Chương 6

Khi chuông đồng hồ ở nhà ga Saint-Lazare điểm mười một tiếng thì lão Tabaret, sau khi bắt tay Noël, ra khỏi nhà mình trong khi vẫn bị ám ảnh vì những gì ông vừa được nghe. Vì vừa rồi bị buộc phải kiềm chế, nên bây giờ ông đang vui sướng thưởng thức những cảm xúc được giải phóng của mình. Ông loạng choạng bước mấy bước ngoài đường, giống như anh chàng uống rượu bước ra khỏi hiệu ăn ấm cúng bất chợt gặp khí trời mát mẻ. Ông đang vui mừng hớn hở, nhưng đồng thời cảm thấy choáng váng vì những sự kiện bất ngờ diễn ra nhanh chóng mà ông tin rằng đã đột ngột dẫn ông đến chỗ phát hiện ra sự thật.

Mặc dù đang vội đi gặp ông Thẩm phán điều tra nhưng ông không bắt xe. Ông đang cảm thấy cần được đi bộ. Ông là kiểu người mà việc tập thể dục sẽ khiến đầu óc trở nên minh mẫn. Khi ông vận động thì các ý nghĩ trong đầu ông sẽ được sắp xếp lại và ăn khớp với nhau, giống như những hạt lúa mì được xóc trong một cái đấu.

Thật là may mắn! - Lão Tabaret tự nhủ - Thật là một vận may không thể tin được! Cái ông Gévrol có nói thế nào cũng vô ích, sự ngẫu nhiên vẫn là viên cảnh sát tài giỏi nhất. Ai có thể tưởng tượng được một câu chuyện như thế này! Mình đã đánh hơi thấy có một đứa con trong chuyện này. Nhưng ai ngờ được là lại có chuyện đánh tráo? Một phương tiện đã quá nhàm đến nỗi các kịch tác gia còn không dám sử dụng trong các vở kịch nữa. Điều đó chứng tỏ rõ ràng định kiến nguy hiểm của cảnh sát. Người ta sợ những điều huyền hoặc, nhưng chính điều huyền hoặc ấy lại là sự thật. Người ta né tránh cái phi lý, nhưng chính cái phi lý là cái ta cần tìm hiểu. Mọi chuyện đều có thể xảy ra. Mình sẽ không đánh đổi buổi tối hôm nay để lấy 1.000 écu[*]. Mình sẽ bắn một phát trúng hai đích, sẽ giao nộp thủ phạm và cho Noël một sự trợ giúp đắc lực để cậu ấy giành lại địa vị và thân phận của mình. Đó chắc chắn là một người xứng đáng với tài sản giàu có! Mình sẽ có một lần không phải buồn bực khi được chứng kiến sự thành đạt của một chàng trai được lớn lên trong trường đời bất hạnh. Nhưng mà thôi kệ, cậu ấy sẽ lại giống như những người khác thôi. Sự giàu sang sẽ khiến cậu ấy rối trí. Cậu ấy chẳng đã nói về tổ tiên của mình là gì… Tội nghiệp loài người! Cậu ta khiến mình phì cười… Chính bà Gerdy là người khiến mình ngạc nhiên nhất. Đó là một người đàn bà mà mình toan cầu chúc cho mà không cần bà xưng tội! Cứ nghĩ đến chuyện mình suýt đã xin cưới bà… Hừ…

[*]Écu: một loại tiền cũ của Pháp. Đây là tiền kim loại đúc bằng vàng và bạc, mỗi loại có giá trị khác nhau (ND).

Nghĩ đến đó, ông lão rùng mình. Ông tưởng tượng ra cảnh mình cưới vợ và bỗng phát hiện ra quá khứ của bà Tabaret vướng vào một vụ án tai tiếng, bị liên lụy và chế giễu.

Lão Tabaret, khi ấy đang đi qua cầu Saints-Pères, bỗng đột ngột dừng lại.

- Các chi tiết, - ông lẩm nhẩm - đó là cái mình không có; mình chỉ biết đại thể sự việc.

Ông lại vừa đi vừa tiếp tục:

- Những người ở Sở Cảnh sát nói đúng, mình quá đam mê; nói như Gévrol là mình đang hăng tiết. Lúc mình giữ được Noël thì mình đã phải khéo léo dò hỏi cậu ấy, mình đã moi được biết bao thông tin hữu ích; mình đã không chỉ nghĩ đến chuyện đó… Mình đã nuốt từng lời của cậu ấy; mình muốn cậu ấy kể vắn tắt hết cho mình nghe. Nhưng điều đó là đương nhiên; khi người ta đuổi theo một con hươu thì người ta sẽ không dừng lại để bắn một con chim sẻ. Dù sao mình cũng đã không biết dẫn dắt cuộc hỏi cung này. Mặt khác, nếu cứ nài nỉ thì mình có thể đánh thức sự nghi ngờ của Noël, thậm chí cậu ấy còn có thể đoán ra là mình làm việc cho phố Jérusalem. Tất nhiên là mình chẳng việc gì phải xấu hổ, thậm chí mình còn lấy làm hãnh diện, tuy nhiên mình vẫn thích không để cho người ta nghi ngờ. Mọi người quá ngu dốt nên chẳng ai cảm nhận được có cảnh sát bảo vệ và canh gác cho mình. Bây giờ thì hãy bình tĩnh và nghiêm chỉnh, mình đã đến nơi rồi.

Ông Daburon vừa đi nằm, nhưng ông đã nhắc gia nhân đánh thức mình khi có khách. Lão Tabaret chỉ cần xưng tên là được dẫn ngay vào phòng ngủ của ông Thẩm phán.

Nhìn thấy lão thám tử tình nguyện của mình, ông Thẩm phán nhanh nhẹn ngồi dậy.

- Chắc là có chuyện bất thường. - Ông nói - Ông đã phát hiện được điều gì chăng? Ông có nắm được một vật chứng nào không?

- Còn hơn thế. - Ông lão mỉm cười thỏa mãn đáp.

- Ông nói nhanh lên…

- Tôi đã tóm được thủ phạm!

Lão Tabaret chắc là hài lòng lắm; lời nói của ông đã gây ấn tượng, một ấn tượng mạnh, khiến ông Thẩm phán nhảy dựng lên trên giường.

- Bắt được rồi à? - Ông hỏi - Có thật không?

- Tôi có vinh dự được nhắc lại cho ngài Thẩm phán điều tra, - ông lão nói tiếp - rằng tôi đã biết ai là người đã gây ra tội ác ở làng La Jonchère.

- Còn tôi, - ông Thẩm phán nói - tôi tuyên bố ông là người khôn khéo nhất trong số tất cả các cảnh sát điều tra trong quá khứ và cả tương lai. Chắc chắn tôi sẽ không làm một cuộc điều tra nào nữa mà không có sự trợ giúp của ông.

- Ngài Thẩm phán quá tốt; trong chuyện phát hiện này tôi chỉ có một chút công lao thôi, chỉ là tình cờ…

- Ông thật khiêm tốn, ông Tabaret. Ông biết đấy, sự tình cờ chỉ giúp cho những người tài giỏi, và nó khiến những gã ngốc căm ghét. Nhưng mà xin ông ngồi xuống và nói cho tôi nghe.

Thế là, với một sự sáng suốt và chính xác khó tin, ông thám tử già báo cáo lại tất cả những gì Noël đã cho ông biết. Ông trích lại những bức thư với chất giọng gần như không thay đổi.

- Và những bức thư này, - ông nói thêm - chính mắt tôi đã nhìn thấy, thậm chí tôi còn lén giấu được một bức để ta có thể so chữ viết. Nó đây.

- Vâng! - Ông Thẩm phán thì thầm - Vâng, thưa ông Tabaret, đúng là ông đã biết thủ phạm. Đây là một bằng chứng khiến ta lóa mắt. Chúa đã muốn như thế. Tội ác sẽ sinh ra tội ác. Sai lầm to lớn của người cha đã biến đứa con thành một kẻ sát nhân.

- Tôi vẫn chưa nói ra tên của những kẻ liên quan, thưa ngài - lão Tabaret nói tiếp, - trước hết tôi muốn biết ngài nghĩ gì…

- Ồ! Ông cứ nói đi, - ông Thẩm phán háo hức ngắt lời - cho dù là một cái tên cao sang đến mức kinh ngạc thì một quan tòa của nước Pháp cũng không bao giờ ngại ngùng.

- Tôi biết, thưa ngài, nhưng lần này là một cái tên cao sang lắm. Người cha đã hy sinh đứa con hợp pháp để giữ lại đứa con hoang của mình là Bá tước Rhéteau de Commarin, còn kẻ đã giết bà quả phụ Lerouge chính là đứa con hoang, Tử tước Albert de Commarin.

Lão Tabaret, giống như một nghệ sĩ khôn khéo, tung ra mấy cái tên này với một sự chậm rãi có tính toán, hy vọng rằng chúng sẽ gây ra một ấn tượng ghê gớm. Sự việc đã vượt quá sự mong đợi của ông.

Ông Daburon ngây người sững sờ. Ông ngồi yên bất động, hai mắt mở to kinh ngạc. Ông lặp đi lặp lại cái tên vừa nghe được như một cái máy:

- Albert de Commarin, Albert de Commarin!

- Vâng, - lão Tabaret nhấn mạnh - đó là một vị Tử tước quý phái. Điều này thật không thể tin được, tôi cũng biết rõ như thế.

Nhưng, nhận ra sự thất sắc của ông Thẩm phán điều tra, ông hơi hoảng sợ, liền bước tới bên giường.

- Ngài Thẩm phán thấy khó ở phải không? - Ông hỏi.

- Không, - ông Daburon đáp mà không biết mình đang nói gì - tôi rất khỏe, chỉ có điều sự bất ngờ này, cảm xúc này…

- Tôi hiểu. - Ông lão nói.

- Ông hiểu ư? Tôi cần phải ở một mình một lát. Nhưng ông đừng về; chúng ta phải nói chuyện dài về việc này. Ông vui lòng sang phòng làm việc của tôi, ở đó lò sưởi chắc vẫn còn lửa; tôi sẽ sang đó ngay đây.

Thế là ông Daburon chậm rãi đứng dậy, khoác chiếc áo choàng trong nhà rồi buông mình xuống ghế bành. Bộ mặt ông, vốn bất động như cẩm thạch do những nhiệm vụ khắc khổ, giờ đang phản ánh sự xáo động dữ dội, và hai mắt ông bộc lộ những nỗi lo lắng ghê gớm.

Đó là vì cái tên Commarin được bất ngờ xướng lên đã đánh thức trong ông những kỷ niệm đau đớn nhất và khơi lại một vết thương khó khăn lắm mới liền sẹo. Cái tên này khiến ông nhớ lại một sự kiện mà nó đã bất ngờ khiến tuổi trẻ của ông tàn lụi và phá nát cuộc đời ông. Một cách vô tình, ông nhớ lại thời đó, nhấm nháp lại tất cả những nỗi cay đắng. Một giờ trước, thời đó còn dường như quá xa vời và đã biến mất từ lâu trong đám sương mù của quá khứ; nhưng chỉ một từ thôi cũng đủ để khiến nó hiện ra rõ ràng và nổi bật. Giờ đây, ông cảm thấy như sự việc liên quan đến Albert de Commarin chỉ mới xảy ra hôm qua. Thế nhưng chuyện đó đã được hai năm rồi.

Ông Pierre-Marie Daburon thuộc một gia tộc lâu đời ở Poitou. Có ba, bốn người trong số các tổ tiên ông đã thực hiện những nhiệm vụ quan trọng nhất của tỉnh nhà. Sao họ lại không truyền lại tước vị và gia huy cho con cháu của họ?

Người ta cam đoan rằng cha của ông Daburon đã tập hợp được xung quanh tòa lâu đài hiện đại xấu xí của mình những mảnh đất đẹp trị giá hơn 800.000 franc. Người ta còn nói, theo họ mẹ, một người thuộc dòng họ Cottevise-Luxé, ông cũng thuộc một gia đình quý tộc cao sang của xứ Poitou, một trong những dòng họ quyền lực nhất ở nước Pháp. Khi ông được bổ nhiệm chức vụ ở Paris, họ hàng đã mở cho ông năm, sáu phòng khách quý tộc và ông nhanh chóng mở rộng phạm vi quan hệ của mình.

Bỗng nhiên, vào đầu mùa đông năm 1860 đến 1861, ông Daburon biến mất. Bạn bè ông tìm kiếm khắp nơi mà không thấy. Ông ra sao rồi? Người ta tìm hiểu, hỏi thăm, và cuối cùng biết được rằng gần như tất cả các buổi chiều ông đều có mặt tại nhà bà Hầu tước Arlange.

Đương nhiên là mọi người vô cùng ngạc nhiên.

Bà Hầu tước quý mến này đã, hay đúng hơn là đang, vì bà vẫn còn sống mà, là một quý bà mà người ta thấy lạc hậu và cổ hủ trong số các quý bà thường vây quanh quận chúa Southenay. Chắc chắn bà là di sản khác thường nhất của thế kỷ XVIII truyền lại cho đời nay.

Vì bà là người như thế nên người ta xa lánh bà như dịch hạch. Người ta sợ lời nói táo tợn của bà, sợ thói ăn nói vô ý đáng sợ và cách tự do ăn nói mà bà sử dụng để nói toạc ra tất cả những lời độc địa mà bà nghĩ trong đầu.

Cả nhà bà chỉ còn lại đứa cháu nội là con gái của cậu con trai chết trẻ của bà.

Từ một tài sản khá đồ sộ trước đây mà một phần có được là do bồi thường nhưng không biết quản lý, bà chỉ giữ lại được một sổ nợ 20.000 franc lợi tức mà nó đang ngày càng thu hẹp dần. Bà cũng là chủ nhân của một dinh thự nhỏ xinh xắn ở gần tòa nhà Bảo tàng Thương binh, nằm giữa một khoảng sân khá hẹp và một khu vườn rộng.

Một người bạn của ông Daburon đã giới thiệu ông với bà Hầu tước Arlange. Trong một lúc vui vẻ, người bạn này đã kéo tay ông và bảo:

- Lại đây, tôi muốn cho ông xem một hiện tượng, một hồn ma bằng xương bằng thịt.

Bà Hầu tước đã khiến ông quan tòa Daburon rất tò mò trong lần đầu tiên ông có vinh hạnh được đến dự buổi dạ hội như thế này. Đến lần thứ hai thì bà khiến ông rất vui, và vì thế ông thích được trở lại. Nhưng từ lâu nay bà không còn khiến ông thích thú nữa, trong khi ông vẫn là một vị khách siêng năng tại căn phòng khách riêng màu hồng nhạt của bà.

Nhưng những người mà ông Daburon siêng năng bắt gặp ở gần “hồn ma” đều không quen biết cô cháu gái của bà Hầu tước, hoặc ít nhất là không nhớ được nàng. Nàng rất hiếm khi ra khỏi phòng. Bà Hầu tước già nói rằng bà không thích bị lúng túng khi có một cô gái trẻ theo dõi và khiến bà ngại ngùng khi bà nói chuyện và kể những giai thoại của mình.

Tiểu thư Claire d’Arlange mới mười bảy tuổi. Đó là một cô gái rất duyên dáng và hiền dịu, làm say lòng vì tính vô tư ngây thơ. Nàng có mái tóc vàng ngả màu tro, mịn và dày, thường được búi cao lên một cách hững hờ, buông những lọn tóc dày xuống cái cổ đẹp tinh khiết như tranh vẽ. Nàng vẫn hơi mảnh mai, nhưng dung mạo nàng gợi cho người ta nghĩ đến những khuôn mặt thánh thiện của tạo hóa. Đôi mắt xanh của nàng, được che dưới hai hàng mi dài có màu sẫm hơn mái tóc, bộc lộ một vẻ đáng yêu.

Một mùi nước hoa kỳ lạ càng làm tăng sự quyến rũ đã quá mạnh của con người nàng. Sự kỳ lạ này là nhờ bà Hầu tước. Người ta ngạc nhiên thán phục những kiểu cách xa xưa của nàng. Nàng có đầu óc hơn bà nội của mình. Nàng được giáo dục đầy đủ và có những ý thức chính xác về thế giới mà nàng đang sống.

Học vấn của nàng, một kiến thức nhỏ về cuộc sống thực tế, Claire có được là nhờ một cô gái kiểu như là gia sư mà bà Arlange gọi là “nha đầu”, được bà thuê để giao khoán cho việc trông nom nàng.

Cô gia sư này, được gọi là tiểu thư Schmidt, được bà Hầu tước nhắm mắt đưa về, tình cờ lại là người có chút hiểu biết và trên hết là trung thực. Cô thuộc loại người thường gặp ở bên kia bờ sông Rhin: vừa mơ mộng vừa thực tế, đầu óc nhạy cảm dễ mủi lòng, thế nhưng vẫn có một đức hạnh rất nghiêm khắc. Người đàn bà tử tế này đã cứu Claire thoát khỏi cõi tưởng tượng và hoang đường mà bà Hầu tước đã lôi kéo nàng vào, và trong việc dạy dỗ, cô tỏ ra là người có lương tri. Cô đã vạch trần cho học trò của mình thấy những trò nực cười của bà nội nàng, và cô dạy cho nàng biết cách tránh những trò cười đó mà vẫn tôn trọng chúng.

Mỗi buổi tối, khi đến nhà bà Arlange, ông Daburon tin chắc rằng sẽ gặp tiểu thư Claire ngồi bên bà nội, và chính vì vậy mà ông đến đó.

Ông vừa lơ đãng nghe những câu chuyện lẩm cẩm của bà già cùng những giai thoại về chuyện di cư của bà, vừa ngắm Claire như một kẻ cuồng tín ngắm thần tượng của mình. Ông ngưỡng mộ mái tóc dài, khuôn miệng xinh đẹp và đôi mắt mà đối với ông là đẹp nhất trần đời.

Tính nhút nhát của ông Daburon tỏ ra thái quá. Claire thì lại khó tính quá mức; họ không nói chuyện với nhau bao giờ. Trong suốt mùa đông, ông Thẩm phán chưa có được mười lần nói chuyện trực tiếp với nàng. Hơn nữa, lần nào ông cũng phải học thuộc lòng cái câu mà ông định nói ra, vì biết rằng nếu không thận trọng như vậy thì ông sẽ quên bẵng mất điều mình muốn nói.

Nhưng ít nhất ông cũng được nhìn thấy nàng, được hít thở cùng một bầu không khí với nàng, được nghe giọng nói êm ái và trong như pha lê của nàng, được say sưa ngửi mùi nước hoa rất dịu ngọt của nàng, khiến ông liên tưởng đến mùi hương của tiên nữ.

Rất nhiều lần, ý nghĩ xin cưới Claire làm vợ đã xuất hiện trong đầu ông Daburon; nhưng không bao giờ ông dám quyết. Khi biết các nguyên tắc của bà Hầu tước, khi biết bà là một người cố chấp về môn đăng hộ đối và lo sợ cho tước vị quý tộc của mình, thì ông tin rằng bà sẽ xẵng giọng chặn họng ông ngay bằng một câu, “Không!” rất thẳng thừng và sẽ không bao giờ nghĩ lại. Cho nên, mưu toan mở cánh cửa đột phá mà không mong thành công thì có nghĩa là đánh liều niềm hạnh phúc to lớn hiện tại của mình, bởi lẽ tình yêu đang được nuôi dưỡng bằng sự khốn khổ.

Mặt khác, ông tự nhủ một cách rất hợp lẽ rằng một người khác rất có thể sẽ gặp tiểu thư Arlange, rồi sẽ yêu nàng, xin cưới nàng và giành được nàng. Vậy nên, cho dù có đánh liều hỏi cưới hay có do dự thêm nữa thì đến một lúc nào đó ông cũng sẽ mất nàng. Thế là đến đầu mùa xuân, ông quyết định hành động.

Vào một buổi chiều tháng Tư, ông đi thẳng đến dinh thự nhà bà Arlange, tất nhiên là với lòng dũng cảm nhiều hơn mức dành cho một người lính xung trận. Ông tự nhủ, Chiến thắng hay là chết.

Bà Hầu tước, sau bữa sáng đã ra ngoài ngay lập tức, giờ vừa mới về nhà. Bà đang trong cơn tức giận đáng sợ và đang quát mắng ầm ĩ.

Chuyện là như thế này: Bà Hầu tước đã thuê anh họa sĩ ở gần nhà làm mấy việc; chuyện này đã xảy ra khoảng tám đến mười tháng. Đã một trăm lần anh chàng họa sĩ đến nhà bà để xin thanh toán tiền công, thì một trăm lần bà Hầu tước khất anh đến lần sau. Chán nản vì phải chờ đợi và phải đi lại nhiều lần, anh chàng họa sĩ viết đơn nhờ ông Thẩm phán hòa giải yêu cầu bà mệnh phụ Arlange lên làm việc.

Việc khiếu nại này đã khiến bà Hầu tước phát điên lên; tuy nhiên bà không hé răng một lời với ai, vì bà cho là mình khôn ngoan khi quyết định rằng bà sẽ kiện lên tòa án, với mục đích duy nhất là đòi công lý và yêu cầu ông Thẩm phán hòa giải mắng cho anh chàng họa sĩ xấc xược kia một trận vì tội dám gây phiền nhiễu cho bà chỉ vì một món tiền nhỏ mọn.

Người ta có thể dễ dàng đoán biết được kết cục: ông Thẩm phán hòa giải buộc phải dùng vũ lực đuổi bà Hầu tước ương bướng ra khỏi văn phòng. Vì thế mà có cơn tức giận kia.

Ông Daburon gặp bà trong phòng khách, khi bà vừa cởi bỏ quần áo ngoài, đầu tóc xổ tung, mặt đỏ như gấc, xung quanh là những mảnh sứ và thủy tinh vỡ do hành động đầu tiên của đôi tay bà gây ra khi vào đến phòng. Bất hạnh thêm nữa là Claire và cô gia sư không có nhà. Một chị hầu phòng đang bận bịu đem các loại thuốc nước làm dịu thần kinh tới để an ủi bà Hầu tước không may.

Bà đón tiếp vị quan tòa như là đón một sứ giả của chính Đức Thánh Ba Ngôi. Trong hơn nửa giờ đồng hồ, với những thán từ mạnh mẽ và cả những lời nguyền rủa, bà kể cho ông nghe câu chuyện của mình.

- Anh có biết lão Thẩm phán đó không? - Bà kêu lên - Đây chắc là một kẻ theo phái cộng hòa điên loạn nào đó, một đứa con của những kẻ điên đã vấy máu nhà vua[*]! Vâng, anh bạn ơi, ta đã đọc được nỗi kinh ngạc và phẫn nộ trên vẻ mặt anh… Lão đã cho rằng kẻ vô lại xấc xược kia có lý, kẻ mà ta đã cho công ăn việc làm để kiếm sống đó. Và khi ta vừa khiển trách lão theo đúng bổn phận của mình thì lão đuổi ta đi. Lão dám đuổi ta…!

[*]Trong thời gian diễn ra Cách mạng Pháp (1789-1799), lực lượng dân chủ và cộng hòa đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế và xử tử vua Louis XVI và hoàng hậu Marie Antoinette.

Nhớ đến sự việc quá khó chịu này, bà liền vung tay làm một cử chỉ đe dọa đáng sợ. Trong lúc làm động tác đột ngột đó, tay bà va phải chiếc lọ trên tay chị hầu phòng, chiếc lọ đẹp tuyệt vời rơi xuống đất vỡ tan tành.

- Đồ ngu! Đồ hậu đậu! - Bà Hầu tước la lên.

Ông Daburon, ban đầu hoàn toàn bị choáng váng, cố gắng trấn an cơn kích động của bà Arlange. Bà không để cho ông nói một lời.

- Rất may là anh đang ở đây. - Bà nói tiếp - Ta biết là anh hoàn toàn đứng về phía ta. Ta hy vọng là anh sẽ bắt tay vào hành động, và rằng, nhờ uy tín của anh và bạn bè, tay họa sĩ nhà quê và lão Thẩm phán gian ác mặt đen kia sẽ bị quẳng vào một cái hố sâu nào đó để cho chúng học cách tôn trọng một người phụ nữ như ta.

Bị kiệt sức bởi chính cơn giận dữ dội của mình, bà nằm liệt rên rỉ trên ghế bành.

Kết quả tuyệt vời này là nhờ có quan tòa Daburon, và nó khiến chị hầu phòng rất ngạc nhiên. Để có được kết quả đó, ông Daburon đã phải rất kiên nhẫn vận dụng mọi sự khôn khéo của mình. Sự thành công của ông cũng rất xứng đáng, khi mà ông không được chuẩn bị cho cuộc đấu này. Sự cố kỳ cục đó đã làm đảo lộn mọi dự định của ông. Ngay lần đầu tiên ông định ngỏ lời thì đã bị một sự cố bất ngờ ngăn cản. Ông phải sẵn sàng chống lại vận rủi.

Được trang bị tài hùng biện ở tòa án, ông đã giội những gáo nước lạnh vào cái đầu bốc lửa của bà Hầu tước cáu kỉnh. Ông vận dụng mọi câu nói nổi tiếng của các luật sư. Ông không dại gì mà phản bác, chỉ đơn thuần an ủi cái đầu óc đang phát điên kia.

Ông lần lượt tỏ ra vừa thống thiết vừa đùa cợt. Ông nói nghiêm túc về cuộc Cách mạng, ông nguyền rủa những sai lầm của nó, lấy làm tiếc về những tội ác của nó và cảm thông về những hậu quả tai hại dành cho những người lương thiện. Từ chuyện gã Marat[*] bỉ ổi, bằng những dẫn dắt khôn khéo, ông dẫn đến câu chuyện về lão Thẩm phán hòa giải vô lại. Ông lên án mạnh mẽ thái độ xấu xa của lão Thẩm phán kia và kết tội thẳng thừng tay họa sĩ nhà quê. Tuy nhiên ông cho rằng không nên kiện anh ta. Ông kết luận có lẽ nên thận trọng và khôn ngoan, thậm chí cao thượng, là thanh toán cho anh ta.

[*]Jean-Paul Marat (1743-1793) là một nhà báo và chính trị gia cực đoan thuộc đảng Jacobin trong thời kỳ Cách mạng Pháp.

Hai tiếng “thanh toán” vừa được nói ra thì bà Arlange đã đứng bật dậy với thái độ ngạo mạn nhất.

- Trả tiền ư? - Bà nói - Để cho lũ gian ác đó tiếp tục mặt dạn mày dày ư? Đừng bao giờ khuyến khích chúng bằng sự yếu đuối tội lỗi! Vả lại, để thanh toán thì phải có tiền, mà tiền thì ta không có.

- Ồ! - Ông Thẩm phán nói - Chỉ có 87 franc.

- Tức là không đáng gì phải không? - Bà Hầu tước hỏi - Anh nói thì dễ lắm, thưa ngài quan tòa. Người ta thấy rõ là anh đang có tiền. Ông cha anh trước kia là những người chẳng có gì và Cách mạng đã bỏ qua họ. Ai mà biết liệu nó có lợi dụng họ không! Nó đã lấy hết tất cả mọi thứ của nhà Arlange rồi. Ta không trả tiền thì họ làm gì được ta?

- Nhưng, thưa bà Hầu tước, người ta sẽ làm nhiều chuyện lắm. Người ta sẽ làm bà sạt nghiệp vì phí tổn; bà sẽ nhận được trát hầu tòa, rồi các viên mõ tòa sẽ đến tịch biên nhà bà.

- Ôi giời ơi! - Bà già kêu lên - Thế là Cách mạng vẫn chưa chấm dứt. Rồi tất cả chúng ta đều sẽ phải trải qua việc đó, anh Daburon tội nghiệp của ta ạ! Ôi! Anh thật sướng vì được làm dân thường, anh đó! Bây giờ thì ta thấy rõ là mình sẽ phải thanh toán không chậm trễ, và thật đáng buồn cho ta vì ta chẳng còn gì, ta đã phải hy sinh quá nhiều cho cô cháu gái đây…

Ông Daburon biết rõ bà Hầu tước đến từng chân tơ kẽ tóc. Chữ “hy sinh” được thốt ra khiến ông ngạc nhiên quá đỗi, đến nỗi ông vô tình khẽ khàng hỏi lại:

- Hy sinh ư?

- Tất nhiên. - Bà Arlange đáp - Không có nó thì ta có phải sống tằn tiện chi tiêu không? Không! Ông Hầu tước quá cố của ta thường nói với ta về những vụ đầu tư có thể đem lại nhiều tiền. Không có cô cháu gái thì ta đã đặt vào đó tất cả những gì ta có rồi. Bằng cách đó thì ta sẽ có cái để ăn. Nhưng ta sẽ không bao giờ làm thế. Ơn trời, ta biết bổn phận của một người mẹ, và ta quyết giữ tất cả tài sản còn lại của mình cho Claire bé bỏng của ta.

Ông Daburon thấy lòng tận tâm của bà thật đáng phục, đến nỗi ông không tìm được lời nào để đáp lại.

- Ôi, cái con bé đáng yêu này nó làm ta đau cả đầu. - Bà Hầu tước nói tiếp - Anh Daburon này, ta phải thú thực với anh rằng ta cứ loạn cả óc lên khi nghĩ đến chuyện hôn nhân của nó.

Ông Thẩm phán điều tra đỏ mặt lên vì vui sướng. Dịp may đang đến với ông, nó đang ở trong tầm tay để cho ông bắt lấy nó.

- Cháu cảm thấy, - ông ấp úng - chuyện hôn nhân của tiểu thư Claire chắc sẽ dễ thôi.

- Rất tiếc là không. Phải công nhận là nó khá ngon lành, dù hơi gầy một chút, nhưng điều đó chẳng giúp ích được gì. Đàn ông bây giờ hèn hạ đến mức khiến ta đau lòng. Họ chỉ hám tiền thôi. Ta chẳng thấy có kẻ nào đủ trung thực để xin cưới một cô gái nhà Arlange chỉ có mỗi đôi mắt đẹp là của hồi môn.

- Cháu nghĩ là bác đang hơi quá lời, thưa bác. - Ông Thẩm phán rụt rè nói.

- Không hề. Anh hãy tin vào kinh nghiệm của ta, một kinh nghiệm lâu năm hơn của anh. Vả lại, nếu ta gả chồng cho Claire thì chàng rể sẽ gây cho ta vô vàn phiền nhiễu, đúng như ông biện lý đảm bảo với ta. Người ta sẽ buộc ta phải xuất trình sổ sách; cứ làm như ta có sổ sách không bằng! Thật kinh khủng! Ôi, giá như cô bé Claire này tốt bụng thì nó đã tử tế trùm khăn xin vào một tu viện nào đó rồi. Ta sẽ dốc sạch túi để làm của hồi môn cho nó. Nhưng nó chẳng có tình cảm trìu mến nào dành cho ta cả.

Ông Daburon hiểu rằng thời điểm để ông ngỏ lời đã đến. Ông thu hết lòng can đảm, như một kỵ sĩ ghìm cương ngựa lấy đà để cho nó nhảy qua một chiếc hố sâu, rồi bằng một giọng khá quả quyết, ông bắt đầu nói:

- Thế này, thưa bà Hầu tước, cháu biết và tin là có một đám dành cho tiểu thư Claire. Cháu biết có một người đàn ông phong nhã yêu nàng và sẽ làm tất cả để cho nàng hạnh phúc.

- Điều đó vẫn chỉ là một ẩn ý. - Bà Arlange nói.

- Người mà cháu nói đến, - ông Thẩm phán tiếp tục - vẫn còn trẻ và giàu có. Anh ta sẽ rất hạnh phúc được cưới tiểu thư Claire mà không cần của hồi môn. Anh ta không những không đòi hỏi bác xuất trình sổ sách mà còn xin bác cứ tùy ý sử dụng tài sản của mình.

- Ghê thật! Anh bạn Daburon của ta ơi, anh không hề ngốc tí nào, đúng không? - Bà già thốt lên.

- Nếu bác không muốn đầu tư tài sản của mình để lấy một khoản lợi tức hàng năm, - ông nói thêm - thì người cháu rể sẽ giúp bác một khoản đủ để bù đắp…

- Ôi, ta chết ngạt mất. - Bà Hầu tước ngắt lời - Làm sao anh quen một người như thế mà lại chưa bao giờ nói cho ta biết! Đáng ra anh phải giới thiệu cho ta rồi!

- Cháu không dám, thưa bác, cháu sợ…

- Nói nhanh lên! Chàng rể tuyệt vời đó, cái sừng kỳ lân đó là ai? Anh ta đang ẩn náu ở đâu?

Trái tim ông Thẩm phán co thắt lại vì một nỗi lo âu sợ hãi. Ông đang đánh cược hạnh phúc của mình vào một lời nói. Cuối cùng, như thể cảm thấy mình sắp nói ra một điều hệ trọng, ông ấp úng nói:

- Chính là cháu đây, thưa bác…

Giọng nói, ánh mắt và cử chỉ của ông đang tỏ rõ sự van nài. Ông hoảng sợ vì sự táo bạo của mình, choáng váng vì thấy mình đã biết chiến thắng sự nhút nhát. Ông suýt nữa thì quỳ thụp xuống dưới chân bà Hầu tước.

Bà bật cười, vâng, bà già cười, bà cười đến chảy cả nước mắt, rồi vừa nhún vai, bà vừa nói:

- Anh Daburon yêu quý này, thật quá hài hước, anh làm ta chết vì cười mất. Tội nghiệp Daburon, anh đúng là người biết đùa!

Nhưng bỗng nhiên, đang lúc cười thì bà ngừng bặt, rồi lấy lại vẻ nghiêm túc nhất.

- Những điều anh vừa nói có thật không? - Bà hỏi.

- Cháu nói thật. - Ông quan tòa khẽ đáp.

- Vậy là anh giàu thật? - Bà Hầu tước hỏi vặn.

- Thưa bác, theo ủy quyền của mẹ cháu, cháu có khoảng 20.000 livre[*] lợi tức. Một ông chú của cháu, mất năm ngoái, đã để lại cho cháu hơn 100.000 écu. Cha cháu cũng có không dưới 1 triệu franc. Nếu ngày mai cháu xin ông một nửa thì ông sẽ cho cháu ngay; ông sẽ cho cháu cả gia tài vì hạnh phúc của cháu, nhưng ông sẽ rất hài lòng nếu cháu để cho ông quản lý nó.

[*]Livre: Đơn vị tiền cũ của Pháp, bằng 20 xu (ND).

Bà Arlange ra hiệu cho ông Daburon ngừng lời, và trong khoảng ít nhất năm phút, bà chìm đắm trong suy tư, hai tay ôm đầu. Cuối cùng, bà ngẩng lên và nói:

- Anh hãy nghe ta nói đây. Nếu như trước đây mà anh có đủ can đảm để liều lĩnh đưa ra một lời đề nghị như vậy với cha của Claire thì chắc là nó đã sai người tiễn anh ra cổng rồi. Vì tên tuổi của dòng họ, đáng ra ta cũng phải hành động như vậy; nhưng ta không thể. Ta già rồi và bị bỏ rơi, ta nghèo, cháu gái ta đang khiến ta lo lắng không yên, đó chính là lý do cáo lỗi của ta. Không có gì khiến ta có thể chấp thuận nói với Claire về cuộc hôn nhân bất tương xứng đáng sợ này. Điều mà ta có thể hứa với anh, và vậy đã là quá mức rồi, là ta sẽ không phản đối. Anh hãy tìm mọi cách mà tán tỉnh tiểu thư nhà Arlange, hãy thuyết phục con bé. Nếu nó tự nguyện đồng ý thì ta sẽ không phản đối.

Run người vì vui sướng, ông Daburon những muốn hôn tay bà Hầu tước. Ông thấy bà là người phụ nữ tốt nhất, tuyệt vời nhất, không dám nghĩ đến việc con người cao ngạo này vừa nhượng bộ một cách dễ dàng như vậy. Ông như đang phát cuồng lên.

- Ồ, hãy khoan đã, - bà già nói - anh vẫn chưa giành được vụ này đâu. Mẹ anh, người mà ta phải thông cảm vì đã có một cuộc hôn nhân quá xoàng xĩnh, là một người thuộc dòng họ Cottevise, nhưng cha anh chỉ là một gã Daburon. Cái tên này, con trai thân mến ạ, thật là hài hước kinh khủng. Anh tưởng rằng ta dễ quyết định để một cô gái trẻ, mang dòng dõi quý tộc Arlange, đến khi mười tám tuổi sẽ mang cái tên Daburon khó coi này ư?

Những lời chê bai này có vẻ không hề khiến ông Thẩm phán bận tâm.

- Dù sao thì, - bà già nói tiếp - cha anh đã có một bà quý tộc nhà Cottevise, còn anh sẽ có một tiểu thư nhà Arlange. Từ cha đến con, cứ kết hôn không tương xứng với con gái nhà cao sang thì rồi cuối cùng dòng họ Daburon cũng sẽ đi đến chỗ trở thành quý tộc. Lời khuyên cuối cùng đây: anh thấy Claire nhút nhát, hiền lành, biết vâng lời có phải không? Thế thì anh hãy tỉnh ngộ đi. Dưới dáng vẻ ngây thơ giả vờ, nó là một người táo bạo, kiêu hãnh và cứng đầu y như Hầu tước quá cố - cha nó, người có thể chấp hết những kẻ cứng đầu nhất ở xứ Auvergne. Thế là anh đã được cảnh báo rồi đấy nhé, và một người sành sỏi sẽ giỏi bằng hai người khác. Điều kiện đã được đặt ra rồi đó. Ta sẽ không nói thêm gì nữa. Coi như ta chúc anh thành công.

Cảnh tượng này còn lưu lại quá rõ ràng trong đầu ông Thẩm phán điều tra, đến nỗi giờ đây, khi ngồi trên chiếc ghế bành tại nhà mình, sau mấy tháng đã qua, mà ông vẫn như còn nghe thấy giọng nói của bà Hầu tước Arlange, và câu chúc “thành công” kia vẫn vang vọng trong tai ông.

Khi đó ông rời khỏi dinh thự nhà Arlange như một kẻ chiến thắng, trong khi lúc vào thì lòng đầy lo lắng. Ông bước đi, đầu ngẩng cao, ngực ưỡn căng, hít không khí vào đầy phổi.

Ông đang quá hạnh phúc! Ông thấy bầu trời như xanh hơn, mặt trời như chói sáng hơn.

Từ hôm đó, Daburon siêng có mặt tại nhà bà Hầu tước hơn. Có thể nói là ông đã sống hẳn ở đấy.

Trong khi vẫn giữ thái độ tôn trọng và dè dặt đối với Claire, ông ân cần khôn khéo tìm kiếm cho mình một chỗ đứng trong cuộc đời nàng. Tình yêu đích thực thì phải khéo léo. Ông đã biết chiến thắng tính nhút nhát để nói chuyện với người bạn yêu quý của tâm hồn mình, để nói chuyện với nàng, khiến cho nàng quan tâm đến mình.

Dần dần, nhờ có lòng kiên trì tinh tế, ông đã đi đến chỗ thuần hóa - đúng là phải dùng chữ này - được người con gái quá dữ tợn này. Ông nhận ra là mình đã thành công, và sự vụng về của ông gần như mất hẳn. Ông nhận thấy nàng không còn tiếp ông với cái vẻ kiêu kỳ và lạnh lùng như trước nữa.

Ông liền thử nói với bà Hầu tước về những niềm hy vọng của mình.

- Anh biết thế nào thì được coi là thỏa thuận. - Bà đáp - Chưa có một lời nào như thế cả. Từ lâu lương tâm đã khiển trách điều ghê tởm mà ta đã nhúng tay vào. Cứ cho rằng có lẽ ta sẽ có một cô cháu gái sẽ được gọi là chị Daburon! Sẽ phải viết đơn cho nhà vua, anh bạn ạ, để xin thay đổi cái họ này.

Nếu bớt say sưa mơ mộng, thì ông Daburon, một người tinh tế và khôn khéo đến thế, chắc là đã tìm hiểu tính cách của Claire rồi. Việc tìm hiểu này có lẽ sẽ khiến ông cảnh giác. Nhưng cứ nghĩ đến chuyện theo dõi nàng là ông không thể làm được.

Tuy nhiên ông cũng nhận thấy một số thay đổi khác lạ trong tính khí của nàng. Có những ngày nàng có vẻ vô tư và vui vẻ như một đứa trẻ, nhưng sau đó có đến mấy tuần liền nàng lại tỏ ra rầu rĩ và ủ rũ. Sau một buổi vũ hội mà bà nội thiết tha đưa nàng đến, khi thấy nàng buồn, ông đã dám hỏi nàng tại sao lại buồn như vậy.

- Ồ, - nàng thở dài đáp - đó là điều bí mật của em. Một bí mật mà ngay cả bà nội cũng không biết.

Ông Daburon nhìn nàng. Hình như ông nhìn thấy một giọt nước mắt ứa ra giữa hai hàng mi.

- Có thể một ngày nào đó, - nàng nói tiếp - em sẽ thổ lộ cho ông biết… Có lẽ cần phải như thế.

Ông Thẩm phán lúc đó giống như một người vừa mù vừa điếc.

- Cả tôi, - ông nói - tôi cũng có một bí mật. Tôi muốn phó thác trái tim cho nàng.

Đến chiều, khi ra về ông tự nhủ, Ngày mai ta sẽ thổ lộ với nàng tất cả. Cách đây hơn năm mươi lăm ngày ông đã luôn mồm nhắc đi nhắc lại một cách can đảm, Ngày mai.

Một buổi chiều muộn tháng Tám. Cả ngày trời nóng hầm hập; đến đêm, gió Nam nổi lên, lá cây xào xạc, trong không khí có tiếng rì rào của một cơn dông.

Hai người đang ngồi ở cuối vườn. Dưới vòm bán nguyệt của đám cây ngoại nhập, và xuyên qua tán cây, họ nhìn thấy thấp thoáng chiếc áo mặc trong nhà của bà Hầu tước, người lúc đó đang đi dạo sau bữa tối.

Họ ngồi im một lúc lâu không nói gì vì đang xúc động trước sự rung cảm của thiên nhiên và choáng ngợp bởi mùi hương ngây ngất của những bông hoa trong khuôn viên. Ông Daburon đánh bạo cầm tay cô gái trẻ.

Đó là lần đầu tiên của ông; làn da quá mịn màng và êm dịu đã khiến ông choáng váng, khiến tất cả máu của ông như dồn lên não.

- Tiểu thư, - ông ấp úng - Claire này…

Đôi mắt tuyệt đẹp của nàng ngước lên nhìn ông ngạc nhiên.

- Tha lỗi cho tôi, - ông nói tiếp - tha lỗi cho tôi. Tôi đã nói chuyện với bà nội nàng trước khi dành sự quan tâm cho nàng. Chẳng lẽ nàng không hiểu sao? Một lời nói từ miệng nàng sẽ quyết định cho tôi đau khổ hay hạnh phúc. Claire ơi, tiểu thư ơi, đừng xua đuổi tôi nhé, tôi yêu nàng!

Trong khi vị quan tòa ngỏ lời, tiểu thư Arlange nhìn ông bằng ánh mắt như thể đã hiểu được tất cả những cảm xúc mà ông đang chôn giấu. Nhưng khi nghe thấy câu “tôi yêu nàng” được thốt ra với sự rung động kìm nén của niềm đam mê mạnh mẽ nhất, thì nàng bỗng rụt mạnh tay về và thốt lên một tiếng kêu tắc nghẹn:

- Ông ư! - Nàng thì thào - Có phải ông…

Ông Daburon, vào những thời điểm quan trọng nhất của cuộc đời, thường không thể tìm được lời để nói. Dự cảm về một nỗi bất hạnh ghê gớm đang bóp nghẹt trái tim ông như một gọng kìm. Ông sẽ như thế nào nếu nhìn thấy Claire đang đẫm nước mắt…

Nàng đưa hai tay ôm mặt rồi không ngớt nói:

- Em thật là bất hạnh! Thật bất hạnh…!

- Bất hạnh! Nàng mà bất hạnh! - Ông quan tòa kêu lên - Chứ không phải tôi ư? Claire, nàng thật là tàn nhẫn! Nhân danh Chúa! Tôi đã làm gì thế này? Có chuyện gì với nàng vậy? Nàng nói đi! Hãy nói ra tất cả, chứ cứ lo lắng thế này thì tôi chết mất!

Ông quỳ gối trước mặt nàng trên nền cát của vòm cây, và một lần nữa ông lại thử nắm lấy bàn tay trắng nõn của nàng. Nàng gạt tay ông ra với một động tác nhẹ nhàng đến mủi lòng.

- Ông cứ để cho em khóc. - Nàng nói - Em đang đau khổ. Em có cảm giác ông sẽ hận em. Biết đâu có thể ông còn khinh bỉ em, thế nhưng, em xin thề trước Chúa, những điều ông vừa nói với em, em hoàn toàn không biết gì, thậm chí em còn không ngờ đến.

Ông Daburon vẫn quỳ gối, người rũ xuống, chờ đợi nhát dao kết liễu.

- Vâng, - Claire nói tiếp - ông sẽ nghĩ đó là thói đỏng đảnh đáng ghét. Bây giờ em đã biết và hiểu tất cả. Liệu một người không có tình cảm yêu thương sâu sắc có đối xử với em như ông không? Than ôi! Em chỉ là một đứa trẻ, em đã tự phó mặc cho niềm hạnh phúc quá lớn là có một người bạn. Chẳng phải em là kẻ cô độc trên thế gian và như kẻ lạc lối trong bãi hoang mạc sao? Điên rồ và bất cẩn, em đã trao gửi mình cho ông không một chút đắn đo suy nghĩ, giống như gửi gắm cho một người cha nhân hậu nhất, độ lượng nhất.

Câu nói này bộc lộ cho ông Thẩm phán bất hạnh toàn bộ mức độ hiểu lầm của ông. Giống như một chiếc búa thép, nó đập tan tòa lâu đài ước mơ của ông ra từng mảnh. Ông chậm chạp đứng dậy, và bằng giọng vô tình trách móc, ông nhắc lại:

- Như một người cha…!

Tiểu thư Arlange hiểu rõ mình đã làm tổn thương người đàn ông mà nàng không dám đo lường tình cảm yêu thương vô hạn của ông dành cho mình, thậm chí là khiến ông đau khổ.

- Vâng, - nàng nói tiếp - em yêu ông như yêu một người cha, như một người anh, như yêu cái gia đình mà em đã không còn nữa. Nhìn thấy ông, một người quá nghiêm nghị, quá khắc khổ, trở nên quá tốt, quá yếu mềm đối với mình, em cám ơn Thượng đế vì đã gửi xuống một người bảo trợ để thay thế cho những người thân mà em đã mất.

Ông Daburon không ngăn được một tiếng nấc; trái tim ông đang tan nát.

- Một lời, - Claire nói tiếp - một lời duy nhất có thể khiến em sáng tỏ. Đó là câu ông vẫn chưa nói ra. Em đã thật dịu dàng dựa vào ông như đứa con dựa vào mẹ! Thật vui sướng trong lòng, em đã tự nhủ,Ta chắc chắn đã có được một tấm lòng tận tâm, một trái tim để trút bầu tâm sự đang ngập tràn trong trái tim mình! Ôi, tại sao em lại không mở lòng thêm nữa? Tại sao em lại giữ bí mật với ông? Em đã có thể tránh được buổi tối đáng sợ này nếu như em thổ lộ cho ông trước rằng em không còn thuộc về em nữa; em đã tự nguyện và vui sướng trao cuộc đời mình cho một người khác.

Thử hình dung một người đang lượn trên bầu trời trong xanh thì bỗng nhiên rơi mạnh xuống đất! Vậy mà điều đó vẫn chưa đủ để diễn tả hết nỗi đau khổ của ông Thẩm phán điều tra.

- Giá như nàng nói trước thì tốt hơn, - ông đáp - và hơn nữa… Không. Tôi mắc nợ sự im lặng của nàng, Claire ạ. Nhờ thế mà tôi đã có được sáu tháng ảo tưởng ngọt ngào, sáu tháng mơ mộng say mê. Nó sẽ là hạnh phúc của tôi trên thế gian này.

Một chút ánh sáng ban ngày còn sót lại đã cho phép vị quan tòa nhìn rõ vẻ mặt của tiểu thư Arlange. Khuôn mặt đẹp của nàng có màu trắng và bất động như cẩm thạch. Những giọt nước mắt to tròn đang lăn dài trên má. Ông Daburon có cảm giác như mình đang được ngắm cảnh tượng đáng sợ của một bức tượng đang khóc.

- Nàng đã yêu một người đàn ông khác, - cuối cùng ông nói tiếp - một người khác! Thế mà bà nội nàng không biết… Claire này, chắc là nàng chỉ có thể chọn một người xứng đáng với nàng. Làm sao mà bà Hầu tước lại không tiếp anh ta?

- Có những điều trở ngại, - Claire thì thầm - những điều trở ngại mà có lẽ sẽ không bao giờ được dỡ bỏ. Nhưng một người con gái như em chỉ yêu một lần trong đời. Cô ta sẽ là vợ của người mà cô ta yêu, nếu không… đành phó thác cho Chúa Trời.

- Những điều trở ngại ư! - Ông Daburon nói bằng giọng khản đặc - Nàng yêu một người đàn ông, chính nàng, anh ta biết điều đó, và anh ta gặp trở ngại?

- Em là kẻ nghèo hèn, - tiểu thư Arlange đáp - mà gia đình anh ấy thì giàu có vô cùng. Cha anh ấy rất nghiêm khắc, khắt khe.

- Cha anh ta ư! - Vị quan tòa kêu lên với một nỗi niềm cay đắng mà ông không hề có ý định giấu giếm - Cha anh ta, gia đình anh ta! Và những điều đó đã giữ chân anh ta! Nàng nghèo, anh ta thì giàu, và điều đó đã ngăn cản anh ta! Và anh ta biết là được nàng yêu…! Ôi! Sao tôi không được ở vào địa vị của anh ta, sao tôi không phải chống chọi với cả thế giới! Có nỗi hy sinh nào có thể đáng giá hơn tình yêu! Hay đúng hơn, liệu đó có phải là sự hy sinh không? Điều vĩ đại nhất chẳng gì khác ngoài niềm vui! Đau khổ, đấu tranh, vẫn cứ đợi, cứ hy vọng, say đắm hết lòng… Đó chính là yêu.

- Chính em đã yêu như thế. - Tiểu thư Arlange thành thực đáp.

Câu trả lời đã khiến vị quan tòa chết điếng. Ông hoàn toàn hiểu điều đó. Tất cả đối với ông đã kết thúc, không còn lại dù chỉ một chút hy vọng. Nhưng ông đang cảm thấy một kiểu thích thú đáng sợ là muốn tự hành hạ mình thêm nữa, muốn trải nghiệm nỗi bất hạnh bằng việc gia tăng nỗi đau hơn nữa.

- Nhưng, - ông gặng hỏi thêm - làm sao nàng có thể quen được anh ta, nói chuyện được với anh ta? Gặp ở đâu? Khi nào? Bà Hầu tước có tiếp ai đâu…

- Thưa ông, giờ thì em phải nói cho ông biết mọi chuyện. - Claire nghiêm trang đáp - Em quen anh ấy cũng đã lâu rồi. Lần đầu tiên em nhìn thấy anh ấy là tại nhà một người bạn của bà nội em và là chị họ của anh ấy, một bà cô nhà Goëllo. Ở đó chúng em đã nói chuyện với nhau, và ở đó em tiếp tục gặp anh ấy…

- Ồ! - Ông Daburon reo lên như vừa bất chợt nghĩ ra - Giờ thì tôi nhớ rồi. Cứ mỗi lần nàng đến chơi nhà tiểu thư Goëllo thì ba, bốn hôm trước đó nàng liền tỏ ra vui hơn thường lệ… và rồi sau đó nàng lại thường trở nên buồn rầu.

- Đó là bởi em đã thấy anh ấy đau khổ như thế nào trước những chướng ngại mà anh ấy không thể vượt qua.

- Vậy gia đình anh ta chắc là nổi tiếng lắm, - ông Thẩm phán Daburon nói với giọng khó chịu - nên họ mới từ chối một sự thông gia với gia đình nàng!

- Thưa ông, - tiểu thư Arlange đáp - ông sẽ biết tất cả mà không phải hỏi gì thêm khi nghe thấy tên của anh ấy. Anh ấy là Albert de Commarin.

Lúc này, bà Hầu tước nghĩ rằng mình đi dạo thế là quá đủ rồi, liền tính chuyện quay về phòng khách ấm cúng của mình. Bà bước gần đến chỗ vòm cây bán nguyệt.

- Chàng quan tòa liêm khiết kia! - Bà nói to với giọng nạt nộ - Bài piquet đã chuẩn bị rồi kìa.

Vị quan tòa đứng lên, ấp úng nói mà không hiểu mình đang nói gì:

- Cháu đến đây.

Claire cầm tay ông giữ lại, nói:

- Em xin ông hãy giữ kín điều này, thưa ông.

- Ồ, thưa tiểu thư…! - Vị quan tòa như bị xúc phạm trước thái độ tỏ ra nghi ngờ của nàng.

- Em biết, - Claire nói tiếp - rằng em có thể trông cậy vào ông. Nhưng, dù sao thì em cũng chẳng còn yên lòng được nữa.

Ông Daburon ngạc nhiên nhìn nàng, ánh mắt như dò hỏi.

- Chắc chắn rằng, - nàng nói tiếp - một người con gái thiếu kinh nghiệm như em không hề biết nhìn người, nhưng bà nội em đã nhìn ra; nếu như bà tiếp tục tiếp ông, nếu như bà không nói gì với em, thì tức là bà đã ủng hộ ông, tức là bà đã ngầm động viên nguyện vọng của ông, là điều mà, hãy cho phép em nói thật, là một điều vô cùng vinh dự dành cho em.

- Tôi đã nói với nàng ngay từ đầu, thưa tiểu thư, - vị quan tòa đáp - rằng bà Hầu tước đã hạ cố cho phép tôi được hy vọng.

Rồi ông kể lại ngắn gọn cuộc nói chuyện với bà Arlange, hoàn toàn tế nhị không nhắc đến vấn đề tiền nong trước đó đã tác động khá mạnh đến bà.

- Em đã nói chuyện này sẽ kết thúc giai đoạn yên ổn của em. - Claire buồn rầu nói tiếp - Đến khi bà nội nhận ra rằng em đã không đón nhận tình cảm của ông, không biết bà sẽ giận dữ đến mức nào…!

- Nàng hiểu sai tôi rồi, thưa tiểu thư. - Ông Thẩm phán ngắt lời - Tôi không có gì để nói với bà Hầu tước cả; tôi sẽ rút lui và mọi chuyện sẽ xong. Chắc là bà sẽ cho rằng tôi đã nghĩ lại…

- Ồ, ông thật tốt bụng và độ lượng, em biết mà…

- Tôi sẽ lánh xa, - ông Daburon nói tiếp - và chẳng bao lâu nàng sẽ quên đến cả cái tên của kẻ bất hạnh mà cuộc đời của anh ta vừa tan nát.

- Ông không nghĩ thế chứ? - Cô gái vội vã hỏi.

- Có chứ! Đúng là như thế đấy. Tôi sẽ ru ngủ mình bằng ảo tưởng cuối cùng rằng, sau này, kỷ niệm về tôi dành cho nàng sẽ không phải là không ngọt ngào. Đôi khi nghĩ đến tôi nàng sẽ nói, “Người đàn ông này yêu mình.” Có điều là tôi sẽ vẫn muốn là bạn nàng; vâng, một người bạn chân tình nhất.

Đến lượt mình, Claire nghẹn ngào nắm hai bàn tay ông Daburon, nói:

- Ông nói đúng, ông phải là bạn em. Chúng ta hãy quên những gì vừa xảy ra, ông hãy quên những gì ông vừa nói với em, hãy là một người anh trai tốt nhất và độ lượng nhất như trước đây.

Bóng tối lại ập đến; nàng không nhìn thấy nó, nhưng nàng biết là ông đang khóc, bởi lẽ ông không trả lời được ngay.

- Liệu có thể được như nàng đề nghị không! - Cuối cùng, ông thì thầm nói - Sao! Chính nàng bảo tôi phải quên ư! Nàng, liệu nàng có đủ sức để quên đi không! Nàng không thấy là tôi yêu nàng nghìn lần hơn nàng yêu…

Ông ngừng lời vì không thể tự mình thốt ra cái tên Commarin, và khó khăn lắm ông mới nói tiếp được:

- Tôi sẽ vẫn mãi yêu nàng… - Hai người bước mấy bước ra khỏi chỗ vòm cây bán nguyệt, và giờ đây họ đang đứng cách thềm nhà không xa.

- Đến giờ này, thưa tiểu thư, - vị quan tòa cất lời - xin cho phép tôi nói lời vĩnh biệt. Nàng sẽ không còn gặp tôi nhiều nữa. Tôi sẽ chỉ trở lại đây khi cần để tránh gây ra cảm giác về một sự đoạn tuyệt.

Giọng ông run đến nỗi hầu như nghe không rõ.

- Dù có chuyện gì xảy ra, - ông nói thêm - nàng hãy cứ nhớ rằng trên đời này có một kẻ bất hạnh đã hoàn toàn thuộc về nàng. Nếu có lúc nào đó nàng cần một sự chăm sóc tận tâm thì cứ đến gặp tôi, đến với người bạn của nàng. Thôi, hết rồi… Tôi có đủ can đảm, Claire ạ; thưa tiểu thư, một lần nữa xin vĩnh biệt!

Nàng cũng không hề kém phần hoảng loạn so với ông. Theo bản năng, nàng ngước đầu về phía ông, và Daburon lướt đôi môi lạnh lùng lên vầng trán mà ông vô cùng yêu quý.

Họ bước lên thềm, nàng dựa vào cánh tay ông, và cả hai bước vào căn phòng khách sơn màu hồng. Ở đó, bà Hầu tước sốt ruột đang giận dỗi quật những quân bài như chờ đợi nạn nhân của mình.

- Thôi nào! Chàng Thẩm phán thanh liêm! - Bà kêu lên.

Nhưng ông Daburon thì như người đã chết; ông không còn sức để cầm các quân bài nữa. Ông lúng búng nói mấy câu xin lỗi vô nghĩa, rồi viện cớ mắc mấy công chuyện cấp bách và mấy việc phải làm cũng như sự khó ở bất chợt, ông vịn tay vào tường đi ra ngoài.

Việc ông bỏ về làm bà già tức tối. Bà quay sang cô cháu gái đang giấu nỗi xao động cách xa ánh nến của bàn chơi bài và hỏi:

- Có chuyện gì với cái anh Daburon này tối nay vậy?

- Cháu không biết, thưa bà. - Claire ấp úng đáp.

- Hình như, - bà Hầu tước nói tiếp - tay Thẩm phán hèn mọn này đã bỏ về một cách bất thường, và anh ta dám cho phép mình có kiểu cách hỗn xược. Cần phải chấn chỉnh lại anh ta thôi, nếu không thì anh ta sẽ đi đến chỗ tưởng là mình ngang hàng với chúng ta mất.

Claire tìm cách biện bạch cho ông quan tòa.

- Ông ấy đã kêu than mấy lần trong buổi tối. Có lẽ ông ấy bị ốm chăng?