NHỮNG DẤU HIỆU BÁO TRƯỚC SỰ NGUY HIỂM

Từ cuối tháng bảy, mặt trời bắt đầu lặn không phải chỉ ở bên kia đỉnh núi nằm ở ngoại vi phía bắc của thung lũng mà còn ở bên kia chân trời. Ngày chóng tối và đêm dài hơn, dấu hiệu đầu tiên của mùa thu cũng xuất hiện. Những con chim sa yến làm tổ trong các vách đá, tụ tập thành những đàn lớn, và những con chim non đang tập bay để chuẩn bị cuộc hành trình dài về phương nam. Những con ngỗng và vịt còn lại cũng đang tụ tập nhau lại bay từ hồ này đến hồ khác. Sương mù ban đêm dày hơn và lơ lửng trên thung lũng lâu hơn vào các buổi sáng.

Các nhà du hành đã quyết định nghỉ đông ở Vùng đất Xannhicôp. Họ dự trữ thức ăn bằng cách săn bắn và những người vợ của họ sấy và thui hun thịt và rán mỡ, tích trữ mỡ trong bao tải khâu bằng dây da to. Nhưng cuối tuần thứ nhất của tháng tám, có một sự việc xảy ra, báo trước tình hình nghiêm trọng. Trong đêm mồng bảy rạng ngày mồng tám các nhà du hành tỉnh dậy khi nghe thấy tiếng chấn động dữ dội ở dưới đất. Thoạt đầu đang ngái ngủ, họ cho rằng có kẻ nào định mở cửa ngôi nhà trát bùn của họ. Rồi họ nghe thấy tiếng rầm rầm, dường như có một đoàn tàu nặng nề đang chạy qua.

- Lại một trận động đất, - Oocđin kêu lên.

Căn nhà mờ mờ trong ánh sáng yếu ớt của đống than đã gần tàn, ngọn lửa vật rọi vào những khuôn mặt hoảng hốt của những người đàn ông và những người đàn bà nhỏm dậy trên giường.

Đất lại rung chuyển. Xà nhà kêu cót két rồi gẫy răng rắc, đất rơi qua những lỗ hổng. Lửa cháy rực, những thứ mắc trên sào hoặc treo trên xà bắt đầu chao đảo, một tiếng xì xì dưới đất bốc lên.

- Nhà của chúng ta vững hơn nhà khác, nhưng chúng ta cũng phải ra khỏi nhà, - Gôriunôp nói và lấy quần áo.

Những người đàn bà run rẩy vận khố và vớ quần áo chạy vụt ra ngoài, những người đàn ông vừa đi vừa mặc quần áo, chạy theo họ.

Đêm ấm và sáng một cách lạ thường nhờ một ngọn gió bắc thổi mạnh làm tan sương mù. Đồng cỏ được ánh trăng chiếu sáng, trăng lơ lửng trên vùng ngoại vi phía tây thung lũng. Mặc dầu có gió làm cho lá xào xạc, trong rừng tiếng rào rào của các tảng đá rơi từ trên các vách đá xuống có thể nghe được ở cả hai phía.

Từ ngôi nhà của người thủ lĩnh vọng đến tiếng kêu la của những người đàn bà, tiếng khóc thét của trẻ con và tiếng hét của những người đàn ông. Một số người đã chạy ra ngoài. Phút chốc, những người khác đã chạy theo và họ tụ lại ở gần lối cửa ra vào, đăm đăm nhìn lên bầu trời và trao đổi ý kiến, Amnunđac đến chỗ các nhà du hành. Ông ta rất sợ hãi.

- Đất lại rung chuyển, hỡi các người da trắng, - ông ta nói, giọng trách móc. - Ông thầy cúng tài ba đã nói đúng. Ông ta nói rằng sự rủi ro sẽ bắt đầu đến với những người Ônkilôn khi người da trắng đến. Khi người da trắng có mặt, đất rung chuyển hai lần và bọn Vampu tấn công chúng tôi.

- Nhưng bọn Vampu bao giờ cũng là kẻ thù của các ông, và trước đây, vùng đất đã rung chuyển nhiều lần, - Gôriunôp nói vẻ bực tức.

- Nhưng chưa bao giờ có chuyện như thế này, ông hãy nhìn mặt trăng mà xem, nó đỏ ửng lên. Đó là triệu chứng xấu, - Amnunđac trả lời.

Lại một trận chấn động mạnh nữa làm cho ông ta lảo đảo, nhiều người Ônkilôn ngã. Những người đàn bà kêu thét, còn trẻ con thì khóc như ri. Trước mặt mọi người, một trong những bức tường của nhà Amnunđac đổ ụp và một cột bụi dày đặc bốc lên trời, cây bắt đầu nghiêng ngả.

- Mọi người đã ra khỏi nhà cả chưa? - người thủ lĩnh hỏi.

- Ra cả rồi ạ, - họ trả lời.

- Không, không, hãy còn - giọng một người đàn bà nói. – Mẹ tôi bà Matu đang ốm, vẫn còn trong nhà. Mẹ tôi bảo rằng: “Mẹ chết ở đâu cũng được!”.

- Bây giờ chắc bà ta chết rồi, - một người nói thêm. - Tường đã đổ đè lên người bà ta.

- Bới đất và những thanh củi rồi kéo người bà ta ra, - Amnunđac ra lệnh.– Mang củi và đốt lửa lên.

Nhưng người Ônkilôn sợ không dám vào nhà. Họ bắt đầu xẻ đất ở bức tường đổ nát, và lo lắng nhìn những thanh gỗ chưa đổ hẳn. Annuia can đảm đi vào nhà mình và mang một ít than hồng trên một tấm gỗ ra. Oocđin và Gôriunôp mang củi đến. Phút chốc, một ngọn lửa cháy bập bùng làm không khí bớt căng thẳng và mọi người vây quanh ngọn lửa, trừ các chiến sĩ có nhiệm vụ dọn dẹp. Trận chấn động tiếp diễn và mỗi lần đất rung, người Ônkilôn lại dạt ra chỗ khác mặc dù không còn gì có thể rơi xuống đầu họ. Có tiếng ầm ầm liên tục dưới lòng đất và những thân cây rung động. Mọi người ngồi xuống, vì hầu như không thể đứng vững được. Tiếng đá rơi loảng xoảng không ngừng.

- Sự rủi ro lớn đã đến với người Ônkilôn, - Amnunđac nói khẽ, mắt nhìn vào ngọn lửa rung rinh mỗi lần khi đất rung chuyển. Các nhà du hành lại bắt gặp những cái nhìn thù địch của những chiến sĩ và đặc biệt là của những người đàn bà.

Đang ngồi bên cạnh Oocđin, Annuen đứng dậy khi cơn chấn động ngừng và đi sang chỗ những người đàn bà đang ngồi ở phía đối diện ngọn lửa. Vợ Côxtiacôp và Gôriunôp cũng đi theo, chỉ có Annuia và Racu là không đi.

- Ý chừng người ta xem chúng ta là những thằng hủi, - Gôriunôp nói khẽ với bạn mình.

- Đừng bận tâm, - Côxtiacôp bình thản trả lời. - Khi mặt trời lên, mọi người sẽ bình tĩnh trở lại và hết sợ hãi.

- Trăng đỏ hơn trước, - Oocđin nhận xét. - Đất lở có thể làm cho bụi bốc lên.

Cơn chấn động dữ dội làm rung chuyển thung lũng, kèm theo một tiếng ầm lớn làm cho củi trong đống lửa bay tứ phía. Lại có những tiếng kêu khủng khiếp, một vài người ngồi xổm bị ngã vật xuống, những con chó rên rỉ. Ngôi nhà của người thủ lĩnh đổ ụp, chỉ có khu trung tâm là vẫn còn đứng được giữa đám bụi bốc mù trời. Các chiến sĩ đang dọn lớp đất cỏ, kèo cột và xà gẫy, ngã vật xuống, sau đó họ chạy biến đi.

- Chúng ta đang bị tiêu diệt, đất đang sụt đổ dưới chân chúng ta, bộ lạc chúng ta đã đến giờ tận số! - những người đàn ông và đàn bà than thở. Những người đàn bà ôm chặt những đứa trẻ khóc lóc. Tất cả những con mắt đều mở to và trên mỗi gương mặt đều hiện lên sự khủng khiếp.

Khi tiếng rầm rầm của đá lở đất nhào đã tắt thì một sự im lặng khủng khiếp bao trùm đồng cỏ bởi vì gió cũng đã ngừng thổi. Mọi người bất giác lắng nghe. Lát sau người ta nghe thấy tiếng trống lục lạc từ xa nhưng rất rõ, phá tan sự im lặng. Tiếng trống lục lạc có hiệu quả như một phép lạ đối với những người Ônkilôn. Gương mặt họ dịu đi, mắt họ không giương to nữa và người ta nghe được tiếng thở dài của một vài người.

- Ông thầy cúng của chúng ta vẫn còn sống, ông ta đang khấn thần đất! - mọi người kêu lên một cách sung sướng.

Trận chấn động vừa rồi quả là trận cuối cùng mặc dầu vẫn còn một vài lần chấn động nhỏ, không ai chú ý nữa. Họ vây quanh ngọn lửa và bắt đầu lim dim ngủ. Bỗng họ bật dậy vì nghe thấy tiếng trống trận ở trại bên cạnh. Trống đánh lúc nhanh lúc chậm, nổi lên rõ rệt giữa cái im lặng của đêm khuya. Những tiếng trống yếu hơn vọng từ những trại xa hơn. Tất cả mọi người run rẩy và lắng nghe với sự chú ý căng thẳng. Đến khi tiếng trống báo điềm gở ngừng, Amnunđac quay sang Gôriunôp, giọng trách móc:

- Nhiều căn nhà của chúng ta đổ trong đêm qua, nhiều đàn bà và trẻ con bị chết và nhiều người bị gẫy xương, đồ dùng và vũ khí bị mất. Đây là điều bất hạnh lớn, các ông da trắng ạ. Các ông không muốn ngăn lại, nhà cửa của các ông vẫn nguyên vẹn, còn nhà tôi thì đổ nát.

- Bởi vì nhà ông xây không vững, - Gôriunôp tức giận trả lời. - Các ông hãy làm chắc hơn thì nhà các ông sẽ không đổ xuống đầu các ông.

- Nhiều thế hệ đã sống trong nhà chúng tôi và không ai nghe nói nhà bị đổ bao giờ, - người thủ lĩnh nói. - Khi điều bất hạnh đến, chúng tôi không chống lại được. Chúng tôi không phải là phù thủy...

Ông ta định nói thêm “như các ông” nhưng đã ngừng lại. Các nhà du hành hiểu rõ ông ta định nói gì.

Các chiến sĩ đã dọn xong bức tường đổ đầu tiên và kéo bà Matu ra ngoài. Bà ta đã chết. Con gái bà ta và hai người đàn bà khác đốt riêng một ngọn lửa, đặt bà ta nằm gần và bắt đầu cầu nguyện, ca ngợi đức hạnh của bà ta. Những người khác ngủ một cách bình yên quanh đống lửa lớn. Amnunđac đánh trống báo cho những trại khác biết: nhà ông ta đã bị đổ và một người đàn bà đã chết.

Khoảng gần sáng, các nhà du hành bắt đầu buồn ngủ. Trận động đất đã ngừng và khoảng cách giữa những lần chấn động yếu kéo dài hơn. Ngôi nhà trát bùn của các nhà du hành vẫn đứng vững, họ có thể quay về. Họ nói chuyện với nhau về ngôi nhà rồi đứng dậy đi về. Những người Ônkilôn đã thức dậy, nhìn theo họ bằng ánh mắt căm tức và không thiện cảm.

Amnunđac ngủ, đầu gục lên đầu gối. Chỉ có Annuia và Racu đi với các nhà du hành. Matu và Papu ở lại với những người đàn bà khác, còn Annuen thì đi theo những người đưa đám. Gôriunôp và Côxtiacôp thấy mình là những người bị bỏ rơi.

Sau một đêm đầy lo âu nên mọi người dậy muộn. Ánh mặt trời buổi sáng đang ùa qua những khe cửa khi họ thức dậy. Người ta đốt một ngọn lửa, Matu, Papu cùng Annuen nấu bữa ăn sáng như không có việc gì xảy ra cả. Trong bữa ăn, những người đàn ông cùng ăn với họ. Những người đàn bà nói rằng khi đất bắt đầu rung, họ rất sợ đất nứt ra và những người da trắng sẽ đẩy họ xuống địa ngục, vì thế họ đã ở lại thị tộc của thủ lĩnh. Đó là đáng buồn nhưng là sự thật hiển nhiên và Gôriunôp phải nói đi nói lại rằng anh ta và các bạn không phải là phù thủy hoặc là thần đất. Tuy nhiên, nét mặt của ba người đàn bà trẻ chứng tỏ họ không tin điều anh ta nói.

Họ cũng báo cho các nhà du hành biết rằng ông thầy cúng từ sáng sớm đã đến thăm Amnunđac và có nói rằng trên đường đi ông ta đã thấy một vết nứt và đã nhảy qua một cách khó khăn. Ngôi nhà trát bùn của ông ta đã không bị đổ ụp; thần linh phù hộ cho kẻ tôi tớ của mình đây. Tin này thôi thúc các nhà du hành đi quan sát vùng phụ cận. Tất cả các chiến sĩ đang bận thu dọn và khôi phục ngôi nhà trát bùn bị đổ nát. Các nhà du hành có thể đi loanh quanh mà không có những người đi hộ tống, đặc biệt lúc này họ rất chán ngán sau những sự kiện xảy ra trong đêm. Họ cầm súng và để Gôrôkhôp lại nhà nhằm làm cho người ta bớt nghi ngờ. Họ đi dọc theo con đường dẫn tới ngôi nhà của ông thầy cúng, và lát sau, đi qua chỗ nứt mới ông ta đã tả cho thủ lĩnh nghe. Vết nứt kéo dài từ đông sang tây rộng gần hai mét. Dưới đáy kẽ nứt đất lẫn với bùn và cây cối, ở chỗ kẽ nứt đi qua một cây to thì cây đó bị xé từ rễ lên đến một vài mét, một nửa thì nằm ở phía này kẽ nứt còn nửa kia thì nằm về phía bên kia, giống một người đang đứng dạng chân qua một cái hào. Gần rãnh, một vài nơi, mặt đất bị phủ một lớp cát ướt và đen, đã bị ném lên khi động đất.

Từ đây, họ rẽ theo hướng tây-nam đến hồ linh thiêng để quan sát hồ. Họ đi qua gần ba mươi chỗ nứt rộng hẹp khác nhau. Một vài chỗ có thể bước qua, một vài chỗ phải nhảy. Nhiều chỗ không sâu, nhưng có một vài chỗ hai gờ dần dần khép lại, không thấy được đáy của chúng, và khi ném đá xuống, có dấu hiệu chứng tỏ rằng ở dưới sâu một vài mét có nước. Mặt đất nằm dưới vách đá bao quanh thung lũng bị phủ đầy đá tảng và đá hộc rơi từ lúc ban đêm. Ở một chỗ, họ thấy một con sơn dương đã bị sức chấn động ném tung ra khỏi một cái gò cao. Các nhà du hành mang nó đi với ý định phân bua với người thủ lĩnh về cuộc đi dạo không có đoàn hộ tống của họ.

Họ dừng lại trên bờ hồ linh thiêng và ngạc nhiên thấy hồ không có nước. Thay vào đó, họ trông thấy một cái hốc lớn hình phễu hẹp không đều, có những miếng phún thạch đen ngòm và lầy nhầy; đây đó, nước phụ lưu của hồ đã giảm đi nhiều và chảy róc rách dưới những tảng đá. Cẩn thận đi qua tảng đá trơn như mỡ, các nhà du hành tới miệng hố gần chân vách đá. Cái hố rộng hai hoặc ba mét đường kính và dốc như biến mất dưới vách đá, nước từ dưới tảng đá chảy vào nó thành một suối hẹp.

- Nào, các anh có ý kiến gì về cái này? – Côxtiacôp hỏi khi cả ba người dừng lại và ngắm cái miệng đen ngòm đang há hốc ra và thu nhỏ dưới một độ sâu thăm thẳm và đầy bí mật.

- Tôi nghĩ.., - Oocđin nói, - trận động đất đã làm tiêu tan mọi chướng ngại. Nghĩa là một vòng cung hình cánh khuỷu đã dẫn nước ra ngoài theo từng thời kỳ mỗi khi nước đầy.

- Nhưng có phải lượng nước chảy vào hồ giảm nhanh là lý do mất nước phải không? - Gôriunôp hỏi.

- Hãy nhớ lại rằng nước tập trung ở đây là chảy từ khắp thung lũng về, chắc anh còn nhớ lần cuối cùng chúng ta thấy một dòng nước lớn chảy từ rừng ra và biến trong lòng đất ở đây. Hiện giờ cả mặt hồ là một con sông nhỏ, rộng một mét và sâu nửa mét.

- Có lẽ một vài kẽ nứt trên mặt đất đang ngăn không cho nước đổ đến đây, - Oocđin trả lời.

- Nếu những khe nứt này có đáy, liệu sau khi đã đầy nước, các con suối có thể khôi phục và chảy vào hồ như trước được không? - Gôriunôp hỏi.

- Tôi cho là có thể.

- Vậy tôi hy vọng rằng điều đó xảy ra càng nhanh càng tốt, bởi vì nếu những người Ônkilôn biết hồ linh thiêng đã cạn thì họ càng sợ hãi hơn bao giờ hết và sẽ gán tai họa này cho những ông phù thủy da trắng.

- Dĩ nhiên là chúng ta sẽ không nói gì với họ về điều này.

- Các anh cũng đừng nói với cánh đàn bà về những chỗ chúng ta đã qua nhé.

- Dĩ nhiên, Gôrôkhôp cũng không cần biết. Chúng ta sẽ nói rằng chúng ta đuổi theo một con sơn dương và xem chỗ nứt. Thế thôi.

Từ hồ họ quay về nhà và đi dọc theo vách đá một quãng. Một đống đá trắng đồ sộ nằm ở chân vách đá làm cho họ chú ý. Họ chứng minh đây là băng vỡ do trận động đất làm tung khỏi đỉnh núi. Điều này chứng tỏ có những băng hà nhỏ xung quanh thung lũng. Điều quan trọng và lý thú hơn là sự phát hiện ra một khe nứt ở ngay dưới chân một vách đá. Nó chạy dài về hai hướng, khi hẹp lại, khi rộng ra và đầy nước, sâu khoảng năm, sáu mét.

Các nhà du hành tiếp tục đi dọc theo vách đá xung quanh thung lũng, họ đến gần chân vách đá ba lần và ở đâu họ cũng thấy chỗ nứt. Rõ ràng là nền thung lũng bị tách khỏi rìa phía tây theo một khoảng cách ít nhất là mười cây số.

Họ quay về trại lúc quá trưa và thấy người ta đã chú ý đến sự vắng mặt của họ. Nhưng con sơn dương đã phá tan mọi nghi ngờ và Amnunđac lấy làm tiếc rằng ông đã sai một số chiến sĩ bỏ công việc để đi tìm những người khách lạ. Những thứ đổ vỡ trong nhà đã được dọn sạch và những người Ônkilôn đang dựng sườn nhà, họ dùng cột và sườn nhà cũ. Các nhà du hành ăn cơm và mang rìu ra đóng giúp cho sườn nhà vững chắc thêm, làm cho ngôi nhà không còn bị đổ lên đầu những người dân khi bị động đất. Nhưng họ ngạc nhiên thấy những người Ônkilôn từ chối sự giúp đỡ của họ.

- Tổ tiên chúng tôi đã dạy chúng tôi cách làm nhà, - Anunđac nói, - và chúng tôi đã sống trong nhà một cách bình yên từ nhiều thế hệ này. Chúng tôi sẽ không làm nhà theo kiểu khác. Tốt hơn hết là các ông đừng làm cho đất rung nữa, rồi nhà chúng tôi sẽ không bị đổ.

Các nhà du hành nói mãi cũng vô ích và kiểu mẫu của căn nhà trát bùn của các nhà du hành cũng không thuyết phục được họ.

- Nếu những người Ônkilôn chứ không phải những ông phù thủy da trắng ở trong ngôi nhà của các ông thì hẳn căn nhà cũng đã bị đổ, một trong những chiến sĩ đứng xung quanh các nhà du hành nói vậy trong khi các nhà du hành nói chuyện với người thủ lĩnh.

Những người khác gật đầu và nói:

- Phải đấy, đúng đấy!

Các nhà du hành phải quay về ngôi nhà trát bùn của họ, nhưng họ không thể bàn với nhau vì những người đàn bà hiểu tiếng Nga khá tốt và các nhà du hành không thể nói tự do trước mặt họ, bởi vì nói điều gì thì lập tức những người Ônkilôn cũng biết ngay.

Để biết xem những người đàn bà đứng về phía nào, các nhà du hành nói cho họ biết ý muốn giúp đỡ của họ và sự từ chối cũng như lý do từ chối của những người Ônkilôn.

- Amnunđac làm như thế là hoàn toàn đúng, - Annuen nói.

Những người khác đồng ý với cô ta, chỉ riêng Annuia là đứng về phía các nhà du hành và chỉ rõ sự vững chắc của căn nhà của họ. Cô ta nói rằng: từ chối sự giúp đỡ của những người thông minh hơn mình là ngu ngốc.

- Họ không thông minh hơn ta, họ là phù thủy, - Annuen cất giọng bực tức, - Trước khi họ đến với chúng ta, nhà của chúng ta chưa bao giờ bị đổ, đất chưa bao giờ rung mạnh như đêm qua. Họ chỉ cần cầu cho đất không bao giờ rung nữa.

Đó là lần đầu tiên những người đàn bà trẻ tranh luận gay gắt với nhau, và ba đối thủ ngu ngốc và mê tín của Annuia bắt đầu văng tục đến nỗi các nhà du hành lấy làm tiếc vì đã gây ra cuộc nói chuyện này. Tuy nhiên, họ làm như thế thật là may, sau này chúng ta sẽ thấy.

Để làm cho những người đàn bà bình tĩnh trở lại, Oocđin nói với Annuia rằng: anh ta muốn Annuia cùng anh đi hái quả trong rừng. Những người đàn bà khác cũng nói rằng, đã đến lúc cần cất trữ quả rừng trong mùa đông và họ cầm những chiếc bình hình trụ bằng vỏ gỗ, có nắp vặn chặt và có quai cầm để đi vào rừng, nhưng họ đi theo một hướng khác. Gôriunôp, Côxtiacôp và Gôrôkhôp ở lại nhà và lợi dụng cơ hội này để nói chuyện. Gôriunôp nói:

- Hình như theo tôi, chúng ta sẽ không qua mùa đông ở đây. Những người Ônkilôn rõ ràng không còn thân thiện với chúng ta nữa.

- Đúng thế! - Côxtiacôp đồng ý, - và nếu có điều gì xấu xảy ra, chẳng hạn một trận động đất nữa, hay một trận bão, hoặc một cuộc cướp phá của bọn Vampu, thì chúng ta phải cao chạy xa bay là hay nhất.

- Chẳng có gì đáng lo ngại cả, - Gôrôkhôp nói xen vào. - Mọi việc sẽ tốt lành. Vùng đất này không phải ngày nào cũng rung chuyển. Chúng ta có thể qua mùa đông ở đây.

- Nhikita thích ở đây, - Côxtiacôp nói, giọng mỉa mai.

- Tất nhiên tôi thích. Tôi cho là rất thú vị! Chúng ta cần ăn gì được nấy, có nhà ấm và chẳng bao lâu, chúng ta sẽ lấy những người vợ chưa cưới đáng yêu của chúng ta.

- Tôi hiểu! - Gôriunôp nói, giọng lè nhè rồi im lặng.

Nếu có một cuộc xung đột xảy ra thì rõ ràng là Gôrôkhôp sẽ đi với người Ônkilôn hoặc đứng ngoài cuộc. Một sự im lặng ngột ngạt. Lúc này Gôrôkhôp đứng dậy và đi ra ngoài ngôi nhà trát bùn.

- Tôi sợ rằng, Gôriunôp nói, - nếu chúng ta phải cấp tốc ra đi một cách lặng lẽ thì Nhikita có thể không muốn đi với chúng ta, và có thể tố giác với người Ônkilôn.

- Tôi không nghĩ như vậy. Sao anh lại có ý nghĩ ấy? - Côxtiacôp ngạc nhiên hỏi, - Đừng quên rằng người Ônkilôn cũng cho anh ta là một ông phù thủy, và nếu tình thế trở nên gay gắt, anh ta cũng bị nguy hiểm,

- Không phải hoàn toàn như vậy. Tôi đã nhận xét rằng, người Ônkilôn đối xử với anh ta rất khác. Anh ta cũng đen như họ, gần gũi với họ hơn và nói tiếng nói của họ. Anh không thể bảo anh ta là da trắng, có phải không?

- Tôi cho rằng không. Nhưng anh ta đã đến với chúng ta, sống với chúng ta và cũng như chúng ta, anh ta có sấm và chớp cùng những đồ vật kỳ lạ khác.

- Ấy vậy mà địa vị của anh ta vẫn có gì khác đấy. Oocđin làm cho tôi chú ý tới điều đó và anh ta biết được nhờ Annuia. Dù trong trường hợp nào, nếu chúng ta không thổ lộ với Nhikita thì cũng chẳng hại gì.

- Anh nói đúng. Và điều làm tôi chú ý là cuộc va chạm giữa những người đàn bà với nhau chứng tỏ rằng chúng ta có Annuia là đồng minh.

- Phải, cô ta yêu Oocđin tha thiết và nhờ cô ta mà chúng ta có thể biết được kế hoạch của những người Ônkilôn. Điều đó có thể rất bổ ích.

- Thật là lý thú khi biết rằng, trong trường hợp chúng ta phải cấp tốc trốn đi, thì liệu cô ta có đi với chúng ta không. Nhớ rằng Oocđin đã hỏi cô ta khi chúng ta ngồi trên gò và nhìn xuống biển cả, cô ta nói rằng cô ta không muốn.

- Đúng là lúc đó cô ta nói như vậy. Nhưng bây giờ, tôi nghĩ cô ta sẽ theo anh ta đến tận cùng trời cuối đất.

Thấy Gôrôkhôp quay lại, họ không nói chuyện nữa. Họ ra ngoài để nhìn xem căn nhà đã làm được đến đâu,

Khung nhà đã dựng xong. Những người đàn bà đã bắt đầu dùng đất có cỏ phủ lên, loại cỏ này họ nhặt trong những đống đổ nát hoặc mới cắt. Ngôi nhà chắc chỉ đến tối là có thể ở được.

Annuen, Matu, Papu và Racu chiều tối mới quay về, bình của họ đầy quả mâm xôi và quả việt quất,

Phút chốc, Oocđin và Annuia cũng xuất hiện, Annuia có một ít quả dâu trong bình và mắt cô ta đỏ hoe vì khóc; khi những người đàn bà khác thấy cô ta có ít quả dâu thì họ cười khẩy và hỏi cô ta đã làm gì trong rừng,

- Tôi mắng cô ta vì đã cãi cọ với Annuen, - Oocđin nói.

Annuia ngạc nhiên nhìn anh ta và mặt đỏ lên ở chừng nào có thể của làn da ngăm đen của cô ta. Annuen được phỉnh nịnh, nên trong ngôi nhà trát bùn, họ lại sống hòa thuận.

Khi hoàng hôn xuống, những người đàn bà đi vắt sữa tuần lộc. Oocđin muốn bàn lại những việc xảy ra lúc ban ngày, nhưng Gôriunôp ngầm ngăn lại, chỉ tay về phía Gôrôkhôp đang ngồi trên giường.