Chương XII ❖ 1 ❖

Quỳnh đang công tác tại Khu Tư thì có lệnh của đơn vị gọi về.

Thời gian qua, trung đoàn trưởng và anh đi kiểm tra một số sân bay ở phía Nam. Những sân bay này từ lâu không sử dụng, đang được lệnh sửa chữa gấp. Họ biết đơn vị sẽ làm nhiệm vụ mới ở phía này. Nhiệm vụ đó chắc sẽ rất quan trọng.

Trên đường quay ra. Quỳnh phân vân không hiểu có chuyện gì mới ở trung đoàn. Nhưng tới nhà, đó chỉ là chuyện vui. Đơn vị chiến đấu đang lên chân. Anh em hạ thêm được một số máy bay địch, tổn thất về phía ta không đáng kể. Quỳnh được gọi về vì anh nằm trong số những người lái các đơn vị bay bầu đi dự đại hội chiến sĩ thi đua của trung đoàn. Các cấp đang phải lựa chọn gấp những người đại diện cho mình ở Đại hội Chiến sĩ thi đua toàn quân sắp mở tại Hà Nội.

Đồng chí cán bộ tổ chức của trung đoàn nói đề nghị xây dựng gia đình của anh, không gặp gì trở ngại. Anh có thể bàn với Hảo việc chuẩn bị lễ cưới, đơn vị sẽ hết sức giúp đỡ. "Tất nhiên là cũng nên phù hợp với thời chiến. Cô ấy đã dự đám cưới cậu Hoa, lần này ta cũng làm như thế có được không?" - Người cán bộ nói thêm. Quỳnh tin là Hảo rất hiểu hoàn cảnh của các anh, hai người chỉ cần gặp nhau trao đổi một buổi là xong. Điều khiến anh còn băn khoăn là vẫn chưa thu xếp được dịp về Nam Định thăm gia đình Hảo. Trên miền Bắc ngày nay, ngoài người vợ, anh còn có thêm một bà mẹ và hai đứa em. Anh đã có sẵn nhiều tình cảm với những người thân mà anh chưa được gặp. Anh đã hình dung được mẹ và các em qua những thư từ của Hảo. Anh tin rằng mình sẽ được thương yêu.

Thế là mình đã chấm dứt cái thời kỳ "lang thang", mình sắp tách khỏi đội ngũ của những chàng trai chưa vợ. Và cuộc sống của anh đã bắt đầu vượt ra khỏi đường biên của doanh trại. Anh bạo dạn hẳn lên trong quan hệ với những cô gái phục vụ tại đơn vị. Vì anh tự coi mình là một người đã có nơi có chốn.

Một buổi tối, ngồi với Đông, Quỳnh rụt rè hỏi cách thức chuẩn bị một cái gia đình, cho đứa con đầu lòng ra đời.

- Chẳng phải chuẩn bị gì cả! - Đông đáp gọn lỏn.

- Cậu đừng nói quấy, mình hỏi đứng đắn.

- Mình cũng trả lời đứng đắn... Bộ dạng cậu chỉ mần được một việc để cái Hảo tuyên bố dứt khoát là gái đã có chồng, còn mọi việc nhà cậu lại đổ hết lên đầu hắn cho mà coi. Mỗi lần gặp khó khăn, Hảo sẽ gọi tên vợ chồng mình ra mà rủa... Cậu xem... ngay tháo vát như mình mà cô Thùy vẫn nói: "Lấy anh nhiều lúc vẫn như ở một mình".

Cậu không cần phải nghĩ ngợi chi hết! Lấy vợ rồi, gia đình cần gì thì vợ sắm, con cái ốm đau thì vợ lo. Đó lại chính là cái hạnh phúc của người được làm vợ, làm mẹ...

Nhiều lúc Quỳnh đã nghĩ đến những giây phút êm đềm của tình cảm vợ chồng. Những tình cảm đó rất thiêng liêng. Người con gái trao gửi cho mình cả cuộc đời mà cô đã gìn giữ bao năm. Vợ chồng anh chắc sẽ không bao giờ to tiếng với nhau. Anh không hiểu tại sao có những người chồng lại có thể đánh vợ, bỏ con...

Trong buổi báo cáo thành tích chiến đấu ở trung đoàn, Quỳnh chỉ nói sơ sài về mình, anh dành phần lớn thời gian kể những hành động của những đồng chí lái khác trong biên đội. Tuy mình có bắn rơi một số máy bay, chỉ huy một số trận đánh thắng lợi, nhưng mình chưa gặp những trường hợp thật khó khăn. Những người đánh địch xuất sắc phải như anh Tú và Đông. Họ đã hoàn thành nhiệm vụ trong những trận đánh rất ác liệt.

Đông bị rớt từ đại đội, Hoa và một số đồng chí khác rớt ở trung đoàn. Quỳnh ngạc nhiên khi mình cũng giống như anh Tú nhận được một số phiếu khá cao.

Từ trước tới giờ, Quỳnh không được coi là người lái có triển vọng mở một con đường đi lên cho toàn đơn vị, anh không tạo được sự chú ý đặc biệt. Quỳnh biết điều đó. Chính vì vậy, anh làm mọi công việc một cách vô tư. Anh không bận tâm đến việc mình phải nêu một tấm gương tốt cho người khác. Đến bầy giờ, anh bỗng nhận thấy mọi người đều nhìn về phía mình, theo dõi từng lời nói, cử chỉ. Anh cảm thấy mất tự nhiên. Anh càng muốn tránh thì lại có thêm nhiều người kéo tới.

Những cán bộ trợ lý thi đua của Quân chủng, của Tổng cục Chính trị, nhiều người anh mới gặp lần đầu, đã quần anh trong những buổi làm việc kéo dài. Họ hỏi han rất tỉ mỉ mọi việc anh đã làm, kể cả những ý nghĩ của anh vào lúc đó. Họ còn hỏi về những người thân trong gia đình anh hiện ở trong Nam, về cả người yêu của anh và gia đình cô.

Tới đại hội thi đua Quân chủng, Tú và Quỳnh lại được lựa chọn với một sự nhất trí gần như hoàn toàn. Hai người đã trở thành những đại biểu của Quân chủng Phòng không Không quân.

Quỳnh không hiểu tại sao mình cứ gặp may. Anh cảm thấy một gánh nặng sắp đè nặng xuống đôi vai. Gánh nặng đó đối với anh sẽ quá sức. Anh muốn tránh nó bằng cách nói, ít hơn nữa về mình.

Số phận dường như đã an bài. Thái độ ngập ngừng, né tránh của anh khi nói về mình, lại giành thêm nhiều tình cảm cho anh tại Đại hội chiến sĩ thi đua toàn quân. Người ta thấy đó là sự khiêm tốn. Và đức tính khiêm tốn vốn rất cần có đối với một anh hùng. Binh chủng Không quân mới ra đời đã lừng danh về những kỳ tích, không thể cử tới đại hội những người thay mặt không tiêu biểu? Có người còn cho là những nguyên tắc giữ bí mật tối đa của binh chủng mới đã không cho phép người lái máy bay nói rõ mọi việc mình đã làm. Chỉ sau vài lời bổ sung của những cán bộ theo dõi công tác thi đua, các đại biểu đã hướng về anh với thái độ tin tưởng rõ rệt.

❖ 2 ❖

Buổi sáng, cán bộ ban tổ chức đại hội đi tới từng phòng của các đoàn, báo đúng 8 giờ, các đại biểu phải có mặt ở hội trường với quân phục tề chỉnh. Buổi họp này không nằm trong chương trình làm việc thông báo từ hôm trước.

Trước cửa Câu lạc bộ sĩ quan, được chọn làm hội trường lớn của đại hội, xuất hiện hai hàng đều tăm tắp những chiến sĩ trẻ, quân phục mùa đông không một nếp nhăn, cầm những khẩu súng cắm lưỡi lê bóng loáng. Phóng viên, quay phim, nhiếp ảnh nhộn nhịp đi lại trên sân.

Hội trường bữa nay đông đặc, trên gác chật ních những nhà báo.

Mọi người đã yên vị một lúc, nhưng hàng ghế của đoàn chủ tịch vấn để trống.

Quỳnh chợt thấy có người vỗ nhẹ vào vai mình. Anh quay lại. Người ngôi sau chuyến cho anh một mẩu giấy nhỏ. Trong mẩu giấy có mấy chữ: "Giờ nghỉ lên gác gặp mình, có tin vui. Bút". Quỳnh đưa mắt nhìn lên gác. Phía cuối khoang dành cho nhà báo, một bàn tay giơ cao. Anh nhận ra Bút đang mỉm cười ra hiệu cho mình. Bên cạnh Bút là Đông. Cậu ta có vẻ trang nghiêm và như đang còn bỡ ngỡ trước khung cảnh rực rỡ của đại hội Anh Bút mang tin vui gì cho mình?... Hay là cô ấy về Hà Nội, bắt Đông tới báo tin...

Tim anh bỗng đập dồn. Từ hôm về, anh chưa viết thư cho Hảo. Anh rất muốn gặp cô để bàn bạc chuyện cưới xin. Nhưng nhiều lý do đã ngăn anh làm việc này. Người chung quanh sẽ nghĩ gì về chuyện người yêu anh tới khi cuộc họp chưa hề được công bố trên báo chí. Hai tuần trước, máy bay địch đã ném bom Hà Nội, những trái rốc-két rơi xuống cách đây không xa... Và có nên để cô ấy biết mình đã trở thành một chiến sĩ thi đua của Quân chủng được cử đi họp đại hội toàn quân...?

Không khí trang nghiêm, long trọng, đượm vẻ bí mật của hội trường như báo với mọi người hôm nay sẽ có một vị khách rất quan trọng.

Một cán bộ của ban tổ chức đại hội hấp tấp bước tới chỗ đặt mi-crô, nói vội vàng:

- Báo cáo với đại hội: Bác tới...

Như có một luống điện vừa chuyền khắp hội trường. Mọi cặp mắt hướng ra cửa, nơi có đội danh dự xếp hàng đứng chờ. Nhưng Bác lại từ phía cánh gà trên sân khấu nhanh nhẹn bước ra trước bục đoàn chủ tịch đại hội.

Quỳnh bật đứng dậy cùng với mọi người. Chung quanh anh tiếng vỗ tay như sấm.

Lời chào Bác bao giờ cũng là những tiếng vỗ tay. Bác thường phá bỏ những nghi thức tiếp đón của quân đội mỗi lần Người tới thăm.

Một đoàn dài những đồng chí lãnh đạo quân đội và đoàn chủ tịch đại hội, mặc lễ phục trắng, ngực lấp lánh huân chương đi theo Bác. Nhưng lúc này, cặp mắt của Quỳnh chỉ còn tập trung vào Bác. Bác nổi bật lên với chiếc áo bông dày và chiếc khăn quàng cổ.

Mái tóc Người bạc trắng, nhẹ như bông. Chòm râu của Người cũng nhẹ. Bộ mặt Người hồng lên giữa nền cờ đỏ rực. Người mỉm cười, giơ tay chào đại hội. Mắt Người lấp lánh những ánh vui.

Quỳnh mải nhìn ngắm ngắm Bác tới mức quên cả nghe những lời Bác nói. Chốc chốc tiếng cười, tiếng vỗ tay lại ồ lên trong căn phòng. Anh tự bảo phải chăm chú nghe.

Nhưng anh chỉ hiểu được Bác đang dặn dò về mối quan hệ giữa người anh hùng với quần chúng, về vai trò của người anh hùng, về quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Đó là những lời Người đã dạy bảo nhiều lần.

Chợt anh nhận thấy Người vừa nghiêm nét mặt. Người nhìn quanh như đang cần nhắc, rồi Người nói:

- Địch sẽ đánh mạnh hơn, ta cũng đánh trả chúng thật mạnh. Ta sẽ đánh lớn... Các chú phải giữ bí mật.

Sau đó, trong đầu anh chỉ còn những câu hỏi: Mình sẽ phải làm gì trong những ngày tới?... Sao mình chưa chuẩn bị gì về điều Bác vừa nói?... Mình vẫn chưa sẵn sàng...

Bác ra về kia rồi... Người ra đi bất chợt như khi Người đến. Mọi người đứng dậy nhìn theo. Quỳnh chợt nhìn thấy một đồng chí cận vệ đứng đợi bên cánh gà, chạy lại đỡ Bác. Con người Bác bỗng khác hẳn khi Bác vừa bước vào. Anh hiểu sự cố gắng của Bác trong dáng đi, nụ cười khi Bác xuất hiện trước đại hội. Lòng anh se lại với ý nghĩ Bác đã yếu nhiều hơn so với lần gặp trước.

3 Quỳnh như còn đứng ngẩn ngơ giữa hội trường thì có người giật áo anh. Quỳnh quay lại. Đó là Bút và Đông. Như chợt tỉnh ra, anh mỉm cười, ngượng nghịu nắm vội lấy tay hai người.

- Đã gặp Hảo chưa - Bút hỏi.

- Cô ấy về Hà Nội hả anh?

- Mình tưởng cậu viết thư bảo cô ấy về gặp nhau trong dịp này...

- Không... Anh tính đại hội họp bí mật.

- Ngốc! - Đông nói - Đánh điện cho Hảo về chỗ vợ mình tranh thủ lúc nào rỗi chạy ra mà gặp nhau.

Quỳnh đứng lặng thinh. Anh không muốn tranh cãi với Đông.

Bút nói:

- Bọn mình về Quân chủng họp, ghé qua đây định gặp cậu một tí. Đồng chí tư lệnh trưởng cho biết sáng nay Bác tới đại hội. Mình và Đông bàn nhau bám theo mấy nhà báo của Quân chủng vào đây, chờ sau đó gặp cậu.

Quỳnh nhận thấy mình vừa mừng hụt... Vậy cái tin vui mà chủ nhiệm chính trị định báo cho anh là tin gì...

Bút nói tiếp:

- Thông báo cho cậu biết hai tin mừng: Một, cô Thùy vừa đẻ con trai...

- Sướng nhé!

Quỳnh tươi cười nắm tay Đông. Nhưng Đông vẫn làm ra vẻ phớt tỉnh. Quỳnh hiểu tâm lý cậu ta. Khi nó khoái trong bụng thì bề ngoài lại làm ra vẻ bất cần.

- Còn tin vui thứ hai là của bạn... Bạn có thư nhà từ miền Nam gửi ra.

Quỳnh ngẩn người. Suốt mấy năm nay, Quỳnh coi như mất liên lạc hẳn với gia đình.

Nhiều lá thư anh nhờ Ban Thống nhất chuyển, đều không có trả lời. Từ lâu, anh không viết thư nữa. Mỗi lần viết thư chỉ đem lại cho anh những buồn nhớ, bâng khuâng.

Bút trao cho Quỳnh lá thư, rồi cùng Đông lên xe về Quân chủng.

Trên đường về nhà nghỉ, Quỳnh lại rút thư ra xem. Nhìn rõ tên đề trên phong bì, nhưng anh vẫn còn chưa đủ tin. Lá thư đó của chị anh. Anh mở thư ra đọc.

Sau ngày Diệm mở chiến dịch "tố cộng", vợ chồng chị anh đã phải rời khỏi làng, lên "xanh". Từ đó, không biết Quỳnh ở đâu. Mấy năm nay, những người tập kết ra Bắc, trở về nhiều, trông mãi không thấy Quỳnh, và cũng không hỏi ai được tin tức của anh. Vừa rồi, tình cờ một bác bộ đội trên khu đi công tác ghé qua cơ quan chị, hỏi thăm quê quán, thấy nói chị ở Thăng Bình, đã hỏi chị có biết ai là Quỳnh ra Bắc tập kết không. Nói chuyện một lúc mới biết là gặp đúng người nhà, bác chính là bố vợ của Quỳnh. Bác nói mặc dù bác chưa gặp con rể, nhưng con gái bác đã viết thư cho bác biết cả tên làng, tên xã, nói làng ở bờ biển nhìn ra cù lao Chàm và sau làng có sông Trường. Bác thúc giục chị viết thư ngay cho Quỳnh.

Chị gái Quỳnh viết: "Em không thể hiểu nổi những cơ cực mà xóm làng đã phải chịu từ hồi đó đến giờ. Nghe nói em làm chiến sĩ lái máy hay. Anh chị không thể tưởng tượng nổi thằng em của mình lại có ngày thành người lái máy hay. Em có biết anh chị và hai cháu ngày ngày đang khổ vì máy bay địch như thế nào không...? Người ta đi bộ cũng leo đèo, vượt sông về tới quê hương cả rồi. Răng em có cái máy bay mà không tìm cách vô với anh, chị..."

Nửa miền Nam đêm đêm vẫn da diết trong tâm tư anh, lúc này lại trỗi dậy với cái mảnh quê hương mà anh vừa tìm thấy. Lẩn đầu, anh chợt nhớ ra mình còn một người thân yêu khác, đó là bố dượng người yêu của anh. Giờ đây bác đang ở tại quê hương anh.

Và chính bác là người đã giúp anh nối lại sợi dây liên lạc với gia đình.

❖ 4 ❖

Đồng chí tư lệnh trưởng đứng trước cổng ra vào trạm đón tiếp của Bộ, nơi họ ở trong những ngày về họp đại hội.

- Cậu đang đọc thư người yêu à?

Câu hỏi đột ngột làm cho Quỳnh lúng túng. Chắc đồng chí ấy đã quan sát khi anh đi trên con đường đôi từ Câu lạc bộ quân nhân trở về nhà.

- Báo cáo anh, thư của gia đình ở miền Nam mới gửi ra.

- Mình nhìn vẻ mặt của cậu lại tưởng là đọc thư người yêu. Gia đình có giục cậu về mau không?

- Có...

- Đi về họp, anh em đang chờ.

Quỳnh đoán ông có việc gì cần trao đổi với mình. Anh đi theo tư lệnh trưởng.

- Cậu nhớ miền Nam không?

-Có.

Tư lệnh trưởng lững thững đi thêm mấy bước rồi tiếp tục nói:

- Ban nãy, Bác hỏi mình: "Quân chủng các chú chuẩn bị ra sao rồi? Tình hình nay mai sẽ nóng hơn". Mình đáp: "Thưa Bác, nếu chúng nó đánh lớn vào Hà Nội, chúng cháu sẽ đón tiếp Giônxơn thật ra trò". Rồi mình nói: "Thưa Bác, nếu Giônxơn đánh lớn, mời Bác về chỗ chúng cháu. Chúng cháu chuẩn bị được một cơ sở rất tốt không xa Hà Nội".

Bác nói: "Không đi đâu cả. Nó đánh lớn, đánh nhỏ gì mình cũng ở đây. Có các chú phòng không và không quân bảo vệ còn lo gì!". Các cậu đã lo bảo vệ tốt cho Bác chưa?

Quỳnh lúng túng không biết trả lời sao. Câu trả lời này phải dành cho các đồng chí chỉ huy của anh.

Tư lệnh trưởng lại nói tiếp:

- Sau đó Bác nói: "Nhiệm vụ các chú không phải chỉ ở Thủ đô. Các chú phải nhớ còn trong kia. Trong kia chưa yên, ngoài này cũng chưa yên. Không quân các chú có muốn đi miền Nam chiến đấu không? Mình đáp: "Thưa Bác, cao pháo, tên lửa đi cả rồi, chỉ còn anh em không quân không hiểu vì sao chưa được gọi đến". Bác nói: "Tất cả đều phải chuẩn bị sẵn sàng"... Cậu người miền Nam, có định làm gì cho miền Nam không?...

Miền Nam, miền Bắc đều phải làm nhiệm vụ cả. Nhưng vì cậu quê ở miền Nam nên mình hỏi riêng cậu điều đó.

- Tôi chưa biết làm gì, nhưng nếu trên giao cho tôi bất cứ nhiệm vụ gì phục vụ miên Nam, tôi sẽ làm hết sức mình.

Tư lệnh trưởng chăm chăm nhìn anh:

- Sao lại chờ trên?... Cậu có máy bay, có kỹ thuật trong tay, phải nghĩ xem trong những điều kiện hiện nay, mình có thể làm gì. Cậu vừa đi xem những sân bay ở phía trong về phải không?

- Tôi mới ở trong đó về.

- Vậy thì nghĩ đi... Đánh ngày không được thì đánh đêm. Cậu bay đêm giỏi...

❖ 5 ❖

Đại hội đã kết thúc.

Tú, Quỳnh, và Bản ở đoàn bay Sao Mai, được tặng danh hiệu Anh hùng các lực lượng vũ trang.

Một số đại biểu còn ở lại tham gia những đoàn đi các nơi báo cáo. Tú, Quỳnh và Bản đều ở trong số đó.

Buổi sáng, ba người vừa từ phòng ăn đi ra thì thấy tư lệnh trưởng Quân chủng đứng bên chiếc com-măng-ca đỗ ngay trên sân.

Nhìn nét mặt không vui của ông, họ đoán ngay vừa có chuyện gì.

Ba người rảo bước đi lại.

- Các anh đã biết tin tức mới ngày hôm qua trên sân bay Sao Vàng chưa?

Tú đáp:

- Báo cáo anh, chưa có ai phổ biến gì cho chúng tôi cả.

- Đầu năm, các anh vừa mở màn một trận đánh ra trò. Hai tốp cất cánh, một biên đội bốn chiếc, một biên đội hai chiếc. Kết quả phía địch an toàn. Phía ta: năm anh nhảy dù!

Ba người đều sửng sốt. Từ ngày bắt đầu các trận không chiến với kẻ địch, họ cũng trải qua những lần tổn thất, nhưng chưa bao giờ có tới năm người lái phải nhảy dù. Sự việc này diễn ra trong lúc đoàn Sao Vàng đang "lên chân".

- Thưa anh, xin cho biết thiệt hại về người lái - Tú hỏi.

- Tôi cũng lạ... không hiểu tại sao lại không có anh nào hy sinh? Anh Nhự, anh Hoa chỉ huy biên đội, dẫn theo bốn anh em trẻ. Vừa lên khỏi mầy thì bị địch nó đè đầu luôn.

Vỡ đội hình! Chỉ có cậu Hùng kịp lao tới đối đầu với một máy bay địch, rồi cơ động vào mây nên không bị nó bắn rơi, sau đó được lệnh sở chỉ huy cho bay về Hà Nội hạ cánh.

- Anh cho hỏi không phận tác chiến?

- Ngay trên đầu các anh, ở Nội Bài chứ đâu!

Tú cắn môi suy nghĩ rất lung. Rồi anh nói:

- Đề nghị đồng chí báo cáo cho phép chúng tôi trở về ngay đơn vị.

- Không thể về hết được, ít nhất cùng phải có một hai anh ở lại, đi báo cáo lấy một vài nơi, cho người ta thấy trong đại hội này còn có mặt các anh.

- Riêng tôi, xin đồng chí cho trở về.

- Tôi đồng ý anh về, nhưng còn phải báo cáo với Tổng cục Chính trị. Tôi sẽ tới Tổng cục Chính trị ngay bây giờ.

- Xin đồng chí đề nghị cho cả tôi - Quỳnh nói.

Tư lệnh trưởng nhìn Quỳnh không đáp.

Ông quay lại dặn Tú:

- - Về phải nhanh chóng tìm ra nguyên nhân tại đâu! Tôi đã có lệnh gọi anh Luân ra. Phải giành lại một vài điểm để lấy lại khí thế... May mà đến hôm qua các anh mới rụng, chứ các anh rơi như một chùm sung đúng vào ngày Bác đến đại hội thì thằng này biết báo cáo với Bác như thế nào!...