Chương XIII ❖ 1 ❖

Hòn đảo cấm bắt đầu hé cửa cho thế giới bên ngoài.

Những trận đánh đã nổ ra. Việc giới thiệu, cổ động cho một mặt trận trên cao vừa mở ra, đã trở thành cần thiết. Ngoài những cán bộ thuộc các ngành có liên quan tới binh chủng khá đông đảo, còn có đội ngũ của những người làm công tác nghệ thuật, những nhà văn, nhà báo.

Trọng tới sân bay vào cuối tháng Năm, sau khi đã dự hội nghị mừng công của Quân chủng Phòng không và Không quân để tìm hiểu tình hình chung. Anh được phân công tới đấy làm phóng viên thường trú. Tòa soạn đang cần một số bài tường thuật kịp thời về các trận đánh của không quân.

Sau khi xem các giấy tờ của anh, đồng chí chủ nhiệm chính trị trung đoàn, người trắng trẻo, có vẻ "thư sinh" tiếp Trọng với vẻ cởi mở, nói rằng đơn vị rất hoan nghênh sự có mặt lâu dài của anh. Nhưng khi Trọng hỏi về phạm vi tìm hiểu của mình thi chủ nhiệm trở nên dè dặt.

Anh nói:

- Theo quy định của trên thì các anh sẽ không hỏi về số lượng, tính năng, trang bị của máy bay, về trình độ kỹ thuật, chiến thuật của người lái. Phạm vi có thể đi sâu của các anh là về mặt tình cảm. Việc "thâm nhập" của các anh ở đây chắc là không thể thuận lợi như khi các anh tới những đơn bị bộ binh. Ở đó, ăn cùng mâm, nằm cùng chiếu với các chiến sĩ là một điều có thể được và còn cần thiết. Nhưng ở đây điều đó lại... rất khó. Anh em lái có những sinh hoạt riêng, ăn theo định lượng, ngủ phải tính giờ và luôn luôn phải bàn bạc cách đánh địch.

Công tác của anh sẽ gặp khó khăn, nhưng mong anh hết sức thông cảm với chúng tôi...

Chủ nhiệm chính trị nói với Trọng là anh hiện có một người bạn đồng nghiệp cũng đang ở đây. Đó là đồng chí phóng viên tờ báo của quân chủng. Anh giới thiệu thêm, ngoài anh phóng viên này, còn có mấy cán bộ sáng tác của đoàn văn công. Một người làm biên đạo múa, một người sáng tác nhạc. Trọng nói muốn được ở cùng một chỗ với đồng chí phóng viên để theo anh đi đây đi đó cho khỏi bỡ ngỡ. Đề nghị của Trọng được chấp nhận. Chủ nhiệm chính trị bảo một trợ lý đưa Trọng sang giới thiệu với trung đoàn căn cứ. Đó là đơn vị chăm lo mọi mặt sinh hoạt vật chất cho trung đoàn bay và ăn ở với đơn vị căn cứ.

Chủ nhiệm chính trị nói:

- Hai trung đoàn chúng tôi là những đứa con sinh đôi. Tổ chức của các đơn vị bay đều như vậy.

- Tôi không ngại gì về mặt sinh hoạt - Trọng nói - Về đây với các anh, thấy rất đàng hoàng so với những nơi tôi vừa đi trong thời gian qua... Ngày mai tôi muốn ra luôn sân bay, có được không?

- Lát nữa, tôi sẽ cho làm giấy tờ đưa anh. Anh cứ đi cùng đồng chí Ra Đa hoặc các đồng chí văn công. Anh chị em ngày nào cũng kéo nhau ra "phục" ở ngoài đó. Tất cả đều đang chờ một trận đánh. Anh đến với chúng tôi dịp này có thể gặp. Mấy ngày nay địch đang lấn thêm ra.

Khi Trọng chào chủ nhiệm chính trị để cùng đi với đồng chí trợ lý tuyên huấn thì chủ nhiệm giữ bàn tay Trọng lại trong tay mình nói:

- Tôi rất thông cảm với yêu cầu của anh. Anh em bay đều ham đọc sách, đọc báo. Đó cũng là một thuận lợi đối với anh. Thực ra thì...

chúng tôi rất muốn cởi mở tất cả. Như vậy chỉ có lợi cho chúng tôi thôi.

Bây giờ thì tốt nhất là anh cứ ở đây với chúng tôi một thời gian, rồi anh sẽ hiểu, anh sẽ hiểu cả những điều chúng tôi không nói, cả những điều chúng tôi cũng không biết. Khi đó thì chính chúng tôi lại phải yêu cầu anh nói cho nghe để biết thêm tình hình mà làm công tác của mình.

Họ tạm chia tay nhau. Trọng thấy là sẽ không cần phải nói gì thêm về những yêu cầu công tác của anh.

Doanh trại ở chân một quả đồi. Nhiều dãy nhà một tầng và hai tầng nằm dựa lưng vào đồi, quay mặt ra con đường trực từ sân bay chạy ra quốc lộ. Những ngôi nhà đều mới xây.

Khắp nơi là màu đỏ. Màu đỏ sậm của những con đường, những bãi đất, những bờ hào giao thông để phòng máy bay địch oanh tạc.

Màu đỏ tươi của mái ngói. Phi lao, bạch đàn, sấu, nhãn mới trống đều còn nhỏ. Chắc cũng vì nhận thấy như vậy nên những người xây dựng đã quét cho các ngôi nhà một lớp vôi màu xám nhạt và sơn cho các cánh cửa những màu xanh lá cây đậm, nhạt khác nhau.

Trọng được bố trí ở gian nhà khách nằm về cuối doanh trại trên sườn đồi. Hàng xóm bên trái của anh là đồng chí hạ sĩ giữ thư viện của trung đoàn. Hàng xóm bên phải là mấy chiến sĩ phụ trách chiếc máy làm kem. Lần đầu, anh gặp trong bộ đội những người bạn chiến đấu làm nghề này. Họ yên trí ngay anh chỉ là một phái viên, như rất nhiều phái viên khác đã đến đây, không quan tâm đến chuyện anh làm công việc gì. Thật là dễ chịu.

❖ 2 ❖

Anh bạn mới Ra Đa, khác với cái tên ngộ nghĩnh của anh, là một người trẻ tuổi ít nói, lành hiền. Tên thật của anh là Đa. Ra Đa là tên anh ký khi viết các tin và những bài tường thuật trên báo. Người làm công tác biên đạo múa là một nữ đồng chí mang quân hàm chuẩn úy, nụ cười rất có duyên, đã hơi quá tuổi con gái. Bạn của cô, đồng chí sáng tác nhạc, cũng là một chuẩn úy, người bé nhỏ, vui chuyện, hay cười, mặt đã có nhiều vết nhăn. Họ đều là cán bộ của đoàn văn công quân chủng.

Đồng chí nhạc sĩ đang muốn làm một bài hát cho trung đoàn, một khúc tráng ca có tiếng rít của máy bay phản lực, tiếng vòng quay của tuyếc bin, tiếng nói của các đồng chí lái trong không gian, tiếng gió, tiếng mưa... mà lại mang màu sắc dân tộc.

Đồng chí biên đạo trình bày rất say sưa với Trọng về dự định sáng tác của mình. Điệu múa "Đại bàng tung cánh" nói về chiến thắng đầu tiên của không quân nhân dân sẽ bắt đầu bằng một màn diễn tả mây trời Việt Nam. Những cô gái mặc áo voan múa ca nhịp nhàng, uyển chuyển, ánh sáng trên người họ luôn luôn đổi màu. Khi các người lái máy bay của ta hiện ra thì các nàng mây sẽ đến nâng đôi cánh bay.

Khi các chiến sĩ gặp khó khăn trong trận đánh thì những nàng mây sẽ che chở. Máy bay Mỹ sẽ xuất hiện dưới hình những tên giặc lái mặc bộ quần áo cánh dơi màu đen có những sọc trắng. Khi bay vào, nó bị mây trời ta cản đường, khi chạy trốn, nó bị mây ngăn lại. Cuối cùng, các máy bay địch sẽ nối nhau đâm đầu xuống Biển Đông xanh biếc... Cô hỏi ý kiến Trọng là nên cho những đồng chí lái của chúng ta đội mũ bay, mặc áo da nâu bóng vừa thân thuộc, khỏe mạnh, đẹp như những thiên thần, hay nên để xuất hiện dưới hình ảnh những con én trắng khi bình thường thì xinh xắn, mềm mại, khi chiến đấu thì nhanh nhẹn, dũng mãnh...

Đồng chí nhạc sĩ ngồi cùng nghe với Trọng, nói chêm:

- Thiên thần hay én trắng cũng vậy, đồng chí Diệu Lan lần này đã đến đây thì nhất định là sẽ ở lại đây luôn không đi đâu nữa. Đó là một điều dứt khoát.

Diệu Lan nhoẻn miệng cười:

- Đồng chí hiểu lầm rối! Tôi rất yêu mến, rất kính trọng các đồng chí lái, nhưng như vậy không có nghĩa là... - Cô ngập ngừng một chút rồi nói - Không có nghĩa là tôi thấy các đồng chí ấy hợp với tôi... Không hiểu sao tôi cứ có cảm giác các đồng chí ấy giống như những chiếc bánh quy xếp trong hộp còn cả giấy bóng.

Nhận xét đó và đôi mắt mở to vẫn còn mang vẻ ngây thơ của một cô gái làm cho Trọng bật cười.

Buổi chiều, Trọng ngồi chơi với Đa trước hàng hiên. Những người lái từ các căn nhà gác đi trên con đường mòn chạy ngang phía trước, tới nhà ăn ở phía bên kia chân đồi. Đa nói nho nhỏ giới thiệu với Trọng một số đồng chí mà anh đã biết. Đó là những cán bộ từ ngoài hai mươi tới ba mươi tuổi, giản dị trong bộ quân phục mùa hè, giống như những cán bộ khác cùng lứa tuổi đó mà Trọng thường gặp ở khắp mọi nơi.

Trừ một vài người hình dáng cao lớn hơi đặc biệt, hầu hết có tầm vóc bình thường. Lác đác cũng có những người gầy gò, bé nhỏ mà nếu không được giới thiệu, anh không thể nào tin đó là những chiến sĩ lái máy bay chiến đấu phản lực.

Nếu có một chút gì khác thì đó là vẻ trầm lặng trên những bộ mặt tươi sáng, và cái dáng đi nhẹ nhàng, khoan thai hơi giống nhau của họ, Trọng nghĩ vậy. Nhưng anh không hoàn toàn tin vào những nhận xét vội vã đầu tiên của mình.

Sáng sớm hôm sau, Trọng và Đa đạp xe ra sân bay.

Những chiếc máy bay phản lực xoải đôi cánh trắng đậu chênh chếch trên dọc đường băng.

Hôm qua, máy bay địch đánh cầu Gián Khuất ở Ninh Bình. Tình hình lại bắt đầu căng. Trọng và Đa nghe nói trước khi các anh ra đây, trung đoàn trưởng đã tới để động viên chiến đấu.

Nhiều biên đội máy bay đã dàn đội hình, sẵn sàng để cất cánh.

Đa giới thiệu với Trọng một người to lớn mặc quần áo bay, cằm vuông, râu mép lẫm tấm, có nụ cười cởi mở. Đó là trung đoàn phó Xước. Trọng hỏi thăm, biết Xước đã chiến đấu tại Điện Biên Phủ. Anh cũng đã có mặt tại đó. Chỉ sau vài lời trao đổi, câu chuyện đã trở nên thân mật. Trọng hỏi với vẻ thán phục:

- Anh cũng lái được máy bay?

- Cũng là con nhà lái cả. Nhưng tôi lái còn kém. Hàng ngày, như hôm nay, vẫn phải nhờ anh em kèm thêm. Anh tính ngày đi học lái, văn hóa mới có lớp ba. Giáo viên ra con toán lớp năm để kiểm tra, không biết mần thế nào, tôi vẽ vào bài một con trâu và một cái cày...

Nhưng thực ra là tại mình tiếp thu chậm. Nhiều anh em, hồi mới đi học trình độ cũng như tôi, nhưng bây giờ đã bay rất khá... Học chậm thì phải cố thôi. Nay mai rồi cũng làm ăn được. Phải tiếp tục phát huy truyền thống Điện Biên Phủ chứ anh nhỉ! - Xước vừa nói vừa cười.

- Liệu hôm nay có chiến đấu không, anh?

- Quyết đánh đấy anh ạ. Lực lượng ra quân hùng hậu thế kia cơ mà!

Xước trỏ những chiếc máy bay san sát trên sân.

Trời còn mát. Mỗi người lái ngồi với một nhóm thợ máy dưới cánh máy bay của mình, trông như những tổ chim.

Xước quay về phía biên đội trực chiến gần đó, giơ cao một vật nhỏ anh bọc trong mảnh giấy báo:

- Hôm nay, ai bắn rơi máy bay Mỹ mình tặng cái này.

Một đồng chí đội mũ bay mặt rất trẻ, ngồi xếp bằng tròn, ngoái lại cười hỏi:

- Cái chi đó, anh Xước?

Trung đoàn phó trịnh trọng mở tờ giấy bọc ngoài trước cặp mắt chăm chú của mọi người. Đó là một bông sen.

Một anh quần áo xanh, chắc là thợ máy, nói:

- Cho tôi về ướp ấm chè.

- Bậy nào! Vừa rồi tôi đi qua chỗ các cô làm công trường. Một cô gửi tôi bông sen này yêu cầu nếu ai bắn rơi máy bay Mỹ thì tôi tặng hộ.

Xước quay sang bảo Đa:

- Đồng chí đưa đồng chí Trọng lại ngồi chơi với anh em trực chiến.

Tôi phải lại sở chỉ huy một lát, chuẩn bị để bay tập.

- Vẫn tiếp tục tập à anh? - Trọng hỏi lại.

- Lại càng phải tập mạnh. Mang sẵn đạn, đang tập mà gặp địch là choảng luôn. Tối nay, mời các anh qua tôi chơi, ta làm ấm trà.

Đa đưa Trọng lại gặp đồng chí mặc quần áo bay vừa hỏi trung đoàn phó. Anh giới thiệu với Trọng:

- Đây là đồng chí Quỳnh đã bắn rơi chiếc "chim ưng nhà trời"

trong trận đầu tiên.

Nhìn gần, Quỳnh không trẻ lắm. Khuôn mặt trái xoan nhẹ nhõm.

Nước da ngăm ngăm có những mụn trứng cá. Quái, sao ban nãy mình thấy đồng chí này rất đẹp? Trọng hỏi:

- Ta nói chuyện chơi một lát có được không anh?

Quỳnh cười. Khuôn mặt anh sáng rực lên. Trọng gặp lại ở anh nét mặt khi nãy anh đã nhìn thấy.

Quỳnh nói:

- Phương án tác chiến bàn xong rồi thì thoải mái, làm chi cũng được, miễn là hễ pháo hiệu bắn thì phải có mặt ngay ở máy bay.

Trọng hỏi thăm Quỳnh về quê hương của anh, về thời kỳ trước khi anh đi học bay. Cách đó mươi bước chân, hai chiến sĩ lái máy bay khác, một người to đậm, một người nhỏ con con đứng khoanh tay trước ngực, nhìn về nền trời phía nam. Ở đó, những mảng trời xanh trong hiện ra giữa những kẽ mây màu xám. Quỳnh ngồi nói chuyện với vẻ thư thái như đang ngồi chơi dưới những hàng dương trên bờ biển của cái làng chài đất Quảng Nam mà anh đang nhắc đến. Trọng vừa nghe anh nói chuyện vừa quan sát vẻ thanh thản của Quỳnh và những bạn anh đứng quanh đó. Phía tây, căn cứ không quân Mỹ ở Thái Lan, cách họ năm trăm ki-lô-mét. Phía đông, những tàu chở máy bay Mỹ đã đậu gần sát bờ biển. Phía nam, máy bay địch hàng giờ lồng lộn ngay trên bầu trời của ta. Khoảng cách của kẻ thù với họ chỉ tính bằng phút.

Trung đoàn phó Xước quay lại, vẫn cầm bông sen trong tay, bảo mọi người:

- Nó tạm chuồn rồi! Về ngủ đi một lát chứ ngồi ăn vạ ở đây à?

Quỳnh bảo Trọng:

- Lát nữa, khoảng chín giờ, mời anh lại nhà trực chiến chơi với chúng tôi.

❖ 3 ❖

Đài chỉ huy là một căn nhà làm bằng gỗ, có gác, trông xinh xinh như một quán bán sách báo ở Bờ Hồ.

Căn nhà dưới là nơi trực ban của trung đoàn căn cứ. Đồng chí trung uý đeo băng đỏ gật đầu với Đa và Trọng khi hai người bước vào.

Mấy cái bàn trên có máy điện thoại đặt ở chung quanh nhà. Một chiến sĩ mặt non choẹt ngồi gác máy đang nói với đồng chí thiếu úy đeo chiếc túi da có dấu chữ thập đỏ, chắc là quân y sĩ:

- Tôi sợ nhất các cô gái công trường.

- Sao mà sợ? - Đồng chí thiếu úy hỏi.

- Hôm qua tôi mua được mấy quả dưa cầm ở tay sắp đi ngang chỗ làm đất thì nghe một cô nói: "Chúng mày ơi, vừa cơm nước xong chưa có gì tráng miệng lại có người mang dưa đến đây rồi". Tôi phải "ngoặt gấp" ngay, quành một vòng thật xa.

- Cậu sợ mất dưa à?

- Mất hẳn đi chứ? Cứ đi ngang qua đấy thì có mà còn!

- Mình trông tướng cậu, cậu tha lấy dưa của các cô thì thôi, các cô ấy nói thế, cậu lại không lăn ngay vào.

- Thật mà! Tôi rất sợ các cô ấy, có tham mưu trưởng chứng nhận.

Anh chiến sĩ này chắc là người trực điện thoại cho tham mưu trưởng.

Cách đài chỉ huy chừng mươi mét là cột cờ báo động. Một lá cờ đuôi nheo màu xanh đang tung bay trong gió. ở chân cột cờ, anh chiến sĩ thông tin đứng bên cạnh chiếc bàn trên đặt nhiều lá cờ các màu và một khẩu súng bắn pháo hiệu nom rất thô. Lúc này, người chiến sĩ đang cầm ống nhòm nhìn về phía dãy núi Tam Đảo. Những ngày đẹp trời như hôm nay, dãy núi trở nên xanh trong, nhưng lúc này trên đỉnh núi vẫn có một màn sương dày. Màn sương che mắt ta. Máy bay địch có thể bất ngờ xuyên qua đó để lao xuống đánh các mục tiêu.

Đa nói với Trọng:

- Anh chờ tôi một chút nhé?

Trái với thói quen xông xáo của nhiều bạn cùng nghề, ở những nơi mới tới, Trọng thường tỏ ra dè dặt, nhất là ở đây khi anh đã được nghe dặn dò quá nhiều điều phải kiêng cữ. Đa chạy lên gác một lát, rồi ghé mặt ra đầu cầu thang, bảo Trọng:

- Đồng chí Luân, trung đoàn trưởng, mời anh lên.

Không khí tại đầy có vẻ trang nghiêm hơn. Một tấm bản đố lớn trải rộng trên mấy chiếc bàn kê ghép nhau. Một chiến sĩ báo vụ đang ngồi kẻ những nét chì xanh ngoằn ngoèo lên miếng mi ca đặt trên tấm bản đồ. Mấy người cán bộ ngồi quanh đó. Trung đoàn trưởng Luân, một người có nước da bánh mật, mắt sáng, gò má cao, nói với Trọng:

- Mời nhà báo vào tham quan. Chỗ "làm ăn" của chúng tôi chỉ có như thế này.

Trọng lại bắt tay anh. Luân giới thiệu Trọng với mấy đống chí cán bộ tham mưu rồi quay về phía một cán bộ mặc quần áo màu lá cầy, mang quân hàm đại úy pháo binh, cổ ngắn, người tròn xoe như một lực sĩ môn đấu vật, mỉm cười nói:

- Còn đây là người ngày đêm che chở cho chúng tôi.

Đó là đồng chí trực ban của đơn vị cao xạ bảo vệ sân bay.

Trọng bắt tay làm quen với anh. Bàn tay của anh dày và chắc nịch. Trung đoàn trưởng lấy bao thuốc lá ra mời Trọng.

- Chúng tôi sắp bắt đầu bay huấn luyện - Anh trỏ vào tấm bản đồ, nói tiếp: - Mời đồng chí xem các hoạt động của địch từ sáng đến giờ.

Trọng nhìn vào tấm bản đồ, thấy những đường chì xanh nhằng nhịt. Anh nhận ra kẻ thù không phải chỉ ở các căn cứ trên đất liền, trên biển của chúng mà chúng ở gần hơn rất nhiều.

Trung đoàn trưởng chỉ một khoảng trống trên bản đồ:

- Còn khu vực này chúng nó chưa vào. Một đường bán kính không rộng lắm. Các máy bay huấn luyện của chúng ta sẽ bay tại đây.

Trọng nhìn con đường ranh giới không chắc gì là sẽ cố định đó, hỏi:

- Nếu chúng nó bay vào khu vực của máy bay ta đang huấn luyện...

- Thì đánh nhau - Trung đoàn trưởng tiếp lời anh - Như thế buổi tập lại càng "thực sự, thực tế". Không thể đợi khi không có máy bay địch thì mới tiến hành huấn luyện. Việc nó, nó làm, việc ta, ta làm.

Bay huấn luyện trong điều kiện như thế này anh em chúng ta đã tiến bộ rất nhanh.

Trung đoàn trưởng bảo Trọng có thể đứng ở hành lang trên gác để xem các máy bay bay tập.

Buổi tập bắt đầu.

Từ căn nhà chờ giáp đường băng có đặt đồ nước và mấy hàng ghế dài, những người lái mặc quần áo bay bó chẽn lấy người đi ra nhận máy bay. Chiếc máy bay phản lực bỗng gầm lên. Không khí sau đuôi máy bay rung lên phấn phật như một dải lụa trước gió mạnh. Hai bánh chân trước của máy bay lún xuống. Chiếc máy bay từ từ lăn khỏi sân đậu ra đường băng cất cánh, nó dừng lại đó trong giây lát rồi gầm lên thật dữ dội, lao vút trên đường băng. Nó rời khỏi mặt đất, tuôn ra phía sau một vệt lửa đỏ lừ, lao rất thẳng lên không như đang chạy trên một cái dốc vô hình thẳng tắp và mất hút vào trời mầy. Ít phút sau, nó quay trở về. Có lúc mặt trời chiếu vào làm nó sáng rực lên như một vì sao băng. Chiếc máy bay trắng toát trên nền trời xanh biếc bỗng phút chốc biến thành màu đen khi nó bay dưới những đám mây sáng như bạc. Nó bay lao vút dọc sân bay để lại một luồng sấm ran trên đầu mọi người.

Đồng chí trực ban của đơn vị pháo cao xạ đến báo cáo trung đoàn trưởng Luân một đơn vị pháo ba mươi bảy vừa chuyển tới khu vực X.5, yêu cầu máy bay ta bay qua trận địa cho các chiến sĩ nhận dạng.

- Sẵn sàng. Nhưng phải dặn anh em kỹ đừng có "nổ pháo hoa"

để chào! - Trung đoàn trưởng nói.

- Xin đảm bảo không có chuyện ấy.

Trung đoàn trưởng mở vô tuyến điện:

- 42 đâu?

- 42 nghe rõ - Cái loa treo trước mặt anh vang lên một giọng ngạt mũi.

- "Lương thực" anh thế nào?

- Lương thực còn khá.

- Anh bay qua X.5 vòng ba vòng nhỏ cho anh em ở mặt đất nhận dạng!

- Bay qua X.5 vòng ba vòng, nghe rõ.

Trọng đứng ở hành lang của đài chỉ huy say mê theo dõi mọi hoạt động, mọi hình ảnh, âm thanh mà anh chỉ mới được nhìn và nghe thấy lần đầu. Sáng nay, khi nghe nói chuyện tập bay, anh chỉ nghĩ đó là một công việc bình thường. Nhưng lúc này, anh đã thấy những người lái mà mình vừa gặp đi vào buổi tập của họ giữa một vòng vây máy bay phản lực siêu âm của kẻ thù. Những người ra đi đều vui vẻ.

Những người chỉ huy của họ đứng ngồi trước mắt anh kia đều tỏ ra bình thản, ung dung.

Một hồi chuông réo lên.

Trung đoàn trưởng từ trong nhà bước vội ra hành lang chỗ Trọng đứng, gọi người chiến sĩ thông tin đang ngồi ở cái bàn bên cạnh cột cờ.

Giọng anh rành rọt:

- Báo động! Hai pháo hiệu đỏ.

Cả sân bay chuyển động hẳn lên. Đa quay sang kéo tay Trọng, cuống quít:

- Xuống đi anh! Ta chạy ra xem anh em xuất kích

❖ 4 ❖

Cờ đỏ ở đài chỉ huy bắt đầu hạ.

Những người lái từ trên máy bay chậm rãi bước xuống.

Biên đội trưởng biên đội 1 hôm nay là Phúc, chủ nhiệm xạ kích của trung đoàn. Phúc người đậm, hơi phục phịch. Anh có bộ mặt tròn căng, một cái nốt ruổi lớn bên trái cằm với sợi lông dài, trông giống như mặt một pho tượng Phật trong chùa. Phúc nói:

- Về nhà ta bàn kế hoạch hiệp đồng bay tập chiều, nếu hôm nay không được xuất kích.

- Thôi ngồi đây mần luôn. Báo động nữa đỡ phải chạy - Đông đáp.

Bốn người ngồi ghé vào dưới cánh máy bay. Phúc trình bày trước.

Kế hoạch bay có xuyên mây, chiếm độ cao và hạ cánh. Đây là buổi tập tranh thủ mỗi chiều trước khi hết giờ trực chiến về. Nghe anh nói xong, mọi người im lặng. Một buổi tập đơn giản. Không ai thấy có vấn đề gì.

Chợt Đông nêu ra một ý kiến vế kỹ thuật hạ cánh vì hôm nay có gió cạnh. Mới đầu chỉ là những câu trao đổi. Sau đó trở thành một cuộc tranh cãi giữa Đông và Quỳnh. Huấn ủng hộ ý kiến của Quỳnh nhưng chỉ thỉnh thoảng mới chêm vào một cầu. Phúc ngồi im lặng, lắng nghe mọi người, vẻ mặt hiển hậu.

Trọng và Đa đang nói chuyện với bác sĩ Phổ, thấy có cuộc tranh luận hăng, cùng kéo lại nghe.

Quỳnh có vẻ đã hơi tức, nói:

- Chúng ta ai cũng thông minh cả!

Đông, một mình một ý kiến, mắt đỏ lên, vẫn cãi:

- Về mặt thực tế, có thể là không có gì ảnh hưởng lớn. Nhưng về mặt lý luận thì cần phải cho rõ ràng...

Anh rút ngay chiếc bút máy cặp trên túi ngực đồng chí bác sĩ, nhìn quanh, thấy không thể tìm ra một mảnh giẫy, anh xếp bằng một chân, lấy bút vạch ngay trên cổ chiếc ủng màu đỏ tươi: sân bay, đường bay, mũi tên chỉ hướng gió... rồi tiếp tục lập luận.

- Điều đó thì ai cũng biết cả rồi? - Huấn lại nói thêm.

- Biết... nhưng vấn đề là ở chỗ các anh có chịu dùng nó trong thực tế hay không...

Phúc dàn hòa:

- Ý kiến của đồng chí Đông có chỗ đúng, nhưng cứ làm như đồng chí Quỳnh đã nói có sai lệch đôi chút cũng không ảnh hưởng gì.

- Ừ thì phải nói cho rõ là như vậy - Đông vui vẻ nói rồi nhổ một chút nước miếng lên mặt ủng, lấy tay chùi những nét mực anh vừa vẽ xong.

Đồng chí bác sĩ kêu lên:

- Cậu Đông! Vệ sinh gớm nhỉ!

Đông hậm hực ho mấy tiếng. Mọi người biết anh lại chuẩn bị một câu chuyện.

- Tôi phải báo cáo cho đồng chí bác sĩ biết vì sao tôi đi chuyến này lại về chậm... - Đông vào đầu.

- Đồng chí về thế là nhanh chứ chậm à? - Bác sĩ ngắt lời anh.

Đông mặt vẫn tỉnh bơ:

- Mình chỉ vì cái tính hay buồn cười mà phải nằm lại viện thêm mất ba ngày... Hôm mình vừa cắt cái a-mi-đan xong, cô hộ lý bắt nằm, đặt một miếng nước đá lên cổ, không cho nói câu nào. Mình đang buồn thì thấy cô ấy đưa một cậu vào, mặt cứ ngơ ngơ thế này... - Đông ngước cao cằm làm ra bộ bắt chước người mình đang kể chuyện - Cậu này chắc chưa vào bệnh viện lần nào. Cô hộ lý chỉ vào giường, nói với cậu ta: "Đây là đầu giường. Gối đầy. Đồng chí thay quần áo đi, rồi nằm nghỉ". Cô hộ lý đi ra. Cậu ta gấp bộ quần áo vừa thay, để lên đầu giường, kéo cái gối đặt xuống giữa giường vì thấy chỗ đó trũng. Rồi cậu ta nằm đè luôn lên trên cái gối. Mình trông thấy như vậy đã buồn cười. Cô hộ lý vào hỏi: "Tại sao đồng chí lại nằm như thế này?". Cô ấy xếp quần áo vào tủ, đặt gối lên đầu giường và trỏ mình, rồi bảo:

"Đồng chí hãy trông đồng chí kia mà nằm". Cô ấy đưa cậu ta một cái lọ con, bảo: "Đồng chí đi tiểu lấy nước giải cho vào cái lọ này". Rồi lại đưa một hộp diêm, nói: "Đồng chí đi ngoài lấy phân cho vào cái bao này". Sáng hôm sau, cậu ấy đánh rơi đâu mất cái hộp diêm. Cậu ấy hỏi mình: "Làm thế nào bây giờ?". Mình đau cổ không nói được, chỉ cho cậu ấy mảnh giấy dầu hôm trước cô Thùy bọc cam mang vào còn để trên mặt tủ. Cậu ấy lấy đem đi. Khi về, mình thấy cậu ta một tay cầm lọ nước giải đầy tràn. Tay kia bê một gói giấy dầu. Mình nghĩ: Bỏ cha rồi!... Buổn cười quá mà phải nhịn, nước mắt chảy cả ra. Cậu ấy nhìn mình rôi hỏi: "Tại sao đồng chí lại khóc?".

Những người nghe cười ổ. Riêng đồng chí bác sĩ vẫn nhìn Đông bằng cặp mắt cảnh giác.

Đông kể tiếp:

- Một lát sau, cô hộ lý vào. Trông thấy lọ nước giải đầy tràn, cô ấy nhận ra. Nhưng nhìn cái gói để ở ghế, cô ấy tưởng là gói quà, lầm bẩm: "Sao không cho vào tủ mà lại đặt ngay ở đây?". Cô ấy mở ra xem và hét ầm lên. Đến lúc đó không nhịn được nữa: mình phì cười ra... Thế là phải nằm thêm ba ngày.

Tất cả mọi người cười lăn ra một hồi. Đồng chí bác sĩ vừa lau nước mắt vừa nói:

- Toàn chuyện bố láo!

Hoa quay sang Phổ:

- Cậu Đông trả đũa việc anh bắt cậu ấy phải đi bệnh viện.

Đông vẫn ngồi hậm hực. Không hiểu cổ họng anh bị ngứa hay anh đang chuẩn bị thêm một câu chuyện nữa.

- Mai tôi sẽ đề nghị cắt không cho cậu trực ban. - Phổ nói.

- Cắt thế nào được! Mình sẽ trực ban liên tục đúng một trăm ngày. Nếu máy bay Mỹ chưa dám đánh, sẽ trực thêm trăm ngày nữa, không được đánh thì mình sẽ nghỉ.

- Trực cái gì! Cậu vẫn ho khù khụ.

- Đấy là cái tính của tôi thích ho. Anh không thấy hồi thi nhảy cao đó à! Xà để một mét năm mươi, mình ho một cái, qua. Xà để một mét sáu mơi, mình ho hai cái, lại qua.

- Thế xà đặt một mét bảy mươi, cậu ho mấy cái? – Hoa hỏi.

- Mét sáu mươi là nhất trung đoàn rồi. Không cần nhảy hơn, nên mình không ho nữa.

Đồng chí bác sĩ thấy cần cho Đông một đòn thật đau:

- Sức khỏe của cậu Đông, nay mai có máy bay loại mới về, anh em chuyển loại thì cậu là cứ bị gạt ra đầu nước!

Đông vẫn thản nhiên:

- Nói buồn cười nhỉ! Tôi mà không chuyển loại được thì cả trung đoàn này không ai chuyển được.

- Cậu Đông này mà loại ra thì có cho đi lái máy bay vận tải cánh quạt họ cũng trả về. Tất cả các đồng chí đều đã biết hồi đi học, hôm chuyển trường phải đi máy bay vận tải, cậu ấy nôn ra mật xanh mật vàng. Không có tôi cho mấy viên thuốc chống nôn thì khéo mà thế nào rồi! Các anh bảo tôi có nói sai không?

Phổ không nói ngoa. Ngày mới đi học, Đông là một trong những người ít thích ứng nhất với nghề bay. Lần nào đi học bay, anh cũng nôn. Và ngay khi đã trở thành người lái phản lực thành thạo rồi, lên những máy bay tốc độ nhỏ, không ổn định, anh vẫn bị nôn.

Bị công kích dồn, Đông vẫn tươi tỉnh:

- Mình ở bệnh viện mười ngày, lên ba cân, khi đi nhìn xuống ngực thấy những bắp thịt nó cứ núng nính. Ông Định, trưởng khoa tai mũi họng, khám cho mình xong, bảo: “Sức khỏe của đồng chí có thể xếp vào loại nhà du hành vũ trụ được”.

Phổ phì cười. Đông nói tiếp:

- Đấy, các đồng chí xem, tôi mà đi vắng thì nó vào luôn, anh em cứ bay lên là gặp địch, từ ngày tôi về, có thằng nào bén mảng đâu. Cứ thấy tôi lên là nó chạy ngay. Nó sợ tôi chủ yếu là sợ cái sức khỏe... Nó chạy thì tôi chịu, vì máy bay của nó nhanh. Nhưng nếu nó đánh với tôi thì tôi không thèm hạ một chiếc, tôi sẽ hạ hẳn hai chiếc, ba chiếc cho các đồng chí coi.

Không ai cười. Mọi người đều tin vào lòng dũng cảm và sự táo bạo, mưu trí của anh.

Đông bỗng thủng thỉnh nêu một câu hỏi:

- Các đồng chí có biết từ nãy đến giờ tất cả chúng mình đều dại không nào?

Chưa ai nghĩ ra Đông định nói điều gì.

- Chúng mình quên là chúng mình đang ngồi cùng những nhà báo. Nay mai, chúng mình sẽ thành những điển hình tiêu cực hết.

Mọi người quay về phía Trọng và Đa.

- Cái thằng Đông này nó không tha ai! Nó chuyển mục tiêu khắp - Quỳnh nói.

Trọng cảm thấy mình đã nhanh chóng trở thành bạn của những người mới hôm qua còn chưa hề quen biết.

❖ 5 ❖

Chỉ vài ngày sau, Trọng đã có thể gặp bất cứ ai và đi đến bất cứ nơi nào anh muốn. Anh kể với mọi người những chuyện ở chiến trường Khu Bốn mà anh đã đi qua; anh nói với họ về tình hình sinh hoạt ở thành phố, ở nông thôn mà do phải tập trung ở sân bay họ đã không được biết. Anh chú ý tránh những điều đã được dặn trước là không nên hỏi. Quan hệ giữa anh và những người chung quanh trở nên khá thoải mái. Ngay cả đối với những phi công, anh cũng cảm thấy ngoài những điều cấp trên căn dặn họ phải giữ bí mật, họ không có hoặc chỉ có rất ít những gì cấn giữ riêng cho mình.

Chiều hôm nay, sau bữa cơm, Trọng đến chỗ ở của Huấn. Những tiếng cười từ trong buồng bay ra. Huấn đang ngồi với Hoa và Thạch, trợ lý tuyên huấn. Thấy Trọng vào, Hoa cất chiếc áo vá dở, lấy bao thuốc lá trong ngăn kéo ra mời. Câu chuyện chắc là đang vui giữa họ dừng lại. Trọng tỏ vẻ băn khoăn:

- Tôi tới thế này có cản trở gì không? Hay các anh cứ trao đổi với nhau, lúc khác tôi đến chơi.

Hoa nhoẻn miệng cười:

- Không. Không có vấn đề gì bí mật.

- Không có gì phải bí mật, đúng không? - Thạch hỏi lại Hoa - Anh Trọng nghe chuyện ấy cũng được chứ?

- Có sao!

Thạch quay lại phía Trọng:

- Anh khách quan, anh thử phát biểu xem trong các anh em lái nhà chúng tôi thì đồng chí Diệu Lan dễ có cảm tình với ai nhất?

Trọng nhìn ba người, rồi đáp:

- Phải là đồng chí Hoa thôi... Bay giỏi, trẻ tuổi, đẹp trai, lại kéo đàn giỏi.

- Đấy! - Thạch cười khà khà - Anh cũng lầm như chúng tôi. Sáng nay ở nhà trực chiến cậu Hoa vừa thất bại một vố thảm hại.

- Cường điệu! Không hề thất bại.

- Có cậu Huấn làm chứng.

Huấn mới quệt xà phòng quanh mồm, chuẩn bị cạo râu, gật đầu ra hiệu xác nhận. Thạch tiếp:

- Chúng tôi coi anh là người nhà nên mói nói, anh đừng lộ bí mật của lính lái nhé! Trong số anh em lái chưa vợ ở đây thì cậu Hoa này mê cô ấy hơn điếu đổ.

- Rõ! - Hoa lại nhoẻn miệng cười.

- Sáng nay, ở nhà trực chiến, trong lúc mọi người đứng đông, cậu Hoa hỏi: "Đồng chi Diệu Lan năm nay bao nhiêu tuổi?". Tôi biết cậu Hoa phạm sai lầm, đẩy cô ấy vào thế bí, nói chữa hộ: "Người ta không bao giờ hỏi tuổi một cô gái, cũng như không bao giờ hỏi tuổi một bông hoa". Nhưng cô ấy điềm nhiên đáp: "Báo cáo đồng chí: Tuổi tôi theo điều tra dân số là hai mươi tám, còn tính cả tuổi mụ tất nhiên là phải hơn. Riêng về mặt tuổi, chắc chắn là đồng chí thua tôi". Có khác gì cô ấy nói cậu Hoa chỉ đáng làm em cô ấy?...

Huấn đã cạo hết xà phòng, bấy giờ mới góp chuyện:

- Khi đó tôi cũng có nói đỡ hộ một câu: "Các đồng chí làm công tác nghệ thuật trẻ lâu thật! Đồng chí Diệu Lan mà không nói thì tôi chịu chết không đoán được đồng chí bao nhiêu tuổi. Cô ấy bèn đỏ mặt.

Huấn nhắc lại câu anh nói bằng giọng Quảng Bình thật thà và đôi lông mày giương cao như để giới thiệu cả "diễn xuất". Nếu mình ở vào địa vị của đồng chí biên đạo múa, mình củng sẽ mắc lỡm với cậu ta, Trọng nghĩ. Anh chàng rậm râu này cũng hóm và tán giỏi ra trò. Huấn lại tiếp tục cạo râu lần thứ hai.

Trọng hỏi Huấn:

- Anh đi chơi đâu mà tối rồi còn cạo râu kỹ thế?

Huấn tháo lưỡi dao bào liếc vào lòng bàn tay, tủm tỉm:

- Tối nay có đi nhởn thật. Tôi đi thăm bà lão mới ở Quảng Bình ra.

- Cụ mới ra à?

Thạch và Hoa phì cười.

- Dạ - Huấn đáp - Bà lão đẻ ra thằng con trai của tôi.

Trọng bỗng nhớ đã có lần anh nghe anh em đùa Huấn về chị vợ hơn anh mấy tuổi. Giá mình được gặp vợ Huấn cũng hay, Trọng nghĩ.

- Anh cho tôi cùng ra thăm chị ấy một lát.

- Hơi xa đó anh ạ.

- Nhà chiêu đãi cách đây mấy bước chân!

- Bà nhà tôi không chịu ở chiêu đãi sở của đơn vị. Không hợp "phom" với mấy cô tân thời. Mới có một hôm đã đòi về. Tôi thuyết phục mãi không được, phải đưa ra ở nhờ nhà hạnh phúc của huyện. Ra ngoài đó với mấy chị vợ các ông cán bộ huyện, bà ấy tỏ vẻ thoải mái lắm. Giờ thì nói với tôi là muốn giữ lại mấy ngày cũng được.

Huấn lấy chiếc sơ mi lụa đã khoác sẵn trên mắc áo, mặc vào người. Anh hỏi Hoa:

- Ra dáng giáo sư đại học không, ông cột nhà cháy?

- Thôi, đi cho sớm sủa? - Hoa nói.

Dọc đường ra huyện, Huấn say sưa kể cho Trọng nghe câu chuyện tình duyên của anh. Huấn và vợ anh ngày đó cùng là du kích ở làng Cảnh Dương. Tình yêu giữa Huấn và vợ anh đã nảy nở trong trận càn năm 1953. Lần đó, quân Pháp càn vào làng rất quyết liệt. Huấn phải bò trên từng mái nhà để đánh địch. Một cô du kích bám sát ngay dưới chân anh, khi chuyển lựu đạn, khi chuyển súng lên. Sau trận càn, Huấn được tuyển vào bộ đội. Cô du kích là người chuẩn bị khăn tay, bút máy, đồng hồ cho anh và tiễn anh lên huyện. Họ lấy nhau vào ngày hòa bình mới lập lại. Rồi Huấn đi học bay. Vợ anh hiện thời là phó bí thư đảng ủy xã.

Trọng vừa nghe chuyện vừa ngắm Huấn. Với hàm râu mới cạo xanh xanh, cặp mắt sáng núp dưới hàng lông mày rậm, Huấn có một vẻ đẹp rất đàn ông. Cách nói chuyện của anh lại rất vui. Ngay bây giờ, cũng không ít cô gái dễ có cảm tình với anh ta đâu... Một người con trai vẫn có thể yêu một cô gái hơn tuổi mình. Vì một cô gái hơn tuổi vẫn có thể là một cô gái đẹp.

Hai người ra tới khu nhà hạnh phúc của huyện. Một dãy nhà lá chạy dài, được ngăn thành những buồng nhỏ, vách đất quét vôi trắng, cửa sơn màu xanh da trời vui mắt. Huấn đi về căn buồng phía cuối, có một cửa sổ trông ra cánh đồng.

- Nửa đêm trăng lên, ở trong nhà nhìn ra rất nên thơ.

Huấn vừa nói vừa đẩy cánh cửa buồng, ngó đầu vào, rồi lầm bẩm:

- Không biết cô ấy chạy đi đâu rồi!

Đứng ở đầu nhà, Trọng nhìn thấy một người đàn bà đứng tuổi, mặt có nhiều vết tàn nhang, mặc chiếc áo lót dệt kim đã cũ, bê một rá than củi từ trong nhà bếp đi ra. Trọng toan hỏi thăm bác ta có biết vợ anh phi công nghỉ tại đây chạy đi đâu. Vừa lúc đó, Huấn quay lại, xìa hai tay chỉ về phía người đàn bà, vui vẻ nói:

- Thưa đây là bà lão thân sinh ra thằng cu nhà tôi.

Vợ Huấn lúng túng trước khách lạ, rẩy chồng:

- Eng là khi mô cũng rứa! Ba trợn, ba trạo...

Chị quay lại chào Trọng, rồi lại bảo chồng:

- Răng không mời eng nớ vô nhà mà cứ để đứng cửa!

- Khi nào ra đây cũng cứ bị phê bình, anh Trọng ạ!

Huấn nói nhỏ với Trọng rồi hỏi vợ:

- Lấy than củi làm chi đó?

- Nướng mấy con mực để khách mời, eng mời chứ còn cái chi!

Eng cứ như là người ở mô tới!

Huấn quay sang Trọng:

- Bà ấy mang cả cho tôi một chai rượu mật ong. - Huấn ghé vào tai Trọng - Anh phải làm một tí không bà ấy tủi thân rồi giận lây sang cả tôi đó.