Chương XXXI ❖ 1 ❖
Ngày tháng chạp rất ngắn.
Màn sương đục mùa đông giống như một thứ cường toan hòa tan những chất vàng, chất bạc của buổi bình minh, ăn mòn cả cái đường chân trời thẳng tắp. Những đám mây lô xô khi thì lũ lượt từ biển kéo vào đất liền, khi lại từ đất liền kéo nhau ra biển. Ông mặt trời trở lại hiền từ sau những cơn giận dữ ngày hè. Biển thôi vật vã, gào thét, nằm xoài trên bãi cát, trầm ngâm. Vòm trời đổ xuống rất gần, rủ một bức màn vây quanh trái đất.
Hơi lạnh đem lại sự yên tĩnh. Hơi lạnh làm cho mọi vật thu mình lại. Nó thu nhỏ không gian. Nó thu nhỏ cả thời gian.
Cả ngày Hảo hầu như không làm được việc gì. Máy bay địch đánh phá Uông Bí, cách nơi cô ở hơn hai chục ki-lô-mét. Như vậy cũng là khá xa. Nhưng những tiếng bom nổ nặng nề làm cho ruột gan cô cồn cào. Suy nghĩ của cô còn bị phân tán vì mọi người ở xung quanh đều chuẩn bị cho ngày nghỉ Nô-en. Đó là một dịp tốt đối với những người cán bộ. Người về quê. Người đi chơi Hải Phòng. Trước giờ làm việc buổi chiều, những gói lớn, nhỏ đã được buộc gọn gàng sau yên xe đạp. Ai nấy biết rằng đến khi hết giờ làm việc, trời sẽ tối nhanh. Đặc biệt mấy anh chị đi Hải Phòng phải lo việc qua phà Rừng khi trời còn sáng.
Riêng Hảo không biết đi đâu. Hôm nọ, Hảo đã tính đến ngày này đi thăm Loan. Nhưng cô mới được biết tin vết thương ở chân của Loan cần đến một cuộc phẫu thuật khá phức tạp, nên Loan đã được chuyển về một bệnh viện ở Hà Nội. Với hai ngày, trong hoàn cảnh đường xá hiện nay, Hảo không thể đi Hà Nội. Một vài người bạn cùng cơ quan, quê ở vùng này, mời Hảo về nhà mình chơi. Hảo từ chối. Không nên xen vào những ngày vui của riêng các bạn với gia đình, cô nghĩ. Bữa cơm chiều ở nhà ăn vắng tanh. Mấy bác cấp dưỡng đã dọn cho cô cán bộ cô đơn một suất ăn rõ ràng là khá hơn ngày thường. Nhưng Hảo ăn một mình, chẳng thấy ngon.
Buổi tối, Hảo ngồi chong đèn viết thư cho cô bạn gái ở Thanh Hóa. Cô định viết liền một lúc mấy lá thư cho các bạn. ít lâu nay, Hảo năng viết thư, nhưng không phải là viết cho bạn bè. Cô cầm cây bút loay hoay mãi không nghĩ ra điều gì. Cái rét cắn vào đôi bàn tay, bàn chân. Cây bút cô cầm trong tay cũng lạnh như băng. Mực trong này chắc cũng đông lại rồi. Suy nghĩ của mình còn đông lại huống gì mực!
Trước đây, mỗi lần giở những tờ giấy mỏng để viết thư cho chúng nó, là bao nhiêu chuyện cứ trào ra đầu ngòi bút, không kịp ngăn cơ mà!...
Bà chủ nhà ở dưới bếp lên, đi ngang, nhìn thấy cô gái ngồi yên như pho tượng, hỏi:
- Cô Hảo tối nay ngồi ngắm hoa đèn đấy à?
Hảo giật mình quay lại, nói tránh:
- Còn sớm, cháu ngồi tranh thủ làm việc một lúc.
- Cô chạy giỏi, bơi giỏi, mà ngồi cũng giỏi nhỉ! Nếu cơ quan toàn người như cô thì tôi nhận một chục cô ở nhà này. Suốt ngày chỉ thấy người mà không thấy tiếng.
Hảo nhận thấy từ khi về nơi ở mới này, mình có hơi ít lời, trừ cái hôm phải tranh cãi với Tuyến. Một phần vì cuộc sống riêng ấy làm cho tính tình mình thêm trầm lặng. Nhìn tờ giấy vẫn trắng tinh, cô nảy ra ý nghĩ: bây giờ mình mới biết những vốn liếng tình cảm của mình thật nghèo. Mình chỉ mới đem dồn hơi nhiều cho một người, thì đã chẳng còn gì để đem đến cho những người khác.
Hảo cất giấy bút vào ngăn kéo, vặn nhỏ ngọn đèn, lên giường nằm.
Căn nhà trở nên rộng hơn sau khi ánh sáng ngọn đèn dầu được vặn nhỏ lại. Năm nay có lẽ rét nhiều. Chiếc chăn bông của cô rõ ràng là không đủ ấm. Gió từng trận đổ vể lọt qua khe cửa. Thỉnh thoảng lại có những giọt mưa vỗ rào rào vào những tàu lá chuối đầu hồi nhà.
Hảo nằm dự tính những việc mình sẽ làm vào hai ngày nghỉ.
Mình sẽ khâu vá một số quần áo rách. Chiếc áo gối đã thêu xong, không hiểu ông, bà "tham quan" nào, làm giây vào một vết bẩn. vết ố vàng như màu nước chè trên nền vải trắng tinh khiến cho chiếc áo gối thêu khá công phu, giảm hẳn giá trị. Bây giờ đành phải khâu lại chiếc khác... Mình sẽ ôn lại mấy bài sinh ngữ. Chỉ tiếc là mấy anh có trình độ về sinh ngữ đều đi vắng, không có ai để hỏi lại những chỗ vướng mắc.
Mình sẽ đọc lại một lần nữa cuốn sách về điều tra hải sản ở nước ngoài.
Cuốn sách này có thể giúp mình thêm trong việc chuẩn bị báo cáo.
Còn gì nữa...? Viết bài bích báo theo hẹn của trưởng ban câu lạc bộ, sáng thứ hai này là cùng, mỗi người dự lớp triết học cửa trạm đều phải có bài. Hảo đã nảy ra ý nghĩ sẽ vận dụng những kiến thức về chuyên môn để chứng minh vấn đề bản năng và ý thức trong công tác nghiên cứu sinh vật... Chà! Mình sẽ có khối công việc để làm. Hai ngày nghỉ này cũng chẳng đủ đâu!
❖ 2 ❖Nhưng cô gái chợt cảm thấy tất cả những việc đó đối với mình đều không có nhiều sức hấp dẫn... Vì thật ra, đó không phải là những việc làm trong một dịp nghỉ hiếm hoi như thế này. Tối nay, những người trẻ tuổi ở Hà Nội sẽ đi đâu?
Các bạn bè của mình còn lại ở Hà Nội có đứa nào vào giờ này cũng đang nằm nghe gió, nghe mưa như mình? Chắc là không... Mưa nhiêu khi cũng mang lại thú vui riêng cho những cuộc dạo chơi. Mỗi cô sinh viên ít nhất cũng có trong đầu một kỷ niệm êm đềm về một cuộc đi chơi dưới trời mưa... Còn mưa mà nằm ngủ khoèo như mình thế này thì chẳng có gì để mà nhớ cả!
Tiếng gió đêm nay sao mà lạ lùng. Nghe đúng như là một điệu nhạc. Dàn nhạc đồ sộ của thiên nhiên đang dạo khúc nhạc đêm đông.
Những tiếng réo rắt từ trên đỉnh núi vọng xuống. Gió đang thổi qua rừng thông. Đêm nay, những chiếc lá thông cuối cùng sẽ rụng nốt và chẳng còn mấy ngày nữa là mùa xuân. Những cánh hoa nhỏ li ti sẽ xuất hiện đầy trên những cây thông, thả phấn thông vàng tung bay trong gió với mùi hương sực nức cả khu rừng. Cuộc giao phối mùa xuân của thông để sinh tồn lại bắt đầu. Sau mỗi mùa xuân, sẽ có những hạt thông mới, và trong vườn ươm lại có hàng loạt những cây thông non ra đời. Những cây thông đó sẽ được con người đưa tới những vùng núi khô cằn. Chúng sẽ chứng tỏ sức sống mãnh liệt của mình hơn mọi loài cây bằng cách đứng thẳng, bám chắc rễ trên đất đá, vươn mình lên và cất cao tiếng hát bốn mùa trong gió. Chúng sẽ đem màu xanh phủ kín những vùng đất chết. Chúng sẽ truyền sức sống của mình xuống cho đất đai và làm cho đất cùng sống lại với mình... Nếu mọi người đều giống như loài thông kia...
Sau đêm Nô-en là những tuần lễ yên tĩnh. Tổng thống Mỹ đã ra lệnh tạm ngừng ném bom trên miền Bắc để tỏ "thiện chí". Johnson tuyên bố: "Sẽ gõ tất cả những cánh cửa để đi tìm hòa bình". Trong khi đó, Mỹ đã tăng quân số ở miền Nam lên gấp đôi. Cùng với việc đưa lữ đoàn 3 của sư đoàn 25 bộ binh Mỹ vào Plây Cu, Mỹ bắt đầu dùng pháo đài bay chiến lược B.52 đánh phá ở miền Nam.
Ai cũng biết những ngày yên tĩnh này rất mong manh. Vì vậy mọi người thấy cần phải tận dụng nó.
Hảo trở về phòng phân tích mẫu ở thị xã để làm việc. Cô rất sung sướng khi được ngồi lại trong căn phòng quen thuộc. Cô giở bộ đồ giải phẫu nho nhỏ, mổ những con hải sâm ra, lại đặt chúng trước những tấm kính phóng to dưới ngọn đèn điện một trăm nến. Công việc này không còn là những việc làm đường dài như trước đây. Nghiên cứu về hải sâm là một đề tài trạm đã phân công cho Hảo báo cáo ở hội nghị.
Hảo đã làm chung đề tài này với Loan. Nhưng Loan đi bệnh viện. Trạm yêu cầu Hảo phải bảo đảm chất lượng của báo cáo như trong trường hợp có Loan ở nhà. Đồng chí bí thư tỉnh ủy, một đồng chí ủy viên Trung ương, báo tin mình sê tham dự hội nghị, ủy ban Khoa học Nhà nước cũng đã quyết định sẽ đứng ra để tổ chức cuộc hội nghị tổng kết tại chỗ của ngành thủy sản. Không khí trạm tưng bừng hẳn lên. Mỗi người một việc, ai nấy say sưa bắt tay vào làm. Những va chạm nho nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày ít hẳn. Công việc vất vả của họ trong thời gian qua, sẽ được đánh giá nay mai tại hội nghị.
Sáng nay là chủ nhật. Toàn trạm được huy động ra trại hàu ở bờ sông Bạch Đằng để trồng ngô.
Tuyến trao cho Hảo một cái vồ đập đất khá nặng. Từ sau buổi kiểm tra chạy tiêu chuẩn của cơ quan, Hảo mặc nhiên được coi là một vận động viên thể dục thể thao có trình độ. Khi lao động chung, người ta thường dành cho cô những phần việc nặng. Qua nhiều buổi lao động, Hảo đã rút được kinh nghiệm, muốn làm việc bền bỉ từ đầu đến cuối buổi, không nên hăm hở dốc sức ngay từ giờ đầu. Phải biết tập dượt cho cơ thể quen dần với động tác, rồi sau đó sẽ làm đều đều, và vào giờ cuối, nếu có ai cố tình "thi đua" với mình, thì bấy giờ mình sẽ tăng tốc độ cho đến phút chót.
Sau mười lăm phút Hảo đã thuần tay. Cô không phải dùng đến nhiều sức làm mà chiếc vồ trong tay cô vẫn vung lên, bổ xuống một cách nhịp nhàng, đều đặn. Hai má Hảo chỉ hồng lên một chút. Trong khi đó, mấy anh chàng thanh niên đã cởi hết áo ấm trên người, vẫn mặt đỏ tía tai và luôn luôn quệt mồ hôi trán. Họ đập đất đã cày vỡ từ tuần trước để chuẩn bị tra ngô. Hảo từ phía sau, dần dần tiến lên, vượt qua mấy anh thanh niên đã tỏ vẻ mình muốn làm đầu tàu trong công việc chỉ cần đến sức lực một cách đơn thuần này.
- Tạm nghỉ nhé! - Tuyến chỉ huy bữa nay ra lệnh cho mọi người.
Mấy anh chàng vứt vồ ngay trên mặt ruộng, chạy vội vào bờ ngồi phệt xuống cỏ. Lý rút trong túi áo bông ra một gói thuốc lá sợi mời mọi người.
❖ 3 ❖Hảo vác chiếc vồ thủng thỉnh đi lại. Tuyến và mấy chị em nữa cũng kéo đến. Cuộc đối đáp thường lệ bắt đầu:
- Cái bà Tuyến này luôn luôn làm trò thất đức, toàn bố trí lao động vào sáng chủ nhật! Sao bà không bố trí vào buổi chiều có được không? Vì sáng nay lao động, nên tối qua tôi không dám về thăm nhà.
- Mới tí tuổi đầu như anh đã hai đứa con, chủ nhật nào cũng đòi về nhà thì rồi còn chết! Khó khăn về kinh tế là chính anh gây ra chớ ai? Làm ít, đẻ nhiều... Thiếu thốn thì cứ đem anh ra mà khảo. Anh muốn tôi bố trí lao động vào buổi chiều phải không? Tôi chỉ sợ bố trí như vậy khi ra đến ruộng một lúc lại phải nhờ người cõng anh về nhà...!
Buổi lao động nào cũng vậy, cứ ngồi với các anh, các chị có gia đình sớm muộn cũng quay ra chuyện "ấy". Họ nói rất bạo mồm, làm cho Hảo và mấy cô gái chưa chồng ngồi nghe cứ đỏ chín cả mặt.
Anh chàng thổ nhưỡng trả miếng ngay.
Sau mỗi câu đối đáp của hai người, tiếng cười lại nổi lên.
- Này...! - Một anh chàng làm ra vẻ nghiêm trang - Chị Tuyến đừng ấn tay vào trán cậu ấy như người đi đánh ghen nữa! Có anh bộ đội trên đường đang nhìn chúng ta kia kìa...
Mọi người ngoảnh mặt nhìn lên đường. Anh tổ trưởng không nói đùa. Đúng là có một anh bộ đội cao lớn dắt chiếc xe đạp đứng dừng trên đó, nhìn họ.
Hảo chớp mắt liền mấy cái. Cô bỗng đứng bật dậy, kêu to lên:
- Anh Quỳnh!
Và cô quên cả mọi người ở xung quanh, cắm đầu chạy theo bờ ruộng đi lên phía đường cái.
Những người ngồi lại đều im bặt. Rồi Lý nói:
- Lương Sơn Bá gặp Chúc Anh Đài... Bà Tuyến ra lệnh cho cô Hảo về thôi. Phải tỏ cho chàng rể tương lai của cơ quan biết trạm mình có truyền thống mến khách...
Hảo nhìn vào mắt anh, hỏi như đang giữa một cơn mơ:
- Anh đến đấy à?
- Sao em lại hỏi như vậy?
- Em vẫn chưa tin là thật.
Qua câu nói ấy, anh đã biết là cô yêu mình đến chừng nào. Anh nhìn cô trong bộ quần áo lao động, anh không ngờ lại gặp cô như vậy.
Ở cơ quan người ta bảo anh cô ra Trại Hàu. Anh dừng ở đây, định hỏi thăm đường thì có một người gọi tên anh, rồi chạy đến. Và chính là cô ấy!
Anh cứ tưởng tượng lúc nào cô cũng gắn liền với cái bàn làm việc có những bình đựng mẫu bằng thuỷ tinh trong suốt và những chồng sách đổ sộ...
- Lần sau, anh phải báo tin cho em biết trước... Tim em đang đập muốn vỡ lồng ngực...
- Cách đây vài ngày, anh chưa hề nghĩ sắp có dịp gặp em. Khi biết thì không còn đủ thời giờ báo cho em nữa, dù là đánh điện.
- Anh ở chơi với em được đến bao giờ?
Cả ngày hôm nay.
- Sáng mai anh đi?
- Không. Hết buổi chiều anh sẽ đi.
- Một ngày của các anh hay nhỉ...? Từ tám giờ sáng đến năm giờ chiều mà anh gọi là một ngày?
Chả lẽ mình lại xin về nửa chừng? Nhưng... không thể để anh ấy tới đây có mấy tiếng đồng hồ, lại phải bỏ một thời gian ngồi chờ đợi.
- Anh đợi em mấy phút. Em xuống báo cáo, rối cùng anh về nhà.
Hảo chạy trở lại nơi mọi người vẫn còn ngồi chờ trên bờ ruộng.
Cô chưa kịp lên tiếng, Tuyến đã nói:
- Tập thể chúng tôi đã quyết định: đồng chí Hảo trở về ngay cơ quan để tiếp khách. Đồng chí nói với khách chúng tôi sẽ về sau.
- Xin cảm ơn tất cả các đồng chí.
Cô cầm chiếc áo bông để ở bờ ruộng, khoác vội lên người.
- Chị Hảo trông như cô lọ lem ấy. - Một cô trung cấp thủy sản mới về trạm, nhìn bộ quần áo lôi thôi lếch thếch của Hảo nhận xét.
- Gặp người yêu trong tư thế hiện nay thì có hơi "yếu." đấy, đồng chí Hảo ạ. - Lý lại bình phẩm.
- Các bạn lầm rôi. Cán bộ quân đội ta chỉ quý những người lao động... - Tổ trưởng bao giờ cũng tỏ ra mình là người có ý kiến sâu sắc.
Bộ mặt cô gái rực rỡ hẳn lên. Cô dắt chiếc xe đạp lên đường cái gặp Quỳnh.
Từ dưới bờ ruộng, những câu nói ríu rít lại đuổi theo hai người.
- Anh Quỳnh về nhà trước đợi chúng tôi.
- Chúng tôi cử chị Hảo về trước để tiếp anh đấy!
Quỳnh rất lúng túng, ở đây mọi người đều đã biết mình. Trong khi đó thì mình chưa biết một ai trong cơ quan này ngoài Hảo. Quỳnh ngập ngừng một lúc mới nói được:
- Xin chào tất cả các anh, các chị, tôi xin phép về trước.
Lại nhiều câu nói từ dưới ruộng vang lên. Hảo nhìn anh mỉm cười:
- Ta lên xe đi thôi anh ạ. Anh không đối đáp được với các anh, các chị ở đây đâu.
Hảo đưa Quỳnh về nơi cơ quan sơ tán. Một niềm hạnh phúc trào lên trong người khi cô thấy mình đang sánh vai đi cùng với anh. Anh ấy đến bất chợt, mình chẳng còn nghĩ ra điều gì để nói với anh bây giờ. Rồi mai đầy, mình sẽ lại tiếc cho mà coi...
- Sao lại gọi là trại hàu em nhỉ? Đó là tên gọi của địa phương? - Quỳnh bỗng hỏi cô.
- Tên của chúng em đặt ra đấy, từ khi cơ quan tổ chức trại nuôi hàu này.
- Nuôi hàu ư em? - Quỳnh hỏi lại cô.
- Chúng em nuôi đấy.
- Hàu ở quê anh nhiếu vô kể, nhưng chả bao giờ phải nuôi nó cả.
Nó bám vào đá thành từng tảng. Ai thích ăn thì ra nạy một tảng đem về.
Đến lượt Hảo ngạc nhiên.
- Hình như anh hiểu rất ít về ngành nghề của chúng em?
- Điều đó đúng quá!
- Vậy mà mỗi lần đọc thư anh, em cứ có cảm giác anh rất am hiểu ngành nghế này.
- Em lầm. Anh chỉ nhắc lại những gì em đã viết cho anh về công việc em làm.
Như vậy những điều mình đã nói với anh ấy chưa được bao nhiêu.
Đôi mắt cô chợt sáng lên. Cô tự nói với mình: Em nghĩ ra rồi. Em sẽ có rất nhiều chuyện để nói với anh hôm nay. Em muốn hễ anh nghĩ đến em là anh phải hình dung ra một cô gái thủy sản... Em phải gắn liền với nước, với biển. Em muốn ngoài nhưng giây phút chiến đấu, ngoài những giờ bay của anh ra, anh sẽ được bao bọc trong cái thế giới thủy sản của em. Nếu anh nghĩ là em ích kỷ thì em cũng không hề chối đâu...
Quỳnh đạp xe, cảm thấy mình đang sống những giờ phút thật đặc biệt. Từ lâu lắm rồi, miền Bắc đối với anh đã trở thành quê hương.
Nhưng đối với một con người, thì cái quê hương đó quá rộng. Lần đầu, anh chợt nhận ra: mình đang đi đúng trên con đường của quê hương.
Đã có một cái gì gắn chặt tư tưởng, tình cảm của anh với cái mảnh đất miến ven biển một giờ trước đây còn xa lạ. Những con người anh chưa hề được gặp bao giờ, bỗng chốc đối với anh đã trở thành thân thiết.
Những bãi sú, những đồi thông, những mái nhà tranh lấp ló dưới lùm tre, cả những cây bạch đàn mới trống ở ven đường này dường như đã quen thuộc với anh từ ngày còn nhỏ. Phải chăng chính con thuyền buồm nâu cánh rộng kia chính là con thuyền ngày trước đã đưa bố anh ra khơi? Phải chăng con sông này chính là con sông Thu Bồn ở quê hương anh?... Anh hiểu tất cả những tình cảm mới mẻ của mình đối vói mọi người và cảnh vật này, chính là do người con gái đang đi bên mình đã đem lại.
Anh muốn thú thật với cô là trên đường từ Hải Phòng ra đây anh vẫn còn hết sức hồi hộp. Hôm qua, Tú và Quỳnh có công tác xuống sân bay mới ở Hải Phòng. Buổi tối, đồng chí trung đoàn phó hỏi Quỳnh:
- Cô Hảo đang làm việc ở cơ quan hay đi xuống xã?
- Theo thư cô ấy viết về tuần trước thì dạo này cô ấy ở nhà để chuẩn bị báo cáo.
- Sớm mai cậu đi Quảng Yên một ngày. Mình vừa hỏi ý kiến ở nhà, các anh ấy đồng ý. Cả ngày mai cánh ta không bận gì.
Sáng sớm hôm nay, Quỳnh mượn được chiếc xe đạp phóng đi.
Anh chưa dám dự đoán cái gì đang đợi mình ở phía trước. Mỗi lá thư cô viết đều nói lên cô đã vĩnh viễn thuộc về anh. Nhưng cho tới nay, đối với hạnh phúc anh vẫn có một chút dè chừng. Thật tình, anh chưa hoàn toàn hiểu vì sao cô đã yêu anh. Biết đâu, một lúc nào đó, cô bỗng đột ngột thay đổi ý kiến, cũng như cô đã đột ngột tìm đến anh để nói: cô yêu anh. Trong đời sống tình cảm, cũng có khi người ta bị lầm.
Sửa một điều đã lầm, không thể bị coi là một tội. Nếu lát nữa cô ấy ra gặp mình với một thái độ lạnh nhạt? Mình sẽ bình tĩnh nói với cô ấy: Nếu em đã thấy là em đến với tôi trong lúc bồng bột, bây giờ em cần phải quyết định lại thì em chớ có ân hận làm gì. Tôi sẽ mãi mãi mong cho em được hưởng hạnh phúc... Anh cố xua đuổi cái ý nghĩ đó đi mà không được.
Những ý nghĩ làm anh thấp thỏm lo âu này chỉ tan biến đi khi anh nghe có người gọi tên mình, và cô gái chạy đến trước mặt anh chính là Hảo. Mình sẽ không bao giờ còn để cái ý nghĩ ngu ngốc đó len lỏi vào đầu. Nếu mình còn một chút hoài nghi, mình sẽ không xứng đáng với tình yêu của cô ấy...
- Anh nghĩ gì đấy? Sao anh không nói gì cả!
- Anh nghĩ về hạnh phúc, và anh đang muốn hỏi em tại sao em im lặng?
- Em đang phải tính toán để sử dụng thế nào cho không lãng phí từng giờ, từng phút anh ở đây. Hôm nay em sẽ hơi độc đoán. Em mời anh ăn một bữa cơm toàn hải sản, dù em chỉ kịp kiếm mấy con hàu.
Anh phải ngồi với em suốt buổi em làm cơm. Trưa hôm nay em sẽ không cho anh nghỉ. Anh phải thức để nghe em nói chuyện vế ngành nghề của em. Em cũng sẽ đưa anh xem... có lẽ chỉ được một vài đoạn trong "lá thư dài" mà em đã viết cho anh. Buổi chiều, anh sẽ cùng em đi thăm các anh, các chị ở cơ quan một lúc. Các anh, các chị ấy đối với em rất tốt. Dù sao, em vẫn tiếc là phải xếp cái phần này vào trong chương trình. Anh ở được ít quá. Em có giành tất cả thời giờ anh ở đây cho em cũng không đủ. Ta sẽ ăn cơm chiều sớm. Em muốn đưa anh ra thị xã thăm cái phòng phân tích mẫu của cơ quan em. Rồi em tiễn anh sang đến bên kia sông Rừng. Anh tham gia ý kiến vào chương trình đi.
Anh chỉ được thêm mà không được bớt bất cứ một điểm nào em đã đề ra. Ở đây, mọi người đều thấy em có vẻ người lớn lắm. Nhưng gặp anh, em bé bỏng lại rồi. Em sẽ là một đứa bé đành hanh. Và em muốn anh phải chiều em...
Hảo ngừng nói vì cô chợt thấy mắt mình vừa mờ đi. Mình sung sướng quá! Anh ơi, anh có biết em đang không kìm giữ được niềm vui?
❖ 4 ❖Mâm cơm đã dọn. Mấy con cua luộc, một đĩa hàu rán, và hai bát canh bí. Đến phút cuổi cùng, Hảo đã quyết định không nấu canh bằng tôm, mà nẫu với bông thùa. Làm vội thế này khó sạch cát, nhưng anh ấy sẽ biết thêm một món hải sản - cô nghĩ. Họ ngồi nhìn nhau. Hảo nói:
- Chiêu đãi anh đạm bạc. Tại anh đến bất chợt đấy mà! Nếu làm được một bữa cơm vừa ý, em phải bỏ anh ở nhà một mình vài tiếng đồng hồ.
- Toàn là những thức anh ít được ăn ở đơn vị. Sẽ không có bữa cơm nào ngon như bữa cơm em cho anh ăn hôm nay.
Quả thực anh ngồi ăn một cách rất ngon lành. Cô gái tiếp thức ăn cho anh rối nói:
- Bây giờ em sẽ giới thiệu qua với anh về công việc của chúng em. Gần nơi anh ở, có một cái đầm. Mỗi lần đi ngang, chắc anh chỉ thấy một làn nước trong xanh thôi. Nhưng đối với chúng em, trong đó là cả một thế giới. Vì thế nên con cá mới sống. Đầm nào cũng có rong rêu, có những động vật, thực vật nhỏ li ti lơ lửng trong nước. Đó là cái mà em đã nói với anh: những sinh vật phù du. Những sinh vật này rất nhiều giống, nhiều loài, nhiều hình, nhiều sắc, sổng theo chu kỳ. Nó là thức ăn của nhiều loài cá. Nhưng cũng có khi, nó làm chết cá, vì nó sinh sản quá nhiều, thu hút hết ô-xi dưới nước, khiến cho cá bị ngạt.
Ngoài ra, ở dưới đáy bùn cũng có rất nhiều sinh vật mà anh đã biết: các loài giun, ốc, hến... Chúng đều là thức ăn của cá. Mỗi loài cá có nhiều thức ăn khác nhau. Có biết chúng ăn gì thì mới biết nuôi chúng ở đầm nào, nên nuôi ghép những loài nào với nhau để tận dụng thức ăn trong đầm. Muốn biết trong đầm có những gì, đó là công việc của các bạn em làm thủy sinh, thủy hóa và đáy. Còn muốn biết từng loại cá ăn gì, là công việc của em. Em phải bắt chúng từ dưới đầm về, làm công việc giải phẫu để tìm hiểu. Công việc khá phức tạp anh ạ. Đó là em chỉ nói với anh một cách thật đơn giản... Nếu anh đến đây sáng hôm qua thì anh sẽ được xem em nghỉ cả buổi để đếm trứng cá.
Quỳnh hỏi lại:
- Làm thế nào mà đếm được trứng cá.
- Vậy mà phải đếm đấy anh ạ. Và không được phép sai sót! Vì nhờ những cái trứng đó mà người ta có thể biết được sức tái sản xuất của các quần thể cá. Biển của mình rất giàu anh ạ. Theo điều tra sơ bộ thì có đến hàng ngàn loài cá. Công việc của những người nghiên cứu biển sau này là phải làm cho những loài cá không có ích bớt dần, hoặc mất hẳn đi, còn các loài có hiệu suất kinh tế thì phải sinh sôi, phát triển thật nhiều. Ở các nước khoa học tiên tiến, họ nuôi cá trên biển đấy anh ạ... Tương lai chúng ta cũng sẽ phải làm như thế... Nhưng bây giờ thì (cô gái mỉm cười) những người nghiên cứu về biển chúng em đang bị máy bay và tàu chiến của đế quốc Mỹ đẩy dần vào ven bờ...
Nét mặt anh trở nên trầm ngâm. Anh muốn nói với cô: Anh đã đến vùng biển xinh đẹp và giàu có của em rồi, khi cấn, anh sẽ bảo vệ nó bằng máu của anh. Cũng đáng buồn nếu em biết rõ như anh, chúng ta chẳng có cách nào khác chặn bàn tay chúng lại... Cô không hiểu điều đó. Cô vẫn cố dẫn anh đi sâu vào cái thế giới thủy sinh vật của mình:
- Chiều nay, khi đưa anh ra phòng thí nghiệm của cơ quan, em sẽ đưa anh đến xem nơi nuôi dưỡng thủy sinh vật nổi. Em sẽ cho anh xem những đàn gà nhỏ sống trong nước. "Đàn gà" là tên của một cháu bé đã đặt cho nó đấy. Anh xem những con luân trùng hình như con quay đi xoay vòng, những con con râu ngành bơi dưới nước bằng râu của nó. Các loài động vật nổi đó có thể làm cho cả một dòng sông trở nên xanh ngắt hay đỏ thắm. Em sẽ cho anh xem các loài tảo. Tảo đẹp một cách kỳ lạ. Biết ví nó với cái gì nhỉ...? (cô ngước mắt lên suy nghĩ). Có thể ví nó với những bông hoa đẹp nhất thêu trên áo cưới một cô gái.
Anh sẽ xem loài tảo như hình trục bánh xe, hình quả ấu, hình trăng lưỡi liềm. Những sinh vật nổi này không phải chỉ ở nước lợ hay ở biển mới có. Nó sống cả ở nước ngọt, ở hồ, ở sông. Em muốn sau khi anh ở đây về, anh sẽ nhìn sông nước, nhìn biển bằng cặp mắt khác đi.
Anh sẽ nhìn nước ở hồ, ở ruộng quanh doanh trại anh bằng cặp mắt của nhà sinh vật. Buổi sáng ra hồ, bỗng nhiên có những con cá chết nổi trên mặt nước, anh sẽ không ngạc nhiên, anh biết là đêm qua ở ao hồ này có hiện tượng tảo nở hoa...
Hảo ngừng nói, cô vừa bắt gặp cặp mắt của anh đang chăm chú nhìn mình. Cái nhìn của anh thật lạ. Cái nhìn đó dường như muốn thiêu cháy cô. Mặt nóng bừng lên, cô hỏi anh:
- Anh không nghe em nói?
- Có. Anh không bỏ qua một lời nào của em - Anh đáp.
- Sao anh nhìn em như thế?
- Anh nghe em bằng cả tai và bằng mắt để hiểu rõ lời em nói hơn... Anh muốn nhân nhưng giây phút gặp gỡ này lên nhiều lần.
Ngay từ buổi trưa chương trình của Hảo đề ra đã bị phá vỡ. Những người đi lao động về không thấy Quỳnh ở nhà ăn, đổ sang nhà Hảo tìm.
Trong số người kéo đến, có cả đồng chí trưởng trạm rất quý mến các chiến sĩ không quân nhân dân. Bác yêu cầu Quỳnh tối nay sẽ nói chuyện với cả trạm. Khi biết Quỳnh phải đi ngay buổi chiều, bác một mặt bảo anh nuôi làm "tiệc" chiêu đãi chàng rể tương lai của trạm, một mặt bắt đầu mở cuộc "phỏng vấn" Quỳnh tại chỗ. Không riêng gì bác, các anh, chị em trong cơ quan cũng khao khát nghe chuyện chiến đấu của không quân. Có người cũng cảm thông với thời gian gặp gỡ ngắn ngủi và hiếm hoi của đôi bạn. Nhưng họ lại nghị: nếu mình giữ ý ra về, thì vẫn còn những người khác ngồi lại, Hảo và Quỳnh không được tự do, mà mình thì bị thiệt thòi. Riêng đồng chí trưởng trạm bày tỏ một tinh thần mến khách không chê trách được. Bác chạy vội về nhà lấy trà ngon và thuốc lá mang sang. Bác nói nhỏ với Tuyến đi mua cam, mua chuối đem về, và nhắc đồng chí trung đội trưởng tự vệ xuống bếp kiểm tra bữa cơm chiều.
Gần ba giờ chiều, Quỳnh ngỏ ý muốn đi thăm các anh các chị khác ở trong trạm từ trưa đến giờ không có mặt ở đây. Bác trưởng trạm sốt sắng nói sẽ dẫn anh đi. Hảo nhìn bóng râm của những ngôi nhà đổ dài trên sân, biết rằng mình chỉ còn một chút thời gian để nói chuyện với anh, là khi tiễn chân anh từ đây ra bến đò Rừng. Nhưng cô cũng thấy vui vì đã hiểu thêm về công tác của anh. Nếu chỉ có mình anh ngồi với cô, cô sẽ không bao giờ hỏi nhiều điều về công việc của anh như vậy. Mặt khác, cô cảm thấy vui vì ai cũng tỏ ra có cảm tinh với anh. Cách nói năng thật thà, dịu dàng, và đôi lúc tinh tế cùng với nụ cười tươi rói của anh đã chinh phục tình cảm người nghe. Anh ấy chỉ đến có một buổi mà mọi người đều quý anh ấy hơn là quý mình - cô nghĩ.
Sau bữa cơm chiều, bác trưởng trạm kéo Quỳnh ra một góc sân, nói với thái độ nghiêm trang:
- Tôi xin giới thiệu với đồng chí: tôi là phó bí thư chi bộ ở đây.
Tuy đồng chí chưa hỏi, nhưng tôi cũng muốn báo cáo với đồng chí về tình hình cô Hảo. Cô Hảo về trạm này chưa được bao lâu, nhưng chi bộ đã có đủ cơ sở để đánh giá là một cán bộ tốt về nhiều mặt: có năng lực và có cả nghị lực cầu tiến bộ. Đạo đức, tư cách tốt. Trong quan hệ với mọi người thì thẳng thắn, tuy có lúc hơi cứng"... Nhưng không sao... Không thể bắt thanh niên lúc nào cũng "dĩ hòa vi quý" như những cụ già. Tôi đã biết đồng chí không có gia đình ở ngoài này.
Đồng chí có thể yên tầm về chuyện hậu phương...
Đến giờ phút này, Qùnh đã có thể kết luận cuộc đi thăm người yêu ngày hôm nay đã vượt ra ngoài sự chờ đợi của anh về nhiều mặt.
Hai người đạp xe về phía thị xã để đi ra sông Rừng.
Bầu trời về chiều trong suốt, yên tĩnh. Những cây thông in bóng đen sẫm trên nền trời. Gió biển thổi về lạnh ngọt ngào.
- Ban nãy nếu bác trưởng trạm không kể chuyện em bắn máy bay có lẽ không bao giờ anh biết - Quỳnh bỗng nói.
Còn nhiều chuyện anh vẫn chưa biết - cô gái nghĩ. Một trái bom đã nổ ngay sau nhà mình. Nó đã đem lại cho bạn mình một vết thương mà cô sẽ phải chịu đựng suốt cuộc đời...
Cô gái chợt ngẩng đầu, mắt sáng lên:
- Anh có nghe thấy tiếng gió thông không?
- Có. Em quên là nơi anh ở cũng rất nhiều thông.
- Em rất thích gió thông khi nó vui, khi nó buồn. Anh nhìn trời mà xem... Không khí có vẻ hòa bình quá!
- Có vẻ thôi em ạ...
Họ im lặng đạp xe đi một quãng. Rồi Hảo hỏi:
- Tình hình này rồi sẽ ra sao hở anh?
- Anh nghĩ chiến tranh sề còn lầu dài và ác liệt hơn.
Cô gái nhìn những đám mây bạc bay ở cuối trời, đôi mắt đăm chiêu. Cô nói:
- Gần đây, em hăng hái hơn, nhưng cũng có những lúc em cảm thấy mềm yếu hơn... Đôi lúc em thấy sợ cái tiếng lâu dài anh ạ.
Lần đầu tiên cô tâm sự một điều như vậy. Rõ ràng cô đã tin cậy ở anh hơn.
- Giôn-xơn vừa tuyên bố: miền Bắc hãy lựa chọn giữa hòa bình và tàn phá! Ta chọn độc lập, tự do. Như vậy là ta lựa chọn con đường chiến đấu lâu dài.
Anh quay sang nhìn cô, cảm thấy cô đang cần một sự tiếp sức, nhưng cô đã sôi nổi cướp lời anh:
- Trưa hôm nay, anh nói chuyện hay lắm nhé! Mọi người nghe đều thích, kể cả em. Nhưng thú thật là vào lúc ấy, em muốn họ về càng sớm càng tốt. Em chỉ muốn họ trả lại anh cho em, như em đã không bao giờ đụng đến hạnh phúc riêng của họ. Có phải là khi người ta có thêm một chút hạnh phúc riêng, thì người ta lại trở nên ích kỷ thêm lên một chút... Nhưng mà thôi, không phải là lúc em lý sự với anh. Em sắp phải chia tay anh. Em muốn đưa anh xem mấy trang nhật ký mà không được... Em muốn đưa anh vào nhìn qua nơi em làm việc ở thị xã mà họ cũng không dành cho em một chút thời giờ... Gần anh, em trở nên bé bỏng quá... Em đã nói như vậy từ sáng hôm nay rồi. Em không thể nào sống thiếu anh được, nhưng không phải là bây giờ đâu! Anh hãy cứ đi đi... May quá anh ạ! chúng ta vừa kịp xuống phà...
Cô cảm thấy xấu hổ vì mình vừa nói dối. Chiếc phà cặp bến đã rút ngắn hơn khoảng thời gian cô còn được ở bên anh.