LÊN ĐƯỜNG

Một tháng sau, có đủ tiền và giấy tờ, Gôriunôp lên đường đi về phía đông, mang theo dụng cụ và các thiết bị: trong đó có ba xe trượt tuyết khỏe và một xuồng lớn có thể dễ dàng lắp khít cái nọ với cái kia không mất đến một tiếng đồng hồ. Xuồng có thể chở bốn người, ba xe trượt tuyết nặng và mười con chó; như vậy toàn bộ đoàn thám hiểm có thể vượt qua biển cả trong hai chuyến đi.

Từ Irơcutxcơ, cuộc hành trình dài và tẻ ngắt bắt đầu trên những cỗ xe trượt tuyết do ngựa kéo xuống hạ lưu sông Lêna qua Catrugơ, đến tận Iacutxcơ, thành phố chính trên lãnh thổ khắc nghiệt mà nhân dân bị đày ải ở đây, con đường xuyên qua hành lang vô tận phủ tuyết trắng xóa, được tạo thành do những bờ cao và tường dốc đứng của con sông đóng băng. Xa hơn, con đường chạy qua những vùng hạ lưu của sông Anđan, những vực thẳm của dãy núi Veckhôianxcơ ảm đạm, và những ngọn đồi, đồng bằng của lưu vực lớn sông Iana đến cửa sông. Ở đây, bên rìa của thế giới là làng Cadatrie, những ngôi nhà của nó đứng sừng sững trong tuyết. Từ Iacutxcơ ra đi vào ban ngày hầu như không có ánh sáng mặt trời, trong khi bên kia rặng núi, đêm Bắc cực đã buông màn xuống. Chỉ những vì sao, trăng và những ánh sáng - bắc cực quang - chiếu sáng trên đường đi, nếu không có bão tuyết gầm rú,

Cuối tháng hai Gôriunôp đã chở các thứ đến Cadatrie. Ở đây các bạn của anh ta đã chuẩn bị mọi thứ cho cuộc thám hiểm: ba chục con chó, một kiện cá khô, thức ăn của chó, lương thực cho nhân viên của đoàn thám hiểm, quần áo đi cực, giầy trượt tuyết. Hai thợ săn giàu kinh nghiệm, một người Iacut tên gọi Nikita Gôrôkhôp, có người anh đã cùng đi với đoàn thám hiểm không may mắn của Tôn, và một người Côdắc: Capiton Abramovich Nhikiphôrôp, đồng ý đi với đoàn thám hiểm. Cả hai đều đã ở quần đảo Nôvôsibirơxcơ, họ đã đến đây lần cuối cùng với đoàn thám hiểm đi tìm Tôn, và họ đã từng đi khắp các bờ biển. Họ tin là Vùng đất Xannhicôp có thật và tuyên bố rằng họ đã thấy nó vào những ngày đẹp trời từ các dãy núi trên đảo Côtennưi. Đảo bí mật này đã hấp dẫn họ như đã hấp dẫn Gôriunôp và bạn của ông ta; họ lấy làm khoái về dịp may mắn được là người đầu tiên đến đảo.

Làng Cadatrie nằm trên dải đồi phía bờ phải của sông Iana cao hơn bình nguyên của nó, phía trên bắc vĩ tuyến 71 0 và ở đó là giới hạn phía bắc của rừng. Rải rác trên đó là một vài nhà của người Côdắc và của lái buôn, một vài căn lều của người Iacut và một nhà thờ nhỏ bị tuyết phủ dầy. Về mùa đông, khói cuộn lên từ các ống khói, những ngọn lửa trên bếp của các căn lều của người Iacut và tháp chuông phủ tuyết là những dấu hiệu duy nhất chứng tỏ có dân cư (đối với miền bắc vùng Prianski điều này rất quan trọng). Lãnh nguyên tiếp nối lãnh nguyên trải rộng vô tận về phía bắc, phía đông và phía tây. Về mùa đông, nó trở thành một bình nguyên trắng xóa với những mảng tuyết rắn, phẳng do những cơn bão tuyết dữ dội chất thành từng đống; về phía nam, một rừng thưa với những cây cối mọc mờ mờ hiện ra, trong khi dãy núi Cula hình mâm xôi cắt đứt cửa sông Iana ra khỏi phần còn lại của thế giới, có thể thấy hiện lên ở chân trời trong một ngày trời đẹp.

Mọi việc chuẩn bị cuối cùng đã xong trong hai tuần và đoàn thám hiểm khởi hành vào giữa tháng ba khi ngày đã dài tới mười một giờ. Đi trên ba xe trượt tuyết, nhân viên của đoàn thám hiểm được năm người đánh xe hộ tống đến tận quần đảo Nôvôsibirơxcơ. Những người đánh xe ngồi trên xe trượt tuyết, trên đó có thức ăn dự trữ cho chó, lương thực và những đồ tiếp tế khác để chất vào nhà kho trên quần đảo và để dùng trong khi đi đường,

Con đường đi xuống một trong những nhánh ở lưu vực sông Iana theo hướng đông bắc, đi qua cảnh hoang vắng của làng Uxtianxcơ đã bị bỏ lâu ngày vì lụt thường xảy ra. Ngày nay làng này không còn dấu tích gì. Nhờ đường bằng phẳng họ đến cửa sông chỉ mất hai ngày. Bình nguyên nằm phía dưới nhường chỗ cho mặt biển trắng xóa và phẳng lặng. Quần đảo giống như những ngọn đồi phẳng nhô lên trên dải đất trắng này, ở bên phải là các mũi chạy dài về phía bắc bờ lục địa. Đoàn thám hiểm tiến về hướng ấy, vượt qua vịnh và tìm cách cắm trại trên bờ biển ít nhất là vào đêm để có được cái may mắn là đốt một ngọn lửa bằng cây gỗ trôi ở phía nam trên dòng sông Iana đang chảy ra biển.

Theo con đường này, họ đi qua đảo Iarôc, mũi Manicô, trên đó có một căn lều đứng trơ trọi, và qua vịnh Seliacxki. Họ đi qua mũi Tuructac, qua vùng biển Vanca và mũi Đaritran. Từ đây họ đi theo bờ biển đến mũi Trurokin, vượt vịnh Abeliacxki và dừng lại ở trại Gôrôkhôp trên bờ nam của mũi Xviatôi Nôxơ dài dằng dặc, đến đây thì lục địa kết thúc.

Cuộc hành trình khoảng 200 cây số từ cửa sông Iana mất bốn ngày, vì đoàn thám hiểm tiến không cần vội lắm, cốt để chó khỏi mệt. Trong vùng biển rộng và nông giữa đồng bằng của sông Lêna và mũi Xviatôi Nôxơ, những tảng băng không cao, cũng không dài nên dễ có thể vượt qua. Trời u ám nhưng yên tĩnh.

Trại Gôrôkhôp có hai lều làm bằng gỗ trôi. Lều không có cửa hoặc ống khói, nhưng có một bếp lớn. Những bếp này chỉ mang lại hơi ấm khi có lửa. Những thợ săn hải cẩu, moóc, nai và gấu Bắc cực thỉnh thoảng sống trong những lều này về mùa xuân, mùa thu.

Ban ngày, trời sáng dần, đoàn thám hiểm vào trại. Gôriunôp, Oocđin và Côxtiacôp leo lên đỉnh của dải đất nhô ra trên mũi Xviatôi Nôxơ, dải đất này che lấp mặt biển. Dải đất nhô ra có đá ba-dan màu đen; ở vùng này có một thời kỳ đá ba-dan này tuôn ra từ trong lòng đất chảy như thác, Họ trèo lên đến tận đỉnh các mỏm đá bằng phẳng và phóng tầm mắt nhìn ra biển đầy băng giá. Biển trải rộng trước mắt họ giống như một đồng bằng trắng xóa, ngang dọc đầy những gò băng và phủ tuyết dày.

Từ đồng bằng này nhìn về phía bắc chân trời họ thấy đảo Liakhôpxki lớn, một vùng núi bằng phẳng với bốn đỉnh núi in hình mờ nhạt lên chân trời phía bắc. Đây đó những chấm đen trên nền trắng là vách đá và dốc đứng. Đây là chỗ gần nhất của quần đảo Nôvôsibirơxcơ, thợ săn nhiều người biết, vì ở đây có nhiều ngà ma-mút. Theo đường chim bay, quần đảo cách xa khoảng sáu, bảy chục cây số nữa là con đường mà các nhà thám hiểm của chúng ta sẽ đi qua đây.

Mặt trời xuống thấp. Một luồng gió lạnh bắt đầu thổi từ vùng băng giá, các nhà du hành vội quay về trại; ở đó, trong một căn lều, ngọn lửa đang bốc cháy, ấm nước và nồi thức ăn đang sôi và bữa ăn tối sắp chuẩn bị xong. Đĩa được bày lên trên một cái hòm dùng làm bàn ăn, những cái hòm nhỏ hơn dùng làm ghế. Gôrôkhôp và Nhikiphôrôp ngồi gần lò sưởi mồm ngậm tẩu thuốc lá, đang ngóng đợi các bạn trở về để cùng ăn. Họ dọn dẹp căn lều, cởi dây cho chó và chuẩn bị những túi ngủ. Tiếng cười nói râm ran vọng ra từ căn lều thứ hai, nơi ở của năm người đánh xe giúp, những người dẫn đoàn thám hiểm tới quần đảo.

Sáng hôm sau, lúc mặt trời lên, một đoàn gồm tám xe trượt tuyết do tám đến mười chó kéo rời đất liền vượt qua vách đá ở đầu mũi Xviatôi Nôxơ và đi về hướng bắc, qua biển băng. Trên những đoạn bằng phẳng, mặc dầu chẳng có đường vạch sẵn, bầy chó kéo xe trượt rất nhanh đến nỗi những người trượt tuyết cũng chưa chừng chạy kịp chúng. Nhưng chỗ nào mà đường có gò băng lởm chởm thì chúng đi rất chậm, cứ mỗi gò băng lại phải chọn một lối đi, người ta phải đẩy từng xe trượt tuyết một. Họ hỗ trợ cho bầy chó, người thì đẩy sau xe, người thì vần thành xe và dùng gậy trượt tuyết để bẩy xe. Khi không tìm được lối đi thích hợp thì họ phải dùng rìu đã dắt sẵn ở thắt lưng để mở lối. Băng rắn lại về mùa đông ở 30° - 40° dưới không, băng vỡ kêu loảng xoảng như kính vỡ. Trong khi người chặt mạnh vào băng thì những con chó nằm nghỉ trên tuyết. Chúng biết rõ rằng, khi có tiếng rìu vang lên là báo hiệu cho chúng phải kéo rất vất vả mất khoảng 15 phút.

Khi nhanh, khi chậm, tốc độ trung bình khoảng bảy cây số một giờ, đoàn thám hiểm đã đi được nửa đoạn đường đến đảo vào lúc giữa trưa. Không tháo dây buộc chó, họ nghỉ lại để ăn. Bữa ăn có thịt ướp lạnh, bánh mì sấy và chè nóng. Tuy thế để chuẩn bị chè nóng, họ không phải đốt lửa. Gôriunôp đã mang theo các phích nước nóng từ thủ đô, thành thử trong các đợt nghỉ không cần phải mất thời gian đốt lửa và đun nước. Những người đánh xe rất thú vị khi thấy những bình đặc biệt này và thấy chè vẫn nóng mà không cần đun; họ uống chè với một khoái cảm đặc biệt, dường như họ đã uống một thứ nước thánh. Họ tin có phù phép ở trong đó: khi ngoài trời băng giá ở 30° dưới không mà chè lại nóng, được rót ra từ một cái bình mà sờ vào lạnh buốt. Trong đợt nghỉ thứ nhất của đoàn thám hiểm để ăn trưa vào ngày họ rời Cadatrie, Gôriunôp trêu đùa tuyên bố rằng anh ta sẽ uống chè nóng trên tuyết nhanh hơn là chè nóng mà những người lái xe đun bằng lửa. Khi họ bắc nồi lên lửa thì anh ta lấy phích ra. Những phích này một nửa bị vùi dưới tuyết. Năm phút sau anh ta rót chè nóng cho những người Iacut đang há hốc mồm vì ngạc nhiên. Gôrôkhôp và Nhikiphôrôp đã biết rõ điều bí mật này; họ cười bò ra khi nghe những người đánh xe kêu lên và thấy họ ngẩn mặt ra.

Sau bữa ăn sáng, họ tiếp tục cuộc hành trình như đã định. Đảo đứng sừng sững trên băng và án ngữ chân trời phía bắc; giữa tuyết long lanh, họ có thể phát hiện một vài hòn đá cuội màu xám và những chấm đen trên bờ biển dốc đứng về phía dưới. Lúc mặt trời lặn, vượt qua gò băng cuối cùng, họ đi khá nhanh. Những con chó biết rõ rằng đến đất liền chúng sẽ được ăn và nghỉ ngơi và khi một cái lều màu đen ở chân một vách đá thấp thoáng hiện ra, tất cả tám mươi con chó sủa đồng loạt và chạy như bay về phía đó.

Nhưng đến gần bờ biển thì họ phải đi chậm lại vì những cơn bão đã gầm rú ở đây trong suốt mùa thu, khi mặt biển đóng băng và dựng lên bức tường băng. Người ta phải kéo từng xe trượt tuyết một trước khi đoàn thám hiểm đến trại Malôie Dimovic. Đây là một cái lều do chính Xannhicôp, người thợ săn nổi tiếng, người đồng hành và hướng đạo của Heđenstrôm xây dựng. Đầu thế kỷ thứ 19, Heđenstrôm là người đầu tiên đã miêu tả về đảo. Căn lều có cách đây một trăm năm, mà trong khí hậu lạnh lẽo này vẫn không bị hư hại, những khúc gỗ phủ đầy muối đã biến sang màu đen và phủ rêu đôi chỗ, nhưng bên trong hãy còn tốt. Nhiều thợ săn đã ẩn trong căn lều này trên đường đi về đảo và mỗi người đã góp phần tu sửa, chữa cửa ra vào, cửa này có bản lề bằng da. Mái nhà thỉnh thoảng lại phải trát đất. Gần căn lều, một người nào đó đã để lại một ít gỗ trôi sông có thể dùng làm chất đốt. Thật là may mắn, có nó, người ta không cần phải tìm kiếm chất đốt dọc theo bờ biển hoặc đào bới dưới tuyết.

Một ngọn lửa phút chốc bùng lên cạnh lều, những ánh lửa tạt đi tạt lại, soi sáng bức tường cao phủ băng và lan dài về cả hai phía.