu gấp bội của nàng. Người tình của nàng và người cha của đứa bé đang nói chuyện với nàng đây. Trang cuối của bức thư trả lời của nàng đã khiến tim anh đau nhói. Có phải là nàng đang bất công với anh khi nàng lo lắng về số phận của con chúng ta? Ôi lạy Chúa! Nàng yêu ta, nàng hiểu ta, và nàng lo lắng!”

- Cháu sẽ bỏ qua hai trang tình cảm nồng nàn, - Noël nói - để dừng lại ở mấy dòng cuối sau đây:

“Thai kỳ của Bá tước phu nhân ngày càng trở nên khó chịu. Một người vợ bất hạnh! Anh căm ghét con người này, thế nhưng anh vẫn thương cô ta. Hình như cô ta đoán được lý do sự buồn rầu và lạnh nhạt của anh. Nhìn vào sự phục tùng rụt rè của cô ta, vào sự dịu dàng bền bỉ của cô ta, có thể tin rằng cô ta đang muốn được tha thứ cho cuộc hôn nhân của cô ta với anh. Một con người đã phải chịu hy sinh! Cả cô ta, trước khi bị dẫn đến ban thờ thành hôn, có thể cô ta cũng đã dành trái tim mình cho người khác. Số phận của anh và cô ta có thể giống nhau. Hy vọng nàng sẽ nhân hậu mà tha thứ cho lòng thương hại của anh.”

- Người đàn bà kia chính là mẹ đẻ của cháu. - Chàng luật sư nói với giọng run run - Một người đàn bà thánh thiện! Và người ta xin lỗi vì đã thương hại bà… Tội nghiệp bà ấy!

Anh đưa tay lên mắt như muốn lau những giọt lệ, rồi nói thêm:

- Bà ấy mất rồi!

Mặc dù rất sốt ruột, nhưng lão Tabaret không dám nói một lời. Hơn nữa, ông cảm nhận rất rõ nỗi đau sâu sắc của chàng trai trẻ, nên ông ngồi lặng im không dám làm phiền anh. Sau một thời gian im lặng khá lâu, Noël ngẩng đầu lên, rồi lại cầm tập thư và nói:

- Tất cả những bức thư tiếp theo sau đều mang dấu vết của những nỗi bận tâm mà cha cháu dành cho đứa con hoang. Nhưng cháu sẽ bỏ qua những bức thư đó. Nhưng bức thư này đã khiến cháu ngạc nhiên, nó được viết tại Roma ngày 5 tháng Ba năm 1829:

“Con trai anh, con trai chúng ta! Đây là mối lo lắng duy nhất và xót xa nhất của anh. Làm thế nào để đảm bảo tương lai mà anh mong muốn cho nó? Trước đây các ông lớn đâu phải bận tâm những điều đau đớn như thế này! Ngày xưa thì anh đã có thể đi gặp nhà vua và chỉ một câu nói của người cũng có thể ban cho đứa con một địa vị trong xã hội. Nhưng ngày nay, nhà vua, người đang khó nhọc cai trị đám thần dân nổi loạn, chẳng thể làm được gì. Giới quý tộc đã mất hết quyền hành, và những người tử tế nhất đang bị đối xử như là những kẻ quê mùa nhất.”

- Bây giờ đến đoạn cuối:

“Trái tim anh muốn hình dung ra con trai mình sau này sẽ ra sao. Nó sẽ thừa hưởng từ mẹ mình tâm hồn, tinh thần, sắc đẹp, vẻ duyên dáng và tất cả nét quyến rũ. Nó sẽ có được từ người cha vẻ kiêu hãnh, lòng quả cảm và tinh thần của những chủng tộc thượng đẳng. Còn đứa trẻ kia sẽ ra sao? Anh run sợ khi nghĩ đến nó. Lòng căm ghét sẽ chỉ đẻ ra quái vật. Thượng đế chỉ dành sức mạnh và cái đẹp cho những đứa con là kết quả của những rung cảm yêu đương.”

- Con quái vật đó chính là cháu đây. - Chàng luật sư nói với sự tức giận dữ tợn - Trong khi kẻ kia… Nhưng thôi, chúng ta hãy bỏ qua đoạn mào đầu của một hành động tàn nhẫn. Cho đến giờ, cháu mới chỉ cho bác thấy nỗi đam mê lầm lạc của cha cháu. Chúng ta sắp đến đích rồi.

Lão Tabaret ngạc nhiên về mối tình cuồng nhiệt mà Noël đang đem ra bêu riếu. Ông hiểu nỗi đam mê như vậy chắc phải có một sức lôi cuốn không thể cưỡng lại như thế nào.

- Đây, - Noël vừa nói vừa huơ một tờ giấy lên - không còn là một trong những bức thư tràng giang đại hải mà cháu đã trích ra đọc cho bác nghe một số đoạn ngắn, mà nó chỉ là một bức điện nhỏ. Nó được gửi vào đầu tháng Năm và có dấu bưu điện của Venise. Bức thư được viết ngắn gọn, tuy nhiên rất quả quyết:

“Valérie thân yêu,

Xin nàng hãy cố xác định chính xác cho anh thời gian sinh con của nàng. Anh đang đợi câu trả lời của nàng, với một sự lo lắng mà nàng sẽ hiểu được, nếu như nàng có thể đoán được những dự định của anh dành cho đứa con của chúng ta!”

- Cháu không biết, - Noël nói tiếp - liệu bà Gerdy có hiểu được sự lo lắng đó không; thông thường bà đã viết thư trả lời ngay, bởi lẽ đây là bức thư của cha cháu viết ngày 14:

“Ôi, nàng yêu quý, anh gần như không dám hy vọng vào câu trả lời của nàng như thế. Dự định của anh bây giờ đã có thể thực hiện được. Anh đã bắt đầu có chút bình tĩnh và yên tâm. Con trai của chúng ta sẽ mang họ của anh, anh sẽ không bị buộc phải tách rời nó nữa. Nó sẽ lớn lên bên cạnh anh, trong lâu đài của anh, dưới mắt anh, trong lòng anh, trong vòng tay anh. Liệu anh có đủ sức để không chết ngất vì niềm hạnh phúc quá lớn này không?

Anh đã có một tâm hồn đau khổ, vậy thì liệu anh có thể có một tâm hồn vui sướng không? Ôi, người yêu dấu của anh, ôi, con trai yêu quý của anh, hai mẹ con đừng sợ gì cả, trái tim anh đủ rộng lớn dành cho cả hai. Ngày mai anh sẽ đi Napoli, từ đó anh sẽ viết dài cho nàng. Cho dù có chuyện gì xảy ra, cho dù anh có phải hy sinh những quyền lợi lớn lao mà anh đã có được, thì anh vẫn sẽ có mặt ở Paris vào thời khắc trang trọng. Sự có mặt của anh sẽ tăng thêm lòng can đảm cho nàng, sức mạnh tình yêu của anh sẽ giảm bớt nỗi đau của nàng.”

- Bác xin lỗi phải ngắt lời cháu, Noël, - lão Tabaret lên tiếng - cháu có biết những lý do nghiêm trọng nào đã giữ chân cha cháu ở nước ngoài không?

- Thưa bác, - chàng luật sư đáp - bất chấp tuổi tác của mình, cha cháu vẫn là một trong những người bạn tâm phúc của vua Charles X, và ông đã được nhà vua giao cho một nhiệm vụ bí mật ở Italia. Cha cháu là Bá tước Rhéteau de Commarin.

- Chà, ghê thật! - Ông lão nói. Và ông lúng búng nhắc đi nhắc lại như muốn khắc sâu cái tên này vào trí nhớ: Rhéteau de Commarin.

- Vậy là đến giữa tháng Năm, - Noël nói tiếp - cha cháu đã có mặt ở Napoli. Chính ở đó mà một con người thận trọng như ông, một người biết lẽ phải trái, một nhà ngoại giao đáng kính, một trang nam nhi quân tử, trong cơn lầm lạc của một nỗi đam mê điên rồ, đã dám trao gửi vào tờ giấy một dự định quái gở nhất. Bác nghe kỹ này:

“Nàng yêu dấu của anh,

Germain, ông hầu phòng già của anh, là người sẽ trao bức thư này cho nàng. Anh đang phái ông ta đi Normandie làm gấp một nhiệm vụ tế nhị nhất. Đó là một người gia nhân thuộc loại có thể tin tưởng tuyệt đối.

Đã đến lúc anh tiết lộ cho nàng biết những dự định về con trai của anh. Trong ba tuần tới anh sẽ có mặt ở Paris. Nếu như dự kiến của anh không nhầm thì bà Bá tước và nàng sẽ cùng sinh một lúc. Chênh lệch ba hoặc bốn ngày cũng không ảnh hưởng gì đến kế hoạch của anh. Anh đã quyết định thế này:

Hai đứa con sinh ra sẽ được trao cho hai chị vú nuôi ở N…, ở đó gần như có tất cả các bất động sản của anh. Một trong hai người đàn bà này, người mà Germain chịu trách nhiệm và anh đã phái ông ta đi tìm, sẽ là đối tượng quan tâm của chúng ta. Chính người đàn bà tâm phúc này là người chúng ta sẽ trao gửi đứa con trai, Valérie ạ. Cả hai người đàn bà sẽ rời Paris trong cùng một ngày. Ông Germain sẽ tháp tùng chị vú nuôi nhận giữ đứa con của bà Bá tước.

Một sự cố, đã được sắp xếp trước, sẽ buộc hai người đàn bà này phải trải qua một đêm trên đường. Một sự tình cờ do Germain trù tính trước sẽ khiến họ phải ngủ chung một quán trọ, trong cùng một phòng. Đến đêm, chị vú nuôi của chúng ta sẽ đánh tráo hai đứa trẻ trong nôi.

Anh đã dự tính tất cả đúng như những gì anh đã giải thích cho nàng, và anh đã lường trước mọi chuyện để cho điều bí mật của chúng ta được giữ kín. Khi đến Paris, Germain có nhiệm vụ đặt may hai bộ quần áo tã lót giống hệt nhau. Nàng hãy góp ý kiến với ông ấy.

Valérie hiền dịu của anh, trái tim người mẹ của nàng có thể sẽ chảy máu khi nghĩ đến việc nàng sẽ không có được những cái vuốt ve âu yếm ngây thơ của đứa con nàng. Nàng sẽ được khuây khỏa khi nghĩ đến số phận mà sự hy sinh của nàng sẽ đảm bảo cho nó. Tình âu yếm kỳ diệu nào có thể có lợi cho nó bằng sự sửa chữa sai lầm này! Còn đối với đứa con kia, anh biết nàng có tâm hồn nhân hậu, nàng sẽ yêu quý nó. Điều này chẳng phải giống như nàng sẽ yêu anh hơn nữa và sẽ chứng tỏ điều đó sao? Hơn nữa, nó sẽ chẳng có gì để than phiền. Vì không biết gì, nó sẽ không có gì phải hối tiếc; và nó sẽ có được một cuộc sống sung túc đủ đầy ở đó.

Nàng đừng nói rằng những gì anh muốn làm là tội lỗi. Không, nàng thân yêu của anh, không phải thế. Để cho kế hoạch của chúng ta thành công, ta cần phải có sự trợ giúp của những hoàn cảnh khó chấp nhận như thế; có biết bao sự trùng hợp ngoài ý muốn của chúng ta mà nếu Thượng đế không phù hộ thì chúng ta có thể thất bại. Vậy nên, nếu ước nguyện của chúng ta thành công thì đó là do ông trời thương chúng ta. Anh hy vọng là vậy.

- Quả đúng như ta đã dự đoán. - Lão Tabaret thì thầm.

- Và con người khốn nạn này, - Noël kêu lên - dám cầu viện Thượng đế! Ông ta cần có Chúa làm tòng phạm cơ đấy!

- Nhưng, - ông lão hỏi - mẹ cháu… Xin lỗi, bác muốn nói, bà Gerdy đã đón nhận kế hoạch này như thế nào?

- Ban đầu có vẻ như bà bác bỏ, bởi vì ở đây ông Bá tước đã phải viết đến khoảng hai mươi trang giấy để thuyết phục bà, để bắt bà phải đồng ý. Ôi! Người đàn bà này…!

- Thôi nào, con trai, - lão Tabaret nhẹ nhàng nói - chúng ta hãy thử không tỏ ra quá bất công. Hình như cháu chỉ buộc tội và oán trách bà Gerdy. Nói đúng ra, bác thấy ông Bá tước có vẻ đáng phải nhận sự tức giận của cháu hơn là bà ấy…

- Vâng, - Noël ngắt lời với giọng có phần dữ tợn - đúng, ông Bá tước là người có tội, rất có tội. Ông là tác giả của cái mưu mô bỉ ổi này, thế nhưng cháu không cảm thấy căm ghét ông. Ông đã gây ra tội ác, nhưng ông có một lý do để biện minh, đó là nỗi đam mê. Hơn nữa, cha cháu, trong suốt ba mươi năm qua, không lúc nào cha cháu lừa dối cháu như người đàn bà đáng khinh này. Cuối cùng, ông Commarin đã bị trừng phạt quá tàn nhẫn, đến nỗi giờ đây cháu chỉ có thể tha thứ và khóc than cho ông.

- Ồ! Ông ta bị trừng phạt ư? - Lão Tabaret hỏi.

- Vâng, bị trừng phạt kinh khủng, bác sẽ phải công nhận điều đó; nhưng hãy để cháu nói tiếp. Vào khoảng cuối tháng Năm, hay đúng hơn là những ngày đầu tháng Sáu, chắc là ông Bá tước đã đến Paris, vì thư từ chấm dứt ở đây. Ông gặp lại bà Gerdy, và những sự sắp đặt cuối cùng của một âm mưu đã được quyết định. Đây là tờ giấy có thể loại bỏ mọi nghi ngờ về việc đó. Ngày hôm ấy ông Bá tước đã làm việc ở điện Tuileries và không thể rời bỏ vị trí. Ông đã viết thư ngay trong căn phòng làm việc của nhà vua, bằng giấy bút của nhà vua. Bác nhìn cái dấu vương huy này đi. Bản giao kèo đã được ký kết, và người đàn bà đồng ý làm công cụ cho âm mưu của cha cháu đang có mặt tại Paris. Ông đã báo trước cho người tình của mình:

“Valérie thân yêu,

Germain đã thông báo rằng chị vú nuôi của con trai chúng ta đã đến. Chị ta sẽ có mặt ở chỗ nàng trong ngày hôm nay. Có thể tin cậy chị ta; một món thưởng hậu hĩnh sẽ đổi lại sự kín đáo của chị ta. Tuy nhiên nàng đừng nói gì với chị ta. Chị ta đang hiểu rằng nàng không biết gì hết. Anh muốn một mình chịu trách nhiệm về mọi chuyện, như thế sẽ thận trọng hơn. Người đàn bà này là người ở xứ N… Chị ta sinh ra trên đất của nhà anh, hay nói một cách khác là sinh ra ngay trong nhà anh. Chồng chị ta là một thủy thủ tử tế và lương thiện. Chị ta tên là Claudine Lerouge.

Dũng cảm lên, hỡi nàng yêu dấu! Anh đang đòi hỏi nàng một sự hy sinh lớn nhất mà một người tình có thể mong chờ ở một người mẹ. Nàng không phải nghi ngờ nữa, ông trời đang phù hộ chúng ta. Từ nay tất cả phụ thuộc vào sự khôn khéo và thận trọng của chúng ta, có nghĩa là chúng ta sẽ thành công.”

Ít ra thì lão Tabaret đã cảm thấy rõ ràng về một điểm: Cuộc điều tra về quá khứ của bà quả phụ Lerouge đang trở thành một trò chơi. Ông không nén được, thốt lên, “Thì ra thế!”, với vẻ hài lòng mà Noël không để ý thấy.

- Tờ giấy này, - chàng luật sư nói tiếp - kết thúc cuộc trao đổi thư tín của ông Bá tước…

- Sao? - Lão già hỏi - Cháu không có gì nữa à?

- Cháu còn có mươi dòng được viết mãi từ những năm sau này, và chắc chắn là chúng có sức nặng, nhưng cuối cùng chúng luôn chỉ là một bằng chứng về đạo đức.

- Thật bất hạnh! - Lão Tabaret thì thầm.

Noël đặt lên bàn những bức thư anh đang cầm trên tay rồi quay sang ông bạn già, nhìn thẳng vào mắt ông, thong thả tuyên bố và nhấn từng chữ một:

- Bác hãy cho rằng mọi thông tin của cháu dừng lại ở đây. Tạm thời bác hãy chấp nhận rằng cháu không biết gì hơn những điều bác đã biết… Ý bác thế nào?

Lão Tabaret ngồi im mấy phút. Ông đánh giá những khả năng có thể rút ra được từ những bức thư của ngài Commarin.

- Đối với bác, - cuối cùng ông nói - trong ý thức của bác thì cháu không phải là con đẻ của bà Gerdy.

- Bác nói đúng. - Chàng luật sư hùng hồn đáp - Bác nghĩ là cháu sẽ đi gặp bà Claudine, đúng không? Bà ấy yêu cháu, người đàn bà tội nghiệp ấy đã cho cháu bú sữa của mình; bà ấy đã phải chịu đựng sự bất công khủng khiếp mà bà ấy biết cháu là nạn nhân. Có thể nói rằng ý nghĩ về việc mình là tòng phạm đã dằn vặt bà ấy, đó là một nỗi ân hận quá nặng dành cho tuổi già của bà ấy. Cháu đã gặp bà ấy, hỏi chuyện bà ấy, và bà ấy đã thú nhận tất cả. Kế hoạch của ông Bá tước khi đó, được sắp đặt một cách đơn giản và khôn khéo, đã dễ dàng thành công. Ba ngày sau khi cháu sinh ra, tất cả đã được hoàn thành: cháu trở thành đứa trẻ nghèo khó và ốm yếu, bị người bảo trợ tự nhiên của mình, người cha của mình, phản bội, tước bỏ quyền sở hữu và trấn lột của cải! Tội nghiệp bà Claudine! Bà ấy đã hứa sẽ ra làm chứng khi cháu muốn đòi lại quyền lợi của mình!

- Và bây giờ thì bà ấy đã chết, đem theo cả bí mật của mình! - Lão Tabaret lẩm nhẩm với giọng hối tiếc.

- Có thể, - Noël đáp - nhưng cháu vẫn còn một hy vọng. Bà Claudine đã giữ nhiều bức thư mà trước đây người ta đã viết cho bà, hoặc là do ông Bá tước viết, hoặc là do bà Gerdy viết, đó là những bức thư thiếu thận trọng và công khai. Có thể người ta sẽ tìm thấy chúng, và việc xuất trình chúng trước tòa sẽ có ý nghĩa quyết định. Cháu đã được cầm những bức thư đó trong tay và đã đọc chúng rồi. Khi ấy bà Claudine hoàn toàn muốn giao chúng cho cháu, tiếc là cháu đã không nhận!

Không, không thể hy vọng theo hướng này được nữa. - Lão Tabaret biết rõ điều này hơn bất cứ ai - Chắc chắn là kẻ giết người ở làng La Jonchère đã muốn chiếm những bức thư đó. Hắn đã tìm thấy và đã đốt chúng trong lò sưởi cùng với những thứ giấy tờ khác. - Ông lão thám tử tình nguyện bắt đầu hiểu.

- Với tất cả những điều này, - ông nói - theo như những gì bác biết về vụ việc của cháu, giống như bác hiểu vụ việc của bác, thì bác cảm thấy rằng ông Bá tước đã không hề giữ những lời hứa huênh hoang về của cải mà ông nói sẽ dành cho cháu và bà Gerdy.

- Ông không giữ lời một tí nào, bác ạ.

- Thế đấy! - Ông lão phẫn nộ kêu lên - Điều này là tồi tệ hơn hết thảy.

- Bác đừng kết tội cha cháu. - Noël nghiêm giọng đáp - Mối quan hệ của ông với bà Gerdy vẫn còn kéo dài. Cháu nhớ rằng có một người đàn ông kiểu cách kiêu kỳ thỉnh thoảng có đến thăm cháu ở trường học, và đó chỉ có thể là ông Bá tước. Nhưng sự đoạn tuyệt đã xảy ra.

- Đương nhiên, - lão Tabaret cười gằn - một ông lớn…

- Bác hãy đợi đã rồi hãy phán xét, - chàng luật sư ngắt lời - ông Commarin có những lý do của mình. Người tình đã lừa dối ông, ông biết, và ông đã cắt đứt với thái độ phẫn nộ chính đáng. Mấy dòng chữ mà cháu vừa nhắc đến chính là những dòng đã được ông viết ra khi đó.

Noël lục tìm khá lâu trong đống giấy tờ nằm rải rác trên bàn, cuối cùng anh chọn một bức thư phai màu và nhàu nát hơn so với những bức khác. Nhìn những nếp gấp đã sờn, có thể đoán rằng nó đã được đọc đi đọc lại nhiều lần, thậm chí một số đoạn còn bị mờ.

- Đây, - anh nói với giọng cay đắng - bà Gerdy không còn là Valérie yêu dấu nữa.

“Một người bạn chân chính đã tàn nhẫn mở mắt cho tôi. Tôi đã nghi ngờ. Tôi đã cho người theo dõi cô, và bất hạnh thay, đến hôm nay tôi không còn nghi ngờ gì nữa. Cô, Valérie, người mà tôi đã trao gửi cả mạng sống của mình, cô đã lừa dối tôi, và cô đã lừa dối từ rất lâu rồi! Khốn nạn thay! Tôi không còn tin chắc rằng mình có phải là cha của con cô không nữa!”

- Nhưng bức thư này là một bằng chứng, - lão Tabaret kêu lên - một bằng chứng không thể chối bỏ. Đối với ông Bá tước, nghi ngờ hay tin chắc về tư cách làm cha của mình thì có quan trọng gì, nếu như ông ấy không hy sinh đứa con hợp pháp của mình để đổi lấy đứa con hoang? Phải, đúng như cháu đã nói với ta, ông ấy đã phải chịu một hình phạt nghiêm khắc.

- Bà Gerdy, - Noël nói tiếp - đã thử biện minh cho mình. Bà đã viết thư cho ông Bá tước; ông ấy không thèm bóc thư mà gửi trả lại luôn. Bà muốn gặp ông, nhưng bà không biết phải làm cách nào. Sau đó bà đã từ bỏ những mưu toan vô ích của mình. Vào ngày mà viên quản gia của ông Bá tước đem đến chỗ bà một chứng thư lợi tức trị giá 15.000 franc dành cho cháu, thì bà hiểu rằng mọi việc đã chấm dứt thực sự. Con trai bà đã chiếm chỗ của cháu, còn bà thì đã làm cháu sạt nghiệp…

Ba hoặc bốn tiếng gõ cửa nhẹ đã ngắt lời Noël.

- Ai đó? - Anh hỏi mà không tỏ ra bận tâm.

- Thưa cậu chủ, - giọng chị gia nhân nói qua cửa - bà chủ muốn nói chuyện với cậu.

Chàng luật sư có vẻ ngần ngừ.

- Đi đi, con trai, - lão Tabaret khuyên - đừng nhẫn tâm thế, chỉ có những kẻ cố chấp mới vậy thôi.

Noël đứng lên với vẻ ghê tởm rõ rệt rồi bước sang phòng bà Gerdy.

Tội nghiệp chàng trai, - lão Tabaret nghĩ thầm khi chỉ còn lại một mình - thật là một phát hiện chết người! Không biết cậu ấy cảm thấy sao? Một chàng trai cao thượng, một tấm lòng nhân hậu! Với tính lương thiện ngây thơ của mình, cậu ấy thậm chí còn không nghi ngờ đòn đánh dành cho mình xuất phát từ đâu. May thay, ta có đủ sự sáng suốt cho cả hai, và đúng đến lúc cậu ấy tuyệt vọng thì chắc chắn ta sẽ đem lại công bằng cho cậu ấy. Nhờ có cậu ấy mà ta đang đi đúng hướng. Giờ thì một đứa trẻ cũng có thể đoán được. Chỉ có điều, chuyện đó xảy ra như thế nào? Cậu ấy sẽ giúp ta chắc chắn được điều đó. Ồ, giá mà ta được giữ một trong những bức thư kia trong vòng một ngày. Nhưng chắc là cậu ấy phải biết số lượng bức thư… Mặt khác, nếu ta hỏi mượn một bức thư thì tức là ta thú nhận có quan hệ với Sở Cảnh sát. Tốt nhất vẫn là phải lấy được một bức thư, bất kể bức nào, chỉ là để so chữ viết.

Khi lão Tabaret vừa lấy được một bức thư đút vào túi áo thì chàng luật sư quay lại.

Đây là một người đàn ông với tính cách cứng rắn, không bao giờ để mình bị mất kiểm soát. Anh là một người mạnh mẽ, từ lâu đã học cách giữ mình, một vỏ bọc không thể thiếu của những kẻ tham vọng. Khi trở lại, anh không tỏ ra điều gì có thể tiết lộ chuyện đã xảy ra giữa anh và bà Gerdy. Anh hoàn toàn lạnh lùng và bình thản, giống như trong các buổi tư vấn pháp lý mà khi đó anh phải nghe những câu chuyện liên miên của thân chủ.

- Thế nào? - Lão Tabaret hỏi - Bà ấy ra sao?

- Tệ hơn. - Noël đáp - Giờ bà đang mê sảng và không biết mình nói gì. Bà vừa chửi rủa cháu thậm tệ và coi cháu như một kẻ hèn hạ nhất! Cháu thực sự tin rằng bà điên mất rồi.

- Có thể chưa đến mức thế đâu, - ông lão lẩm nhẩm - và bác nghĩ cháu nên cho gọi bác sĩ.

- Cháu vừa cho người đi gọi rồi.

Chàng luật sư ngồi xuống ghế và sắp xếp lại các bức thư đang bày rải rác trên bàn theo trật tự ngày tháng của chúng. Anh có vẻ không còn nhớ điều mà mình vừa muốn hỏi ông bạn già; anh cũng không hề tỏ ra muốn nối lại cuộc chuyện trò vừa bị ngắt quãng. Đó không phải là việc của lão Tabaret.

- Noël ạ, - ông cất tiếng - càng nghĩ đến câu chuyện của cháu, bác càng ngạc nhiên. Sự thực là bác không biết phải quyết định như thế nào, bác cũng không biết nếu ở vào địa vị của cháu thì bác sẽ phải làm sao.

- Vâng, thưa bác, - chàng luật sư buồn rầu khẽ nói - chuyện này có thể làm bối rối cả những bộ óc còn từng trải hơn cả của bác.

Ông thám tử già khó khăn lắm mới kìm được nụ cười tinh tế sắp nở trên môi.

- Bác nghiêng mình thú nhận điều này, - ông nói và thích thú làm bộ ngớ ngẩn - nhưng còn cháu, cháu đã làm gì? Hành động đầu tiên của cháu chắc là yêu cầu bà Gerdy một lời giải thích?

Noël có một thoáng giật mình mà lão Tabaret không nhận ra, vì ông đang mải nghĩ cách dẫn dắt cuộc nói chuyện.

- Đúng là cháu đã hỏi chuyện đó. - Anh đáp.

- Thế bà ấy nói sao?

- Bà có thể nói được gì? Không phải bà đã quá choáng váng rồi sao?

- Sao? Bà ấy không thử tự biện bạch à?

- Có chứ! Bà đã thử làm điều không thể đó. Bà muốn giải thích cho cháu về bức thư kia, bà nói với cháu… Ôi, làm sao cháu nhớ được bà đã nói gì? Toàn những lời nói dối, những chuyện phi lý, những điều bỉ ổi…

Anh chàng luật sư đã thu dọn xong đống thư mà không phát hiện ra bức bị mất cắp. Anh buộc chúng lại cẩn thận rồi cất vào trong ngăn kéo bí mật của chiếc bàn giấy.

- Vâng, - anh nói và đứng dậy, bước những bước dài trong phòng, như thể hành động này có thể làm dịu đi cơn tức giận - vâng, bà ấy đã định lừa gạt cháu. Tưởng dễ thế à, với những bằng chứng mà cháu đang có trong tay! Sự thật là bà yêu tha thiết đứa con trai của mình, và cứ nghĩ đến việc đứa con đó buộc phải trả lại cho cháu những gì mà anh ta đã ăn cắp là trái tim bà tan nát. Còn cháu, một kẻ ngu ngốc, hèn nhát, lúc đầu gần như đã muốn không nói gì, cháu tự nhủ, Cần phải tha thứ, nói cho cùng thì bà ấy cũng đã yêu quý mình… Nhưng mà có đúng là bà đã yêu quý cháu không? Không. Bà có thể đứng nhìn cháu hứng chịu những nỗi bất hạnh khủng khiếp nhất mà không nhỏ một giọt nước mắt, còn hơn là để cho con trai bà bị mất một sợi tóc trên đầu.

- Có thể bà ấy đã báo cho ông Bá tước biết. - Lão Tabaret phản bác, ông đang theo đuổi ý nghĩ của mình.

- Có thể. Trong trường hợp này thì hành động của bà là vô ích. Ông Bá tước đã vắng mặt ở Paris từ hơn một tháng nay và chỉ đến cuối tuần mới quay về.

- Làm sao cháu biết?

- Vì cháu đã muốn tìm gặp ông Bá tước, cha cháu, muốn nói chuyện với ông…

- Cháu ư?

- Vâng. Bác nghĩ là cháu sẽ không đòi hỏi sao? Bác tưởng là khi bị ăn cắp, bị trấn lột, bị phản bội mà cháu vẫn sẽ không lên tiếng ư? Lý do nào buộc cháu phải im lặng? Ai bắt cháu phải kiêng nể? Cháu có quyền, cháu sẽ sử dụng quyền của cháu. Bác thấy có gì đáng ngạc nhiên sao?

- Không có gì cả, anh bạn ạ. Vậy là cháu đã đi tìm gặp ngài Commarin?

- Ồ, lúc đó thì cháu chưa quyết định ngay. - Noël nói tiếp - Phát hiện của cháu đã khiến cháu gần như điên đầu. Cháu đã thấy cần phải suy nghĩ kỹ. Hàng nghìn cảm xúc lộn xộn và trái ngược khiến cháu bất an. Cháu muốn và lại không muốn, cơn giận đang khiến cháu mù quáng và mất can đảm; cháu đang do dự, phân vân và hoang mang. Dư luận mà vụ này có thể gây ra đang làm cháu sợ. Cháu đang khát khao, khát khao danh phận của cháu, điều này thì chắc chắn. Nhưng trước khi lấy lại được nó, cháu không muốn nó bị vấy bẩn. Cháu đang tìm một phương cách để làm giảm bớt những lời đồn đại và không để lại tai tiếng.

- Cuối cùng thì cháu đã quyết chứ?

- Vâng, sau mười lăm ngày lo nghĩ bất an. Ôi, suốt thời gian đó cháu đã phải đau khổ đến mức nào! Cháu đã phải gác lại mọi công việc. Ban ngày, bằng những cuộc chạy vạy điên rồ, cháu tìm cách khiến cơ thể mệt nhoài, hy vọng sẽ có được giấc ngủ. Nhưng vô ích! Kể từ khi cháu tìm thấy những bức thư này, cháu đã không ngủ được nổi một giờ đồng hồ.

Thỉnh thoảng, lão Tabaret lại khéo vờ vĩnh lôi chiếc đồng hồ quả quýt của mình ra nhìn. Ngài Thẩm phán điều tra chắc là đi ngủ rồi, ông nghĩ.

- Cuối cùng, vào một buổi sáng, - Noël nói tiếp - sau một đêm trằn trọc như điên dại, cháu tự nhủ là phải kết thúc vụ này. Cháu đang ở trong một trạng thái tuyệt vọng, giống như những kẻ chơi bạc sau những lần thua liên tiếp quẳng lên bàn những đồng tiền cuối cùng để đánh liều một cú. Cháu quyết tâm sai người kiếm một chiếc xe và chạy thẳng đến lâu đài Commarin.

Lão thám tử thốt lên một tiếng thở dài thỏa mãn.

- Đó là một trong những lâu đài lộng lẫy nhất ở khu ngoại ô Saint-Germain, bác ạ, một dinh thự của những bậc hoàng thân, xứng đáng với một ông lớn hai mươi lần triệu phú; nó gần như là một cung điện. Muốn vào, trước tiên phải đi qua một khoảng sân rộng lớn. Ở bên phải và bên trái là những tàu ngựa có khoảng hai mươi con ngựa tốt đang đứng giậm chân, có các nhà để xe và nhà phụ. Ở cuối khoảng sân là mặt tiền của lâu đài, uy nghi và trang nghiêm, với những ô cửa sổ lớn và hai bậc thềm bằng đá cẩm thạch. Phía sau là một khu vườn lớn, có thể nói là một công viên, rợp bóng những cây cổ thụ lâu năm nhất của Paris.

Bài mô tả say sưa này khiến lão Tabaret vô cùng khó chịu. Nhưng biết làm thế nào, làm sao mà dám thúc ép Noël. Chỉ một lời nói vô ý là có thể đánh thức sự nghi ngờ của anh, sẽ để lộ cho anh biết rằng không phải anh đang nói chuyện với một người bạn, mà là với một người cộng sự của Đội trưởng an ninh Gévrol.

- Vậy là người ta đã dẫn cháu đi xem lâu đài? - Ông hỏi.

- Không, cháu tự đi. Từ khi cháu biết mình là người thừa kế duy nhất của dòng họ Rhéteau de Commarin, cháu đã tìm hiểu về gia đình mới của mình. Cháu đã đến thư viện để điều tra về lịch sử của dòng họ này; đó là một lịch sử quý phái. Buổi tối, với cái đầu nóng bỏng, cháu cứ lảng vảng quanh dinh thự của ông cha mình. Ôi, bác không thể hiểu được cảm xúc của cháu đâu! Cháu tự nhủ, Kia là nơi ta đã sinh ra; kia là nơi đáng ra ta đã được nuôi nấng, lớn lên; kia là nơi mà đáng ra hôm nay ta đang phải ngự trị! Cháu vò xé những nỗi niềm cay đắng khôn cùng mà vì chúng những kẻ bị đày biệt xứ đang chết mòn. Cháu so sánh số phận của đứa con hoang với cuộc đời sầu thảm và thiếu thốn của cháu, và thế là những cơn giận cứ cuộn lên trong đầu. Cháu đã có một ước muốn điên rồ là đạp tung từng cánh cửa để lao vào phòng khách lớn săn tìm kẻ tiếm ngôi kia, kẻ chính là con trai của bà Gerdy, và quát lên, “Ra khỏi đây, đồ con hoang! Cút ngay, ta là ông chủ đây!” Nhưng niềm tin chắc chắn rằng cháu sẽ giành lại được quyền của mình đã ngăn cháu lại. Vâng, cháu biết tòa nhà này là của tổ tiên cháu. Cháu yêu thích những bức điêu khắc cổ của nó, thích những hàng cây to, thích cả những viên đá lát trong sân in hằn dấu chân của mẹ cháu! Cháu yêu thích tất cả, thích cả những gia huy khắc trên cánh cổng lớn, giống như một niềm khiêu khích tự hào trước những ý tưởng mang tính thời đại của những kẻ theo chủ nghĩa bình đẳng ngày nay.

Câu nói cuối cùng thốt ra quá dứt khoát từ những ý nghĩ thông thường của chàng luật sư, đến nỗi lão Tabaret phải hơi quay mặt đi để che giấu nụ cười ranh mãnh. Tội nghiệp loài người! - Ông nghĩ - Cậu chàng đã thành ông lớn rồi đây!

- Khi đến nơi, - Noël kể tiếp - cháu thấy một người mặc chế phục sang trọng đang đứng trước cổng. Cháu hỏi ngài Bá tước Commarin. Người gác cổng nói ngài Bá tước đi công cán, nhưng ngài Tử tước thì có nhà. Điều này đã ngăn trở mọi kế hoạch của cháu; tuy nhiên cháu vẫn cố nài nỉ để được nói chuyện với con trai của người cha vắng nhà. Người gác cổng khinh bỉ nhìn cháu một lúc lâu. Anh ta vừa thấy cháu bước xuống từ một cỗ xe ngựa đi thuê, anh ta đang đánh giá con người cháu. Anh ta cân nhắc trước khi quyết định xem liệu cháu có phải là một nhân vật quá xoàng xĩnh để có thể có được vinh hạnh trình diện trước mặt ngài Tử tước hay không.

- Dù sao thì cháu cũng gặp được chàng Tử tước chứ?

- Làm sao mà được gặp ngay! - Chàng luật sư đáp lại với giọng giễu cợt cay đắng - Bác cứ thử nghĩ mà xem, bác Tabaret thân mến! Dù sao thì việc kiểm tra cũng tỏ ra thuận lợi; chiếc cà vạt trắng và bộ vest đen của cháu đã gây được ấn tượng. Anh gác cổng giao cháu cho một người thợ săn đội mũ lông chim. Người này dẫn cháu đi qua sân, rồi đưa cháu vào một tiền sảnh lộng lẫy có ba, bốn người đầy tớ đang ngồi ngáp trên những chiếc ghế dài. Một trong những người này bảo cháu đi theo anh ta. Anh ta dẫn cháu lên một cầu thang như thể leo lên một cỗ xe. Rồi cháu lại bước theo anh ta qua một dãy hành lang dài có treo tranh hai bên, đi qua những căn phòng rộng lớn vắng vẻ có đồ đạc bọc vải phai màu, và cuối cùng anh ta trao cháu cho anh hầu phòng của cậu chủ Albert. Đó là tên của con trai bà Gerdy, tức là đúng ra phải là tên cháu.

- Bác đang nghe, bác đang nghe đây…

- Cháu lại phải trải qua một cuộc kiểm tra, phải chịu một cuộc xét hỏi. Anh hầu phòng muốn biết cháu là ai, ở đâu, làm gì, muốn gì… Cháu trả lời đơn giản rằng cháu là người không quen biết của ngài Tử tước đang cần nói chuyện với ngài về một vụ việc khẩn cấp. Anh ta bảo cháu ngồi đợi rồi đi ra. Cháu đợi hơn mười lăm phút thì anh ta lại xuất hiện. Cậu chủ đã hạ cố bằng lòng tiếp cháu.

Cũng dễ hiểu là việc tiếp đón này đã để lại sự khó chịu cho chàng luật sư và anh coi đó là một sự xúc phạm. Anh không thể tha thứ cho Albert về thái độ của đám gia nhân và anh chàng hầu phòng. Anh đã quên mất rằng một vị Công tước nổi tiếng đã từng nói, “Tôi trả tiền cho đám gia nhân để chúng hỗn xược, giúp tránh cho tôi khỏi rắc rối và buồn chán vì mình phải hỗn xược.” Lão Tabaret thấy bất ngờ về nỗi cay đắng của anh bạn trẻ trước những chi tiết quá tầm thường như thế.

Thật nhỏ mọn, - ông nghĩ - nhất là với một bậc anh tài cao thượng như vậy! Hóa ra mình phải nhìn vào sự ngạo mạn của đám đầy tớ để tìm ra lòng căm thù sâu xa của dân chúng đối với giới quý tộc tử tế và lịch thiệp!

- Họ dẫn cháu vào một phòng khách nhỏ được trang hoàng đơn giản, - Noël nói tiếp - đồ trang trí duy nhất chỉ là vũ khí. Dọc theo các bức tường là vũ khí của tất cả các thời và các nước. Chưa bao giờ cháu được thấy bằng ấy súng trường, súng ngắn, kiếm dài, kiếm ngắn, kiếm thể thao, nhất là lại trong một không gian quá nhỏ hẹp như thế này. Tưởng như đang lạc vào kho vũ khí của một bậc thầy kiếm thuật.

Tự nhiên vị thám tử già nhớ lại thứ vũ khí của hung thủ đã sát hại bà quả phụ Lerouge.

- Khi cháu vào, - Noël thong thả nói tiếp - thì vị Tử tước đang nửa nằm nửa ngồi trên một chiếc đi văng. Anh ta mặc một chiếc áo dài nhung và một chiếc quần mặc trong nhà cũng bằng nhung, trên cổ quấn một chiếc khăn choàng rộng bằng lụa trắng. Cháu không hề oán hận gì chàng trai trẻ này, chưa bao giờ anh ta làm một điều gì nhỏ nhất hại đến cháu. Anh ta không biết gì về tội ác của cha chúng cháu, vì thế cháu có thể tha thứ cho anh ta. Anh ta đẹp trai, có vẻ đàng hoàng và mang cái danh phận quý tộc vốn không thuộc về mình. Anh ta có tầm vóc như cháu, tóc cũng sẫm màu như cháu và có lẽ trông cũng giống cháu nếu như anh ta không để râu. Chỉ có điều, trông anh ta trẻ hơn cháu đến cả năm, sáu tuổi. Cái vẻ trẻ trung này dễ hiểu thôi. Anh ta không phải lao động, không phải giành giật, cũng không phải chịu khổ. Anh ta là một người may mắn được sinh ra ở sẵn trên vạch đích, hoặc là được ngồi trên cỗ xe sang trọng bậc nhất để tiến bước trên đường đời. Nhìn thấy cháu, anh ta đứng lên và niềm nở chào.

- Chắc là cháu phải xúc động lắm? - Lão Tabaret hỏi.

- Ít hơn một chút so với bây giờ. Mười lăm ngày lo nghĩ chuẩn bị đã làm hao mòn cảm xúc của cháu. Cháu nhanh chóng chặn trước câu hỏi đang sắp phát ra của anh ta, “Thưa ông”, cháu nói, “ông không hề quen biết tôi, nhưng thân thế của tôi không lạ gì cả. Tôi đến đây với một nhiệm vụ rất đáng buồn và nghiêm trọng, liên quan đến danh dự của cái họ mà ông đang mang.” Chắc là anh ta không tin cháu, vì anh ta đáp bằng giọng hơi xẵng, “Có mất thời gian không?” Cháu chỉ đáp gọn lỏn, “Có.”

- Bác xin cháu, - lão Tabaret trở nên rất chăm chú và nhấn mạnh - đừng bỏ qua một chi tiết nào. Điều đó rất quan trọng, cháu nên hiểu…

- Chàng Tử tước, - Noël nói tiếp - tỏ ra rất phật ý. “Chuyện là”, anh ta phản bác, “thời gian của tôi đã được lên lịch cả rồi. Sắp đến giờ tôi phải đi thăm một cô gái trẻ mà tôi sẽ cưới, tiểu thư Arlange. Liệu chúng ta có thể hoãn cuộc nói chuyện này lại không?”

Hay lắm! Lại thêm một người đàn bà nữa! - Ông lão nghĩ.

- Cháu trả lời anh chàng Tử tước rằng câu chuyện của cháu không thể chịu được một sự trì hoãn nào, và khi cháu thấy anh ta có ý muốn đuổi khéo mình, cháu liền thò tay vào túi rút tập thư của ông Bá tước ra và đưa cho anh ta một lá. Khi nhận ra chữ viết của cha mình, anh ta liền dịu mặt trở lại. Anh ta tuyên bố sẽ dành thời gian cho cháu và xin phép cháu cho anh ta sai người đi báo cho nơi sắp tiếp mình. Anh ta viết vội mấy chữ trao cho gã hầu phòng và ra lệnh cho gã sai người chuyển ngay bức thư đến nhà bà Hầu tước Arlange. Sau đó anh ta mời cháu sang thư phòng cạnh đó…

- Cho bác hỏi một câu, - ông lão ngắt lời - anh ta có bối rối khi nhìn thấy tập thư không?

- Không hề. Sau khi đã đóng cửa cẩn thận, anh ta chỉ cho cháu một chiếc ghế bành, rồi ngồi xuống và nói, “Nào, thưa ông, giờ thì ông hãy trình bày đi.” Cháu đã có thời gian để chuẩn bị cho cuộc gặp này từ lúc ở ngoài phòng đợi. Cháu quyết định đi thẳng vào vấn đề. “Thưa ông”, cháu nói, “nhiệm vụ của tôi thật là khó chịu. Tôi sẽ tiết lộ cho ông những sự việc không thể tin được. Làm ơn đừng trả lời gì tôi trước khi đọc hết những bức thư này. Tôi cũng xin ông đừng nghĩ đến những chuyện vũ lực, bởi chúng sẽ chẳng có ích gì đâu.” Anh ta nhìn cháu với vẻ rất ngạc nhiên và đáp, “Nói đi, tôi sẵn sàng nghe đây!” Cháu đứng dậy và nói, “Thưa ông, ông nên biết rằng ông không phải là người con hợp pháp của ngài Commarin. Tập thư này sẽ chứng minh điều đó. Người con hợp pháp đang còn sống, và chính anh ấy đã cử tôi đến đây.” Vừa nói cháu vừa nhìn thẳng vào mắt anh ta, và cháu thấy trong mắt anh ta ánh lên sự giận dữ. Có lúc cháu tưởng anh ta sẽ lao vào bóp cổ cháu, nhưng anh ta nhanh chóng trấn tĩnh lại. “Những bức thư này à?” Anh ta hỏi ngắn gọn. Cháu bèn đưa tập thư cho anh ta.

- Sao? - Lão Tabaret kêu lên - Những bức thư này ấy à, cháu đem bản chính đến đó ư…? Thật là bất cẩn!

- Tại sao?

- Thế nhỡ anh ta… ai mà biết được anh ta sẽ làm gì với chúng…!

Chàng luật sư đặt tay lên vai ông bạn già.

- Cháu ở đó, - anh nói bằng giọng khản đục - và đã không có một sự nguy hiểm nào, cháu nói thật đấy.

Bộ mặt Noël mang một vẻ dữ tợn đến nỗi ông lão gần như sợ hãi và ngồi thụt lại theo bản năng.

Cậu ta hẳn đã giết gã kia! - Ông nghĩ.

Chàng luật sư tiếp tục kể:

- Những gì cháu đã làm với bác tối nay, cháu cũng đã làm tương tự với chàng Tử tước Albert. Cháu đã tránh cho anh ta không phải đọc, ít nhất là không phải đọc ngay, một trăm năm mươi sáu bức thư này. Cháu bảo anh ta chỉ dừng lại ở những chỗ đánh dấu nhân, và đặc biệt là đọc kỹ những đoạn có gạch dưới bằng bút chì đỏ.

- Như thế là để rút ngắn nhục hình.

- Anh ta ngồi trước một chiếc bàn một chân quá bấp bênh, - Noël kể tiếp - nên không thể tì tay lên bàn được, còn cháu, cháu đứng dựa lưng vào thành lò sưởi đang cháy. Cháu theo dõi những cử động nhỏ nhất và dò xét nét mặt của anh ta. Không, trong đời cháu chưa bao giờ được chứng kiến một cảnh tượng như vậy, và nếu có sống đến một nghìn năm sau cháu cũng không thể nào quên. Trong chưa đầy năm phút mà vẻ mặt anh ta đã thay đổi đến mức anh chàng hầu phòng không thể nhận ra. Anh ta rút chiếc khăn tay trong túi ra và thỉnh thoảng, như một cái máy, đưa nó lên miệng. Mặt anh ta tái đi trông thấy và đôi môi trở nên nhợt nhạt đến mức chuyển thành cùng một màu trắng như chiếc khăn tay. Từng giọt mồ hôi to lấp lánh trên trán, và đôi mắt anh ta trở nên u ám như thể bị một lớp màng bao phủ. Vậy nhưng, không hề có một âm thanh nào được thốt lên, không một lời nói, không một tiếng thở dài, không một cử động, không có gì cả. Trong một thoáng, cháu đã cảm thấy thương tình đến mức suýt thì giằng lấy tập thư, quẳng vào lửa, ôm lấy anh ta và kêu lên, “Thôi nào, chúng ta là anh em, hãy quên tất cả đi, ai ở đâu cứ ở yên đó, chúng mình hãy yêu quý nhau.”

Lão Tabaret cầm tay Noël, siết chặt.

- Đúng rồi! - Ông nói - Bác đã thấy lại hình ảnh của một cậu bé rộng lượng.

- Sở dĩ cháu đã không làm như vậy, thưa bác, là vì cháu nghĩ, những bức thư này đốt đi thì liệu anh ta có còn nhận cháu là anh em không?

- Đúng thế.

- Sau khoảng nửa giờ đồng hồ thì anh ta đọc xong. Chàng Tử tước đứng dậy đối diện với cháu. “Ông nói đúng, thưa ông,” anh ta nói, “nếu những bức thư này đúng là của cha tôi, như tôi tin là vậy, thì tất cả sẽ chứng minh rằng tôi không phải là con đẻ của Bá tước phu nhân Commarin.” Cháu không nói gì. “Tuy nhiên,” anh ta nói tiếp, “đó chỉ là giả thiết. Ông có những bằng chứng khác không?” Tất nhiên cháu đã lường được những sự phản bác. Cháu nói, “Ông Germain có thể làm chứng.” Anh ta liền bảo cháu là Germain đã chết từ nhiều năm nay rồi. Thế là cháu nhắc đến bà vú nuôi - bà quả phụ Lerouge. Cháu bảo rằng anh ta là có thể tìm đến và hỏi chuyện bà. Cháu nói thêm là bà đang sống ở làng La Jonchère.

- Thế anh ta nó