Chương XX ❖ 1 ❖
Ra khỏi ga Thường Tín, ngọn đèn điện trong toa tàu bổng nhiên vàng úa rồi phụt tắt. Hảo chưa hiểu tại sao thì nghe một người ngồi ở dãy ghế bên kia lầm bẩm:
"Vào khu chiến rồi!".
Con tàu lao mình chạy ầm ầm trong đêm trăng.
Sương phủ dài trên cánh đồng phẳng lặng lờ mờ những xóm làng chỉ còn là những bờ tre tùm hum. Rải rác vẫn leo lét đôi ánh lửa đèn dầu. Từ toa bên, một toa chở toàn bộ đội, những tiếng hát bỗng vang lên hòa nhịp với tiếng bánh xe lăn trên đường sắt. Các chiến sĩ đang say sưa hát bài ca Giải Phóng miền Nam. Đến giờ phút đó, Hảo mới như sực tỉnh nhớ đến lý do chính của chuyến đi phép lần này.
Cha Hảo là một đồng chí đại đội trưởng thuộc đại đoàn chủ lực 308. Ông đã hy sinh hồi chiến dịch Trung du năm 1950 trong trận đánh đồn Thằn Lằn. Hai năm sau đó, vào mùa thu, mẹ Hảo tái giá. Hồi ấy Hảo là một cô bé mới mười tuổi. Nhưng trước ngày quyết định lấy chồng, mẹ Hảo đã nhiều lần nói chuyện với Hảo như với một người lớn.
Mẹ nói kháng chiến còn lâu dài, nhà toàn đàn bà, con gái, mẹ ở vậy một mình không tiện. Ngày đó, Hảo chưa hiểu được hết những khó khăn của mẹ. Mẹ nói dượng là bạn của bố ngày trước và là người rất tốt. Có dượng gia đình thêm một người đàn ông. Mẹ sẽ đỡ lo lắng hơn.
Sau khi xây dựng với mẹ, dượng lên đường đi chiến dịch Điện Biên Phủ. Một năm sau, hòa bình lập lại. Trước ngày gia đình hồi cư về Nam Định, mẹ khóc nói với hai chị em Hảo: "Nếu mẹ biết sớm hòa bình thế này thì mẹ chẳng đi bước nữa, mẹ ở vậy với các con". Dượng rất chiều chuộng hai chị em Hảo. Cái Hoàn, em Hảo rất quý dượng. Riêng Hảo, Hảo không có gì chê trách dượng, nhưng Hảo không tài nào yêu dượng. Hảo cứ có cảm giác dượng là người đến chia rẽ tình cảm của ba mẹ con mình. Ngày Hảo bắt đầu lớn, dượng càng chăm chút hơn, săn sóc Hảo hơn cả đứa nhỏ mẹ sinh với dượng về sau. Dượng nói cần chăm lo cho đứa lớn vì đứa lớn nhiều nhu cầu hơn đứa nhỏ. Nhưng Hảo vẫn thấy mình chỉ là một đứa bé mồ côi cha. Nhiều người nói Hảo gan góc. Hình như những đứa trẻ mồ côi đều gan góc. Khi còn ở Nam Định, những ngày nghỉ, Hảo thích lên bà ngoại. Từ ngày vào đại học, xa Nam Định, Hảo luôn luôn có ý nghĩ mình phải sớm tự lập, tránh sự giúp đỡ của gia đình sớm ngày nào hay ngày ấy. Tình cảm ít ỏi của Hảo đối với dượng, có lẽ cả dượng và mẹ đều biết. Nhưng dượng vẫn cứ chăm chút Hảo. Sự chăm chút đó không thể nào lâu dài nếu như dượng thiếu một tình thương đối với Hảo. Hảo cũng nhận ra điều đó. Nhưng Hảo vẫn không làm sao quý được dượng khi nghĩ là dượng đang hưởng những tình cảm mà mẹ trước kia chỉ dành cho bố mình...
Trên đường số 1, những chiếc xe tải lớn, khoang hàng bạt chùm kín nối theo nhau vội vã phóng trên mặt đường nhựa ướt đẫm sương.
Tiếng hát của các chiến sĩ trên đường đi về phía Nam chốc lại vang lên như bốc lửa. Đêm nay, mọi con đường của đất nước đều trở thành một chiều. Tất cả đều đi về phía Nam. Dượng cũng sắp đi về phía đó.
Không mấy giờ nữa, mình sẽ dừng lại. Nhưng những đoàn xe kia, những anh bộ đội đang hát, cả con tàu này sẽ còn tiếp tục đi, đi sâu mãi về phía Nam...
Những con người mà mình phải chịu ơn đều đang đi về phía đó.
Vào những giờ phút dượng sắp đi xa này mình mới nhận thấy rõ những nét tốt đẹp trong con người của dượng. Dượng chỉ hơn mẹ một, hai tuổi. Đáng lẽ ra dượng có thể lấy một người vợ trẻ hơn mẹ nhiều.
Nhưng dượng đã gánh lấy trách nhiệm đối với cả gia đình mình. Những tình cảm của dượng đối với mọi người trong gia đình từ hồi đó đến giờ vẫn không có chút nào suy suyển. Trên mười năm nay, dượng đã chăm chút cho chị em mình. Bây giờ dượng lại đi... cũng vì hạnh phúc của mọi người trong đó có chị em mình. Không thể dễ tìm một người tốt hơn dượng... Cô gái thấy hiện ra bao nhiêu điều thiếu sót đối với một người mà trước đầy mỗi khi nhớ tới cô đã vội vã tìm cách quên đi...
Mình sẽ nói lại với dượng và xin dượng tha thứ cho mình. Chắc chắn là dượng sẽ tha thứ. Mà dượng có bao giờ giận mình đâu! Nếu dượng giận không khi nào dượng lại điện gọi mình trước khi đi xa.
Con tàu ầm ầm chạy sâu mãi vào trong đêm. Nhiều người chung quanh Hảo đã gà gật ngủ. Kể chợp mắt đi được một lúc cũng hay.
Đêm hôm qua sau khi Quỳnh về doanh trại, Hảo còn nằm thao thức mãi... Tối nay mắt mình cứ chong chong. Dượng đi như thế này chắc là mẹ buồn. Nhưng Hảo biết rõ, mẹ là một người can đảm. Hơn nữa, mẹ rất hiểu biết. Với mẹ, sẽ không sao đâu. Lần này về mình sẽ nói để mẹ và dượng biết chuyện của mình với anh Quỳnh. Từ ngày Hảo ra trường đến giờ, thư nào Hoàn gửi cho Hảo cũng viết "mợ bảo em hỏi chị có tin mừng gì rồi thì báo để cậu mợ biết". Nhiều lúc Hảo ngại viết thư về nhà cũng vì không muốn trả lời câu hỏi ấy. Mình đã có một tin mừng đem về cho gia đình... Dượng sẽ rít một hơi thuốc lào, ngửa mặt đỏ bừng thở khói lên trần nhà, đôi mát lim dim, miệng mỉm cười nói: "Cậu mừng cho con. Phương hướng lựa chọn của con rất là chính xác". Còn mẹ... Chắc mẹ sẽ che đậy sự mừng rỡ, sung sướng bằng một câu nói mát mẻ: "Tôi tưởng cô cứ gan vàng dạ sắt ở mãi một mình suốt đời!". Gia đình anh ấy ở xa và cũng không còn ai. Mẹ lại có thêm một đứa con nữa. Anh ấy sẽ coi gia đình mình như chính gia đình của anh ấy trong kia. Dượng lấy mẹ mình cũng chẳng về sống bên quê ngoại đấy ư... Anh ơi, anh có biết anh còn đem lại rất nhiều niềm vui cho tất cả những người thân của em nữa không. Một tiếng ngáy của ai đó vừa rộ lên nghe rất buồn cười. Toa tàu tối đen trở lại im lặng với tiếng bánh xe lăn đều đều và những tiếng lịch kịch cũng đều đều ở những nơi hai đoạn đường ray nối nhau. Mọi người cứ ngủ ngon đi, mặc tôi thức một mình với tiếng reo vui của con tàu và với niềm hạnh phúc to lớn của tôi...
Một hồi còi rúc lên trong đêm khuya. Nhịp bánh xe lăn chậm dần lại. Cô gái nghe tiếng ván gỗ rung rầm rầm dưới chân mình. Hảo ló đầu ra cửa sổ thấy mình đang ngồi trên một con sông lấp lánh ánh trăng. Đúng là tàu đang chạy ngay trên mặt sông. Không hề nhìn thấy bóng dáng của một cây cầu. Chắc là nó đã bị bom Mỹ phá sập.
Bây giờ chỉ còn những thanh đường ray đặt chơi vơi trên những trụ cầu.
- Phủ Lý rồi phải không cô?
Hảo chưa kịp trả lời câu hỏi của người ngôi bên vừa chợt tỉnh giấc thì có tiếng một người chắc là nhân viên của ngành đường sắt nói rất to:
- Xin mời hành khách ai xuống Phủ Lý thì chuẩn bị hành lý.
Nếu không có câu nói đó thì Hảo không thể nhận ra đây lại chính là thị xã Phủ Lý. Tàu đã qua sông. Nó đang từ từ chạy về ga.
Trước mắt Hảo là những hố bom lớn, nước mạch đùn lên trong lòng hỗ. Những vườn chuối xác xơ. Những thân cây chuối bị bom phạt ngang. Rồi cô nhìn thấy những đống gạch ngói lớn và những mảnh tường sót lại của các ngôi nhà đã bị bom đạn làm biến dạng. Tiếng bánh xe của con tàu cậm cạch như nó đang lăn trên chính những đống đổ nát đó. Trong mỗi ngôi nhà kia, khi trái bom rơi xuống, là những cái gì? Đó là những cuộc đời. Những người đàn bà như bà ngoại mình, như mẹ mình những em nhỏ như bé Lụa, như các em mình. Chắc chắn là có cả những cô gái như mình đang sống lâng lâng trong hạnh phúc...
Hảo căng đôi mắt nhìn qua màn sương về khuya càng dày, hình ảnh khốc liệt đầu tiên của chiến tranh mà cô được thấy tận mắt trong cuộc đời. Từ toa tàu bên, một lần nữa những tiếng hát lại vượt lên những đám gạch ngói đổ vỡ, những bức tường vôi trắng lạnh, bay về dãy núi xa trải dài trong đêm tới tận mảng trời xanh có mảnh trăng sắp lặn.
❖ 2 ❖Chuyến tàu đêm đổ khách xuống Nam Định cách ga chính gần mười ki-lô-mét. Hảo lấy xe xong đạp về nhà. Trăng đã lặn, mặt đường nhựa tối đen. Thành phố Nam Định ở trước mặt vẫn rực rỡ ánh đèn.
Ánh đèn như nói với cô gái thành phố quê hương của mình vẫn đứng vững.
Đạp một quãng, Hảo đuổi kịp một người đi chiếc xe Phượng Hoàng có đèn. Ngọn đèn của người không quen đã dẫn Hảo đi dễ dàng. Một đốm lửa lóe lên trên cánh đồng tối ở gần đường. Hảo chú ý nhìn nhận ra đó là một trận địa pháo cao xạ. Một chiến sĩ có lẽ vừa châm lửa hút thuốc. Con tàu chạy vượt qua Hảo, tiếp tục hành trình về phía Nam, mang theo những tiếng hát vẫn như bốc lửa. Trong khi đất nước ngủ yên thì các anh ấy vẫn thức, vẫn ra đi. Đã bao nhiêu đêm trôi qua, mình không nghĩ rằng trong giấc ngủ ngon có bao nhiêu người vẫn thức. Cũng đáng buồn là nhân một chuyến về thăm nhà thế này mình mới hiểu được những ý nghĩa to lớn những khoảng thời gian đất nước khi không có ánh sáng mặt trời.
Đã đến rặng găng đầu thành phố. Hảo quyết định đạp xe theo con đường ngày xưa mình vẫn đi học để về nhà bà ngoại ở đầu Mom, nơi mẹ và các em Hảo đang sơ tán.
Đường phố đêm khuya vắng và yên tĩnh. Cô gái hít mạnh những hơi dài, thở lại bầu không khí mát mẻ trong lành của ngày tuổi nhỏ.
Ngôi nhà tập thể nhiều tầng của công nhân nhà máy sợi vẫn đứng vững với những cánh cửa sổ mở rộng hóng gió. Nhà máy sợi có ánh đèn. Chắc còn những bộ phận làm việc tại đấy. Nước vẫn đổ rào rào trên cái két gỗ sơn đen gần cửa ra vào. Có thể là bom đã rơi ở bên trong nhà máy mà mình qua ngoài này không nhìn thấy. Đây là vườn hoa mà Hảo và các bạn thường đi thơ thẩn trong những ngày nghỉ.
Hảo đạp xe qua Cửa Đông, qua phố Hàng Sắt, phố Hàng Nâu... Nhà bác Tư còn ánh đèn dầu.
Nhà chị Mừng có khóa ngoài thế kia, chắc là chị đã đi sơ tán...
Ngày mai Hảo sẽ phải chạy đi thăm nhiều nơi. Hầu như tại phố nào ở đầy, gia đình Hảo cũng có họ hàng. Hôm nghe tin Nam Định bị ném bom, cô tưởng cả thành phố đã tan tành. Những ngôi nhà cũ kỹ nhô ra thụt vào. Những hè phố nhỏ hẹp, mấp mô. Không biết những nơi khác thế nào còn tại các phố mình đi qua thì rất may, mọi vật hầu như còn nguyên vẹn. Rồi đây, liệu tất cả có còn được như thế này nữa không...
Gần hai giờ đêm, Hảo tới nhà. Hảo dựa xe vào vách, rồi nhìn qua khe cửa. Cô thấy đốm lửa vàng như hạt đỗ của ngọn đèn dầu vặn nhỏ.
Hảo vừa cất tiếng gọi thì đã nghe mẹ ở trong nhà hỏi ra.
- Hảo về đấy à con?
Mẹ vẫn thức chờ mình. Hảo vội đáp:
- Con đây, Hảo đây.
Gian nhà sáng lên. Những tiếng dép lẹt sẹt quen thuộc của mẹ bước vội ra cửa.
- Mợ vẫn còn thức ư?
- Mợ nghe tiếng còi tàu. Mợ cũng đoán đêm nay con về.
- Tối nay cậu có về nhà không?
- Cậu đi sớm nay rồi. Cậu cũng tưởng là vài hôm nữa mới đi nên đánh điện cho con. Không ngờ trên lại gọi đi gấp.
Hảo buông thõng hai tay, đứng sững sờ ở cửa. Mẹ Hảo quay về phía chiếc màn nâu căng ở góc nhà, gọi:
- Cái Hoàn, thằng Thắng đâu? Dậy đi, chị Hảo về rồi?
Thấy Hảo vẫn đứng ở cửa, bà nói:
- Vào đi! Sao Tết vừa rồi lại không về? Cả nhà mong hết nước hết cái.
Không nghe Hảo đáp, bà nhìn kỹ thì thấy hai dòng nước mắt chảy dài trên má con. Đến lượt người mẹ sững sờ. Bà tự hỏi: Nó cũng thương anh ấy ư? Nó cũng thấy là anh ấy đã hết lòng thương yêu hai chị em nó ư? Nó đã biết anh ấy là người tốt. Nếu anh ấy còn ở nhà tối nay. Hai mắt bà mờ đi.
- Vào đi con!
Hảo nghe tiếng nói của mẹ đã nhòa trong nước mắt. Cô bước vội vào nhà, ném cái túi lên mặt chiếc hòm sơn cũ kỹ, rồi kéo ghế ngồi gục đầu xuống bàn. Đáng lẽ ra thì mình gặp được dượng. Mình không gặp dượng chỉ vì mình ít nghĩ tới dượng quá trong khi dượng đã tự tay viết điện gọi mình về. Mình đúng là một đứa vô ơn. Có phải là dượng đi du lịch ở nước ngoài một thời gian đâu. Dượng đã nói rõ là dượng đi "công tác xa". Dượng nghĩ gì sáng nay khi ra đi vắng mặt mình...?
- Hoàn ơi! Dậy đi!
Nghe tiếng mẹ gọi em, Hảo ngẩng đầu lên nói:
- Mợ đừng đánh thức các em nữa. Gần hai đêm con thức suốt rối.
Con phải đi ngủ đây.
- Con đi xích lô về nhà à?
- Con đi xe đạp...
Bấy giờ Hảo mới nhớ ra chiếc xe đạp vẫn dựng ở bên ngoài. Hảo chạy ra mở cửa nhấc chiếc xe vào nhà. Bà mẹ nhìn con gái thở dài.
Lần này, Hảo không bị mẹ mắng về tội lơ đễnh. Cô gái hỏi mẹ:
- Cậu đi có để lại số hòm thư không?
- Chưa có số hòm thư. Cậu hẹn khi rõ chỗ ở mới sẽ biên thư về.
Bây giờ ngay cả muốn nói những điều đó với dượng qua một lá thư cũng còn phải chờ đợi. Con người ta vẫn có những lúc như vậy, khi còn điều kiện để sửa chữa thiếu sót của mình thì cứ mặc sức buông thả, đến lúc không có điều kiện nữa thì lại hối tiếc.
Thấy nước mắt lại muốn ứa ra, Hảo giật vội chiếc khăn mặt treo trên dây, chạy ra bể nước sau nhà.
❖ 3 ❖Đã lâu lắm, Hảo mới lại nằm một giường cùng với mẹ. Ngày ấy mình còn là một cô bé ham chơi, đanh đá, hay hờn rỗi, nằm gọn trong vòng tay của mẹ... Bây giờ mình đã trở thành một cô gái lớn sắp có chồng rồi, với biết bao ý nghĩ gần xa trong đầu. Mình càng to lớn lên thì mẹ càng gầy yếu đi.
Hai mẹ con cùng nằm yên lặng. Những giọt nước mắt bất chợt vừa rồi đã nói hộ cho cả hai mẹ con rất nhiều. Bà mẹ đặt tay lên mái tóc dày của con. Tóc nó rít quá. Đi quanh năm mà. Ngày mai phải đặt một nồi lá thơm cho mấy chị em nó cùng gội đầu. Năm xưa, những đêm dượng nó vắng nhà, nó cũng nằm với mình như thế này. Mình vẫn lẫy tay sờ lần chân tóc của nó, tuốt cho nó những cái trứng chấy. Cái chuyện giữa nó với anh ấy đã kéo dài suốt những năm qua. Nó đã lớn, đã biết rồi. Nó đã biết thương anh ấy... Lo nó về, nó lạnh nhạt trước khi anh ấy đi. Con ơi, có nhiều chuyện khi lớn lên rồi con mới hiểu được. Tội nghiệp cho nó! Mợ cũng biết rằng dượng con dầu tốt đến đâu cũng không thể nào thay cho bố con được. Nhưng nó đã biết đến công lao, đến lòng tốt của anh ấy...
Những giọt nước mắt của cô con gái lớn lúc này làm cho lòng bà nhẹ nhõm đi rất nhiều...
Nó đang muốn viết thư cho cậu nó. Mình đã biết nó sẽ viết gì rồi. Anh ấy sẽ càng thương nó hơn. Nhưng thôi, mình không nên nhắc đến cậu nó bây giờ làm gì...
- Con làm cái công việc cứ lênh đênh trên biển tháng này qua tháng khác, mợ lo lắm.
- Còn những người vào công tác ở ngay chiến trường thì sao hả mợ?
- Ở chiến trường thì nó lại đi một đàng... Ở thuyền... mà con lại là con gái lớn rồi!
Bà bỗng thở dài. Hảo đã hiểu nỗi lo của mẹ. Lại cái chuyện "khôn ba năm dại một giờ".
- Chuyện gì chứ chuyện ấy thì mợ hãy tin ở con.
Có phải là mình không tin nó đâu. Nó đã xa nhà bốn năm nay rồi. Nhưng cái chuyện ấy, ai mà nói mạnh được...
- Sao những thư viết vé nhà con không chịu nói cho cậu mợ biết gì về chuyện riêng của con? Chồng con là chuyện cả cuộc đời, phải cẩn thận. Nhưng cũng đừng có đứng núi này trông núi nọ.
Mình đã biết trước thế nào mẹ cũng nhắc đến vấn đề ấy, Hảo nói:
- Con định nhân chuyến này về thì thưa chuyện với mợ và cậu.
- Người ở đâu thế con?
- Gia đình anh ấy ở Quảng Nam.
- Người miền Nam à? Công tác gì?
- Anh ấy là chiến sĩ lái máy bay.
- Phi công à?
Hảo nghe mẹ giật giọng hỏi lại mình. Ờ... lại còn cả chuyện đó nữa mà mình đã không nghĩ tới trước khi nói với mẹ. Ngay cả mẹ nữa, mẹ cũng vẫn nghĩ đến chuyện đó.
Dù sao mẹ cũng vẫn là một người mẹ. Hảo đáp lại bằng một tiếng "vâng" rất gọn. Cô muốn tỏ cho mẹ biết điều ấy mình đã cân nhắc kỹ. Mình sẽ nói rõ với mẹ những suy nghĩ về chuyện chồng con. Nếu cần, mình sẽ tranh luận với mẹ. Hảo thấy mẹ im lặng hồi lầu.
Rồi cô nghe mẹ thở dài nhè nhẹ.
Lát sau, bà nói:
- Con lớn khôn rồi, tùy con quyết định lấy. Bố con và dượng con chả là bộ đội cả đấy ư!
Ở giường Hoàn nằm có tiếng cười rúc rích. Các em Hảo đã tỉnh giấc từ lúc nào.
Thằng Thắng hỏi sang, giọng tỉnh như sáo:
- Anh ấy lái máy bay chiến đấu hay máy bay vận tải hả chị Hảo?
Dượng đi rồi, nhưng ở nhà mình vẫn còn khối người ủng hộ. Hảo mỉm cười trả lời em:
- Lái máy bay chiến đấu phản lực.
- Hay quá! - Thằng bé reo lên.
- Trưa hôm nay, anh ấy vừa bay qua đầy đấy chị Hảo ạ. - Tiếng Hoàn láu táu.
- Chị em mày dậy từ lúc nào? - Bà mẹ nói - Nho nhỏ chứ để cho bà và hàng xóm còn ngủ.
- Thùy nó gửi con mang thư về thăm cậu mợ.
- Nó vẫn mới được có con bé thôi à?
- Vâng.
- Chổng nó có khỏe không?
- Anh ấy... khỏe ạ.
Không cần để mẹ biết chuyện anh Đông làm gì, Hảo nghĩ.
- Lại vợ chồng nó dắt díu mày phải không?
- Không ạ... Tự con quyết định lấy thôi.
- Em tán thành quyết định của chị Hảo - Hoàn ở giường bên kia lại lên tiếng.
- Tán thành! - Thắng nói theo như hô hưởng ứng một khẩu hiệu.
- Ơ... - Bà mẹ kêu lên một tiếng nho nhỏ - Chị em nhà mày làm gì mà hét rám lên giữa đêm khuya ấy!
❖ 4 ❖Em nhận được thư anh hôm thứ sáu. Tuần lễ trước, ở Nam Định về, khi qua Hà Nội, em đã bỏ cho anh một lá thư ở nhà ga. Chắc hôm nay anh đã nhận được thư đó rồi. Tối nay là tối thứ bảy, các bạn cùng buồng với em đi vắng hết. Một cô về Hải Phòng thăm người yêu ở hải
quân. Một cô về thăm gia đình ở ngay Quảng Yên. Tại nhà chỉ còn mình em. Em sẽ dành cả thời gian đêm nay để nhớ thương anh.
Chuyện về Nam Định, em đã viết cho anh trong lá thư trước. Em chỉ buồn là không kịp gặp dượng (vì sao, anh đã biết rồi đấy). Nhưng em cũng đã làm được một số việc cho chúng ta đối với gia đình. Các em đều bảo nhắc anh phải viết thư cho chúng nó và anh cố gắng về
nhà chơi.
Về Quảng Ninh lần này, em được phân công về phòng phân tích mẫu vật của trạm nghiên cứu hải sản. Dạo này em đã tìm lại cái không khí say mê của ngày đi học với những công việc làm trong phòng thí nghiệm. Em đang phân loại hải sản của vùng biển Quảng Ninh. Chắc anh đã biết nó. Đó là một sản phẩm của biển có giá trị dinh dưỡng cao và một mặt hàng xuất khẩu rất quỷ. Nhưng chắc anh không biết là hải sâm cũng có xương. Mới nghe nói vậy chắc nhiều người không tin và còn buồn cười. Tụi em rất thích khi nhìn thấy xương của nó qua kính phóng to bốn trăm lần. Xương nó gồm những phiến nhỏ rất đẹp. Có loại như hình mỏ neo. Có loại giống như chiếc bàn tròn của những gia đình đồng bào Hoa hay ngồi ăn cơm. Ngày ở trường, em không đi sâu vào vấn đề này nên không biết gì mấy về nó. Hôm nọ, lần đầu tiên em tỉm thấy một loài hải sâm có xương hình y như là chiếc bánh xe.
Không thể nói cho anh rõ được sự vui thích của em hôm đó. Đó là cái vui của những người làm công tác như chúng em khi tìm hiểu dược một điều bí mật dù chỉ là rất nho nhỏ của thiên nhiên. Dọc dường từ
phòng thí nghiệm trở về nhà, em cứ nghĩ lại về những đốt xương hình bánh xe đó đến nỗi một cô bạn phanh xe đánh kít trước mặt, em mới ngẩng đầu lên.
Ngành sinh vật học của chúng em được coi là một ngành nhân đạo nhất trong các ngành khoa học. Người ta nói thế kỷ thứ hai mươi mốt sẽ là thế kỷ của sinh vật học. Em nghĩ rằng sau này chúng ta có con, nếu nó là con trai, em sẽ dành cho anh rèn luyện năng khiếu cho nó đi vào ngành nghề nào mà anh thích, nhưng nếu nó là con gái thì em sẽ giành phần đó, em sẽ hướng dẫn cho nó đi vào tổng hợp sinh vật để xây dựng thế kỷ mới. Những cái gì hôm nay lớp người của mẹ
nó còn chưa làm được thì thế kỷ sau nó sẽ làm.
Đề tài em dang nghiên cứu bây giờ chỉ là tạm thời. Các đồng chí ở trên nói là sẽ phân công cho em một đề tài cố định để em có thể đi sâu nghiên cứu lâu dài hơn, đó là đề tài: Nghiên cứu cá vùng nước lợ
của miền Bắc.
Trong anh, người ta gọi là nước chè hai. Đấy anh xem! Em đã
gắn liền với quê hương của anh rồi. Gần đây, mỗi khi nghe đài hay xem báo nói đến Thăng Bình quê anh là em lập tức có ngay một phản xạ như khi nghe người ta nhắc đến Nam Định quê hương em. À, em cũng phải nói thêm là cách đây vài ngày đọc báo em mới biết quê anh là Thăng Bình, lần trước nghe anh nói, em cứ tưởng là Thanh Bình.
Em nói với anh những điều về công tác chuyên môn của em không phải là "gặp đâu nói đó", em có một chủ định đấy. Em muốn anh hiểu cụ thể hơn về em, anh sẽ hình dung ra em một cách thật rõ ràng, biết em đang làm gì, đang nghĩ gì, mặc dầu chúng ta không được ở gần nhau. Em không muốn anh hình dung ra em thành một con người khác với chính em hiện tại. Đối với tình yêu, em ích kỷ. Vì rằng tình yêu "là không thể chia sẻ được” anh nhỉ? Em không muốn chia sẻ
cho một cô gái nào đó, dù chì là một cô gái trong tưởng tượng, tình yêu của em.
Quảng Yên dạo này luôn luôn có báo động. Cơ quan cũng đã tổ chức ra một trung đội tự vệ do một ông trung đội trưởng quân thường trực chính cống trước kia chỉ huy. Chúng em sẵn sàng bảo vệ cái phòng thí nghiệm nho nhỏ này, cái thị trấn xinh xinh này, khi máy bay Mỹ xâm phạm đến. Hồi ở trường học quân sự, em khá về xạ kích. Chúng em tiếp thu kỹ thuật bắn máy bay rất nhanh. Biết đâu rồi đây chúng em chẳng có một chiến công để kể lại với anh. Em sẽ kể lại cho anh nghe thật tỉ mỉ chứ không giống như anh chẳng chịu nói gì về công tác, về
các trận đánh của các anh. Em toàn phải đọc tường thuật trên báo. Mà các bài tường thuật trên báo về các trận đánh của máy bay ta, kể cả
bài của anh Vũ Trọng, bao giờ cũng quá sơ sài. Chắc cũng chính vì cái điều đã làm cho anh không được nói thoải mái khi nói chuyên với em: Phải giữ bí mật quân sự.
Những giờ phút gặp anh vừa qua ngắn ngủi quá, có biết bao điều em muốn hỏi anh mà em còn chưa hỏi được (không phải là những vấn đề thuộc phạm vi bí mật mà anh không được phép nói đâu nhé!). Ví như em muốn biết căn buồng ngủ của các anh như thế nào, nó rộng hay hẹp, quét vôi màu gì? Có những điều em đã biết rồi thì thôi, như
là anh ở trên gác, buông anh có những cửa gỗ sơn màu xanh lá cây và trông ra đúng khu nhà chiêu đãi em đã được ở. Em còn muốn biết cái giường anh nằm như thế nào? Đó là giường đệm có lò xo như ở bệnh viện hay là giường gỗ cá nhân như kiểu chúng em vẫn thường dùng.
Anh đựng quần áo bằng tủ, bằng va li hay bằng ba lô. Trên'bàn làm việc của anh có những vật gì? Có một cái mô hình con én bạc hay không? Em còn có "tham vọng"là anh sẽ đặt trên bàn một chiếc hình nhỏ của em. Vân vân và vân vân...
Em muốn hỏi anh đã có áo gối chưa. Câu hỏi này trong thư tới anh phải trả lời em. Vì em đang khâu cho anh một chiếc áo gối thật đẹp. Em cũng cần giới thiệu với anh, em không phải là một cô gái không biết thêu thùa và không biết cả thổi cơm đâu. Trước khi đi thoát ly ở nhà em đã là một người chị cả. Viết đến đây em lại buồn cười vì nhớ lại ngày mới gặp anh, anh mời bao giờ về quê anh, anh sẽ cho ăn cơm nấu với nước luộc gà. Món đó nếu anh thích, khi nào anh có dịp gặp em, em có thể đãi anh bất cứ lúc nào. Em thêu thùa cũng khá. Chỉ
tại bỏ lâu nên ngại thôi. Vì ngại nên thường làm theo kiểu cầu dầm. Có con bạn của em nói ngoa: "Nhờ cái Hảo khâu hộ gối cưới thì bao giờ đẻ
đứa con thứ hai đến lấy là vừa". Chiếc áo gối này nhất định là phải có tên anh và tên em. Còn thêu gì nữa thì tùy anh. Một bông hoa hồng hay một đôi én trắng...?
Em gửi cho anh hai chiếc ảnh. Một chiếc em chụp năm mười bảy tuổi, mới bắt đầu vào trường đại học. Tuổi mười bảy là một tuổi tuyệt diệu. Giá mà anh biết em từ hồi này. Nhưng tuổi đó cũng là một tuổi bất trị. Chắc chắn em sẽ làm phiền anh hơn bây giờ rất nhiều. Một cái ảnh em chụp ngày mới bắt đầu ra công tác, sau lần gặp anh. Anh nhìn cặp mắt của em trong đó. Em muốn anh thấy ở đó là sự tin yêu và sự
dịu dàng. Em muốn anh chọn một trong hai chiếc ảnh đó để đặt vào cái vị trí mà em đã ước ao.
Nhiều lúc em cảm thấy một điều hơi buồn cười là khi em bỗng nghĩ tới chuyện gì thì cùng lúc ấy anh cũng đang nghĩ đến chuyện đó như em. Cũng như lúc này đây, em biết anh đang phải ngủ ngon để
ngày mai còn trực chiến, nhưng em lại nghĩ là anh vừa tỉnh giấc và đang nhớ đến em. Trong bộ môn sinh vật, người ta vẫn thừa nhận một thuyết gọi là "thuyết linh tính ", và coi đó là giác quan thứ sáu của con người. Giữa những người thần thiết như anh và em chẳng hạn, cũng có thể hình thành một luồng điện sinh vật. Đây là một lý thuyết mới rất hấp dẫn của khoa học hiện đại. Khi nào có dịp em sẽ nói lại cho anh nghe chắc là nó sẽ gây cho anh ít nhiều thích thú.
Bên ngoài trăng cuối tuần đã bắt đầu lên cao. Khuya rồi. Nhưng em đã nói từ trước là em sẽ cùng anh thức suốt đêm nay mà. Đèn hình như
sắp hết dầu. Em đã đặt sẵn trên bàn một chiếc đèn pin để khi cần sẽ
dùng đến nó. Vì anh, em sẽ hoang phí loại ánh sáng "cấp cao" này.
Bây giờ em sẽ nói đến một vài điều mà anh đã nhắc trong thư. Anh thương yêu, cũng có nhiều lúc em đã tự hỏi: Tại sao hồi ấy em làm khó dễ với anh thế? Có những lúc con người không hiểu được mình. Và cũng có nhiều lúc người ta có những hành động, thái độ bên ngoài
không giống với những gì mình có ở bên trong. Thực ra, trong lần gặp đầu tiên, bây giờ nghĩ lại, không phải là em không có ít nhiều cảm tình với anh. Nhưng em đã có một thái độ ngang ngược và những câu nói làm cho anh khó chịu. Anh không giận em chứ! Anh đừng bao giờ hỏi lại em tại sao lại như vậy vì em không thể trả lời anh cho rõ ràng đâu.
Em chỉ muốn nói với anh những gì đã đến với em hôm nay. Cái đêm trăng em đi tàu về Nam Định, nhìn những đoàn xe cùng nối nhau chạy xuôi trên đường số 1, em bỗng có cảm giác là tất cả những con đường trên miền Bắc lúc này đang nhập cả vào nhau để chạy cùng về một hướng. Cái cảm giác bất chợt đó bây giờ em lại thấy là rất đúng. Trong những ngày này đất nước như một cây đàn, mà mỗi người con là một sợi dây đang được lên căng thêm một cung độ. Mỗi người đều cố lớn hơn lên một chút. Do đó mà họ đang nhích lại gần nhau hơn, đang siết chặt lại với nhau. Đâu đâu em cũng thấy điều đó, ở tất cả những nơi em đã đi trong vòng một năm qua, ở đơn vị anh mà em chỉ mới được sống một hai ngày, ở chính trong gia đình em và ở ngay trong cả mối tình của chúng ta. Có đúng như thế không anh? Đừng nghĩ gỉ đến chuyện cũ nữa vì những ngày tươi đẹp đã đến với chúng ta rồi. Nó càng tươi đẹp hơn vỉ nó đến với chúng ta trong khói lửa, trong thử
thách. Em cũng đã đến với anh rồi và em sẽ mãi mãi ở lại bên anh.
Thế nhé! Anh đồng ý với em không?
Rối đầy những khó khăn lớn hơn sẽ đến, sẽ thử thách em và cũng sẽ rèn luyện thêm cho em. Em sẽ bớt đi một chút ít mơ mộng (những cái gì viển vông hão huyền), em sẽ hiểu biết thêm về cuộc sống và nhất định là em sẽ có những tình cảm tốt đẹp hơn.
Anh đừng có bao giờ nghĩ là em đã vững vàng trong cuộc sống nhé, tuy em cảm thấy em có đôi chút nghị lực. Em cần sự giúp đỡ, tiếp sức thường xuyên của anh như trước kia, ngay từ lúc em còn chưa nói là em yêu anh. Trong thư anh có dặn em là về mặt sinh hoạt phải hết sức giữ gìn, vì sinh hoạt không hoàn toàn tách rời với tư tưởng. Em rất cảm động vì lời khuyên của anh. Học về chuyên môn, em rất hiểu bản năng sinh vật của con người, nhưng đồng thời, em cũng hiểu được sức chịu đựng của con người thực là vô tận. Sự chịu đựng đó không có giới hạn khi con người đã có quyết tâm. Và chính các anh đã nêu cho em bài học quý giá về sự quyết tâm. Anh đừng lo ngại là em sẽ có những phút yếu đuối khi chúng ta còn phải xa cách nhau khá lâu nữa nhé. Em đã nghĩ là sau này em sẽ có con, em sẽ có nhiệm vụ phải làm mẹ.
Muốn cho con mình trở thành người tốt, người có tài năng thì đòi hỏi ở
người mẹ phải có một tiêu chuẩn rất cao. Điều suy nghĩ đó cũng làm
cho em có thêm trách nhiệm về mọi hành vi và tư cách của mình. Hình ảnh của anh luôn luôn ở trong trái tim em. Cũng như anh, ngoài những giờ phút chiến đấu thật khẩn trương, chắc là anh dành rất nhiều tình cảm cho em. Tối nay, chúng ta tâm sự với nhau nhé! Một ngày kia thanh bình, anh sẽ đưa em đi tới những vùng anh đã chiến đấu, anh trỏ lên bầu trời kể lại cho em nghe những trận đánh của anh. Em cũng sẽ đưa anh ra biển, đi tới những vùng mà em đã đặt chân trong suốt năm qua. Em sẽ chỉ cho anh những bãi cát vàng, những hòn đá nhám, đã giúp em tôi luyện và trưởng thành. Đêm đêm trước khi đi ngủ, em sẽ đọc cho anh nghe một số trang tiểu thuyết, hay một số bài thơ vì em biết cái thích của em cũng là cái thích của anh. Em sẽ gắng bù đắp lại cho anh tất cả những gì mà anh đã phải hy sinh vì mọi người trong đó có bản thân em.
"Mùa thu rồi, đã quá nửa đêm, có gió núi Tam Đảo thổi về, hơi lạnh đó, để em kéo chiếc chăn đơn che ngực cho anh. Bây giờ, em sẽ
ru anh bằng một bài thơ quen biết.
Bài "Nhớ" anh nhé!
Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh Sưởi ấm lòng chiến sĩ giữa ngàn cây.
Anh yêu em như yêu đất nước Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước Mỗi tối anh nằm, mỗi miếng anh ăn Ngôi sao trong đêm không bao giờ tắt Chúng ta yêu nhau chiến đấu suốt đời Ngọn lửa trong rừng bập bùng đỏ rực Chúng ta yêu nhau kiêu hãnh làm người.
❖ 1 ❖Đêm quá khuya rồi, anh ngủ đi anh!
------------------------ 1. Thơ của Nguyễn Đình Thi.