SA MẠC ĐEN

Bình minh vừa mới hé thì ba nhà du hành và Annuia đã mặc áo ấm, mang ba-lô và súng, rời ngôi nhà trát bùn sau khi viết mấy chữ cho Gôrôkhôp để báo rằng họ đi xem hồ và sẽ trở về vào khoảng ngày thứ hai. Họ nói thêm họ để Gôrôkhôp ở lại cốt làm con tin cho người Ônkilôn. Sương mù rất dày đặc, nhưng Annuia đã nhanh chóng tìm thấy đường thẳng đến những trại ở phía bắc và dẫn tốp người đi một cách chắc chắn. Trời lạnh giục họ đi nhanh, cỏ phủ đầy sương muối và trên những cái hồ họ đi qua có một lớp băng mỏng dọc theo bờ.

- Hàng năm vào thời kỳ này chưa bao giờ lạnh đến như thế, - Annuia nói khi cô ta nhìn thấy băng.

- Vì thế mà chúng ta phải đến thung lũng Một nghìn làn khói. Chúng ta muốn biết tại sao trời lạnh, - Oocđin giải thích cho cô ta.

Sương mù chỉ tan vào lúc quá trưa, khi các nhà du hành đặt chân đến trại của thị tộc Annuia. Họ dừng lại để ăn uống. Đây là ngôi nhà cũng bị đổ trong trận động đất, nhưng hầu như đã dựng lại. Người trong nhà đón tiếp các nhà du hành một cách thân mật; cho đến bây giờ họ vẫn chưa biết gì về tình cảm và sự nghi ngờ đã nổi lên trong thị tộc Amnunđac đêm hôm trước. Họ biết rằng hồ linh thiêng đã biến mất, nhưng họ chưa biết những tin tức ghê gớm do hiệu trống truyền đi để bảo cho mọi người biết các nhà du hành đã bị buộc tội.

Sự có mặt của Annuia, người vốn được thị tộc yêu chuộng, xua tan ý nghĩ họ có thể có về việc những nhà du hành đang chạy trốn. Và khi người ta bảo họ rằng những người da trắng đang đi đâu thì ba chiến sĩ tình nguyện được cử đi hộ tống. Các nhà du hành không từ chối, điều đó càng làm cho họ không nghĩ rằng các nhà du hành đã vắng mặt mà thủ lĩnh không được biết.

Nghỉ một lúc, các nhà du hành lại tiếp tục cuộc hành trình, Trời đã ấm, nhưng người ta có ấn tượng lúc này là mùa thu, chứ không phải là mùa hè. Họ tìm con đường ngắn nhất để đến phía bắc. Đi được ba giờ thì họ thấy một vùng cỏ mọc lơ thơ, phút chốc cảnh tượng trở nên hoàn toàn hoang vắng. Sự thay đổi xảy ra trong thung lũng đi từ đằng xa cũng có thể thấy được. Họ không thấy những cột khói trắng ở chân trời và chỉ thấy bức tường đen chạy dọc theo ngoại vi hiện ra mờ mờ. Họ ngạc nhiên trước những gì đập vào mắt khi họ đi vào thung lũng Một nghìn làn khói. Không còn thấy một cột khói nào trong hàng nghìn cột khói thành từng luồng như cầu vồng ở đây, trước đây đã cuồn cuộn dâng lên; trong những đầm nước sôi, nước đã biến mất hoặc bất động, mặc dầu vẫn còn nóng. Khắp nơi, một sa mạc phún thạch đen trơ trụi và cằn cỗi trải dài, giống một bãi than xỉ có những kẽ nứt ngang dọc. Lúc này một luồng hơi nóng bốc lên và mỗi ngọn gió như một luồng hơi phát ra từ một lò luyện kim hay một lò nướng bánh khổng lồ làm cho bụi đen bốc mù mịt và quay cuồng quanh bình nguyên chết. Không khí nóng khi tràn qua sa mạc đã mất đi tính chất trong suốt, thành thử những vách đá đen ngòm trên vùng ngoại vi trông như đang trôi trên một cái hồ rộng và có những đường nét quái gở. Dường như có một đô thị lớn trên bờ hồ đối diện.

Với vẻ ngạc nhiên, các nhà du hành và các chiến sĩ nhìn ngắm lưu vực thay đổi, những người Ônkilôn đã đi hộ tống các nhà du hành lần trước thì kinh hoàng khi nhìn thấy cảnh tượng đó. Họ thì thào nói với nhau, cuối cùng họ hỏi:

- Hàng nghìn làn khói mà chúng tôi đã thấy ở đây bây giờ ở đâu? Những cái đầm mà chúng tôi nấu thịt ở đó ở đâu? Tóm lại tất cả những cái đó là gì? Các ông da trắng hãy bảo cho chúng tôi biết đi. Tại sao quỷ thần dưới đất thôi không nấu ăn nữa và tại sao lửa thần không cháy ở dưới ấy nữa? Họ đang ngủ hay đã chết, đã đi nơi khác?

Nhờ sự giúp đỡ của Annuia, Gôriunôp giải thích rằng tất cả là do kết quả của động đất. Họ chưa hiểu hết điều anh ta nói, nhưng đã rút ra một kết luận bất ngờ và chính xác.

- Điều đó có nghĩa là, chúng ta không nên đi xa như lần vừa rồi.

Thật ra thì không cần phải đi sâu vào sa mạc đen nữa, vả lại cũng khó mà đi sâu vào được, vì giữa bầu không khí nóng ấy, thở được là điều rất khó khăn. Trước khi họ ở chỗ này, hơi nước bốc lên phần nào đã giảm nhiệt độ, và mặc dầu ở đây nóng như trong một cái nhà tắm, người ta vẫn có thể chịu đựng được.

Ngắm nhìn lần cuối cùng cái sa mạc chết và cái “đô thị kỳ quái” nổi lên ở phía xa, các nhà du hành và những người hộ tống quay trở về, vào lúc mặt trời lặn, họ ngủ đêm bên cái hồ thứ nhất nằm trong vùng có cây cối. Ở đây vẫn ấm, gió bắc mang hơi nóng từ miền hoang dã đến. Sau khi đốt một đống lửa và nướng vài miếng thịt, họ thảo luận về tình hình hiện nay. Annuia nói chuyện với những người trong thị tộc, nên các nhà du hành có thể nói chuyện một cách thoải mái. Họ đã lo sợ.

- Anh kết luận gì về việc này, việc mà chúng ta thấy trong ngày hôm nay? - Gôriunôp hỏi.

- Tôi nghĩ là tình thế rất nghiêm trọng, - Oocđin trả lời. - Điều tôi đoán tỏ ra hoàn toàn đúng: động đất đã biến đổi đến tận gốc những điều kiện bên dưới thung lũng và cái lò sưởi của Vùng đất Xannhicôp - thung lũng Một nghìn làn khói có thể gọi như vậy - đã không làm nhiệm vụ của nó nữa. Đất ở đây vẫn còn nóng, nhưng nó sẽ lạnh ngay, không lâu nữa thung lũng sẽ giá lạnh và ốc đảo giữa băng ở Bắc cực này sẽ nhanh chóng biến mất.

- Vậy không thể trông mong vào cái gì khác được hay sao? - Côxtiacôp hỏi. - Đó phải chăng là kết quả duy nhất có thể có được?

- Không, nếu như sau sự hoạt động của núi lửa mà nó được biểu hiện ra qua các lò hơi, các hồ nước nóng và sủi bọt thì khi các thứ đó đã mất đi một cách tự nhiên, tức là sự chết chóc phải dẫn đến, song núi lửa tắt đi rất chậm, kéo dài hàng chục năm; mùa đông có lẽ sẽ từ từ dài hơn và rét hơn, sinh vật, cây cối và loài người sẽ phải chống lại những điều kiện hủy hoại đời sống trong một thời gian dài.

- Nhưng bây giờ chúng đang bị kết án tử hình và chi trong một mùa đông là chết. Có phải như vậy không?

- Phải, nếu lò sinh nhiệt không được khôi phục trong một vài tuần tới hoặc tháng tới.

- Tại sao anh cho rằng nó có thể được khôi phục?

- Theo ý kiến tôi, chẳng những nó có thể mà còn cần phải được khôi phục. Động đất đã khép những chỗ nứt, mà những chỗ nứt này đã để cho hơi nước và khí tuôn ra ngoài rất nhiều bởi ngọn núi lửa mà chúng ta không biết đã tắt hay đang ngủ. Sự bốc hơi này đã không ngừng lại, chỉ những chỗ nứt mới bị bít lại. Hơi và khí tích tụ sâu trong lòng đất và sớm hay muộn chúng cũng phải tìm một con đường thoát ra mặt đất; điều này càng xảy ra chậm thì sự bốc hơi càng tai hại hơn. Vì thế, chúng ta hy vọng sớm có một trận động đất nữa để mở những lỗ nứt cũ cho hơi và khí thoát ra, hoặc tạo những lỗ mới. Đó là giải pháp ít đau đớn đối với khủng hoảng, bởi vì, nếu sau khi đã tích tụ đến độ có thể nổ bùng, hơi và khí bốc lên mặt đất, thì kết cục sẽ là khôi phục các núi lửa, tức là dân cư sẽ chết không phải vì băng giá mà vì lửa.

- Đấy, câu chuyện là như vậy, - Côxtiacôp thốt lên. - Những người Ônkilôn bất hạnh, họ sẽ bị tiêu diệt bằng cách này hoặc cách khác.

- Chính sự cứu thoát duy nhất là trận động đất mới nữa, - Gôriunôp nói. - Tuy nhiên, họ vẫn cầu nguyện thần linh và hy vọng quả đất không bao giờ rung chuyển nữa.

- Đất rung chuyển càng sớm chừng nào càng tốt, bởi vì nếu điều đó xẩy ra trong mùa xuân tới thì cũng đã là quá muộn. Phần lớn những con vật không thể sống nổi trong băng giá 40- 50°dưới không, khi bão tuyết kéo dài ập đến, Người Ônkilôn có thể sống qua mùa đông trong nhà họ. Họ có khá nhiều củi, nhưng mùa hè năm sau họ sẽ chết đói vì không có thú săn bắn lớn nũa.

- Còn những con chim di cư, những củ ấu trụi, nấm, hoa quả và rễ cây thì sao? Anh nhìn đời quá đen tối đấy.

- Có lẽ. Dù sao thì họ cũng phải ăn ít và thức ăn của họ sẽ nghèo nàn hơn trước. Dĩ nhiên là họ có thể bắt đầu trồng lúa mì, rau cỏ và câu cá. Nhưng để làm được việc đó, họ cần phải có giống và dụng cụ. Ngoài ra, cũng cần có người dạy họ làm những việc ấy.

- Điều đó có nghĩa là khi chúng ta quay về trại, chúng ta cần phải nói với ông thầy cúng và Amnunđac rằng họ phải cầu nguyện cho một trận động đất mới. Nhưng nếu nó tạo ra những lỗ thông hơi mới trong nửa phần thung lũng ở về phía nam thì sao?

- Như vậy tai hại càng lớn bởi vì nó sẽ tiêu diệt cây cỏ trên một vùng khá rộng, có thể bao gồm những đồng cỏ cho tuần lộc ăn, các đồng cỏ và nhà cửa. Tuy nhiên, cũng còn hơn là chết rét.

- Nhưng chúng ta thì cần phải làm gì? - Côxtiacôp hỏi.

- Chúng ta cần phải ở trong thung lũng càng lâu càng tốt và cùng lắm mới phải ra đi, - Oocđin trả lời.

- Thời gian sẽ chỉ cho chúng ta phải làm gì. Nhưng bây giờ chúng ta phải chờ đợi để xem cái gì sẽ xảy ra, thời tiết sẽ thay đổi như thế nào và thái độ của người Ônkilôn sẽ ra sao. Nếu chúng ta ở lại thì sẽ ít nguy hiểm hơn là bị đuổi sớm, - Gôriunôp nói.

Mệt vì phải đi nhiều, các nhà du hành chẳng mấy chốc đã nằm yên và ngủ thiếp đi. Những người Ônkilôn thay phiên nhau canh gác.