Chương XXI ❖ 1 ❖

Tú và các đồng chí cùng đi dừng lại trước hai cánh cửa sắt sơn đen nặng nề. Một thượng sĩ công an vũ trang không còn trẻ đứng bên vọng gác nhanh nhẹn bước lại. Anh chiến sĩ gác cầm khẩu tiểu liên nhìn mấy người lạ mặt mặc toàn sơ mi trắng giống những sinh viên, như đang thử đoán xem họ là ai. Trong khi đồng chí cán bộ của Bộ tư lệnh quân chủng trình giấy, Tú đứng ngắm bức tường đá nặng nề phía trên ngoài những mảnh chai sắc còn có cả một lớp rào dây thép gai hơi đổ ra phía ngoài. Đây là một trại giam được xây từ hồi Pháp thuộc. Tú đã qua phố này nhiều lần nhưng không chú ý đến nó. Anh chỉ thấy đó là những bức tường đá im lìm, chẳng buồn nghĩ nó chứa đựng bên trong những gì. Tú tò mò nhìn những cửa sổ sâu hoắm có chấn song sắt. Mình sắp tiếp xúc với cái thế giới cách biệt màu xám bên trong đó.

Mình chưa bao giờ nghĩ lại có lúc sẽ bước chân vào đấy.

Bản cung của viên phi công F4C nhảy dù bị bắt có những điều chưa rõ ràng. Bộ tư lệnh quân chủng đã chỉ thị cho đơn vị anh trực tiếp kiểm tra lại. Ta đang cần hiểu rõ thêm về loại máy bay mới nhất này của Mỹ. Tú đã chạm trán với chúng từ mấy tháng nay trên bầu trời nhưng đây là lần đầu anh sẽ gặp một giặc lái ngay trên mặt đất. Và lại gặp ở đây, tại một trại giam. Nó cứ nghĩ cuộc viễn chinh trên đôi cánh của "hung thần mũi quặp" ở vùng Đông Nam Á xa xôi sẽ kết thúc ở đây không? Nếu mình chẳng may rơi vào trường hợp nó, mình chỉ trở về trong vòng tay của những người thương yêu. Còn với tất cả những tên cướp trời là để chui vào ngôi nhà đá này.

Cánh cửa ngách hé mở. Một đông chí đại úy đi ra. Anh có cặp mắt hơi xanh, một vành râu quai nón đã được cạo cẩn thận chỉ để lại một vệt cũng xanh xanh trên khuôn mặt thư sinh. Anh mỉm cười, khẽ gật đầu chào mọi người như nói tôi đã biết công việc của các đồng chí rồi.

Họ lặng lẽ theo đồng chí đại úy đi qua nhiều lần cửa dọc một hành lang ẩm lạnh, hai bên là những bức tường đá dày. Đồng chí đại úy dẫn họ lên một phòng trên gác. Tú hơi ngạc nhiên khi thấy trong này cũng có một cơ quan với những người làm việc bình thường như mọi cơ quan bên ngoài. Hành lang của căn gác nhìn xuống một sân rộng có những luống hoa và một dàn cây dây leo.

Đồng chí đại úy lặng lẽ chìa tay trỏ mấy chiếc ghế lùn mời họ ngồi. Anh ngồi sau cùng, vẫn lặng lẽ lật những chiếc tách, rót nước và xé tem mở một bao thuốc lá.

Tú nhìn đồng chí đại úy bằng cặp mắt tò mò. Bộ đội ta kể cũng có lắm con người khác nhau. Tú hỏi:

- Anh về công tác này đã lâu chưa?

- Báo cáo các anh, từ ngày bắt được giặc lái Mỹ đến giờ. - Giọng nói của đồng chí đại úy êm dịu.

- Như vậy cũng chưa lâu lắm!

- Vâng. Chưa lâu.

- Trước anh ở đơn vị nào?

- Tôi ở pháo. Pháo nòng dài... Cũng chỉ tại trong lý lịch tôi lại khai là biết một ít tiếng Anh...

Đồng chí đại úy bắt đầu để lộ tâm sự là anh cũng chẳng yêu thích gì nghề này. Rồi anh hỏi:

- Các anh đã gặp phi công Mỹ bao giờ chưa?

- Chỉ mới gặp ở trên trời - Tú cười đáp.

- Thế thì tôi phải nói với các anh một vài điều... - Đồng chí đại úy lại đưa cặp mắt thông minh nhìn mọi người một lượt - Có cái hay là các anh đều mặc thường phục. Buổi thẩm vấn sẽ tiến hành dưới hình thức dân sự...

- Chúng tôi cũng đang định hỏi anh về tình hình tư tưởng và thái độ của những phi công bị bắt.

- Vâng... Rất khác với chúng ta. Lúc đầu, chúng tôi chẳng hiểu như thế nào. Bây giờ thì chúng tôi đã mò ra ít nhiều. Họ đã được nhồi sọ rất kỹ ngay từ khi còn ở nhà trường. Giới cầm quyên Mỹ đã làm cho họ tin rằng chủ nghĩa cộng sản là một bóng ma, là sự khủng bố, là sự bành trướng...? Bên nước Mỹ, có những tên ăn cướp tự xưng là "Cộng sản". Làm cho họ hiểu được sự thật không phải dễ đâu các anh ạ...

Đồng chí đại úy đánh diêm châm một điếu thuốc lá như dùng giây phút im lặng đó để nhấn thêm vào sự khó khăn anh vừa nhắc tới.

Nhưng một lát sau, anh chuyển bằng giọng nói vui vẻ hơn:

- Thời gian gần đây thì nhiều tên bị bắt tỏ ra biết điều.

- Anh cho biết là tại sao? - Tú hỏi.

- Có thể có nhiều nguyên nhân. Nhưng tôi cho rằng chủ yếu là bị chúng ta giáng trả mạnh. Chúng đã có đủ thời giờ để thấy đây không phải là một chuyến đi du lịch không mất tiền mà lại được hưởng những khoản phụ cấp rất cao. Chỉ riêng tiền phụ cấp của một thiếu úy trong một năm đủ sắm một chiếc xe hơi khá sang. Viên phi công các anh sắp gặp được chúng tôi xếp vào loại hơi biết điều. Chúng tôi đã gửi các anh những bản cung. Nhưng nếu trong đó lại có lẫn vài điều "man khai" thì không phải lỗi hoàn toàn của chúng tôi... Các anh tính tôi chỉ là con nhà pháo.

Đồng chí đại úy có vẻ vừa như tự hào vừa như tiếc rẻ khi nhắc lại lần nữa nghề nghiệp chính của mình.

- Bây giờ tôi xin nói với các anh về thái độ đối xử. Chính sách của ta đối với họ là nhân đạo và khoan hổng. Nhưng khi hỏi cung thì cần phải nghiêm vì hỏi cung là thể hiện quyền lực của quốc gia, nhất là với bọn "biệt kích trên không" này.

Cặp mắt của đồng chí đại úy lại long lanh. Anh mỉm cười nói tiếp:

- Nói chung là như vậy, nhưng khi họ có thái độ tốt và có những câu trả lời đáng giá thì các anh củng nên động viên...

Tú và các bạn đều cười.

❖ 2 ❖

Họ bước vào một căn phòng nhỏ, tường quét vôi màu xi măng có treo một tấm màn xanh.

Viên phi công Mỹ đã được đưa vào từ trước. Đứng trước chiếc bàn và những cái ghế còn để trống. Lưng gù gù. Những cẳng chân, cẳng tay dài quá khổ thòi ra khỏi bộ quần áo kẻ sọc của trại giam. Tú đi ngang thấy y cao vượt hơn mình một cái đầu.

Tú nhìn thấy một bộ mặt đỏ hồng. Vành râu quai nón khá rậm cuốn quanh cái cằm vuông đồ sộ chắc là chứa những hàm răng rất khỏe. Một túm lông ngực quăn tít như râu ngô thòi ra khỏi chiếc cổ bẻ.

Tú hỏi:

- Có phải anh là Tom Copper không?

- Thưa ông vâng.

- Anh hãy ngồi xuống.

Y ngoái đầu nhìn chiếc ghế đặt sau lưng, rồi khép nép ngồi xuống, hai bàn tay to và đỏ cũng nhiều lông xoăn tít đặt trên đùi, các ngón tay xòe ra. Y vẫn chưa ngẩng đầu lên.

- Hãy nói về lý lịch của anh.

Y khai là người của bang Massachusetts, sinh năm 1933, đã có vợ và hai con. Y đã tốt nghiệp đại học về cơ khí. Sau đó chuyển sang học lái máy bay. Đã ở Tây Đức bốn năm, lái máy bay F.100 và nhận cấp đại úy tại đó năm 1960. Sang năm 1964, trở về Mỹ tập lái máy bay tiêm kích F.4C tại một căn cứ ở bang Florida. Tháng 4 năm 1965, được chuyển sang một căn cứ ở Thái Lan... Y đã bay vào miền Bắc nước ta mười bốn lần.

-Tại sao anh đã học xong đại học cơ khí rồi còn đi làm nghề chiến tranh này?

Viên phi công khi đó mới ngẩng đầu lên, nhìn những người hỏi cung lần đầu với đôi mắt xanh.

- Thưa các ông, bố tôi là một nhà buôn. Ồng ấy khuyên tôi nên chọn nghề này để được đi đây đi đó. Tôi có thể buôn bán để kiếm thêm ngoài số tiền lương. Mãn hạn, tôi có thể làm nghề như bố tôi hoặc chuyển sang lái máy bay dân dụng. Tôi không ngờ chiến tranh đã xảy ra.

- Anh có biết sang Việt Nam ném bom giết hại nhân dân, tàn phá các công trình xây dựng là có tội rất lớn không?

Viên phi công lại cúi đầu, im lặng một lát. Rồi y nói một hồi dài:

- Tôi là một người theo đạo cơ đốc. Kinh thánh đạo cơ đốc dạy con chiên cần làm điều thiện. Tôi không muốn tham gia vào chiến tranh Việt Nam, nhưng buộc phải làm theo lệnh cấp trên. Rất đáng tiếc là tôi đã phạm những tội lỗi đối với nhân dân Việt Nam. Người Việt Nam bắt tôi mà không giết là họ đã làm điều thiện với tôi. Tôi rất muốn xin được Chính phủ Việt Nam khoan hồng. Các ông cần gì tôi xin khai thành thật. Khi được các ông cho phép, tôi muốn gửi thư về báo tin cho vợ và hai con tôi.

Tú rút một điếu thuốc, quẹt diêm hút, thủng thỉnh hỏi tiếp:

- Nước Mỹ và nước Việt Nam chưa hề có bên nào tuyên bố là có chiến tranh với nhau, anh có biết điều đó không?

- Có.

- Vậy thì anh là một kẻ tội phạm. Việc anh trả lời thành thật các câu hỏi của chúng tôi sẽ quyết định thái độ trừng trị hay khoan hồng của Chính phủ Việt Nam đối với anh. Anh vẫn còn hy vọng có thể tìm con đường trở về với gia đình.

- Tôi đã nghe rõ những điều các ông nói.

Qua những bản cung mà Tú đã đọc, anh thấy có nhiều điểm không khớp với những điều các tài liệu báo chí của Mỹ đã công bố trước đầy về loại máy bay Con ma. Tú nói:

- Bản cung của anh lần trước không có giá trị. Có những điều anh đã nói không đúng về tốc độ, tính năng của máy bay, về phạm vi hiệu lực của tên lửa.

- Thưa ông... - Y ấp úng giây lát, rồi tiếp - Có thể là lần trước các ông khác đã nghe lầm... hoặc là tôi đã bị lầm vì mấy ngày đó tôi ít nhiều còn bối rối. Các ông hiểu cho tâm trạng của một người... như tôi hiện nay. Tôi cũng còn bị ám ảnh bởi những quy định về hành vi của một quân nhân Mỹ do ông Eisenhower đề ra. Ông sĩ quan tham mưu ở đây đã nói chuyện với tôi, ông ấy hiểu biết nhiều về lịch sử và tình hình nước Mỹ... Bây giờ tôi sẽ nói lại thật rõ ràng. Xin các ông nêu những câu hỏi cụ thể để tôi dễ dàng cung khai.

- Anh hãy khai về tốc độ thường dùng và tốc độ cao nhất của F.4C.

- Thưa ông tốc độ lớn nhất là 1,4 lần tốc độ của tiếng động.

Người ta nói F.4C bay nhanh gấp hai lần tiếng động là không đúng.

Không hiểu điều này là do các hãng làm máy bay hay Bộ Quốc phòng Mỹ đưa ra? Tôi là người trực tiếp lái nó tôi chỉ bay được tới tốc độ này.

Khi đó, cần lái đã rất nặng, có lúc hai mắt tôi tối hẳn lại.

Thỉnh thoảng y lại cúi xuống để tránh cái nhìn của Tú.

- Tôi nghĩ là cái tốc độ hai lần nhanh hơn tiếng động là do người ta bịa ra. Thông thường, chúng tôi chỉ cho máy bay bay khoảng 0,85 lần tiếng động.

Những người lái kín đáo đưa mắt nhìn nhau. Lời khai đã xác nhận cái dáng điệu nặng nề của những chiếc máy bay địch mỗi lần họ chợt bắt gặp.

Tú mở chiếc cặp anh đem theo, lấy ra một cái mô hình F.4C. Anh giơ chiếc mô hình trước mặt viên phi công. Mặt y đỏ bừng. Y bất chợt nhún vai một cái với vẻ chán chường. Rồi như nhận thấy một cử chỉ như vậy lúc này là không thích hợp, y cúi gầm xuống. Y chưa hiểu cái ông đang hỏi đưa cái máy bay ra để làm gì. Tú nói:

- Anh thử biểu diễn một bài về động tác kỹ thuật trên không và các động tác anh thường dùng trong chiến tranh.

Y ngước mặt lên, đưa mắt nhìn vội những người đang ngồi hỏi mình, và nhận ra họ không giống những người y đã gặp trước đó.

Đồng chí chuẩn úy công an vũ trang phục vụ buổi hỏi cung đưa chiếc mô hình máy bay lại cho viên phi công. Y cầm chiếc máy bay nhỏ mân mê, ngắm nghía. Đôi mắt xanh chợt long lanh lên rồi lại tối sầm.

Y đã bất thần gặp lại ở nhà giam này một vật quen thuộc đã tưởng không bao giờ hoặc còn lâu lắm mới được trông thấy.

Copper lần lượt làm các động tác trước cặp mắt theo dõi chăm chú của những người lái. Máy bay cất cánh từng đôi. Khi lên cao nó thường lượn theo hình con rắn. Nhiều động tác của máy bay nặng nề.

Nó không làm được động tác lật nhào.

- Tại sao? - Tú hỏi.

Vẫn bằng cái giọng nho nhỏ, suy nghĩ và dè dặt, y đáp:

- Thưa ông, F.4C của không quân nặng hai mươi bốn tấn. Nếu lật sấp, rơi quá nhiều độ cao, nó có thể rơi thẳng xuống đất. Hơn nữa, nó không có thiết bị lật ngửa, máy bay sẽ bị tắt máy. Cũng vì trọng lượng nặng nên nếu làm những động tác kịch liệt, máy bay sẽ rơi vào trạng thái xoáy ốc. Tôi biết ba hoặc bốn thằng bạn đã bị chết vì rơi vào xoáy ốc mà không cải ra được.

Y xòe bốn ngón tay để nhắc lại con số vừa nói rồi đưa chiếc máy bay lượn một vòng tròn rộng, rơi vào xoáy ốc và đâm thẳng đầu xuống để minh họa thêm cho điều vừa khai.

Tú hỏi:

- Độ cao thích hợp nhất với F.4C là bao nhiêu?

- Thưa ông, hai mươi ngàn bộ. Đó là độ cao hợp với tính năng của nó và tốt cho cả tên lửa.

- Có phải anh đã khai trong lần trước khi máy bay ở độ cao hai mươi ngàn bộ thì chỉ đạt được ba mươi độ nghiêng và lên tương đối khó khăn không?

Mắt viên phi công sáng lên. Y tỏ vẻ mừng rỡ vì đã chứng minh được với những người đang hỏi lời cung lần này so với lần trước vẫn khớp.

- F.4C do trọng lượng lớn nên độ nghiêng lượn vòng không tốt.

Nếu ở độ cao mười ngàn bộ, độ nghiêng không được quá sáu mươi độ với tốc độ bay năm trăm hải lý giờ. Ở độ cao hai mươi ngàn bộ, độ nghiêng không thể vượt quá bốn mươi độ. Lên tới độ cao mười lăm ngàn mét, máy bay không điều khiển được độ nghiêng.

Y nắm hai bàn tay vào làm động tác cầm cần lái và từ từ xoay vòng tròn. Y muốn nói ở độ cao đó, tay lái phải hết sức nhẹ nhàng máy bay mới khỏi bị rơi.

- Anh hãy nghỉ một lát.

Tú nói với đồng chí chuẩn úy công an vũ trang đưa lại cho y bao thuốc lá. Y nhón tay rút lấy một điếu. Từ nãy đến giờ những người ngồi cùng Tú vẫn hút thuốc lá phì phèo. Riêng điếu thuốc lá của Tú đã bị tắt ngấm lúc nào. Tú đã quên nó vì anh không biết hút.

Trước khi đi ra ngoài, Tú chỉ tay vào bao thuốc lá đặt trên bàn để nói y có thể dùng tự nhiên. Y chắp hai tay vào nhau cúi đầu tỏ vẻ cảm ơn. Không hiểu y đã học được động tác này lúc nào.

❖ 3 ❖

Mười lăm phút sau, buổi hỏi cung lại tiếp tục.

Trong giờ nghỉ, những người lái hội ý với nhau, nhận thấy lời khai của viên phi công không có gì mâu thuẫn với những điều mình đã gặp trong khi chiến đấu.

Tú hỏi:

- Bây giờ anh hãy nói về tính năng và hiệu quả của tên lửa không đối không.

Viên phi công có vẻ tươi tỉnh hơn vì cảm thấy những lời khai của mình được các người nghe phần nào vừa lòng. Cách nói của y tỏ ra hoạt bát hơn.

- Thưa các ông, nếu các ông đã đọc một tài liệu nào nói tên lửa bắn được từ bảy đến mười ki-lô-mét thì đó chỉ là một điều tuyên truyền. Cấp trên đã căn dặn chúng tôi không nên bắn xa quá hai dặm.

Nếu bắn xa thì hiệu quả sẽ rất kém.

- Góc độ phóng tên lửa là bao nhiêu?

- Khá hẹp. Hai bên và trên dưới đều không quá ba mươi độ.

- Nếu bắn từ dưới lên thì sao?

- Thưa ông, như vậy phải rút lại một phần tư cự ly, tức là dưới một dặm. Nếu có mây CB thì sẽ mất hết tác dụng. Và chúng tôi không được phóng tên lửa khi mục tiêu ở về phía mặt trời vì nó sẽ bay theo tia hồng ngoại của mặt trời. Mục tiêu phải trệch khỏi mặt trời bốn mươi nhăm độ thì mới được phóng tên lửa. Cấp trên còn luôn luôn dặn chúng tôi là tên lửa rất đắt tiền, thật cần mới được phóng, phóng bừa bãi sẽ bị phạt...

Copper xin phép được ngồi dựa vào ghế vì cái lưng y từ hôm nhảy dù đến giờ vẫn còn đau.

Viên phi công tiếp tục khai về kỹ thuật, chiến thuật và đội hình khi bay vào đất liền. Có lúc y nói thêm ra ngoài câu hỏi là không ngờ tới đây lại gặp một dân tộc không chịu khuất phục, y muốn xin làm một công việc gì như là sản xuất chẳng hạn để sửa chữa những lỗi lầm. Thỉnh thoảng y lại liếc cặp mắt xanh biếc nhìn một người bé nhỏ, cái mặt cũng nhỏ, ngồi cạnh người đang hỏi cung. Cặp mắt của ông đó đôi lúc lại đỏ lên rất dữ làm cho y phải e ngại. Cái ông đó chỉ ngồi im từ đầu đến cuối chưa hỏi y một câu hỏi nào.

Buổi hỏi cung đã có thể kết thúc. Copper ậm ừ một lúc. Người y lúc lắc, hết ngẩng đầu lên lại cúi xuống tỏ ra có điều gì phân vân. Rồi như đánh bạo, y nói:

- Thưa các ông cho phép tôi hỏi: Có phải các ông là phi công hay ít nhất cũng là nhưng kỹ sư hàng không hay không?

- Tại sao anh lại nghĩ như vậy? - Tú hỏi lại.

- Vì các ông có nhiều tri thức về hàng không, nhất là về các loại máy bay chiến đấu.

- Anh bị bắt trong trường hợp nào?

- Một chiếc Mic cánh rất dài đã bổ nhào vào máy bay của tôi trong một trận không chiến. Khoang lái của tôi bị trúng đạn. Tôi vội nhảy dù. Thằng bạn tôi điều khiển ra đa ngói ở khoang sau không nhảy ra kịp.

- Anh không nhận ra một người quen biết anh có mặt ở đây hôm nay?

Cặp mắt xanh tròn lên ngơ ngác. Y bỗng liếc nhìn về người bé nhỏ ngồi bên cạnh người đang hỏi cung mình. Người này cũng nhìn y chằm chằm.

Đông đứng dậy dùng tay làm lại động tác lượn của chiếc F.4C khi nó chạy rồng rắn định thoát ra ngoài phạm vi công kích và động tác cắt bán kính của máy bay anh khi lao vào bắn nó.

Y kêu lên một tiếng kinh ngạc rồi lấy hai bàn tay bịt lấy mặt mình. Y vuốt mặt một cái từ trán xuống hết cằm như muốn rứt ra khỏi đầu một hình ảnh kinh hoàng.