BA

Maigret rời Paris vào chiều ngày thứ ba. Trong đêm khuya, ông bị bắn ở gần Bergerac. Ông nằm bệnh viện trong hai ngày thứ năm và thứ sáu. Thứ bảy, bà vợ từ Alsace đến và Maigret cùng với bà thuê một phòng lớn trên lầu một ở khách sạn Anh quốc.

Vào ngày thứ hai tuần sau, bà Maigret chợt hỏi ông:

— Tại sao anh không sử dụng tiêu chuẩn đi tàu không mất tiền?

Lúc đó là bốn giờ chiều, bà Maigret không ngồi yên một chỗ mà cứ loanh quanh dọn dẹp căn phòng, lần này là lần thứ ba.

Ở các cửa sổ, những bức mành đã hạ xuống một nửa và trong các làn sáng, không khí nhộn nhịp những vật quay cuồng. Maigret đang hút tẩu thuốc đầu tiên, ngạc nhiên liếc nhìn vợ. Hình như trong khi chờ ông trả lời, bà tránh không quay về phía ông, mặt bà đỏ lên và lúng túng.

Câu hỏi có vẻ buồn cười. Thực vậy, cũng như các cảnh sát trưởng khác trong đội Lưu động, ông có quyền đi xe lửa khắp nước Pháp với vé hạng nhất mà không mất tiền. Và ông đã dùng thẻ đó để đi từ Paris, chuyến vừa rồi.

Ông làu bàu nói:

— Em ngồi lại đây!

Ông nhìn thấy bà lưỡng lự. Ông kéo bà lại ngồi ở mép giường.

—Em kể đi!

Ông tinh quái nhìn bà và bà thấy bối rối hơn.

— Em đã nhầm khi hỏi anh như vậy. Nhưng nếu em muốn hỏi như vậy vì đôi khi em thấy anh có vẻ kỳ cục.

— Em cũng vậy!

— Anh nói sao?

— Mọi người đều cho anh là kỳ cục và thực ra họ không tin chút nào về câu chuyện trên tàu. Và bây giờ...

— Vâng! À có chuyện này! Vừa rồi ở hành lang ngay trước cửa phòng, khi em thay tấm thảm chùi chân, em nhặt được cái này.

Mặc dù sống ở khách sạn, bà vẫn mang chiếc tạp dề, như bà thường nói, là để có cảm giác như sống ở nhà. Bà lấy ra trong túi một mảnh bìa cứng. Đó là chiếc vé hạng nhì ở tuyến đường Paris - Bergerac chạy ngày thứ tư tuần trước.

Maigret nhắc lại:

— Cạnh tấm thảm chùi chân? Em lấy tờ giấy và bút chì ra đây.

Bà không hiểu nhưng vẫn làm theo, miệng nhấm nhấm đầu bút.

— Em viết đi. Đầu tiên là ông chủ khách sạn đến lúc chín giờ để hỏi thăm anh. Rồi đến ông bác sĩ ngoại khoa trước mười giờ một ít. Ghi theo từng cột những tên đó. Ông biện lý đến lúc buổi trưa và cảnh sát trưởng đến khi ông biện lý vừa đi.

Bà Maigret mạnh dạn nhắc:

— Còn Leduc nữa chứ!

— Đúng vậy! Ghi thêm anh Leduc vào! Đã đủ chưa? Tất nhiên không kể đến những người phục vụ của khách sạn hay khách du lịch nào đó đánh rơi chiếc vé ở hành lang.

— Không!

— Tại sao không?

— Vì hành lang chỉ dùng cho mỗi phòng này. Tất nhiên không kể đến những kẻ nào đứng ngoài muốn nghe trộm.

— Em hãy gọi điện thoại cho ông trưởng ga!

Maigret không biết về thành phố, nhà ga hay bất cứ nơi nào khác mà người ta nói với ông. Nhưng ông đã hình dung trong óc một Bergerac khá chính xác không thiếu nơi nào. Một quyển chỉ dẫn của hãng Michelin [1] cung cấp cho ông một bản đồ thành phố. Ông đang ở trung tâm. Quảng trường ông nhìn thấy qua cửa sổ là quảng trường Chợ. Đầu dãy bên phải là Toà án. Quyển chỉ dẫn ghi: “Khách sạn Anh quốc. Hạng nhất. Phòng cho thuê từ hai mươi lăm quan trở lên. Có buồng tắm. Bữa ăn từ mười lăm đến mười tám quan. Đặc biệt có món nấm, gan béo, gia cầm băm viên, cá hồi Dordogne.”

Sông Dordogne ở khuất lấp phía sau khách sạn. Nhưng ông có thể theo dõi dòng sông qua một loạt bưu ảnh. Một bưu ảnh cho ông nhìn thấy rõ nhà ga. Ông còn biết khách sạn Pháp quốc ở bên kia quảng trường đang cạnh tranh với khách sạn Anh quốc. Và ông hình dung ra những đường phố thông ra các đại lộ cứ như là con đường ông đã từng đi với dáng nghiêng ngả hôm nào.

— Ông trưởng ga ở đầu dây!

— Em hỏi xem có hành khách nào từ Paris xuống ga vào sáng thứ năm không?

— Ông ta nói rằng không có.

— Thôi được!

Như vậy hầu như chắc chắn chiếc vé là của người đã nhảy tàu trước khi tàu đến Bergerac và đã bắn cảnh sát trưởng.

— Em có biết bây giờ em phải làm gì không? Em hãy đi quan sát nhà ông Duhourceau, ông biện lý ấy và sau đó tới nhà ông bác sĩ ngoại khoa.

— Để làm gì?

— Không làm gì cả! Để về kể cho anh nghe những điều mà em nhìn thấy thôi.

Tranh thủ lúc này có một mình, ông nhồi tẩu thuốc nữa vượt quá số tẩu ông qui định. Chiều êm ả và quảng trường rực màu hồng. Những người đại diện thương mại lưu động đã lần lượt trở về, đậu xe hơi ở bãi trống trước khách sạn. Ở tầng dưới, có tiếng viên billard va chạm nhau.

Đã đến giờ mọi người uống khai vị trong gian phòng sáng sủa có ông chủ đội mũ nồi trắng kiểu người bếp, thỉnh thoảng đến ngó sơ qua một cái.

“Tại sao người trên tàu lại liều mình nhảy xuống trước khi tàu dừng và tại sao khi thấy bị đuổi theo thì hắn ta lại bắn?” Dù sao thì người đó cũng phải thông thuộc đường tàu vì hắn đã nhảy xuống đúng lúc tàu chạy chậm. Hắn không chịu xuống ga, chứng tỏ những nhân viên nhà ga đã biết hắn. Nhưng điều đó chưa đủ để kết luận hắn là kẻ thủ phạm giết người phụ nữ nông thôn ở trại Cối Xay Gió Mới và cô con gái ông trưởng ga.

Maigret nhớ lại những cử chỉ loay hoay bấn loạn của người đồng hành có vé nằm, nhớ lại hơi thở không đều, sự im lặng tiếp theo những tiếng thở dài tuyệt vọng của hắn.

“Vào giờ này, chắc ông Duhourceau đang ở nhà, ngồi trong phòng làm việc, đọc báo xuất bản ở Paris hay duyệt lại các hồ sơ. Ông bác sĩ ngoại khoa đang thăm bệnh nhân ở các phòng, theo sau là cô y tá. Còn ông cảnh sát trưởng thì...” Maigret không vội vàng, hấp tấp. Ông thường cảm thấy bực bội đến choáng ngợp mỗi khi bắt đầu một cuộc điều tra. Nếu sự việc còn chưa rõ ràng thì ông còn bứt rứt. Lòng ông chỉ thanh thản khi cảm thấy bắt đầu tìm ra sự thật.

Cuộc điều tra này thì trái lại, có lẽ vì tình trạng hiện nay của ông. Chẳng phải ông bác sĩ đã báo cho ông biết là chỉ sau mười lăm ngày ông mới đi lại được và ngay cả từ lúc ấy ông cũng vẫn phải thận trọng đấy sao? Ông còn nhiều thời gian mà! Trong những ngày nằm dài trên giường để giết thời gian, ông dựng lại trong trí một Bergerac thật sinh động với tất cả những nhân vật ở đúng vị trí của họ.

“Thế nào cũng phải bấm chuông gọi họ thắp đèn lên!” Nhưng ông cảm thấy lười biếng không muốn làm gì cả và khi bà vợ trở về thấy ông vẫn nằm trong bóng tối. Cửa sổ vẫn mở rộng để làn gió lạnh buổi tối thổi vào. Những bóng đèn vẽ thành một chuỗi ánh sáng mắc xung quanh quảng trường.

— Anh muốn bị sưng phổi sao? Ai lại để cửa sổ mở ra như thế này khi...

— Thế nào?

— Thế nào cái gì? Em đã nhìn thấy mấy ngôi nhà đó rồi. Không hiểu việc này có giúp ích gì cho anh không?

— Em cứ kể đi!

— Nhà ông Duhourceau ở đối diện với Toà án trên một quảng trường cũng rộng như quảng trường này. Một toà nhà lớn có hai tầng lầu. Ở lầu một có ban công xây bằng đá trắng. Có lẽ đó là phòng làm việc của ông ta vì trong phòng có ánh đèn. Em nhìn thấy một gia nhân đang đi đóng các cửa sổ ở tầng trệt.

— Trông có vui mắt không?

— Anh muốn nói gì thế? Toà nhà lớn này cũng giống như những toà nhà lớn khác. Nhưng trông âm u hơn. Có những bức rèm nhung màu thạch lựu trị giá cũng phải tới hai nghìn quan cho mỗi cửa sổ. Một loại nhung mềm mại, mịn màng có những nếp gấp lớn...

Maigret vui mừng. Ông sửa lại từng chút trong óc tấm hình của ngôi nhà.

— Thế còn gia nhân?

— Gia nhân như thế nào ư?

— Anh ta có mặc chiếc gilet kẻ sọc không?

— Có đấy!

Và Maigret đáng nên vỗ tay khen ngợi: một toà nhà vững chắc, trang trọng, có những bức rèm nhung đắt tiền, với chiếc ban công lát đá, với đồ gỗ lâu đời! Một gia nhân mặc áo gilet kẻ sọc. Còn ông biện lý thì bận áo đuôi tôm, quần màu xanh, đôi giày đánh xi, tóc bạc trắng cắt theo kiểu húi cua. Nhưng mà lại đúng là đi giày có đánh xi!

— Đôi giày có khuy! Hôm qua em có chú ý đến điều đó.

Người trên tàu cũng mang đôi giày đánh xi. Nhưng giày có khuy không? Có dây giày không?

— Thế còn nhà bác sĩ?

— Ở ngay đầu thành phố! Một biệt thự theo kiểu biệt thự ở bãi biển. Đúng vậy! Với một mái thấp, bãi cỏ có hoa, một nhà để xe thật đẹp, lối đi rải sỏi trắng, những cửa sổ sơn xanh, một cây đèn bằng thép rèn. Những cánh cửa sổ không đóng. Em nhìn thấy bà bác sĩ đang ngồi thêu trong phòng khách.

— Còn cô em vợ?

— Cô ấy cùng ông bác sĩ vừa đi về bằng xe hơi. Cô ấy rất trẻ, đẹp, diện oách lắm. Đố ai dám bảo cô ta là dân tỉnh lẻ và chắc cô ta đã phải lên tận Paris mua quần áo.

Những cái đó thì có liên quan gì với thằng cuồng tấn công phụ nữ trên đường cái, bóp cổ họ rồi cuối cùng đâm kim vào tim họ? Maigret không tìm hiểu điều đó vội. Ông bằng lòng với việc xếp đặt mọi người vào vị trí của họ cái đã.

— Em có gặp người nào không?

— Không gặp ai quen cả. Buổi tối dân ở đây hẳn ít ra đường.

— Chắc có rạp chiếu bóng?

— Em nhìn thấy một rạp trong một đường hẻm. Người ta chiếu một phim mà em đã xem ở Paris cách đây ba năm...

○○○

Leduc đến lúc mười giờ sáng, để chiếc xe Ford ngay trước khách sạn, một lát sau đến gõ cửa phòng Maigret. Ông đang thưởng thức món súp mà bà vợ nấu lấy trong bếp.

— Thế nào, vẫn khoẻ chứ?

— Anh ngồi xuống đây! Không... đừng ngồi chỗ có ánh nắng. Anh che mất không cho tôi nhìn thấy quảng trường.

Từ khi nghỉ hưu không làm ở Cục Cảnh sát Hình sự, Leduc phát phì ra. Và so với hồi trước, người ta thấy ông có cái gì mềm yếu hơn, nhút nhát hơn.

— Hôm nay bà đầu bếp nấu cho anh ăn món gì?

— Sườn cừu non nấu với bơ. Tôi buộc phải dùng thức ăn nhẹ.

— Này! Thời gian gần đây anh không đi Paris phải không?

Bà Maigret vội quay đầu lại, ngạc nhiên vì câu hỏi trắng trợn. Và Leduc bối rối trách móc nhìn ông bạn đồng nghiệp.

— Anh nói gì vậy. Anh thừa biết là...

Lẽ dĩ nhiên Maigret biết rõ. Nhưng ông vẫn quan sát bóng dáng ông bạn đồng nghiệp có bộ ria đỏ hung hung. Ông nhìn đôi giày của ông bạn, loại lớn dùng đi săn.

— Nói riêng giữa chúng mình với nhau thôi, ở đây anh giải quyết chuyện sinh lý như thế nào?

Bà Maigret thấy cần phải can thiệp:

— Anh đừng nói nữa!

— Đâu có! Đây là một câu hỏi quan trọng. Ở nông thôn, mọi tiện nghi đều thiếu thốn mà... Bà nấu bếp năm nay bao nhiêu tuổi?

— Sáu mươi lăm! Anh thấy rõ là...

— Còn ai nữa không?

Điều bối rối nhất là Maigret lại hỏi với vẻ thật nghiêm trang khác hẳn với thói thường người ta hay nói chuyện với một giọng bỡn cợt, nhạo báng về loại chuyện này.

— Ở quanh vùng, không có các cô chăn cừu chứ?

— Bà nấu bếp có cô cháu gái thỉnh thoảng đến giúp một tay.

— Mười sáu? Hay mười tám?

— Mười chín. Nhưng...

— Và anh... cuối cùng anh...

Leduc không biết phải xử sự như thế nào, bà Maigret thì còn lúng túng hơn cả ông ta, bà vội vã đi sâu vào phía trong.

— Anh thật không kín đáo chút nào!

— Nói cách khác, xong rồi phải không? Hở ông bạn già!

Rồi Maigret có vẻ như không nghĩ tới nữa; một lúc sau ông làu bàu:

— Duhourceau không lấy vợ! Có phải là...?

— Người ta thấy rõ anh đúng là dân Paris tới! Anh nói chuyện đó cứ như là chuyện tự nhiên nhất trên đời. Thế anh nghĩ rằng ông biện lý lại đi rêu rao với mọi người về những chuyên bông lông của ông ta ư?

— Nhưng tất cả mọi người đều biết và tôi tin rằng anh cũng đã biết.

— Tôi chỉ biết những gì mà người ta kể thôi.

— Đấy anh thấy chưa?

— Ông Duhourceau mỗi tuần đi Bordeaux hai hay ba lần. Và ở đó, ông...

Maigret không ngừng quan sát người đối thoại và trên môi nở nụ cười hóm hỉnh. Ông đã biết rõ một Leduc khác, không có những lời lẽ khôn ngoan, những cử chỉ thận trọng, những sự sợ sệt của dân tỉnh lẻ.

— Anh có biết anh phải làm gì không, anh đi lại dễ dàng tuỳ ý mà. Anh thử điều tra nho nhỏ xem vào thứ tư tuần trước, người nào vắng mặt ở thành phố... Chờ một chút. Trước hết, những người tôi chú ý nhất là bác sĩ Rivaud, ông biện lý, cảnh sát trưởng, anh và...

Leduc vụt đứng dậy. Bất bình, ông ta nhìn trừng trừng chiếc mũ tưởng chừng như một người nào đó sắp ấn mạnh chiếc mũ lên đầu ông ta và bước ra.

— Không! Đùa như thế là quá đủ rồi đấy. Hơn nữa tôi không hiểu nổi anh. Từ lúc anh bị thương, anh có vẻ không bình thường thế nào ấy! Trong một vùng nhỏ như ở đây mà anh bảo tôi đi điều tra một ông biện lý của Nhà nước. Và cả ông cảnh sát trưởng nữa! Còn tôi, tôi đâu có cương vị chính thức nào. Đó là chưa kể tới những lời bóng gió của anh.

— Ngồi xuống đi, anh Leduc!

— Tôi không rảnh.

— Nghe đây này, ngồi xuống đi! Anh sẽ hiểu thôi! Ở Bergerac này, có một người mang đầy đủ dáng dấp bề ngoài của người dân bình thường trong cuộc sống hàng ngày và chắc chắn là có nghề nghiệp nào đó. Nhưng cũng chính anh ta sẽ nổi cơn điên bất ngờ.

— Thế anh liệt tôi vào trong cái đám giết người đó hả! Thế anh cho rằng tôi không hiểu ý nghĩa của những câu hỏi đó à? Việc muốn biết tôi có em út không? Có phải theo anh thì người đàn ông không có đàn bà sẽ dễ dàng hơn người khác đi đến việc...

Ông ta nổi giận thực sự. Mặt đỏ, mắt long lên.

— Viện công tố cùng với Cảnh sát địa phương lo vụ này. Còn tôi, nó không liên quan gì đến tôi. Bây giờ nếu anh muốn lôi kéo tôi vào...

— Những việc không liên quan gì đến tôi ư? Được thôi. Nhưng bây giờ ta hãy giả sử rằng trong một ngày, hoặc hai hoặc ba, hoặc những tám ngày sau, người ta phát hiện cô em út mười chín tuổi của anh có một chiếc kim đâm vào tim. Chuyện xảy ra chẳng lâu chút nào.

Bàn tay Leduc cầm chiếc mũ ấn mạnh vào đầu đến nỗi nan cói như bị gãy. Rồi ông ta đi ra và đóng sầm cửa lại.

Bà Maigret chỉ chờ có vậy liền bước tới cạnh ông, dáng lo ngại, bực tức.

— Ông Leduc đã làm gì anh? Em ít khi thấy anh đối xử bất nhã với ai. Hình như anh nghi ngờ ông ta là.

— Em biết em phải làm gì không? Lát nữa hay ngày mai anh ta lại đến và anh chắc là anh ta sẽ xin lỗi về cử chỉ bất lịch sự khi ra về đó. À này, anh sẽ đề nghị em dùng bữa trưa tại nhà anh ta ở Ribaudière.

— Em ư? Nhưng...

— Bây giờ em hãy chịu khó nhồi cho anh một tẩu thuốc và nâng chiếc gối cao lên một chút.

Nửa giờ sau, khi bác sĩ đi vào, Maigret cười vui vẻ. Và ông hỏi Rivaud với tâm trạng sảng khoái.

— Anh ta nói gì với ông đấy?

— Ai cơ?

— Ông bạn đồng sự Leduc của tôi.

— Ông ấy lo ngại! Ông ấy nhờ tôi khám thần kinh ông thật tỉ mỉ.

— Không, thưa ông bác sĩ. Nhưng.

Ông im bặt vì chiếc cặp nhiệt độ đã đặt vào lưỡi. Trong khi lấy nhiệt độ, bác sĩ mở vết thương thấy nó chậm lên da non.

— Ông cử động nhiều quá đấy! Ba mươi tám độ bảy. Tôi không cần thiết phải hỏi ông có hút thuốc không? Không khí đã mù mịt lên rồi.

Bà Maigret xen vào:

— Bác sĩ phải cấm hoàn toàn không cho ông ấy hút!

Nhưng ông chồng đã ngắt lời:

— Ông có thể cho tôi biết những vụ giết người của tên điên đó xảy ra cách khoảng bao lâu?

— Để coi. Vụ thứ nhất cách đây một tháng. Vụ thứ hai sau đó một tuần. Còn vụ giết hụt thì vào thứ sáu tuần sau và...

— Bác sĩ có biết tôi nghĩ gì không? Tôi nghĩ là có nhiều cơ hội để chúng ta thấy một vụ bạo hành nữa sắp xảy ra. Tôi nói rõ hơn, nếu nó không xảy ra thì chắc chắn là kẻ sát nhân cảm thấy hắn bị theo dõi. Còn nếu nó xảy ra…

— Thì sao?

— Thì người ta sẽ dùng phương pháp loại trừ. Hãy giả sử rằng lúc xảy ra vụ, giết người, ông đang ở phòng này. Như vậy ông ở ngoài vòng nghi ngờ. Giả sử rằng ông biện lý ở Bordeaux, ông cảnh sát trưởng ở Paris hay một nơi nào khác, ông bạn Leduc của tôi ở đâu đó.

Ông bác sĩ chăm chú nhìn người bị thương.

— Tóm lại, ông thu hẹp diện người có thể.

— Không! Những người có khả năng.

— Cũng như nhau cả thôi. Tôi muốn nói là ông thu hẹp lại vào nhóm người mà ông thấy lúc tỉnh lại sau khi được giải phẫu.

— Chưa hẳn là như vậy vì tôi còn quên ông lục sự! Tôi thu hẹp vào số người đến thăm tôi ngày hôm qua và một trong số đó đã đánh rơi chiếc vé xe lửa. Này, thứ tư tuần trước ông ở đâu nhỉ?

— Thứ tư ư?

Và ông bác sĩ bối rối, cố nhớ lại trong óc. Ông ta còn trẻ, năng nổ, có nhiều tham vọng, cử chỉ đĩnh đạc, dáng điệu lịch sự.

— Hình như tôi... Xin chờ một phút. À, tôi đi đến La Rochelle để...

Cảnh sát trưởng phá lên cười làm ông ta đờ người.

— Liệu tôi có coi đây là cuộc thẩm vấn không? Nếu vậy tôi xin báo với ông rằng...

— Ông hãy bình tĩnh. Ông hãy nghĩ rằng suốt cả ngày tôi không có việc gì làm, thế mà tôi lại có thói quen hoạt động kinh người. Tôi nghĩ ra một trò chơi cho riêng tôi. Trò chơi của người điên. Không có gì ngăn cản để một ông bác sĩ thành điên. cũng như người điên là bác sĩ. Người ta nói rằng ngay cả những người trị bệnh tâm thần cũng là khách hàng của họ. Cũng không có gì ngăn cản để một ông biện lý của Nhà nước...

Maigret nghe thấy người đối thoại hỏi nhỏ vợ mình:

— Ông ấy không uống rượu đấy chứ?

Chuyện hay ho nhất là khi ông bác sĩ đi khỏi, bà Maigret lại gần giường nhăn trán trách móc ông chồng nặng nề.

— Anh có hiểu những điều anh làm không? Thật vậy! Em cũng không hiểu nổi! Anh muốn làm cho mọi người tin rằng chính anh bị điên, sao anh không làm cách khác! Ông bác sĩ không nói vì ông ấy có giáo dục tốt nên mới... Nhưng em cảm thấy là... À mà sao anh lại cười?

— Không có gì! Mặt trời! Những đường xanh đỏ trên tấm thảm. Tiếng các bà nói năng ỏm tỏi trên quảng trường. Chiếc xe tải nhỏ màu chanh trông như con sâu lớn. Và mùi gan lợn bốc lên. Tuy nhiên trông kìa! Có một người điên. Hãy nhìn cô gái vừa đi qua có bắp chân thật tròn của người miền núi. Cô ấy có đôi vú nhỏ hình trái lê. Có thể vì chính cô ta mà tên điên đó...

Bà Maigret nhìn vào mắt ông chồng và bà hiểu là ông không nói giỡn nữa đâu, ông nói rất nghiêm trang đấy vì trong giọng nói của ông có vẻ gì lo ngại.

Ông cầm tay bà và tiếp tục nói:

— Em có thấy không, anh cho là chưa kết thúc đâu! Và anh muốn làm hết sức để ngăn chặn một cô gái đẹp hôm nay còn sống, nhưng một ngày nào đó sẽ đi qua quảng trường trong một chiếc xe tang có những người mặc áo đen đi kèm. Có một thằng điên sống trong thành phố, dưới ánh nắng mặt trời! Một thằng điên vẫn cười nói, đi lại.

Với giọng nói âu yếm, ông khẽ khàng bảo vợ, đôi mắt hơi nhắm lại:

— Dù sao em cũng nên nhồi cho anh tẩu thuốc!