SÁU

Maigret có giấc mơ một người. Ông thấy mình ở bên bờ biển. Trời nóng ghê gớm và khi nước thuỷ triều rút xuống, bãi cát lộ ra nom vàng hoe như một đồng lúa chín. Cát nhiều hơn biển. Còn biển vẫn có ở đây đó nhưng rất xa, người ta chỉ nhìn thấy những vũng nước nhỏ nằm giữa bãi cát trải dài ra tới chân trời. Maigret có phải đã nhìn thấy con hải cẩu không? Có thể không chắc chắn lắm! Và chắc cũng không phải là con cá voi. Một con vật rất to, rất tròn, màu đen bóng loáng. Chỉ có mình ông trơ trọi trong khoảng không bao la nóng bức. Và ông nhận thấy bằng bất cứ giá nào cũng phải đi, đi về dưới đó, về phía biển mà cuối cùng ở đấy ông sẽ được tự do. Nhưng ông không thể cử động được. Ông có những thứ như một loại vây cụt của con hải cẩu nhưng ông không biết sử dụng chúng. Chúng cứ ngay đơ ra. Khi ông đứng lên, ông lại nặng nề ngã xuống trên mặt cát nóng cháy lưng. Thế mà lại hết sức cần phải ra tới biển! Nếu không, ông sẽ bị sa lầy ở bãi cát và nó cứ lún sâu mãi xuống mỗi khi ông cử động. Tại sao người ông bị cứng lại như thế? Có phải một kẻ đi săn nào đó đã làm ông bị thương không? Ông không còn nhớ được gì hết. Và ông cứ quay đi quay lại. Ông chỉ còn là một khối màu đen to tướng, mồ hôi cứ túa ra và trông thật đáng thương.

Khi mở mắt ra, ông thấy khung cửa sổ chữ nhật rực nắng, bà vợ ngồi sau bàn, ăn điểm tâm và nhìn ông. Ngay từ khi bắt gặp ánh mắt đầu tiên của bà, ông đã nhận thấy có chuyện gì đấy. Đó là ánh mắt thân quen, trầm lắng, tràn đầy tình thương xen lẫn một chút lo âu.

— Anh thấy mệt à?

Cảm giác thứ hai là ông thấy đầu váng vất nặng.

— Tại sao em lại hỏi anh như vậy?

— Cả đêm anh trằn trọc. Nhiều lúc lại rên nữa.

Bà đứng lên lại gần hôn ông và tiếp tục nói:

— Thần sắc anh xấu lắm! Anh như người bị bóng đè ấy.

Lập tức ông nhớ lại con hải cẩu và tâm trạng ông bị chia xẻ giữa hai trạng thái bực dọc ngán ngẩm và ý muốn được cười phá lên. Nhưng ông không cười! Tất cả đều có liên quan với nhau hết. Bà Maigret ngồi ở thành giường dịu dàng nói, hình như bà ngại làm ông phát cáu lên:

— Em nghĩ là ta cần phải quyết định.

— Quyết định gì?

— Chiều qua em đã nói với anh Leduc. Rõ ràng anh ở nhà anh ấy nghỉ ngơi là tốt nhất và sẽ mau chóng hồi phục.

Bà không dám nhìn thẳng vào mặt ông. Ông biết điều đó và thì thầm nói:

— Em cũng vậy ư?

— Anh muốn nói gì?

— Em tưởng anh nhầm rồi phải không? Em tin rằng anh không thành công và...

Chỉ nói bấy nhiêu đó cũng đủ làm cho ông rịn mồ hôi ở thái dương và ở trên môi.

— Anh hãy bình tĩnh lại! Kìa bác sĩ sắp đến và...

Thực vậy, đã đến giờ thăm bệnh. Maigret không gặp lại ông ta từ lúc có những vụ lộn xộn xảy ra trong ngày hôm trước và ý nghĩ về cuộc gặp mặt đã làm ông quên đi trong chốc lát những điều bận tâm.

— Em hãy lui ra để mặc anh với ông ta.

— Và chúng ta sẽ đến nhà anh Leduc chứ?

— Chúng ta sẽ không đi đâu. Kìa xe hơi ông ta đã dừng rồi. Em hãy để anh...

Theo thói quen, ông bác sĩ nhảy ba bước một trên cầu thang, nhưng buổi sáng nay ông lại đi vào với dáng trịnh trọng. Ông phác một cử chỉ chào bà Maigret vừa bước ra, đặt túi thuốc trên bàn đệm, không nói một lời.

Buổi thăm bệnh ban sáng vẫn diễn ra như mọi khi. Maigret đặt chiếc cặp nhiệt độ vào lưỡi trong khi ông bác sĩ tháo băng ra. Mọi việc vẫn như những ngày trước và cuộc đối thoại cũng diễn ra với cung cách lạnh lùng như vậy.

Ông bác sĩ nói:

— Lẽ tất nhiên tôi thực hiện nhiệm vụ của tôi đến cùng đối với người bị thương là ông. Ngay từ bây giờ, tôi đề nghị ông hãy xem quan hệ giữa ông và tôi chỉ giới hạn ở mức đó. Ngoài ra, ông nên lưu ý rằng ông không có tư cách chính thức về việc điều tra nên tôi cấm ông không được quấy nhiễu người nhà tôi.

Lời ông ta có vẻ như đã được chuẩn bị sẵn. Maigret không mảy may để ý. Ông đang cởi trần. Bác sĩ lấy chiếc cặp nhiệt độ ra và Maigret nghe thấy tiếng làu nhàu:

— Vẫn ba mươi tám độ!

Ông biết rồi, cao quá. Ông bác sĩ nhíu lông mày và tiếp tục nói để tránh nhìn Maigret:

— Nếu không có thái độ của ông ngày hôm qua thì tôi sẽ nói với ông, với tư cách người thầy thuốc, là tốt nhất ông nên dưỡng bệnh ở một nơi nào yên tĩnh. Nhưng cũng có thể lời khuyên đó lại được hiểu theo một ý nghĩa khác và... Tôi có làm ông bị đau không?

Vì trong khi đang nói thì ông ta lại thọc vào vết thương nơi còn một vài chỗ nhiễm trùng.

— Không. Xin ông cứ tiếp tục.

Nhưng Rivaud không còn gì để nói nữa. Phần cuối buổi thăm bệnh tiến hành trong sự im lặng và cũng tiếp tục im lặng như vậy khi ông bác sĩ thu dọn túi thuốc và rửa tay. Chỉ lúc bước ra, ông ta mới lại nhìn mặt Maigret lần nữa.

Có phải là ánh mắt của người thầy thuốc? Hay là ánh mắt của người anh rể cô Françoise, của người chồng bà Rivaud khó hiểu? Dù trong trường hợp nào thì đây cũng là cái nhìn chứa đựng vẻ lo ngại. Trước khi về, ông ta định nói gì đó. Nhưng ông ta nín lặng và chỉ trên cầu thang mới có tiếng xì xào giữa ông ta và bà Maigret.

Bây giờ, điều trầm trọng nhất là ông nhớ lại những chi tiết về giấc mơ. Và ông cảm thấy như có những điều báo trước khác.

Vừa rồi tuy không nói ra, nhưng việc thăm bệnh đã gây đau đớn rất nhiều so với hôm trước, điều đó là một dấu hiệu không tốt. Dấu hiệu không tốt nữa là cơn sốt vẫn cứ dai dẳng. Đến mức khi ông cầm tẩu thuốc ở trên bàn đệm, ông lại đẩy ra.

Bà vợ đi vào, thở dài.

— Ông ta nói gì với em?

— Ông ta không muốn nói gì! Chính em hỏi ông ta. Hình như ông ta khuyên anh nên nghỉ ngơi hoàn toàn phải không?

— Cuộc điều tra chính thức về vụ đó tiến hành đến đâu rồi?

Bà Maigret ngồi xuống, dáng phục tùng. Nhưng mọi thứ đều tỏ ra rằng bà không tán thành ông, bà không chia sẻ với ông sự bướng bỉnh cũng như sự tự tin quá mức.

— Cuộc giải phẫu tử thi ra sao?

— Người đó chết sau khi tấn công anh khoảng vài giờ.

— Người ta chưa tìm thấy vũ khí ư?

— Chưa! Ảnh xác chết đã được đăng lên các báo vì không có người nào biết hắn ta. Ngay cả các báo ở Paris cũng đưa tin.

— Cho anh xem nào.

Maigret cầm tờ báo hơi xúc động. Nhìn tấm ảnh, ông có cảm giác ông là người duy nhất biết người chết. Ông đã không nhìn thấy hắn. Nhưng hai người đã cùng qua một đêm với nhau. Ông nhớ lại giấc ngủ trằn trọc - liệu có thực là giấc ngủ không? - của người đồng hành trên toa giường nằm, những tiếng thở dài, tiếng nức nở bất chợt nổi lên. Rồi hai chân đung đưa, đôi giày đánh xi, đôi tất đan bằng tay.

Bức ảnh trông thật ghê sợ, cũng giống như tất cả những bức ảnh khác chụp xác chết vì người ta cố gắng chụp thật sinh động để dễ dàng nhận diện. Khuôn mặt thật vô vị. Đôi mắt lờ đờ. Và Maigret không ngạc nhiên khi thấy bộ râu xám phủ đầy trên má.

Tại sao ông lại có ý nghĩ đó, có từ lúc ở ngay trên toa tàu? Ông không bao giờ tưởng tượng được người đồng hành lại có bộ râu xám! Thế mà người này lại có râu xám, hay nói đúng hơn là cả một bộ lông dài đến ba phân mọc khắp trên mặt.

— Thực ra anh không nên nhúng tay vào vụ này!

Bà vợ lại tấn công tiếp một cách dịu dàng, biết lỗi. Bà ngao ngán về tình trạng sức khoẻ của Maigret. Bà nhìn ông như một người mắc bệnh nặng.

— Tối hôm qua ở khách sạn, em có nghe nhiều người nói. Họ đều chống lại anh, anh có thể thẩm vấn họ. Nhưng không người nào nói anh nghe những điều họ biết. Trong tình trạng đó.

— Em lấy cho anh giấy và bút.

Ông đọc một bức điện tín gửi cho người bạn ở Cục An ninh Alger.

“Xin điện gấp về Bergerac tất cả những tin tức liên quan tới bác sĩ Rivaud ở bệnh viện Alger cách đây năm năm. Cảm ơn. Thân ái. Maigret”.

Thái độ của bà hiện rõ trên khuôn mặt. Bà viết. Nhưng bà không tin ở cuộc điều tra này. Rõ ràng là bà không tin. Và ông biết điều đó. Ông nổi cáu. Ông có thể cho phép người khác hoài nghi. Nhưng đối với vợ ông mà cũng nghi ngờ thì điều đó không thể chịu nổi.

Ông giận dữ và hơn nữa ông thực sự nổi cáu rồi.

— Em có sửa lại góp ý kiến cũng đều vô ích! Em hãy gửi ngay bức điện này đi! Rồi hãy theo dõi sự tiến triển của cuộc điều tra. Còn mọi việc cứ để mặc anh.

Bà nhìn ông như muốn làm lành nhưng ông đã giận quá mất rồi.

— Ngoài ra từ nay anh đề nghị em cứ giữ ý kiến cho riêng em thôi. Hay nói cách khác, đừng có thì thầm to nhỏ gì với ông bác sĩ, anh Leduc hay bất cứ thằng vô lại nào hết, vô ích!

Ông quay người sang phía bên kia, thật nặng nề và vụng về, khiến ông nhớ tới hình ảnh con hải cẩu trong giấc mơ đêm qua.

○○○

Ông phải sử dụng tay trái để viết khiến nét chữ to hơn bình thường. Ông thở ầm ĩ vì tư thế nằm thật gò bó. Hai đứa trẻ chơi bi ở quảng trường ngay dưới cửa sổ và có đến mười lần ông suýt kêu lên bảo chúng không được to tiếng.

• Vụ án thứ nhất: Cô con dâu ông chủ trại Cối Xay Gió Mới bị bóp cổ trên đường, sau đó một chiếc kim dài xuyên qua ngực trúng tim.

Ông thở dài, ghi chú ở ngoài lề:

(Giờ, chính xác nơi xảy ra án mạng, sức lực của nạn nhân)

Ông không biết gì hết! Trong một cuộc điều tra thông thường, những chi tiết đó chỉ cần một chút là xong. Còn bây giờ phải cần cả một lô người.

• Vụ thứ hai: Con gái ông trưởng ga cũng bị bóp cổ và đâm trúng tim.

• Vụ thứ ba: (không thành) Cô Rosalie bị tấn công từ đằng sau nhưng cô ấy làm cho kẻ giết người phải chạy trốn. (Đêm luôn nằm mơ và hay đọc tiểu thuyết - Lời chứng của chồng chưa cưới).

• Vụ thứ tư: Một người nhảy xuống khi tàu đang chạy và khi mình đuổi theo, hắn bắn mình bị thương ở vai. Cần chú ý rằng vụ này cũng như ba vụ trước đều xảy ra trong rừng của trang trại Cối Xay Gió Mới.

• Vụ thứ năm: Người đó bị giết bởi một viên đạn bắn vào đầu cũng ngay trong cánh rừng đó.

•©Vụ thứ sáu (?): Françoise bị hành hung trong cánh rừng của Cối Xay Gió Mới và cô ta thắng thế hung thủ.

Ông vò tờ giấy, nhún vai ném đi. Ông lấy tờ khác hờ hững viết:

Duhourceau: điên

Rivaud: điên

Françoise: điên

Bà Rivaud: điên

Rosalie: điên

Chủ khách sạn: điên

Leduc: điên

Kẻ lạ mặt cỏ đôi giày đánh xi đen: điên

Nhưng tại sao trong vụ này lại cứ phải có một người điên? Maigret bất chợt nhớ lại những giờ đầu tiên ông ở Bergerac. Người nào đã nói với ông về người điên nhỉ? Ai đã gợi ý người điên là thủ phạm hai vụ giết người nhỉ? Chính là bác sĩ Rivaud! Thế còn ai đã đồng ý ngay và xoay cuộc điều tra theo hướng đó? Ông biện lý Duhourceau!

Nhưng giả sử ta không đi tìm người điên? Giả sử ta chỉ giản dị tìm cách giải thích các sự kiện theo một trình tự hợp lý thì sao? Thí dụ như về chuyện chiếc kim xuyên vào tim, có phải chỉ nhằm vào một mục đích duy nhất là làm cho người ta tưởng đó là vụ phạm tội của một kẻ bạo dâm?

Trên một tờ giấy nữa, Maigret viết hàng chữ Câu hỏi. Rồi ông nắn nót từng chữ như một cậu học sinh dư thời giờ.

Rosalie có thật bị hành hung hay cô ta chỉ tưởng tượng ra? Françoise có bị hành hung hay không?

Nếu đúng như vậy thì kẻ gây ra có phải cùng là một hung thủ đã giết hai người phụ nữ trước không?

Người đi đôi tất xám có phải là hung thủ không?

Ai là kẻ đã giết hung thủ?

Bà Maigret bước tới liếc nhìn về phía giường, đi thẳng vào trong buồng, cởi nón và áo manteau rồi đến ngồi cạnh ông.

Với cử chỉ miễn cưỡng, bà cầm tập giấy và cây viết chì, thở dài nói:

— Anh đọc đi!

Ông cảm thấy phân vân trong khoảnh khắc giữa một bên là ý muốn gây chuyện lần nữa, xem thái độ vừa rồi của bà là một sự chống đối, một sự nhục mạ và một bên là sự mềm lòng cần thiết để có sự hoà hoãn vợ chồng.

Ông quay đầu nhìn nơi khác một cách vụng về cũng như mọi lúc gặp phải trường hợp như thế này. Bà đọc lướt qua các dòng chữ đã viết.

— Anh có ý kiến đấy à?

— Không có gì hết!

Ông nổi xung rồi! Không, ông không có ý kiến gì hết! Không, ông không cần chui đầu vào trong câu chuyện rắc rối này để làm vui! Ông điên lên rồi đây! Ông sắp đến lúc buông hết rồi! Ông muốn được nghỉ ngơi, muốn sống vài ngày phép còn lại trong trang viên của Leduc, giữa bầy gà vịt, giữa những tiếng động ru ngủ của trang trại, mùi bò, ngựa... Nhưng ông lại không muốn lùi bước! Ông không muốn ai làm thầy đời hết!

Bà có hiểu thế không? Bà có sẵn lòng giúp đỡ ông không, thay vì lại cứ ngu ngốc xúi ông đi nghỉ?

Trong đôi mắt xao xuyến của bà đã có câu trả lời rồi đấy! Câu trả lời ít khi dùng đến:

— Tội nghiệp anh Maigret của em!

Bà gọi Maigret như thế trong vài trường hợp, khi bà nhận ông là chồng, là chủ, là sức mạnh là khối óc của gia đình! Có lẽ lần này bà gọi như thế mà không tin tưởng cho lắm. Nhưng chẳng phải là ông đã chờ đợi lời gọi ấy như là một đứa bé muốn được khuyến khích đấy ư?

Ồ! Bây giờ thì sóng gió đã qua rồi!

— Em chèn thêm cho anh chiếc gối thứ ba nữa

Chấm dứt những sự mềm yếu ngu ngốc, những chuyện giận dỗi nhỏ nhặt, những trò con nít.

— Nhồi cho anh một tẩu!

Hai đứa bé tranh cãi nhau trên quảng trường. Một đứa bị tát tai, chạy thẳng đến trước ngôi nhà nhỏ, khóc toáng lên rồi chạy vào mách mẹ.

— Trước hết là phải lập chương trình làm việc. Anh nghĩ tốt nhất là coi như không còn có những yếu tố nào mới nữa. Nói cách khác phải sắp xếp trên những gì chúng ta được biết đến nay, và thử đề ra mọi giả thuyết đến chừng nào tìm ra được một cái nghe được.

— Em có gặp anh Leduc ngoài phố.

— Anh ta nói gì?

— Dễ hiểu lắm! - Bà vừa cười vừa nói - Anh ấy lại khuyên em thúc anh quyết định rời Bergerac để về nhà anh ấy. Anh ấy vừa rời khỏi nhà ông biện lý.

— Chà! Chà!

— Anh ấy hấp tấp như một người chán nản.

— Em có đến nhà xác xem lại không?

— Ở đấy không có nhà xác. Người ta để xác trong phòng tạm giam. Có năm mươi người chen chúc trước cửa. Em phải chờ tới lượt mình.

— Em có thấy đôi tất không?

— Bằng len tốt, đan tay.

— Điều đó chứng tỏ ông ta là một người có cuộc sống ngăn nắp hay ít ra cũng có một bà vợ, một em gái hay một cô tình nhân săn sóc cho. Hay có thể là một tay lang thang. Vì dân ma cà bông hay nhận tất đan ở các trung tâm nữ công do các cô gái nhà lành mang cho.

— Nhưng dân ma cà bông không đi tàu với vé toa nằm.

— Dân trung lưu hạng thấp phần lớn cũng như vậy. Càng không phải là những viên chức nhỏ, ít ra là ở Pháp. Toa nằm chứng tỏ là ông ta quen đi đường dài. Đôi giày thế nào?

— Có nhãn hiệu sản xuất. Loại này được bán trong cả một trăm hay hai trăm đại lý.

— Còn áo quần?

— Một bộ complet đen dùng đã lâu nhưng thuộc loại vải tốt và được may đo. Chắc phải mặc ít ra là ba năm, cũng như áo pardessus vậy.

— Mũ thì sao?

— Người ta không tìm thấy, chắc gió thổi bay xa rồi.

Maigret cố nhớ lại nhưng không hình dung ra được chiếc mũ.

— Em không thấy gì khác nữa ư?

— Áo sơmi mạng nơi cổ và ở manchette. Mạng khá công phu.

— Như vậy chứng tỏ có người phụ nữ chăm sóc ông ta. Còn ví giấy tờ, những đồ dùng lặt vặt trong túi?

— Chỉ có cái tẩu thuốc bằng sừng rất ngắn.

Cả hai nói chuyện một cách giản dị, bình thường như giữa hai người cộng tác tương đắc. Đây là lúc bớt găng sau những giờ căng thẳng. Maigret bập bập từng hơi thuốc ngắn.

— Leduc tới kia rồi!

Ông ta đang bước qua quảng trường, dáng đi lạng quạng bất thường, chiếc mũ hơi hất ra sau gáy. Khi ông ta bước lên bậc thềm, bà Maigret ra mở cửa, ông ta quên cả chào bà.

— Tôi ở nhà ông biện lý ra đây.

— Tôi biết.

— Ồ. Chị nhà nói! Sau đó tôi sang Chi Cảnh sát xem thử tin có đúng không. Thật không ngờ được, choáng cả người.

— Tôi nghe đây.

Leduc thấm mồ hôi. Ông ta uống một hơi cạn nửa ly nước chanh pha sẵn cho Maigret mà không kịp hỏi của ai.

— Anh cho phép chứ? Đây là lần đầu tiên xảy ra chuyện này. Tất nhiên là người ta phải gửi dấu tay về Paris. Họ vừa nhận được giấy trả lời...

— Sao?

— Cái xác kia đã chết từ lâu rồi!

— Anh nói sao?

— Tôi nói là về phương diện giấy tờ, cái xác chết của chúng ta đã là xác từ nhiều năm. Đấy là một anh chàng Meyer thường gọi là Samuel, bị án tử hình ở Alger và...

Maigret nhổm dậy chống khuỷu tay:

— Và đem xử rồi?

— Không! Chết tại bệnh viện vài ngày trước khi thi hành án.

Bà Maigret không ngăn được nụ cười thương hại, hơi có chút nhạo báng, khi thấy mặt ông chồng rạng rỡ hẳn lên.

Ông bắt gặp nụ cười ấy, suýt cười theo. Nhưng ông làm mặt nghiêm cho hợp với tình thế.

— Samuel, hắn làm gì thế?

— Paris chưa cho biết. Chúng ta chỉ nhận được bức điện mã hoá. Tối nay, chúng ta sẽ có bản sao hồ sơ của hắn. Không nên quên rằng Bertillon [2] đã có nhận xét rằng trong một trăm ngàn người mới có hai người có vân tay giống nhau. Không có gì ngăn được chúng ta rơi vào trường hợp này.

— Ông biện lý có nghĩ ra được gì không?

— Tất nhiên, ông ta thật chán nản. Bây giờ ông ta đang nghĩ đến việc mời Đoàn Lưu động. Nhưng ông ta lại sợ gặp các tay thanh tra đi hỏi tin tức nơi anh. Ông ta hỏi tôi xem anh có uy tín lớn trong cơ quan không, vân vân...

Maigret nói với bà vợ:

— Nhồi cho anh tẩu thuốc!

— Tẩu thứ ba rồi đấy!

— Không sao! Cam đoan rằng anh không sốt trên ba mươi bảy độ đâu. Samuel! Đôi giày có dây thun! Samuel là người Do Thái. Dân Do Thái thường có đôi chân mẫn cảm. Họ có tinh thần gia đình: tất đan tay. Và tinh thần kiệm ước: bộ complet mặc trên ba năm mà vải còn tốt.

Ông dừng lại.

— Tôi đùa đấy! Nhưng tôi có thể nói cho các người biết sự thực rồi! Tôi vừa trải qua những giờ khắc không lành. Chỉ nghĩ tới giấc mộng ấy cũng đủ. Bây giờ thì ít ra con hải cẩu - Hải cẩu chứ không phải là cá voi - bắt đầu ra khơi. Và rồi các người sẽ thấy nó đi lắc lư cho đến hết đoạn đường đi của nó.

Ông phá lên cười vì thấy Leduc lo ngại nhìn bà Maigret.