CÔNG VIỆC ĐANG ĐƯỢC SẮP XẾP

Vào ngày giờ đã định, người trẻ tuổi đến nhà Sencơ.

- Tôi đã đọc lướt qua tất cả các tài liệu nói về người Ônkilôn, - ông ta nói, - và tôi thấy các tài liệu ấy đều không vững chắc. Không còn nghi ngờ gì nữa, dân tộc này có thật và đã chiến đấu với người Tructri, để lại sau họ nhà cửa và vũ khí bằng đá và xương. Nhưng không ai biết họ đi đâu cả. Chúng tôi chỉ nghĩ rằng hoặc là họ đã chết trên một trong những đảo do những điều kiện sống khắc nghiệt và thiếu động vật săn bắn hoặc là họ ở lại trên lục địa và đã bị một bệnh dịch nào đó quét sạch từ lâu.

- Nếu họ chết trên đảo thì hài cốt của họ hẳn là đã được tìm thấy, - người trẻ tuổi phản đối. - Người ta không ai lại biến mất mà không để lại dấu vết. Nếu họ đã chết trên lục địa thì chắc là những láng giềng mới của họ: người Iacut, người Tunggut và người Lamut đã thường xuyên kể những truyền thuyết về họ, nhưng không có truyền thuyết nào như vậy được lưu truyền,

- Vậy họ có thể ở đâu? - Sencơ thốt lên. - Họ không thể bay lên cung trăng!

- Hiển nhiên là họ đang ở vùng đất Xannhicôp, nơi đó các bầy chim di cư đang bay đến. Chắc chim là hướng đạo của họ.

- Nếu người ta có thể bay được thì tôi sẵn sàng tin ông. Nhưng người Ônkilôn không thể bay được và phải đến vùng đất này hoặc bằng đường biển hoặc vượt qua băng giá.

- Họ không thể đi bằng đường biển bởi vì họ đem theo súc vật và như vậy là không có xuồng nào chở được.

- Nhưng họ cũng không thể vượt qua băng giá. Theo tất cả những cứ liệu có sẵn, Bắc Băng Dương không đóng băng suốt cả chiều dài hoặc chiều rộng. Bao giờ cũng có một dải nước không đóng băng tương đối rộng ở một khoảng cách nào đó từ bờ biển. Vì thế không có một người Tructri nào, họ vốn là một dân tộc can đảm, đã ở trên đảo Vranghen và không có một người thợ săn nào, họ cũng không phải là những người nhát gan, đã từng đến đảo Bennet. Việc bá tước Tôn mất cũng đã chứng minh rằng băng giá không thể vượt qua được.

- Nói chung, tất cả những điều ấy rất đúng, - người trẻ tuổi ôn tồn nói với viện sĩ đang say sưa. - Nhưng cho phép tôi nhắc lại để ông biết rằng khí hậu thay đổi. Những thời kỳ giá lạnh xen với những thời kỳ ấm áp tùy theo những chấm trên mặt trời...

- Vâng, tôi biết tất cả những điều đó, Sencơ nói.

- Chúng tôi biết rằng những người Ônkilôn rời về quần đảo Nôvôsibirơxcơ vì những nhà đắp đất của họ và những đồ vật họ làm ra đã được phát hiện ở đây.

- Tôi công nhận với ông điều đó.

- Họ nhận thấy rằng nơi này không còn thích hợp, những chim thú để săn bắn thưa thớt và sẽ bị thợ săn dần dần tiêu diệt hết. Viễn cảnh của sự chết đói đã đẩy họ đi xa hơn, trong khi những con chim bay về phương bắc hàng đàn lớn chỉ cho họ thấy rằng theo hướng ấy có vùng đất, ở đây các chim thú săn bắn có nhiều hơn, Giả định rằng đúng vào lúc ấy có một thời kỳ lạnh lẽo và do một vài mùa đông đặc biệt lạnh, biển phủ đầy băng giá. Đầu xuân, khi ngày dài hơn, những người Ônkilôn vượt qua biển đến Vùng đất Xannhicôp một cách an toàn.

- Và họ chết ở đây vì lạnh và đói bởi vì tôi không thể cho rằng có vùng đất ở vĩ tuyến 80, mà ở đây con người có thể sống được. Ngỗng và vịt có thể tìm thức ăn trong lãnh nguyên ấm áp nhưng người thì...

- Người bắt những giống chim này cũng như bắt những con moóc, hải cẩu, gấu Bắc cực, cá và sống ở Grinlen, sống trên những quần đảo phía bắc châu Mỹ, trên Spitxbecghen và trên vùng đất mới. Họ sống trên những vùng Bắc cực, thậm chí thích những vùng đó, cảm thấy nhớ nhà mỗi khi xuôi về hướng nam.

- Tôi thấy rằng ông hoàn toàn tin có Vùng đất Xannhicôp và người Ônkilôn sống ở đây.

- Tôi dám chắc về điều thứ nhất và điều giải thích duy nhất có thể có về sự mất tích của người Ônkilôn là họ sống ở Vùng đất Xannhicôp.

- Rủi thay, Viện hàn lâm lại không tán đồng ý kiến này. Tôi đã cho điều tra. Các đồng sự của tôi tin rằng không có vùng đất nào như vậy và Tôn đã chết.

- Thật đáng tiếc, bởi vì nơi duy nhất mà Tôn có thể an toàn được là vùng đất Xannhicôp. Tôi không nhấn mạnh rằng ông ta ở đấy, nhưng có thể như vậy, và người ta không có thể tìm kiếm ông ta ở nơi nào khác.

- Sau khi làm bằng mọi cách để tìm vùng đất và bá tước Tôn rồi, tôi không tin rằng bây giờ có ai dám bắt tay vào việc đó, thậm chí nếu có tiền.

- Tôi xin tình nguyện đi và tôi nghĩ rằng tôi có thể có những bạn đồng hành đáng tin cậy trong những người bị tù đầy biệt xứ ở tỉnh Iacut và những thợ săn sống ở bờ biển phương bắc.

- Nếu ông có tiền, ông sẽ tổ chức đoàn thám hiểm như thế nào?

- Tôi nghĩ đến hai người cũng bị tù biệt xứ ở Cadatrie. Chúng tôi thường thảo luận tỉ mỉ về một đoàn thám hiểm như vậy, dĩ nhiên là chỉ bàn suông, bởi vì chúng tôi không có tiền ngoài số phụ cấp nhỏ nhặt mà chính phủ Nga hoàng cấp cho những người tù và cấp không đều. Chúng tôi sống chẳng khác gì người bản xứ, bằng săn bắn và câu cá. Cả hai người bạn tôi đều trẻ và sự đầy ái không làm cho họ sa sút về mặt tinh thần. Lao động tiếp sức cho chúng tôi và thân thể chúng tôi được rèn luyện. Ngoài ra, tôi muốn thuê hai thợ săn có kinh nghiệm đi trên băng giá, những người này đã từng đến quần đảo Nôvôsibirơxcơ, họ có chó và thiết bị cần thiết.

- Ông nói đúng. Khó mà làm việc nếu thiếu những thứ ấy. Rồi sau ông sẽ tiến hành như thế nào?

- Chúng tôi sẽ vượt qua băng giá đến đảo Côtennưi vào đầu xuân, đặt căn cứ và xây dựng nhà kho ở đây, và tranh thủ thời gian băng giá còn rắn chúng tôi khởi hành ngay lên phương bắc.

- Nếu biển không đóng băng như vẫn thường đã xảy ra thì sao?

- Trong trường hợp đó chúng tôi sẽ đặt hai xuồng nhẹ lên xe trượt tuyết. Chúng tôi dùng các xuồng đó chuyên chở vượt biển khơi. Thực ra biển cũng không rộng lắm, nơi gần đất liền thường có đóng băng. Chúng tôi lại tiếp tục dùng xe trượt tuyết đi cho tới đất liền, nghiên cứu ở đó rồi đến cuối mùa hè trở về theo cách đó.

- Nhưng vào thời gian ấy biển khơi sẽ rất rộng và tôi không nghĩ rằng ông sẽ an toàn trên những chiếc xuồng chở nặng của ông. Và ông đừng quên rằng vào cuối mùa hè bắt đầu hay có bão tuyết.

- Nếu chúng tôi không vượt biển được bằng xuồng thì chúng tôi sẽ qua mùa đông ở Vùng đất Xannhicôp và quay về vào đầu mùa xuân năm sau.

- Ông có biết những con chó của ông dùng bao nhiêu lương thực cho cả một năm không? Ông sẽ phải chuyên chở quá nhiều đấy.

- Dĩ nhiên, nhưng tôi sẽ không đem theo ngần ấy thức ăn dự trữ. Tôi hy vọng rằng sẽ có nhiều thú săn bắn ở Vùng đất Xannhicôp. Trong suốt mùa hè, chúng tôi sẽ dự trữ lương thực cho mùa đông và cho chuyển về căn cứ của chúng tôi.

- Nhưng giả sử ông không tìm thấy vùng đất nào cả?

- Trong trường hợp ấy, chúng tôi sẽ lập tức quay về Côtennưi, nghỉ hè ở đây và tiến về đất liền vào mùa thu khi biển đóng băng. Ngay cả trong trường hợp đó, theo tôi rất hãn hữu, chúng tôi cần có kho dự trữ tại Côtennưi, tôi muốn nói đến cả cái khả năng săn thú không tốt lắm trong mùa hè.

- Ông ước chừng xem một chuyến thám hiểm như vậy sẽ mất bao nhiêu tiền?

- Chẳng bao nhiêu đâu. Ba chúng tôi không phải trả công sá gì, chúng tôi cần nhất là lương thực. Hai người thợ săn, tất nhiên là được trả công, nhưng họ sống giản dị, khoản chi phí chính sẽ là chó, lương thực dùng cho chó, xe trượt tuyết, xuồng, súng ống, đạn dược và quần áo. Tôi đã tính toán mọi việc ở đây và ở Cadatrie. Tôi nghĩ rằng hai hoặc hai nghìn rưởi rúp là đủ.

- Món tiền ấy chẳng lớn lắm.

- Xe trượt tuyết làm ở phương bắc không khỏe lắm, bởi vì gỗ không bền lắm, chúng tôi sẽ cần đến loại xe trượt tuyết tốt nhất để khỏi phải mất thời gian sửa chữa. Tôi nghĩ rằng, tốt hơn cả là đặt mua những xe ấy ở đây và mang đi theo mình. Súng đạn cũng vậy, súng đạn bán ở đây tốt hơn và rẻ hơn. Những thứ còn lại thì có thể mua ở địa phương đó.

- Tôi thích kế hoạch của ông, – Sencơ nói. Và tôi nghĩ rằng tôi có thể đưa cho ông hai nghìn rưởi rúp. Nhưng tôi đặt điều kiện, ông phải mang từ Vùng đất Xannhicôp về những mẫu đá và thảo mộc và nếu có thể, ông mang về cho tôi cả những con thú nhỏ và những điều ghi chép về cây cối, động vật và khí hậu. Tất nhiên là ông sẽ mang về cho tôi những điều ghi chép được về những người Ônkilôn nếu ông tìm thấy họ. Ông có dám chắc là ông và những người cùng đi với ông có thể làm được việc ấy không?

- Tôi hy vọng, chúng tôi sẽ làm được. Dĩ nhiên, chúng tôi không phải là nhà thám hiểm thực sự, nhưng chúng tôi ít nhiều đã được rèn luyện. Một người trong bọn chúng tôi cũng am hiểu chút ít về địa chất, người thứ hai về sinh vật học, còn bản thân tôi lại thích động vật học và nhân chủng học hơn.

- Tuyệt! Tôi sẽ kiếm ở Viện hàn lâm cho các ông phong vũ biểu, nhiệt kế, địa bàn và những dụng cụ khác để nghiên cứu khoa học. Tất nhiên ông thực hiện điều quan trọng là xác định vĩ độ và kinh độ của một số điểm trên vùng đất này, nếu ông tìm thấy nó, - Sencơ mỉm cười, - và ít nhất là vẽ ra được một bản đồ sơ lược và vạch con đường đi đến đó.

- Hẳn chứ ạ! Tôi sẽ tự tay vẽ bản đồ và vạch con đường đi. Nhưng ai sẽ xác định vĩ độ và kinh độ? Trong chúng tôi không ai biết làm việc đó.

- Điều đó chẳng khó khăn lắm. Ông có thể học ở Đài thiên văn vật lý trung ương. Tôi sẽ viết giấy cho ông giám đốc. Chỉ mất độ hai hoặc ba tuần. Ông có thì giờ không? Bao giờ ông định rời khỏi thành phố?

- Để tôi xem, bây giờ là cuối tháng mười một, tôi phải đi trong một tháng để đến Cadatrie vào cuối tháng hai và lên đường đến đảo vào giữa tháng ba.

- Người ta thường đến đó vào tháng tư.

- Vâng, nhưng chúng tôi phải đi sớm hơn để đầu tháng tư, khi biển vẫn đóng băng, thì chúng tôi đã sẵn sàng để lên đường đến vùng đất Xannhicôp.

- Nhưng một tháng liệu có đủ để chuẩn bị và mua mọi thứ ông cần đến không?

- Đủ. Tôi đã thăm dò ở các xưởng, những xe trượt tuyết có thể làm trong hai tuần. Chừng ấy thời gian đủ cho tôi mua mọi thứ và theo học ở đài thiên văn.

- Ông sẽ làm xong công việc ở đây, nhưng ông vẫn còn rất bận ở Cadatrie.

- Nếu vấn đề được quyết định ở đây thì bây giờ tôi sẽ đánh điện cho Ôlecminxcơ và người ta sẽ gửi thư về cho Cadatrie để cho các bạn tôi có thể sắm quần áo, mua chó và lương thực dùng cho chó.

- Nhưng họ chưa có tiền để mua sắm các thứ đó?

- Họ sẽ vay tiền, khi tôi đến sẽ trả. Nhân dân ở Cadatrie biết chúng tôi.

- Bây giờ ông cần bao nhiêu tiền để đặt và mua đồ dùng?

- Khoảng 500 rúp là đủ để chi phí cho mọi thứ.

- Tôi sẽ đưa cho ông món tiền này lấy ở tiền túi của tôi. Số tiền còn lại cùng với các dụng cụ thì xin hẹn đến hai hoặc ba tuần sau.

Sencơ viết một ngân phiếu và một bức thư bảo đảm cho giám đốc đài thiên văn. Đưa cho người trẻ tuổi, ông nói:

- Xin mời ông đến gặp tôi hai tuần sau vào giờ này để báo cho tôi biết là ông đã chuẩn bị đến đâu.

- Cho phép tôi được tỏ lòng khâm phục vì vấn đề đã ngã ngũ nhanh chóng như vậy, - người trẻ tuổi thốt lên rất cảm động. - Khi tôi đến gặp ông, tôi không dám tin là kế hoạch của tôi được thực hiện. Nhưng bây giờ thì mọi việc đã được giải quyết một cách đơn giản. Ông sắp đưa một số tiền lớn cho một người hoàn toàn lạ mặt mà chỉ mới nghe lời nói của người đó.

- Tôi không mất lòng tin ở con người mặc dầu tóc tôi đã đốm bạc, - Sencơ trả lời một cách hiền từ. - Tôi đã giúp cho nhiều công cuộc nghiên cứu khoa học, và lòng tin của tôi rất ít khi bị lừa dối. Ngoài ra, tôi có thể xét đoán người ngay từ đầu. Nhưng ông đã làm cho tôi sực nhớ rằng tôi chưa biết tên ông và tên các bạn ông. Đó là điều cốt yếu để lấy giấy thông hành cho ông. Ông sẽ cần đến nó đối với chính quyền ở Xibiri. Xin ông cho tôi biết quý danh, tôi ghi.

- Matvây Ivanôvich Gôriunôp, trước đây là sinh viên đại học Petecbua bị đày đi xứ Iacut theo lệnh của chính quyền. Bạn tôi là Xêmion Pêtrôvich Oocđin và Paven Nhicôlaêvich Côxtiacôp, trước cũng là sinh viên. Người thứ nhất học ở trường đại học tổng hợp, người thứ hai học ở viện kỹ thuật, Chúng tôi bị đày năm năm vì những cuộc nổi dậy của sinh viên năm 1899.

- Các ông mắc tội gì mà bị lưu đày đi xa như các trọng phạm vậy?

- Chúng tôi điều khiến các cuộc họp và bị ghi vào sổ đen là những người cầm đầu phiến loạn. Họ muốn bắt ép chúng tôi đi lính (có lẽ ông nhớ là có một sắc lệnh về việc này?). Nhưng chúng tôi chống lại. Do đó họ đưa chúng tôi đến sống với những con gấu Bắc cực.

- Các ông sắp mãn hạn đi đày chưa?

- Hạn tù của tôi đã mãn, vì thế tôi được phép về nhà ở tỉnh Vôlôgđa dưới sự giám sát của cảnh sát. Tôi đã ở tại đô thành mà không được phép, đó là điều tất nhiên. Các bạn tôi năm sau sẽ được phóng thích.

- Điều đó có nghĩa là tôi sẽ còn phải đệ trình chính phủ cho phép ông đến tỉnh Iacut?

- Tôi không nghĩ rằng điều đó có gì khó khăn.