Chương 6

Đó là một khách sạn hạng ba đã cũ. Paxionxcaia nhặn một căn phòng hẹp và nhỏ, chỉ có một cửa sổ duy nhất trông ra một cái sân chật chội, ngổn ngang đồ lặt vặt. Việc làm đầu tiên của Natasa là xem xét căn phòng thật cẩn thận nhưng không thấy có điều gì đáng ngờ. Natasa buông người xuống ghế suy nghĩ.

Lẽ nào chiến dịch được tính toán kỹ càng như vậy lại hoá ra công cốc? Không thể nào như vậy được. Ngay lập tức Paxionxcaia nhớ lại lời khuyên của Đại tá Sêmin: Đừng vội vã. Vâng, tôi sẽ không vội đâu. Tôi sẽ không vội. Dù thế nào tôi cũng phải tiến hành kiểm tra lần thứ nhất.

Paxionxcaia xếp vali vào trong tủ, mặc quần áo và ra khỏi khách sạn sau khi đã thông báo cho người gác cổng biết ít nhất một tiếng nữa cô mới quay về. Cô đi theo một khu phố buôn bán khá sầm uất, dừng lại rất lâu bên các tủ kính và biển quảng cáo. Nó cho phép cô khẳng định chắc chắn xem có ai theo dõi mình không. Thoạt tiên hắn đi đằng sau Natasa khoảng mười lăm bước chân. Sau đó hắn thay đổi chiến thuật đuổi kịp Natasa, giờ hắn lại bước đi trước, có lúc hắn cũng đứng bên tủ kính khi có Natasa đứng xem. Paxionxcaia đã xem xét kỹ khuôn mặt này và thấy yên lòng: không được để hắn biết mình đã biết hắn đang quan sát ta. Tâm hôn cô sảng khoái. Vậy là tên chỉ điểm đã lộ mặt, còn cô chẳng biểu hiện gì đặc biệt đối với hắn như Thiếu tá Khaútson đang muốn biết.

Về đến khách sạn cô lại rất phấn khởi khi nhận ra vali của cô đã bị mở và khám xét. Rất tốt. Giờ thì Natasa hoàn toàn tin rằng Khaútson đã khéo léo đóng kịch như không biết gì, hắn làm như vậy để sơ bộ kiểm tra. Biết làm sao, Thiếu tá cứ kiểm tra.

Tối hôm đó Natasa Paxionxcaia xuống nhà ăn ở tầng dưới của khách sạn. Căn phòng chật chội đã chật ních người, trần nhà quá thấp, khói thuốc lá bay lơ lửng, tiếng nhạc rú lên the thé. Không còn một chỗ nào trống. Natasa đứng ở cửa ra vào, đưa mắt tìm một chỗ trống chưa có người ngồi. Một người đàn ông có khuôn mặt vàng võ nhẵn bóng nhưng hãy còn trẻ xuất hiện. Trong khách sạn hạng ba này, người ta dễ nhận ra bộ quần áo Smôking của anh ta có cài một bông hoa

- Chắc cô cần một chỗ dưới ánh điện phải không? - Anh ta hỏi Natasa bằng giọng tiếng Nga khá sõi.

Paxionxcaia tỏ ra không hiểu hắn nói gì? Cô trả lời bằng tiếng Đức.

- Ôi, cô là người Đức ư? - Người kia nhanh chóng chuyển sang nói tiếng Đúc tồi tệ. - Ấy thế mà bọn chúng tôi lại tưởng cô là người Nga đấy. Nhưng không sao. Nếu chị cần một chỗ thì chúng ta đi nào. Hắn sỗ sàng nắm lấy tay Paxionxcaia dẫn cô tới một chiếc bàn kê ở góc tối sau dàn nhạc.

Trong nhóm của người này có hai cô gái và một chàng trai. Tất cả bọn họ đều nói tiếng Đức tồi. Sau khi đã giới thiệu Natasa với mọi người, hắn nói với tất cả mọi người đều là người Nga, làm việc ở Tây Berlin.

Đã gần một tiếng đồng hồ trôi qua mà câu chuyện của họ chẳng đâu vào đâu. Người đàn ông kia giúp Paxionxcaia đặt ăn bữa tối. Không ai hỏi cô một lời nào. Sau đó những người kia viện cớ là nhà rất xa nên phải về trước. Rồi vài phút sau Paxionxcaia biết người đàn ông này là phái viên của Thiếu tá Khaútson. Nhưng hắn hành động đến là ngu ngốc. Cô thấy hắn được giao nhiệm vụ phải tìm hiểu xem người chạy trốn này có biết tiếng Nga hay không. Trong câu chuyện, hắn thỉnh thoảng lại nói thêm vài từ tiếng Nga, có lúc hắn nói cả câu bằng tiếng Nga. Khi thì hắn giả vờ quên, tự nhiên lại hỏi bằng một câu tiếng Nga rồi nhìn vào mắt Paxionxcaia chờ cô trả lời. Đến lúc không chờ được nữa hắn vỗ trán.

- Quỷ tha ma bắt, tôi quên là chị không biết tiếng Nga.

Đối với Paxionxcaia trò chơi này không dễ gì: gậy ông đập lưng ông thật nguy hiểm. Cô bắt buộc phải theo dõi câu chuyện một cách căng thẳng. Nếu có một từ tiếng Nga xen kẽ mà câu không khó hiểu thì cô phản ứng lại. Nếu từ đó ẩn ý chính của câu thì cô giương đôi lông mày lên.

- Anh nói gì vậy, tôi không hiểu gì cả.

Có một vài từ cô cũng “hiểu” đấy, nó phù hợp với một trong những sự kiện về tin cô chạy sang phương Tây: còn ở phía Đông bên kia, người bạn trai thân thiết của cô là một người Nga. Ăn tối xong Paxionxcaia trở về phòng mình. Người đàn ông kia tiễn chị tới tận cầu thang.

- Tôi rất vui sướng được làm quen với cô. - Hắn nói lúc chìa tay ra - Cảm ơn vì buổi tối dễ chịu này. Tôi ở bên kia khách sạn và tối nào cũng ăn cơm ở đây.

Theo lời khuyên của sở chỉ huy, Paxionxcaia đến phòng lao động thuê người vào hôm sau để xin việc làm. Người ghi đăng ký ghi xong địa chỉ liền nói:

- Cô sẽ nhanh chóng có việc làm. Trong vòng một tuần thôi.

Ba ngày sau, vào một buổi tối, Paxionxcaia đang chuẩn bị đi ngủ thì người sĩ quan không thèm gõ cửa bước vào phòng. Vẫn người sĩ quan mà cô gặp ở sở chỉ huy.

- Xin mời cô mặc quần áo vào. - Hắn chẳng hỏi gì cả mà nói luôn. - Cô cần phải tới một nơi. Có người muốn nói chuyện với cô đấy.

Hắn tự lái xe và im lặng suốt đường đi. Xe chạy nhanh nên Paxionxcaia không kịp nhớ đường. Chiếc xe chỉ dừng lại vài giây, ánh đèn pha ôtô kịp quét vào chiếc cổng đóng im ỉm và ngay lập tức nó được mở ra. Sau đó chiếc xe chạy thêm vài trăm mét nữa trong một đường ngầm hẹp và cuối cùng dừng lại trước lối vào chiếu sáng lờ mờ ở sâu trong sân. Paxionxcaia nhớ lại ngôi nhà của Khaútson mà Rưtragôp đã miêu tả trên đường phố Khênen. Căn cứ vào những gì cô biết thì đây đúng là địa chỉ mà họ đã đưa Rưtragốp tới.

Lúc này Thiếu tá tiếp cô một cách lịch sự và tao nhã. Hắn kéo ghế ngồi, mời cà phê, thuốc lá. Nhận thấy sự ngạc nhiên của cô, hắn phá lên cười:

- Xin cô tha lỗi cho, cô Lorkh. Nhưng tôi cần phải làm như vậy. Cô đồng ý rằng tin ngay một lời nói khi tiến hành công việc như thế này thì không thể tha thứ được. Ít ra chúng tôi cũng phải tin rằng Anna Lorkh đúng thực là Anna Lorkh chứ. Còn bây giờ chúng ta có thể nói chuyện cởi mở với nhau. Cho tôi hỏi cô vài câu: Cô biết rõ người nào trong nhóm Dich mun Lixôpxki, Anma Gutx, Arnônđơ Sốc man.

- Xin lỗi, hình như Arnônđơ Sốc man không bị bắt.

- Rất có thể, trước khi nhóm của người bán sách vỡ hai ngày, anh ta vẫn còn tự do.

- Cô cho rằng… - Khaútson ngập ngừng - Cô có cho rằng có sự phản bội từ phía anh ta.

Paxionxcaia trầm ngâm suy nghĩ.

- Tôi không nghĩ như thế. Theo tôi nghĩ anh ta là người kém thận trọng hơn trong nhóm.

Khaútson rít hơi thuốc, tỏ vẻ suy nghĩ và hỏi nhanh.

- Cô cùng làm việc với Lixôpxki?

- Vấn đề là ở chỗ đó, chưa có việc gì cùng làm, Lixốpxki quan tâm tới cha tôi. Còn tôi, phải nói thật rằng tôi không tin cha mình lắm. Khi tôi hiểu rằng Lixôpxki muốn gì, tôi mới chuyện trò với người. Người đồng ý gặp Dich mun. Buổi gặp gỡ hôm đó xảy ra vài ngày trước khi nhóm bị bắt.

- Cô hiểu như thế nào về sự thất bại đó?

- Sốc man đã kể lại cho tôi nghe.

- Anh ta nghĩ gì về sự thất bại?

- Rất sợ hãi. Khi cha tôi bị bắt, anh ta yêu cầu tôi phải sang ở hẳn bên phía Tây.

- Cô tha lỗi cho sự không tế nhị của tôi. Hình như giữa cô và Sốc man có mối quan hệ nào đó…

- Anh ta tán tỉnh tôi.

- Thế còn cô?

- Tôi đã yêu một người khác. Một sĩ quan Xô Viết.

- Thế đấy. - Khaútson nhìn chằm chằm Paxionxcaia - Sốc man biết chuyện này chứ?

- Mọi người đều biết. Tôi không giấu diếm. Chính nó đã đổ tai hoạ lên người bạn sĩ quan Nga của tôi.

- Cụ thể là làm sao?

- Vào một buổi sáng khi tôi đi sang phía Tây thì có một người đồng ngũ của bạn tôi cũng là một sĩ quan Nga chạy tới trường Đại học gặp tôi. Anh ta nói rằng: Bạn tôi đang gặp nguy hiểm. Một số người nào đấy đã bị bắt đi, và hình như họ cũng có liên quan tới anh ấy. Người sĩ quan không thể nói được gì hơn nữa chỉ trao lại cho tôi mảnh giấy này…

Natasa rút từ áo khoác ngoài một tờ giấy được giấu cẩn thận rồi đưa cho Khaútson. Trên trang giấy là những dòng chữ viết vội vàng bằng tiếng Đức:

“Anna thân yêu! Anh đang gặp những chuyện rất bực mình. Vì đây là những chuyện nghiêm trọng nên anh van em hãy sang phương Tây ngay trong ngày hôm nay vì hạnh phúc chung của chúng ta. Em có thể tìm hiểu rõ sự việc xảy ra với anh ở Bộ chỉ huy bên ấy. Nếu bức thư này đến được chỗ em thì hãy cám ơn người đưa thư vì chính anh ta là người bạn trung thành của anh và em. Chúng ta sẽ gặp nhau vào một ngày gần đây thôi. Hôn em nồng nàn. Mikhain của em”.

- Ồ, thật là tuyệt. - Đọc xong lá thư, Khaútson nói. - Hình như chúng ta phải hiểu như thế này, anh ấy cũng sẽ sang phương Tây chứ?

- Tôi cũng hiểu như vậy.

- Được! Người bạn của cô có quân hàm gì nhỉ?

- Đại úy. Đại úy Skvenxốp.

- Anh ấy phục vụ ở đâu?

- Điều đó thì tôi không biết. Tôi chỉ rõ một điều là anh ấy làm việc ở Ban tham mưu.

Paxionxcaia thấy rõ Khaútson mỗi lúc càng mất tự chủ và gần như không cần phải cố gắng che giấu tình cảm khi nghe thấy tất cả những tin tức thú vị và quan trọng đối với hắn.

- Cô nghĩ sao, lúc này anh ấy có thể đến đây được không? Thiếu tá sốt ruột hỏi.

- Người sĩ quan mang thư đến cho tôi nói rằng đến thứ bảy sẽ có một cuộc họp Đảng ở chỗ anh ấy để quyết định số phận của người bạn tôi.

Khaútson tỏ ra lo lắng đẩy chiếc gạt tàn thuốc lá trên bàn ra xa rồi kéo lại về phía mình, rút điếu thuốc lá, tay vân vê nhưng không hút rồi ném vào chiếc gạt tàn.

- Cho phép tôi được hỏi cô câu hỏi cuối cùng không được khiếm nhã cho lắm. Giữa cô và anh sĩ quan ấy có những quan hệ… khá nghiêm túc?

Paxionxcaia đỏ mặt.

- Vâng.

- Xin cô thứ lỗi, - Khaútson vội nói - chúng tôi phải biết cả điều đó nữa.

Khoảng nửa đêm Subbôtin đã có mặt ở Sở chỉ huy. Khi nói chuyện với người sĩ quan trực, trông anh rất căng thẳng nhưng anh cũng đã nhận thấy rằng họ đang chờ anh ở đây. Chưa kịp điền hết tờ khai đăng ký, Thiếu tá Khaútson đã có mặt.

Ông ta bước vào phòng người sĩ quan trực hỏi có điện của ai gọi tới cho ông ta không, hắn ném cái nhìn thoáng qua vào Subbôtin rồi lại đi ra.

Ngay sau đó Subbôtin được dẫn tới một gian phòng khác. Khaútson đã chờ sẵn anh ở cửa ra vào.

- Anh hành động như thế là đúng, Đại úy Skvenxốp. - Thiếu tá ôm lấy vai Subbôtin và dắt anh vào ghế. - Ngồi xuống đây nào. Tôi lấy làm sung sướng chúc mừng anh về với sự tự do chân chính của một con người.

- Tôi đang hân hạnh được tiếp chuyện với ai đây? - Subbôtin thận trọng hỏi.

Khaútson cất tiếng cười.

- Không cần phải tỏ ra quá thận trọng như vậy đâu, Đại úy ạ. Chúng ta sẽ nói với nhau là: tôi là người hân hạnh được Anna Lorkh tin cậy cho biết một số bí mật về Đại úy đấy. Tất nhiên chưa phải là tất cả.

- Cô ấy đâu rồi? - Subbôtin nhanh nhẹn hỏi luôn.

Khaútson nhìn đồng hồ rồi nháy mắt với anh.

- Có lẽ giờ này cô ấy đang say sưa ngủ ở khách sạn, anh cũng sẽ sống ở đấy. Nhưng chúng ta là những người đàn ông, hơn nữa lại là quân nhân. Chúng ta còn phải thức thêm một lát nữa. Anh đã chuẩn bị trả lời vài câu hỏi của tôi chưa?

- Xin mời. - Subbôtin mệt mỏi nói.

- Cuộc họp Đảng của các anh đã kết thúc ra sao?

- Người ta đã khai trừ tôi.

- Họ buộc anh những tội gì vậy?… Chỉ có điều xin anh hãy nói cho kỹ hơn.

- Có vài lời buộc tội: kết thân với cô Anna Lorkh là người hình như có liên lạc đến một vài kẻ mưu phản đã bị bắt. Đó là nguyên nhân chủ yếu. Sau đó là buôn bán đầu cơ tại khu vực phía Tây.

- Trên thực tế chuyện đó có xảy ra không? - Khaútson vội vàng hỏi.

- Chuyện ấy ít nhiều đã có. - Subbôtin nhếch mép cười - Chẳng hạn tôi đã có một phi vụ rất lớn với một Đại tá của các ông. Họ của ông ta là Cuper.

- Cuper à? - Khaútson hỏi lại.

- Đúng.

Khaútson ghi lại tên.

- Còn việc cuối cùng như vẫn thường xảy ra trong những trường hợp như thế này. Anh hãy đưa ra ánh sáng tất cả những gì đã xảy ra và chưa xảy ra. Tất cả nghĩa là từ chuyện say rượu có ẩu đả, chuyện kêu gọi thô lỗ với những người dưới quyền và cùng công tác thiếu trung thực. Tất cả những cái đó là chuyện vớ vẩn ấy mà.

- “Vớ vẩn” nghĩa là thế nào? Đó là những lời buộc tội không có căn cứ?

Subbôtin nhún vai.

- Trong tình huống như thế này thì việc biến mất một con ruồi thành một con voi là chuyện đơn giản nhất.

Khaútson suy nghĩ rồi nói:

- Tạm thời thì không có gì hỏi anh nữa. Bây giờ người ta sẽ đưa anh tới khách sạn và anh sẽ sống tại đấy. Anh cứ nghỉ đi, ngày mai chúng ta sẽ trở lại công việc.

Sáng hôm sau, Subbôtin gặp Paxionxcaia tại nhà ăn khách sạn. Họ biết mình bị quan sát nên làm ra vẻ như những cặp tình nhân tìm gặp lại nhau sau những thử thách đầy lo âu của tình yêu. Ăn sáng xong Subbôtin không rời mắt khỏi Paxionxcaia:

- Em thế nào? - Anh vừa vuốt ve bàn tay của Natasa, vừa khẽ hỏi.

- Lúc đầu Khaútson rất lãnh đạm khi thấy em xuất hiện, sau đó thì mọi việc tiến hành như kế hoạch của chúng ta.

- Hắn cũng đã nói chuyện với anh. Hắn hỏi anh vài câu, anh nghĩ rằng hắn đang có ý kiểm tra lại tin tức mà hắn có thể làm được.

Subbôtin đã không lầm. Đúng là Khaútson đã làm như vậy. Trước hết là Đại tá Cuper. Không khó khăn gì lắm, Khaútson vui mừng khi nhận thấy trong số những quân nhân Mỹ làm gián điệp kinh tế tại Berlin và buôn bán trong giới quân sự đúng là có một Đại úy Đôgiônxơ mang bí danh “Đại tá Cuper”. Đồng thời cùng với những cố gắng của Khaútson, từ bản doanh của quân đội Nga ở Berlin có một bức thư gửi tới thông báo về sĩ quan Skvenxốp đã chạy trốn. Trong thư yêu cầu trả lại kẻ chạy trốn vì tội phản quốc và phải đưa hắn ra xét xử ở toà án. Tuy thế Khaútson vẫn chưa tin lắm vào tài liệu này. Hắn hiểu rất rõ có thể bức thư được chuẩn bị đặc biệt để che đậy và thừa nhận cho nhân viên tình báo Nga này dễ ẩn náu. Hơn nữa Khaútson chỉ công nhận có một điều khi đã khẳng định có phải Skvenxôp được mật phái đi hay không. Khaútson đặt nhiều hy vọng vào sự kiểm tra thông qua sự giúp đỡ của Đại tá Cuper.

Sự đối chứng của Skvenxôp và Cuper được sắp xếp hết sức tinh vi, loại trừ mọi sự tình cờ hai người nhận biết được nhau.

Subbôtin được đưa vào một căn phòng có ba cửa ra vào. Một cửa thông ra hành lang, còn hai cửa kia thông ra các phòng bên. Người ta để anh ngồi ở đivăng. Khaútson ngồi trước bàn. Thiếu tá xin lỗi bận phải làm cho xong một số việc cần kíp nên cắm cúi ngồi viết. Từ các phòng bên cạnh thỉnh thoảng có một số người qua chỗ Subbôtin ngồi.

Đúng lúc đó Đại tá Cuper xuất hiện trước cửa. Hắn chậm chạp đi qua phòng và nhìn Subbôtin chằm chằm. Một phút sau chuông điện thoại trên bàn Khaútson reo vang. Thiếu tá nghe xong nói: “Được! Vào đi!”. “Đại tá Cuper” quay trở lại, qua mặt Subbôtin và tiến đến bàn của Khaútson ngồi. Họ trao đổi với nhau vài câu, sau đó Thiếu tá mời Subbôtin lại bàn của hắn.

- Đại úy, anh có quen người này không? - Khaútson chỉ vào “Cuper” và hỏi.

Subbôtin mỉm cười:

- Tôi không biết Đại tá Cuper còn nhớ không nhưng tôi rất nhớ cuộc gặp gỡ với ông ta.

- Lần gặp gỡ ấy ở chỗ nào vậy? - Khaútson hỏi.

- Trong quán cà phê tại sân vận động Olimpich. Ông còn nhớ chứ? - Subbôtin hướng về phía Cuper hỏi.

- Tôi nhớ.

- Ông quá thận trọng đấy - Subbôtin cất tiếng cười - Vậy là giữa tôi và ông đã giao ước với nhau, chỉ tiếc là việc ấy không thành, nó chẳng đi đến đâu cả.

- Nhưng lúc đó anh mặc quần áo dân sự cơ mà? Mà anh còn là người Đức nữa. - Cuper nói.

- Tôi sẽ là một người đại ngu nếu làm việc đầu cơ ấy trong bộ quân phục sĩ quan.

Cả hai người Mỹ đều bật cười.

- Anh được tự do… - Khaútson nói với Cuper và hắn ra khỏi phòng. - Nào, Đại úy, chúng ta sẽ nói chuyện tiếp với nhau và cố gắng cởi mở với nhau hơn nữa. Tôi hỏi anh một câu: Anh có biết Trung úy Côvancôp không?

- Tôi được nghe thoáng qua… Subbôtin bình thản trả lời. - Anh ta làm việc ở một bộ phận khác trong Ban tham mưu, còn tôi ở bộ phận trông coi những đơn vị công binh. Nếu tôi không nhầm thì anh trung úy ấy ở bộ phận liên lạc với Ban hành chính của người Đức.

- Đúng vậy! Anh không nhầm đâu… - Khaútson lơ đễnh nói. - Đại úy cho tôi biết có bao giờ được tình cờ thông báo về vấn đề này không: Người ta chở bánh mỳ và thực phẩm từ Nga sang Đông Đức không?

- Mọi người đều biết là có chở và nhiều nữa.

- Có thể đó chỉ là một sự tuyên truyền thôi.

- Không đâu. Nói chung các báo đều không hề đả động gì tới.

- À thế đấy! Có nghĩa là tất cả người Đức cũng có thể không biết gì về chuyện này?

- Phải, nhưng bánh mỳ, thịt, đường thì có. Chính xác hơn và ngon hơn những thông báo đăng trên các báo.

- Nếu như người ta nói với dân chúng rằng bánh mỳ và thịt ở nước Đức có giá bằng tất cả của cải quý giá của dân tộc Đức thì sao nhỉ.

- Tất nhiên là có thể nói như vậy chứ. - Subbôtin nhếch mép cười. - Chỉ có điều phải biết nói cho thật khôn khéo.

Khaútson trầm ngâm suy nghĩ, mắt hắn nhìn Subbôtin một cách tò mò. Càng ngày hắn càng thêm tin vào người sĩ quan này. Chỉ tiếc rằng anh ta lại không phải là Côvancốp, một con người hình như biết rất nhiều nhưng lại cứ nín lặng. Bỗng một ý nghĩ loé lên: có nên trao nhiệm vụ nghiên cứu Côvancốp cho người sĩ quan này không? Bởi lẽ một người Nga sẽ tìm thấy con đường tiếp cận với người Nga kia nhanh hơn nhiều.

- Vậy thì thế này, cái anh Côvancôp ấy, như tôi đã hỏi anh… anh ta cứ ương bướng im lặng, thật là ngu ngốc đối với chúng tôi. Liệu anh có tác động gì tới anh ta được không nhỉ? Chúng tôi quan tâm đến anh ấy như một con người, mà có lẽ đối với chúng tôi nó còn quan trọng hơn cả những gì anh ta thông báo. Một sự bướng bỉnh ngu ngốc của anh ta.

- Anh ta chạy sang đây một mình ư? - Subbôtin hỏi nhanh.

Khaútson mỉm cười.

- Với sự giúp đỡ của chúng tôi.

- Chính xác hơn là thế nào? Điều đó đối với tôi rất quan trọng trước khi được nói chuyện.

- Đúng, chúng tôi đã bắt anh ta.

- Thế thì lại càng dở - Subbôtin nghĩ ngợi một lúc rồi anh nói vói vẻ suy tư. - Trường hợp này lại hoàn toàn khác với của tôi. Tâm lý học ở một trạng thái khác. Đối với tôi vấn đề chuyển sang sinh sống ở phía Tây này có thể nói như thế này, được chuẩn bị bằng cả một quá trình, còn đối với anh ấy lại là sự bất ngờ hoàn toàn. Ở môi trường chúng tôi thiếu gì những kẻ cuồng tín có tư tưởng Nga, chúng ta không nên quên điều đó. Nhưng tôi cũng thử xem sao…

Có thể nói rằng Subbôtin phải khó khăn như thế nào để hoàn toàn trấn tĩnh vì một phần kế hoạch mạo hiểm này đã ở trong tay anh.

Subbôtin yêu cầu cuộc nói chuyện được tiến hành không có người chứng kiến. Khaútson không phản đối nhưng hắn nói:

- Chỉ có người làm chứng vô hình - micrôphôn.

- Cái đó thì được. - Subbôtin đồng ý sau khi đã suy nghĩ. - Khi nào thì tiến hành được.

- Trước hết tôi yêu cầu anh có vài lời tuyên bố ngắn cho báo chí và phát thanh.

Subbôtin cười.

- Sao ông lại nghĩ như thế được nhỉ. Chẳng lẽ tôi còn đường trở lại nữa hay sao? Xin ông yên tâm, không có đâu. Subbôtin lặng thinh. Tất nhiên là tôi sẽ tuyên bố.

- Tối hôm nay được không?

- Cũng phải chuẩn bị một chút.

- Tôi muốn đề nghị anh chỉ đọc bài viết do chúng tôi đã chuẩn bị. Sẽ không hơn gì thêm nữa đâu.

- Có thể cho tôi làm quen với bản viết ấy trước được chứ?

- Tất nhiên rồi. Đây. - Khaútson chìa ra một tờ giấy đã đánh máy tương đối ngắn.

Subbôtin đọc toàn bộ bản viết chỉ vẻn vẹn có vài dòng: “Tôi đi khỏi quân đội Nga vì những động cơ cá nhân đặc biệt, không có gì phải trình bày tỷ mỷ vì những động cơ này chỉ liên quan đến tôi mà thôi”. Sau đó một bất ngờ xảy ra trong bản tuyên bố. Người ta đề nghị anh làm chứng trước công chúng Đức ở Đông Berlin rằng đã có những vụ bắt bớ hàng loạt những người yêu nước Đức đang đấu tranh nhằm thống nhất nước Đức. Đặc biệt giới trí thức Đức trước đây bị truy nã ráo riết. Bản tuyên bố kết thúc như sau: “Vợ chưa cưới của tôi là một sinh viên Đức. Chỉ riêng trong số những người thân của cô ấy cũng đã có vài người bị đàn áp ngay lập tức. Vì thế chẳng có gì là ngạc nhiên khi tôi cùng với người chưa cưới của tôi đến sống ở Tây Berlin”.

Tất nhiên khi thảo kế hoạch chiến dịch này cũng đã tính đến việc anh bắt buộc phải tuyên bố trước quần chúng. Mọi người đã quy ước với nhau rằng Subbôtin là người dễ uốn nắn nhưng dù sao anh cũng phải nghĩ tới khả năng lời phát biểu của mình sẽ dẫn tới tai hại, cho nên anh cố gắng tìm cách giảm đến mức tối thiểu.

Subbôtin nghiền ngẫm bản viết. Không có gì mới ở đây cả: ngày nào bộ máy tuyên truyền của phương Tây chẳng ra rả phát đi những vụ đàn áp tưởng tượng. Có lẽ vì thế không phải mọi nhà báo đều sẵn sàng viết tin về lời tuyên bố này. Có một điều tồi tệ là bản viết được soạn thảo khéo đến nỗi nếu đọc lên thì có thể tưởng là thực lắm.

- Có gì làm anh phải băn khoăn vậy? -Khaútson thận trọng hỏi.

- Tôi hoàn toàn không được thông tin gì về vấn đề đang được đề cập ở đây. Nếu bỗng nhiên có người chất vấn tôi về những việc làm cụ thể thì sao?

- Tôi xin nhắc lại là sẽ không có bất kỳ một câu hỏi gì nữa.

- Ồ, thế thì được. Tôi sẽ làm ngay. - Subbôtin nhẹ nhõm thốt lên - Chỉ có điều tốt nhất là tôi sẽ phát biểu không như trong giấy.

Khaútson tỏ ra thận trọng.

- Cụ thể là anh sẽ nói gì?

- Ông cứ yên tâm.

Buổi họp báo chí tiến hành sau đó một tiếng trong căn phòng của sở chỉ huy ở Tây Berlin.

Không có đến mười nhà báo tham dự. Một người nói tiếng Đức không sõi lắm chủ trì cuộc họp xin lỗi trước các nhà báo rằng ông ta không kịp thông báo cho tất cả các bộ phận của giới báo chí về cuộc họp này. Ông ta đề nghị những người tham dự hãy chia sẻ thông tin với các đồng nghiệp của mình. Sau lời phát biểu của ông ta Subbôtin bước vào phòng họp. Anh nhìn thấy Natasa là người đầu tiên. Mặt cô tái xanh, đôi mắt lo lắng nhìn anh. Còn anh mỉm cười với cô rồi đi vòng qua trước mặt bước lại gần chiếc bàn. Khaútson ngồi tận cuối gian phòng.

Hai nhà báo hình như là đại diện của đài phát thanh, nói gì đó vào ống micrôphôn của mình rồi chìa ống nói cho anh, mắt họ nhìn anh vẻ dò xét.

Subbôtin rất bình tĩnh, anh cẩn thận chọn từng chữ để kể lại bài tuyên bố mà anh viết. Khi nói về người vợ chưa cưới ngồi bên bàn thì người điểu khiển phác thảo một cử chỉ lịch sự chỉ về phía Paxionxcaia. Các nhà báo sôi động hẳn lên, bấm máy ảnh lia lịa.

Subbôtin đã phát biểu xong. Người điều khiển ngồi bên bàn vội vàng đứng dậy và tuyên bố kết thúc hội nghị.

- Cho hỏi chứ! - Các nhà báo la ó.

Subbôtin ra hiệu sẵn sàng trả lời nhưng người điều khiển đã gõ gõ chiếc bút chì xuống bàn: - Im lặng, thưa các ngài, im lặng, im lặng cho! Các ngài không nên ích kỷ như vậy. Người sĩ quan Nga sẽ trả lời mọi câu hỏi khi nào chúng tôi triệu tập xong mọi bộ phận của các ngài. Hai ba ngày tới sẽ có hội nghị đó. Xin chào các ngài. Cảm ơn!

Subbôtin đến gần Paxionxcaia khẽ nói:

- Tôi nhận nhiệm vụ khai thác Côvancốp. Hãy thông báo để mọi người biết.

Các phóng viên nhiếp ánh chạy tới chỗ hai người. Nhấp nháy những ánh đèn chiếu. Subbôtin và Paxionxcaia nở nụ cười trên môi, mắt nhìn vào những ống kính đang nhìn vào họ.

- Đủ rồi, đủ rồi - Thiếu tá Khaútson giơ tay gạt các phóng viên nhiếp ảnh sang một bên. - Mọi việc đều rất tuyệt, Đại úy, xin cảm ơn! Nhưng tiếc quá, phải bắt anh chia tay với Anna Lorkh rồi. Công việc là công việc mà, mọi người đang chờ tôi với anh đấy. chúng ta phải đi ngay thôi.

- Đành thế thôi! Tạm biệt. Anna. - Subbôtin hôn tay Paxionxcaia và rồi quay lại với Khaútson.

- Tôi gặp cô ấy vào ngày hôm nay được chứ?

- Chắc là được. - Khaútson lạnh lùng trả lời.

Thế là vào lúc này trong căn phòng nhỏ bé không có các cửa sổ chỉ còn lại hai người. Côvancốp và Subbôtin. Trên mặt chiếc bàn trần trụi không thấy một thứ đồ vật gì khác ngăn cách hai người. Ngoài hai chiếc ghế ngồi dành cho họ cũng không có một đồ đạc gì khác. Không một ai biết chiếc microphôn giấu ở chỗ nào.

Thật khó cho Subbôtin khi anh phải mở đầu câu chuyện vói Côvancốp. Nó cũng khó khăn ở thời điểm thật sung sướng đến kỳ lạ này vì mỗi phút của câu chuyện đều gợi lên một niềm kiêu hãnh đến khó tả khi anh hiểu thế nào là khái niệm “con người”.

Côvancôp nhìn Subbôtin bằng một nụ cười mỉa mai khinh khỉnh, nhưng đối với anh nó lại gợi lên hai thứ cảm giác lẫn lộn - vừa vụng về vừa hài lòng trước tính tự chủ của người tù nhân.

- Nào, Trung úy, chúng ta làm quen với nhau chứ! Tôi, Đại úy Skvenxôp.

- Tao không có nguyện vọng muốn làm quen với một tên phản bội Tổ quốc! Côvancốp hét lên.

- Thật dại dột, Trung úy ạ. Một kiểu Đông Ky Sốt vớ vẩn.

- Thà là một Đông Ky sốt vớ vẩn còn hơn trở thành một tên phản bội đê tiện!

- Tất cả những gì Trung úy muốn nói là như vậy hả? Còn thực tế lúc này đối với anh và đối với cả tôi nữa là không còn con đường nào đưa chúng ta trở về nơi mà chúng ta từng phục vụ đâu. Thậm chí nếu có khả năng đó để chúng ta lợi dụng được cũng là một điều điên rồ. Lẽ nào anh không hiểu được rằng tất cả những chuyện đã xảy ra trong quân đội thì làm gì còn chỗ cho anh nữa?

- Có những tên kẻ cướp đã bắt cóc tao thì quân đội của tao sẽ biết chuyện này! - Côvancôp kêu lên giọng tin tưởng.

- Ôi, thật đúng là một sĩ quan tốt. Ấy thế mà họ lại ăn trộm được anh như ăn trộm một con gà mái ngớ ngẩn ấy! Thế đấy Trung úy ạ, những gì đã và đang xảy ra với Trung úy đâu phải là một chiến công. Đó là một sự kiện nhục nhã của anh, một sự lăng nhục đối với một sĩ quan.

Sau một phút im lặng, Côvancốp hỏi một cách khinh bỉ:

- Chẳng lẽ anh chưa phải là một sĩ quan?

- Có chứ sao, không tồi là đằng khác. Nhưng có những sự kiện xảy ra khiến tôi phải có mặt tại đây mà tôi thì chẳng mong như thế tý nào. Hình như ngài Bitxmark đã nói, nghề làm lính là một nghề quốc tế đấy sao.

- Phải chăng mày lấy Bitxmark để biện chứng phải không? – Côvancốp trả lời cứng cỏi – Đối với tao mày vẫn là một tên phải bội Tổ Quốc. Nếu tao có vũ khí thì tao sẽ bắn mày như một con chó chẳng cần phải nghĩ ngợi!

- Có nghĩa là số phận đã mỉm cười với tôi khi anh không cầm một khẩu súng, – Subbôtin cười khẩy – tôi còn muốn sống mà.

- Sớm muộn rồi người ta cũng đặt mày đứng vào tường.

- Vậy thì để muộn là tốt nhất. Trước khi chúng ta kết thúc câu chuyện này – Subbôtin cười – tôi muốn nói với Trung úy rằng sẽ có chuyện xảy ra với Trung úy đấy. Trung úy sẽ bị dẫn độ ra khỏi nước Đức, mà cũng có thể ra khỏi châu Âu nữa. Đến lúc đó thì không một ai có thể đảm bảo được cho Trung úy đâu. Trung úy có thể thoát được mà không cần sự hỗ trợ của phương tiện giao thông. Muốn thế thì, – Subbôtin gật gật đầu, – có một phương án tốt nhất là Trung úy nên biến khỏi đây cho chắc chắn. Nói đơn giản là Trung úy sẽ mãi mãi biến mất cứ như trên thế gian này không có một ai như Trung úy. Họ biết cách thực hiện khéo léo, hãy tin tôi đi.

- Thà chết còn hơn là phản bội! Hãy nói lại như thế với kẻ mà mày đang trung thành xu nịnh. Hãy nói lại là Côvancốp sẵn sàng chết bất cứ lúc nào chứ không đời nào chịu luồn cúi đâu! Thôi cút đi! Tao không muốn thở chung bầu không khí này với mày! Hãy cút đi! – Côvancốp chồm lên, bộ mặt của anh nhợt nhạt.

- Tuyệt vời, Trung úy… – Subbôtin đứng dậy, suýt nữa anh nhảy qua chiếc bàn ôm lấy Côvancốp và nói thầm vào tai anh, – Hãy giữ tinh thần như thế nhé! – Sau cái nháy mắt vui vẻ với Côvancốp, Subbôtin bước ra khỏi phòng.

Những cái nháy mắt và những lời nói thầm của Subbôtin chưa được Côvancốp nhận thức ra ngay. Mãi sau này khi nhớ lại phút trao đổi cuối cùng anh mới thấy phân vân, nói đúng hơn là anh càng nghĩ tới nó bao nhiêu thì anh càng cảm xúc bấy nhiêu, rằng người Đại úy ấy đã làm cho anh có cảm tình. Nhưng không thể tin được là như vậy…

Subbôtin bắt gặp Khaútson đang ngồi trầm ngâm suy nghĩ trước máy vô tuyến. Tất nhiên ông ta đã nghe được qua chiếc vô tuyến này câu chuyện vừa diễn ra giữa hai người trong căn phòng nhỏ bé đó.

- Anh thuyết phục anh ta khá đấy, – không quay lại, Khaútson nói với Subbôtin, – Lời đe dọa của anh cũng đúng. Quả thật sự kiên nhẫn của chúng ta cũng phải có giới hạn. Sau hai ba ngày nữa chúng ta… không muốn mất thì giờ với hắn nữa.

Subbôtin mỉm cười.

- Dù sao thì cũng phải kiên nhẫn một chút. Tôi tin rằng, sau buổi nói chuyện hôm nay, anh ta sẽ nghĩ lại tất cả mọi thứ, còn tôi sẽ trở lại lần nữa xem sao. Bây giờ tôi muốn tới chỗ cô Anna Lorkh.

Khaútson đứng dậy.

- Không được đâu, Đại úy. Cho phép tôi không phải giải thích. Tại sao ư, anh phải ở lại đây vài hôm nữa trong ngôi nhà này. Anh sẽ được chỉ phòng ngay bây giờ.

Khaútson ấn vào nút chuông điện. Ngay lập tức một người lính bước vào.

- Hãy chỉ một phòng ở cho ông đây và giải thích cho ông ấy rõ cách sử dụng tín hiệu khi ông ta cần phải ra ngoài… Chúc Đại úy ngủ ngon!

Không nói một lời nào, Subbôtin với bộ mặt tức giận đi theo người lính ra khỏi phòng làm việc.

Thời gian đầu đường dây liên lạc của Paxionxcaia với các người đằng mình được bố trí khá đơn giản. Hàng ngày sẽ có một liên lạc nhất định đi tới địa điểm đã được quy định ở Tây Berlin với những quy ước từ trước. Người liên lạc phải cầm trong tay lúc này một cái ống cuộn một tờ giấy màu xanh buộc nơ đỏ, lúc khác ở cúc áo bành tô phải treo một vật hình quả lê và cứ như thế mỗi lần một khác – người này phải xuất hiện vào lúc một giờ trưa ngày mồng ba và liên tục như vậy cho tới con số năm. Sau đó lại lặp lại thời gian hẹn như vậy. Natasa phải đến gặp người liên lạc, còn người liên lạc phải bí mật chụp ảnh cô với kích thước cực nhỏ. Bằng một mã số phức tạp, bức ảnh sẽ được “giải đoán”: các nét đặc trưng của cô sẽ được tính đến từ quần áo đến tư thế tay, khăn quàng cổ, mũ đội đầu, túi xách tay, nét mặt, màu sắc mỹ phẩm và biết bao thứ khác nữa…

Paxionxcaia đã tính đến giờ hẹn gặp ngày hôm nay, cô bắt đầu chuẩn bị. Đã hơn một tiếng đồng hồ cô dành cho việc chăm sóc cái vẻ ngoài của mình cho phù hợp với bản mật mã được thông báo ngắn gọn: nhiệm vụ nghiên cứu điều tra Côvancốp giao cho Subbôtin.

Đúng một giờ ba mươi phút, cô ra khỏi khách sạn và ngay lúc đó cô đã phát hiện ra một người đàn ông trẻ tuổi khoác áo bành tô xám bám sát cô từng bước chân. “Mặc, ta cứ đi nào – Natasa nhủ thầm như vậy, – Biết đâu trong ảnh lại chẳng có hình của anh ta và diện mạo này sẽ chiếm một chỗ trong tấm hình của chúng tôi.”

Hai giờ chiều Natasa đến góc quảng trường trước tòa nhà của Viện Bảo tàng Dân tộc. Cô nhìn những người qua lại, bước trên vỉa hè với dáng điệu chậm rãi. Kia rồi, từ một góc phố đã hiện ra một anh chàng tay cầm một tờ giấy màu xanh cuộn tròn trong một cái ống. Dáng đi của anh có vẻ nhởn nhơ, tò mò trước tất cả mọi thứ, chân bước đi chậm chạp mệt mỏi – Natasa tiến lại gần. Còn cách nhau khoảng mười bước chân, hai người đưa mắt nhìn nhau. Thế là đủ để họ qua mặt nhau. Người theo dõi không hề biết gì hết, anh ta vẫn bước theo bám sát Paxionxcaia.

Lần liên lạc đầu tiên đã qua đi an toàn.

Vào sáu giờ sáng ngày hôm sau, người trực nhật đánh thức Subbôtin dậy. Thiếu tá Khaútson đã có mặt trong phòng làm việc.

- Đại úy ngủ ngon không?

Subbôtin nghe thấy trong câu hỏi của ông ta âm hưởng của sự tức giận. Một linh cảm mách bảo cho anh biết mình phải đề phòng.

- Không chợp mắt được quá hai tiếng. – Anh lãnh đạm trả lời.

- Phải chấm dứt cái vụ đã phát chán như thế này với Côvancốp thôi. Chúng tôi biết hắn suốt đêm qua không ngủ. Rõ ràng câu chuyện của anh đã tác động đến suy nghĩ của hắn. Khi đã suốt đêm không ngủ thì con người dễ bị tổn thương. Hoặc như một câu châm ngôn của các anh đã nói: buổi sáng bao giờ cũng thông minh hơn buổi chiều. Hôm nay cần phải cho hắn hiểu rằng chúng tôi không ngại phải lựa chọn các biện pháp để xứng đáng được tặng thưởng cho sự bướng bỉnh của hắn… Đúng thế, cũng phải báo tin cho hắn biết Bộ chỉ huy của hắn không hề đưa ra một tuyên bố nào về lý do mất tích của hắn. Để cho hắn biết hắn chẳng đáng giá gì lắm đâu. Vì hắn chỉ còn một mình, một mình hắn chống lại tất cả chúng tôi. Lo sợ trước số phận – đó là điều chủ yếu. Sau đó hắn buộc phải nói chuyện với chúng ta.

- Hắn có thể hỏi chúng ta muốn gì ở hắn?

- Hoàn toàn không nhiều. Chúng ta sẽ tổ chức một cuộc họp báo, còn hắn với tư cách là một sĩ quan tham mưu từng liên hệ với cơ quan hành chính Đức thông báo về những chuyến chuyên chở thực phẩm của người Nga tới Đức – nó chỉ là một sự tuyên truyền giả dối nhằm che giấu mục đích vận chuyển ngược lại về nước Nga những trang thiết bị công nghiệp và nguyên liệu quý của nước Đức. Một chương trình tối thiểu của chúng ta. Còn nếu hắn đầu hàng hoàn toàn thì ta có thể triển khai thật nhanh mạnh mẽ lời tuyên bố của hắn. Nhưng lúc này anh chỉ nói với hắn về chương trình tối thiểu thôi!…

… Mọi người đã nhận ra ngay Côvancốp đã qua một đêm mất ngủ. Bộ mặt của anh xám ngắt, phờ phạc. Khi thấy Subbôtin bước vào thì người Trung úy nhìn anh bằng ánh mắt lãnh đạm thờ ơ. Nhìn thấy vậy, Subbôtin rất lo: lẽ nào Côvancốp đã thực sự bị bẻ gãy?

- Anh bạn có khỏe không? – Subbôtin vui vẻ hỏi.

- Rất tốt! – Côvancốp nhướn người lên trả lời, trong đôi mắt anh ta lại bùng lên ngọn lửa bướng bỉnh từng quen thuộc đối với Subbôtin.

Họ lại ngồi đối diện nhau. Subbôtin lại bắt đầu trò chơi ranh mãnh phức tạp. Anh truyền đạt lại cho Côvancốp đúng yêu cầu của Khaútson, nhưng đồng thời trong mắt anh lại khẳng định một điều khác: “Hãy tự chủ và biết rằng: ‘Tôi là bạn của anh’.” Điều mà Côvancốp suốt đêm qua còn khó tin giờ đây đã được chứng thực nhưng anh vẫn tiếp tục cảnh giác đề phòng. Không ngừng câu chuyện, Subbôtin rút từ túi áo ra một mảnh giấy đã viết: “Hãy nói rằng ‘Cho tôi ba bốn ngày để suy nghĩ’ khi tôi kết thúc câu chuyện này.”

Subbôtin chìa tờ giấy ra để Côvancốp đọc, sau đó anh cẩn thận giấu kỹ.

Câu chuyện giữa hai người vẫn tiếp tục. Subbôtin dọa trừng trị Côvancốp một trận ra trò. Còn Côvancốp thì im lặng.

Subbôtin đứng lên:

- Này, Trung úy, tôi nói lần cuối cùng với anh đây. Mạng sống của anh phụ thuộc vào câu chuyện này. – Côvancốp nhìn vào trong đôi mắt của Subbôtin, anh thấy có một điều khẳng định gì đấy khó hiểu. Cuối cùng Côvancốp quyết định tin vào điều khó có thể tin được ấy. Anh tranh thủ thời gian trong lúc còn chưa mất gì cả.

- Tôi yêu cầu có ba bốn ngày để suy nghĩ lại.

- Đó, thế mới gọi là hành động, Trung úy!

Subbôtin hân hoan la lên, bây giờ tôi sẽ báo cáo với thủ trưởng về yêu cầu của anh. Tạm biệt.

Vào lúc này, Khaútson đón Subbôtin cởi mở hơn nhiều.

- Đại úy ạ, thế đấy, anh đã dọa cho hắn sợ như thế là khá lắm. Nói gì thì nói, sự sợ hãi vẫn là một sức mạnh vĩ đại. Anh có ấn tượng gì không? Hắn bị bẻ gãy rồi chứ?

- Tôi nghĩ là như vậy.

- Tuyệt. Chúng ta sẽ tổ chức một cuộc họp báo thật long trọng. Sau khi hắn tuyên bố xong chúng ta sẽ rung tất cả các loại chuông lên, những đứa điếc cũng phải tin.

Subbôtin im lặng một lúc rồi mới hỏi:

- Tại sao chúng ta không được cô gái Đức đã từng thân thiết với Côvancốp giúp đỡ?

- Không, anh ta không còn tin vào cô ta nữa rồi. Hơn nữa, bản thân cô ta cũng nguy hiểm đối với cả chúng ta. Ở thời điểm này, cô gái đó tin tưởng vào chúng ta, rằng người cha của mình vẫn còn sống tại đây. Dựa vào đấy chúng ta mới lôi kéo và sử dụng được cô ta để bắt Côvancốp. Còn người cha của cô ta, dĩ nhiên, không còn sống nữa. Sau nữa, chắc là cô ta đang bị tình báo Nga theo rồi. Nhưng về chủ yếu, một câu chuyện như vậy với một người cha… Những người Đức với tính đa cảm vốn có của họ là một vật liệu nguy hiểm cho những thực nghiệm tương tự như thế này.

- Thật đáng tiếc. – Subbôtin khẽ nói trong khi suy nghĩ của anh lại cho rằng, có nghĩa là Rênát Senle đã kể lại đúng sự thật vào lúc đó.

Hàng ngày Subbôtin vẫn tiếp tục nghĩ cách cứu vớt một tâm hồn. Trong khi ngồi với nhau như vậy, hai người kín đáo không để cho Khaútson biết họ bí mật nghiên cứu một kế hoạch hành động táo bạo và dũng cảm.

Côvancốp bị bẻ gãy thêm một tuần lễ nữa. Sau đó, anh giả bộ như đã quá chán chường rồi trong một lúc ương bướng anh đồng ý thực hiện tất cả những gì Thiếu tá Khaútson đề nghị.

Trong cuộc họp báo anh sẽ đọc lời tuyên bố mà người ta chuẩn bị sẵn cho anh. Anh sẽ trả lời các câu hỏi cũng do Khaútson gợi ý và trả lời đúng như Thiếu tá mong muốn.

Cuộc họp báo được ấn định vào thứ sáu. Ngày thứ năm là ngày diễn ra thử sau khi Thiếu tá đã triệu tập mọi cộng sự của mình lại. Tại đây Côvancốp đã ứng phó tuyệt vời. Subbôtin vui mừng theo dõi anh khéo léo đóng vai người sĩ quan Nga đã chán ngấy chủ nghĩa cộng sản nhưng không hề đả động tới tình cảm phản bội Tổ Quốc. Đúng như dự định mà Côvancốp đã yêu cầu được tuyên bố theo công thức sám hối ấy chứ không phải một công thức nào khác. Và cái yêu cầu nghiệt ngã ấy càng tô đậm thêm ấn tượng tin cậy vào tư cách của người Trung úy.

Sau buổi diễn thử ấy, Khaútson đã tổ chức bữa tiệc tối chiêu đãi mừng Côvancốp và Subbôtin.

Ông ta là người nâng cốc:

- Tôi bảo lưu một ý kiến cho rằng những người Nga khác với một số bạn đồng nghiệp của tôi, họ là những người thông minh và biết làm việc. Hãy nâng cốc chúc mừng họ. – Miệng nói, tay ông ta nâng ly rượu về phía Côvancốp và Subbôtin.

Một gian phòng lớn của câu lạc bộ nghiệp vụ được dành riêng cho cuộc họp của giới báo chí. Gần hai trăm phóng viên đại diện cho các cơ quan phát hành và phát thanh trên toàn thế giới ngồi hết các chỗ. Hàng chục phóng viên nhiếp ảnh đang xăng xái, ống kính tỳ trên vai chờ đợi phút xuất hiện người anh hùng của hội nghị này. Các phóng viên phóng sự của đài phát thanh lè nhè nói vào ống micrôphôn. Khaútson rõ ràng đã cố gắng kích thích tính tò mò của những người làm báo.

Kia rồi, Côvancốp và Subbôtin đã xuất hiện trên bục. Phút im lặng tuyệt đối tỏa ra khắp phòng, người ta chỉ nghe thấy tiếng lách cách của những máy quay phim và máy ảnh. Bao giờ cũng vậy, đạo diễn chính của hội nghị báo chí là Thiếu tá Khaútson ngồi ở hàng ghế cuối cùng của gian phòng. Đối với ông ta không thể không nghĩ rằng hôm nay lại là một ngày lễ.

Các phóng viên nhanh nhẹn ghi chép vào các cuốn sổ tay:

“Trung úy người Nga xúc động…”

“Một bộ mặt xanh tái gây thiện cảm…”

“Toàn bộ vẻ ngoài của anh ta, đặc biệt là đôi mắt rộng mở màu xám, gây cho mọi người một sự tin cậy…”

“Người ta không nhìn thấy trong tay người Trung úy này có một bản ghi chép nào – điều này cũng gợi lên một sự tin cậy…”

“Chúng tôi không biết người ngồi cùng một bàn với anh ta là ai, nhưng rõ ràng là anh ta cũng xúc động…”

Trong im lặng tiếng nói dõng dạc và rõ ràng của Côvancốp vang lên. Anh ta nói bằng tiếng Đức:

- Thưa các vị, tôi kêu gọi lương tâm của các vị, lương tâm của xã hội trên thế giới này. Nếu trên trái đất này còn có chính nghĩa thì các vị hãy tin vào những gì tôi sắp nói đây và mong các vị hãy bảo vệ chính nghĩa…

Phải nói thêm rằng, lời mở đầu cho bản tuyên bố này đã được chuẩn bị cho Khaútson là theo yêu cầu của Côvancốp. Lúc đầu Subbôtin giả vờ phản đối, sau mới đồng ý: Quả thật, lời mở đầu như vậy đã làm cho bầu không khí thêm căng thẳng. Cuối cùng thì Khaútson cũng phải nhượng bộ. Trong buổi tổng duyệt cuối cùng, Côvancốp cũng đã nói như vậy. Nhưng không hiểu sao lời bắt đầu như thế vào lúc này đã làm cho Khaútson lờ mờ lo lắng một cách khó hiểu.

- Thưa các vị, – Côvancốp tiếp tục nói, – tại chỗ này tôi cần phải thuật lại lời tuyên bố đã được các nhà tình báo Mỹ đứng đầu là Thiếu tá Khaútson và tên phản bội Tổ Quốc này, một tên Skvenxốp nào đó chuẩn bị sẵn… – Côvancốp chỉ tay vào người Subbôtin.

Trên khuôn mặt của Subbôtin đã lộ ra vẻ sợ hãi và cuống quýt tránh xa người Trung úy, anh nẩy người đưa mắt tìm ai đó trong phòng, Khaútson, tất nhiên là như vậy.

Côvancốp lúc này vẫn tiếp tục:

- Tôi bị ngành tình báo Mỹ ở đây mô tả là một người phản bội. Họ đe dọa trấn áp tôi bằng không sẽ thủ tiêu, họ bắt tôi phải tuyên bố tại đây để quay phim nhưng tôi không làm điều đó. Nói chung là tôi không làm chính trị.

Tiếng ồn ào xôn xao nổi lên trong phòng, những chiếc bút máy của phóng viên nhanh nhẹn nhảy múa trên giấy. Một tin giật gân! Quả là một tin giật gân thật sự!

Khaútson giật nảy người. Suýt nữa thì không tự chủ được bản thân, ông ta muốn hét lên: “Tôi tuyên bố chấm dứt hội nghị báo chí,” nhưng đã kịp thời tự kiềm chế. Dù sao cũng đã muộn. Không một sức mạnh nào giờ đây có khả năng kìm hãm được vụ bê bối này. Không phải vô cớ mà cơ quan phát hành lại được gọi là cường quốc thứ sáu. Cường quốc vẫn là một cường quốc. Những chuyện tiếu lâm ở đây thật tồi tệ.

- Tôi sẽ không nói về chính trị, – Trung úy Côvancốp tiếp tục phát biểu, – bởi vì tôi biết rằng những quan điểm của tôi là xa lạ. Dù sao tôi cũng hy vọng vào sự giúp đỡ của các vị. Đó là tất cả những gì mà tôi muốn nói. Vâng, còn đôi lời nữa…

Đến đây, Subbôtin nhảy bổ vào Côvancốp, đẩy anh ra khỏi chiếc micro và kêu lên:

- Giải lao!

Cả phòng họp đáp lại bằng những tiếng khúc khích và tiếng huýt sáo.

Côvancốp chỉ vào người Subbôtin và kêu lên át cả tiếng ồn ào:

- Có lẽ, để dành cho loại bẩn thỉu này mà người ta đã dự định và sẽ còn phải tổ chức một cuộc họp báo nữa. Các vị biết cho: đây là một tên chỉ điểm, một tên đầu cơ, một tên phản bội…

Trong bất cứ trường hợp nguy hiểm nào Thiếu ta Khaútson cũng biết cách giữ thái độ lạnh lùng. Song giờ đây ông ta luống cuống, khuôn mặt thộn ra. Trong cơ quan của mình ông ta đã có khá nhiều kẻ thù và thiếu gì kẻ ghen ghét. Vì thế Khaútson biết rằng họ sẽ không bỏ qua cho ông những lời chửi rủa. Khaútson đi theo hành lang dẫn đến phòng làm việc của vị tướng và bản thân ông cũng không nhận ra mình đang đi chậm lại. Khaútson dừng lại trước cánh cửa và nói thầm với mình: “Chuyện này chưa thể coi là cái chết”, rồi lấy tay nắm cánh cửa…

Ông tướng giương cặp mắt kính khinh bỉ nhìn Khaútson đứng trước bàn rồi ông ném chiếc bút chì xuống đất:

- Chúc mừng anh, Thiếu tá! Một công việc tuyệt vời! Nếu ở vị trí người Nga thì tôi phải tặng anh một tấm huân chương cơ đấy! Còn về nước Mỹ ư, nó sẽ vỗ tay hoan nghênh anh! Hoan hô, Thiếu tá! Các báo chí xuất bản kiếm được khối tiền ở anh. Anh có thể tự hào: sự nổi tiếng của anh ở nước Mỹ giờ đây đã làm lu mờ vinh quang của tất cả các ngôi sao điện ảnh. Hoan hô, Thiếu tá!

Khaútson đứng đấy, im phăng phắc, mắt ngó sang phía một vị tướng. Khaútson đã hiểu, cả đoạn văn tràng giang đại hải độc địa này mới chỉ là lời mở đầu, ông ta đang chờ phần chủ yếu nhất – nó sẽ quyết định cả số phận sau này của mình.

- Tại sao anh lại im lặng? – Ông tướng kêu lên – Hay anh đã mất thói quen không chỉ là làm việc mà cả trong phát biểu nữa?

- Tôi còn có thể nói được điều gì đây… – Khaútson nhún vai. – Người Trung úy Nga này biết cách xỏ mũi tất cả chúng ta.

- “Tất cả chúng ta” nghĩa là thế nào?

- Trước hết là tôi. – Khaútson nói dằn từng tiếng.

- Vậy… và ai nữa?

- Vâng, và lại là tôi. Nhưng thưa ngài chứ không phải người nào khác biết rằng, những sai lầm trong công tác chúng ta có thể xảy ra…

Khaútson nói ra điều đó không phải là không có một sự mỉa mai: ông ta đã nhắc vị tướng nhớ tới chuyện thất bại xì cằng đan Carabơlanca trong thời kỳ chiến tranh.

- Sai lầm cũng có năm bảy đằng, Thiếu tá. – Bộ mặt của vị tướng đã ửng hồng. – Những sai lầm này đến những sai lầm khác trở thành vị tướng nhưng cũng có những sai lầm chẳng trở thành cái gì! Anh hiểu tôi chứ?

- Rõ lắm ạ.

- Thế đấy, nếu như anh còn hiểu được một điều gì thì anh lại không thể hiểu được rằng, thứ tặng phẩm mà anh đã cho chúng tôi trong một thời điểm khó khăn như thế này, khi mà những sự việc tương tự không thể để đổ vỡ được!

- Thưa tướng quân, phải chăng tôi cần phải hiểu rằng lời nhận xét của người như một lời buộc tội vì tôi đã tạo ra những khó khăn đó?

Câu nói của Khaútson như một phát súng bắn trúng cái đích ở tầm xa. Mới đây thôi những người thuộc Đảng Dân chủ đã chiến thắng trong các cuộc bầu cử Tổng thống. Truman vẫn là Tổng thống. Song, trong thời kỳ diễn ra những cuộc vận động bầu cử Tổng thống thì các địch thủ chính trị – những người thuộc phái Cộng hòa đã gây ra nhiều chuyện khó chịu cho những người ở Đảng Dân chủ.

Đặc biệt họ đã tấn công vào mọi chuyện xảy ra ở nước Đức. Để né tránh, những đảng viên Đảng Dân chủ đã nghĩ ra một mẹo láu cá: những chuyện như thế này là do sai lầm của những người già cỗi, những người cha Rôdơven. Rồi họ hứa hẹn rằng những người như thế sẽ được thay thế bằng những người khác. Vị tướng quát mắng Khaútson thuộc “loại người điển hình của chiến tranh”, ông ta cần phải hiểu rằng Khaútson biết ông ta rất rõ so với bất cứ ai. Khaútson đã tính toán đúng vào thời điểm ấy và đã bắn trúng đích…

Ông tướng không trả lời câu hỏi của Thiếu tá. Ngay từ ngày hôm qua ông đã nghĩ hết cả rồi: phải trấn áp cái tay Khaútson không thương tiếc, phải tuyên bố tay Thiếu tá này gần như là thủ phạm chính của mọi tính toán sai lầm phạm phải về nước Đức mà nguyên nhân là do không định hướng đúng công tác tình báo, còn bản thân thì tự đề cao như một thủ trưởng tối cao có nhiệm vụ loại ra khỏi nước Đức những người già cỗi.

Khaútson tất nhiên thừa biết như vậy vì Thiếu tá đã đứng ngắm bắn từ xa rồi. Sự im lặng của viên tướng đã cho Thiếu tá biết viên đạn trúng đích. Phải cương quyết hành động ngay bây giờ, không được do dự.

- Thưa tướng quân, – Khaútson bình tĩnh lên tiếng với một giọng rất thông cảm, – ta không cần phải đánh giá lại ý nghĩa của ván bài trước cuộc vận động bầu cử. Tôi vừa mới nhận được một bức thư của ngài Dgion lớn cách đây không lâu. Về kết quả bầu cử, ngài hài hước viết rằng nếu không tính đến những khoản tiền đã mất trong công cuộc vận động bầu cử, mọi thứ vẫn như xưa. Tiện thể ngài nói rằng ngài vẫn rất quan tâm tới Runo như trước. Người không viết cho ngài chuyện này ư? …Không? Tôi đã kịp khuyên Người nếu có quan hệ với Ngài.

Vị tướng im lặng, Khaútson có thể coi trận đấu thế là thu được thắng lợi… Không cần phải làm tiếp gì nữa giống như các địch thủ mà cả hai bên đã rút quân của mình ra khỏi vòng chiến.

- Thiếu tá, anh còn chờ đợi điều gì sẽ xảy ra nữa không, – Vị tướng nhếch mép cười, – liệu chuyện bê bối này còn để anh phục vụ nữa không?

- Không đời nào, – Khaútson nhanh nhẹn trả lời, – về mặt cá nhân tôi vẫn sẵn sàng chịu sự trừng phạt ở phạm vi sai lầm của tôi. Nhân đây, xin hỏi ngài, ngài vội vã thông báo cho giới báo chí biết về tên Nga này để làm gì?

- Cũng cần phải như vậy. – Viên tướng khô khan nói. “Lại đề cao những hành động của mình” – Khaútson cười mỉa trong bụng.

Sự im lặng kéo dài bao trùm lên toàn bộ văn phòng. Sau đó, vị tướng này mới lạnh lùng lên tiếng:

- Không nên ở lại Berlin làm gì nữa. Tôi nghĩ rằng anh buộc phải nhận một trường mới được thành lập của chúng ta ở Munkhen. Hôm nay tôi sẽ nói chuyện với Trung tâm. Thiếu tá, nên để thời gian qua đi và quên câu chuyện khủng khiếp này.

- Biết làm sao được, tôi đồng ý, – Khaútson tỏ ra rất vui vẻ. – Hơn nữa, trong cuộc sống sôi động ở thời buổi này, mọi thứ cũng nhanh chóng bị lãng quên.

- Đừng có tưởng, Thiếu tá. Chúng ta đã bị phía Đông giáng trả hàng loạt đòn phản công rồi. Tình hình là cực kỳ căng thẳng đối với tất cả chúng ta.

Khaútson mỉm cười:

- Người ta đang thay thế những người già cả như tướng quân và chúng tôi bằng những con người mới, công việc thế là sẽ đâu vào đấy… Thưa Tướng quân, Ngài định làm gì với tay người Nga kia cùng với cô gái Đức của anh ta?

- Tôi đã đọc hồ sơ của hắn… – Vị tướng nhún vai. – Hình như hắn không định phản thùng đâu. Trạng thái của hắn hiện giờ ra sao?

- Buồn phiền, ủ rũ. Tự tay chúng lại ngắm bắn vào tên Trung úy này.

- Đúng, đúng! Tôi e rằng chỉ có hắn mới thích hợp cho việc như thế.

- Tôi không nghĩ như thế thưa tướng quân. Con người này không hề đần độn. Điều chủ yếu là hắn là không còn con đường trở về nữa.

- Hôm nay những người Nga lại đòi ta phải trả viên Trung úy ấy về cho họ.

- Ngài trả lời họ thế nào?

- Cứ như thế. Không có gì cả. Tôi đã trả lời phỏng vấn một tờ báo Tây Berlin. Tôi tuyên bố người sĩ quan Nga này tự nguyện chọn phương Tây. Bộ chỉ huy Nga đã làm một việc vô ích khi họ còn tiếp tục không hiểu những nguyên tắc của nền dân chủ phương Tây, họ cho rằng chúng ta đã sắp xếp số phận một con người mà không cho anh ta được sống the